Woensdag 9 April.
aargani
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
lo. 160 1913
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Staten-Generaal.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Weer Coalitie.
TWEEDE KAMER.
Binnenland.
De Balkan-Oorlog.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Het bericht vorige week made door
ons verspreid dat de coalitie was ber
il ieüwd, heeft ook in onze provincie
groote voldoening gegeven.
Niet dat men op het tegendeel rekende,
maar de lange duur der binnenskamer-
ache onderhandelingen maakte enkelen
wel een weinig ongeduldig.
Nu is de overeenkomst tusschen de
gedelegeerden der drie partijengeteekend;
en wacht zjj slechts op de bekrachtiging
door de groote vergaderingen die op 24
dezer te Amsterdam en Utrecht zulle j
gehouden worden.
Het contract draagt natuurlijk het ken
merk van een overeenkomst, hetgeen zeg
gen wil dat partijen verschillende belangen
hadden voorgedragen, doch ten slotte,
nadkt sik wat van zijn eischen en be
langen had losgelaten, overeenstemming
op bepaalde punten verkregen was.
De overeenkomst is ditmaal zelfs meer
officieel ;in vorm gewordenbepaalde
voorwaarden zijn gestipuleerd en vast
gelegd hierin vertoont het contract het
stempel van den leider der antirevolu
tionairen gelijk het op menig ander punt
den invloed der christelijk historischen
openbaart.
Het is dan ook niet anderswanneer
drie partijen in coalitie gaan, moet elk
van haar iets van haar wenschen laten
vallendit begrijpt zelfs de eenvou
digste onder ons. Daarom is het zoo
weinig leep van onze tegenstanders
dat zij over achteruitzetting of misken
ning van een der partijen klagen. Ieder
een begrijpt dat hier een wigge gedreven
wordt; dat hier gepoogd wordt de chris
telijk historischen tegen de antirevolu
tionairen en deze beiden tegen de Room-
schen op te zetten.
Eet Vaderland, (u. 1) bjj voorbeeld ver
telt dat de Roomsche partij de eenige
is die alleen wint.
De Nieuwe Botterd. Crt (u. roept
uit: „Nog een paar zulke vasteaccoorden,
en het ware met de christel(j k-historischs
fractie gedaan.
En De Wereld (v. d.) vertelt dat „in
de Ommensche zaak de christelijk histo
rischen triomfeeren en dr. Kuyper bak
zeil moet halen."
De toeleg is echter duidelijk. Het ef
fect er van zal echter niet groot zijn.
Bovendien onjuist is dat de christelijk
historischen door de antirevolutionairen
in den hoek gedrongen zijn. De clausule
in het politiek accoord wijst op triomfen
door hea behaald. Artikel 171 eerste lid
wordt met aan de orde gesteld; en
bij de inrichting van het openbaar onder
wijs worden de godsdienstigs gevoelens
vaD de ouders der schoolgaande kinderen
ontz.en. Hetgeen vrijwat me?r waardis
dan de overgave van Leiden aari den
antirev. bondgenoot, en het, nog laag
met zekere, verlies van Ede terwijl ook
Ommen chr. historisch blijft.
Dat vrijzinnige bladen nu hardop
weenen omdat de chr. historischen Lei
den en Ede moeten missen, is slechts
comediespel. Hunne tranen zjjn kroko
dillentranen.
Afgedacht van de juistheid der op
merking dat het vaste Leiden door dit
besluit een district wordt met onzekere
kansen, mag toch het oog niet worden
gesloten voor het feit dat het aantal
christelijk historischen in dit district
plus minus een tiende bedraagt van dat
der beide andere partijen te zaamen
Lelden van ouds een antirevolutionair
district is geweest, jaren lang door man
nen als Groen vau Prinsterer, Taats v.
Amerongen, v. Wassenaar v. Oatwjck,
v. d. Berch v. Heemstede, Donnet' en
Van Kempen vertegenwoordigd.
Wat Ede aangaat, ook dat is een an
tirevolutionair district hetwelk achtereen
volgens Keucheoius,v. Löben Seis, Brants
en v. Citters afvaardigde, doch in 1909 bij
herstemming door vreemde hulp chris
telijk historisch werd. Ook Ommen, het
district van Van Alphen en dr Kuyper
is antirevolutionair, althans bij R'. G.
hulp, doch word vorig jaar ten gevolge
van politieke vrijbuiterij verspeeld. De
heer Bichon dia thans voor dit district
zitting heeft behoort, volgens De Ned.,
niet tot de Chr. Historische Unie.
Reeds in 1909 was afgesproken, dat in
1913 Leiden weer aan de antirevolutio
nairen behoorde te komen, zoodat wil
niemand van rechts het besluit in zake
LeideD op zichzelf zal willen wraken.
Er is echter (en dat is van vrjj wat
meer beteekenis) een voorloopig politiek
accoord. Een accoord dat zich van die
der concentratie hierin gunstig onder- j
scheidt, dat het zich bepaalt tot de Grond-
wetsherziening speciaal de onderw(js-
quaestie. Op dit punt zjjn alle partijen
het eens.r
En ook hierin dat het niet van alles
over hoop haalt, zoodat het de beschul
diging ontgaat dat er belangrijke pun
ten vergeten zijn, zooals bijvoorbeeld het
vrijzinnig Concentratie-program, dat
maar eens eventjes de landsverdediging
en de geldmiddelen vergat.
Het is een accoord dat pakt en inslaat,
„klaar en bolijnd, en toch met dè noodige
speelruimte", zooals ons Friesch Dagblad
zoó alleszins juist opmerkte.
Wij gaan met goeden moed met dit
accoord de toekomst tegen.
Ia sommige districten zal nog wel een
weinig tegen gesputterd worden met
name in Bodegraven waar men liever een
der onzen had gehaddoch zoo is het ook
elders met de andere partjjgroepen ge
steld. Onder anderen de Roomschen in
Doetinchem en Enschedé verloochenen
z'ch op dit punt, en deden dit reeds jaren
laag, onder andsren ook in Loosduinen
ea Delft. Dit zal ten slotte wel overal
worden besift en toegegeven.
In den strijd voor de Volksschool, in
den kamp om het schoolkind hebben de
Rechtsche kiezers geen aanvul in g meer
noodig. Met geestdrift gaan wij dan ook
den stembusstrijd tegen. Het is een ge
wichtig stembusjaar, onuitsprekelijk ge
wichtig.
Daarom ter loops zij het nog even
herinnerd werke wié onzerzijds kan
aan de verbetering der kiezerslijsten,
waar dit noodig schijnt; overtuige zich
dat alle geestverwanten die er op behoo-
ren er op staan; en zoeke zoo er een
ontbreekt recht bij burgemeester.en wet
houders.
9 April 1913,
Twee ouden
Dezer dagen zijn twee ouden van
dagen heengegaan, over welke veel ge
sproken en geschreven is.
Het zijn Kees de Wit en Kommer de
Geus.
Twee namen die een wereld van herin
nering te binnen roepen. Twee mannen
die eenige overeenkomst getoond hebben
in hun leven, doch nog meer verschil.
Kees de Wit, de rijke bewoner van
Slangevecht onder Breukelen, een man
die niet stil kon zitten, en daarom de
wereld inging, en de grootste afstanden,
zoo in eigen land als in Indië en Ame
rika te voet heeft afgelegd. De man die
als eenige bagage een handvaliesje bij
zich had en zijn reisparasol, en wiens
typische trots het was later te kunnen
vertellen, dat zijn eerste Indisch8 voet
reis hem niet meer dan twintig cent
per dag kostte. De man wiens grootste
levensdeel in do open lucht werd door
gebracht, en die een gevoel van achting
naliet bij allen die bij bezocht op zijn
tochten. En die toch ten laatste nog
als honuvast bewoner van zfjn buiten
verblijf kwam te overlijden.
Kommer de Geus, de achtbare burger
van Leiden, een man die evenmin kon
stilzitten, en als Bijbelcolporteur jaren
achtereen dagelijks, uitgezonderd des
Zondags, ons land doorkruiste, op zijn)
soms lango, voettochten slechts verge
zeld van zijn boekentaseh; en dieeven-
zeer later in aangrijpend verhaal gewa
gen kon van ontbering en van goedkoop
reizen, doch ook van genoten en ge-
brachten zegen. De man wiens lust het
was Gods Woord te brengen in de hui-
z0d, bedroefden te troosten en heiibe-
geerigen te onderrichtenen ook, in
alle woningen waar hij vertoefde, blijde
harten achterliet, omdat z(j met hem
waren in aanrakiDg geweest.
Tusschen deze beide wandelaars is
echter ook een groot verschil openbaar
geweest. De Geus was van huis, had het
druk en was actief, omdat Gods Geest
hem dreef om van den Heiland te ge
tuigen. De Wit zocht de beweging om
te ontkomen aan den geest ran het
Pessimisme, die alle energie doodt. En
toen de levensavond deze beiden dwong
rust te nemen, had de onrustige geest
van De Wit nog geen rust gevonden
en ook de ware levensvreugde niet;
immers zjjne kennissen verhalen dat hij
zich door velerlei vrienden liet omrin
gen, die door moppige verhalen zijn geest
moesten vervroolijken en hem den ernst
des levens en de angsten des doods doen
vergeten.
Terwijl van De Geus mag gezegd wor
den dat hij henen ging gelijk hij geleefd
heeft, in vrede, in zijn God geloovig, in
blijde en dankbare herinnering aan een
leven in 's Heeren gemeenschap en dienst,
en in de vaste hope der eeuwige heer
lijkheid.
De joviale bewoner van Slangevecht
heeft in zijn gedragingen, zoo op reis
als tehuis, de waarheid bewezen dat de
mensch van nature bang is om met zich-
zelven alleen te zijD.
De opgeruimde Bljbeleolporteur uit
Leiden heeft in zijn wandel bewezen
dat wie ten leven gegrepen is de ware
vreugde gevonden heeft en de schoonste
/afleiding" vindt in de mededeeling van
de geschenken gave aan den naaste.
Wat dunkt u, was deze mingegoede
naar de wereld niet rijk, vergeleken bij
de geestesarmoede waarin zijn rijke
tegenhanger, helaas! zijn laatste levens
jaren sleetP
De Schrift gewaagt van menschen die
door het geloof leven, en van anderen
die geen vrede hebben.
Er komt te Woensel een rijkskrankzin
nigengesticht. Althans, de Tweede Kamer
heeft het desbetreflend wetsontwerp gis
teren aangenomen. Hoewel de bezwaren
ontzaglijk waren - de heer Oosterbaan
(a. r.) is bang voor het gesticht te Medem-
blikde heer Scheurei*(a. r.) schrikt terug
voor de kosten; dhr. Tydeman(v.l.) acht de
plaats verkeerd gekozende heer Vliegen
(s. d. a. p.) heeft bezwaar tegen de niet-
centiale ligging; de beer van Bylandt (c.
h.) acht de plaats juist uitnemend, doch
vindt de kosten weer wat hoog; de heer
Roodhuijzen (u. 1.) vindt het veel te duur
en de heer Pollema (a. r.) komt ook al
tegen de opdrijving van de kosten op
ondanks al deze bezwaren, waren er ten
slotte slechts acht onverzoenlijken die hun
stem aan het ontwerp meenden te moeten
onthouden. Met 46 stemmen voor werd
het ontwerp aangenomen.
Vooral de heer Roodhuijzen scheen het
ernstig te meenen met zijn bezwaar. Al
thans hij stelde een motie voor, waarbij
de Kamer in verband met de hooge kosten
een nieuw onderzoek zou vragen. Na de
geruststellende woorden van minister
Heemskerk, die heusch de centen niet
over den balk zal gooien, trok h(j evenwel
zijn motie in.
En wat de plaats betreft, di8 kon niet
mooier gekozen zjjn. Hot lag eenigszins
op den weg van den heer Oosterbaan,
den afgevaardigde voor Enkhuizen, om
voor de belangen van zijn district, in
casu voor de belangen van het gesticht
te Modemblik, op te komen. Doch afge
zien daarvan verdient het toejuiching,
dat voor de nieuwe stichting Woensel
is gekozen. In het centrum des lands
zou de inrichting zeker niet zoo goed
op haar plaats zijn als hier.
Men denke vooral aan de heideont-
ginning in Noord-Brabant, die er in ieder
geval mee gebaat zal z(jn. Alleen bij
deze overweging reeds zal men veel voor
Woensel gevoelen.
Toen het op stemmen aankwam, ble
ken de sociaal-democraten plus de heeren
Roodhuijzep, Lieftinck en Van Foreest
tegenstanders te zijn.
Een ontwerp inzake de subsidies in
gevolge de Kinderwetten werd z. h. s.
aangenomen, eveneens de wetsontwerpen
tot naturalisatie van een 15-tal personen.
Een gelijk lot onderging h9t wetsont
werp tot verhooging van een hoofdstuk
der Staatsbegrooting voor 1912 (overne-
neming door het Rijk van de locale te
lefoonnetten der Nedorlandsche Bell-Te-
lefoonmaatschappij.) Het gold hier een
belangrijke aankoopsom. De minister
had een percentage van 8 pet. aangeno
men, zoodat er betaald moet worden
11.342.000. Een enorm bedrag, doch de
uitgave is alleszins verantwoord. Nie
mand kon zich daartegen verzetten.
De heer De Meester zou heden ochtend
met zijn rede aanvangen over de Suri-
naamsche Cultuurbank.
De Belgische sociaal-democraten voor
standera van een volksleger. Aan het
verslag in Het Volk van het congres
der Belgische sociaal-democraten ontlee-
nen wij het volgende betreflende de be
spreking van de Belgische legervoor-
stellen
Hubin pleit voor het volksleger. Spr.
ontwikkelt de bekende opvattingen van
de socialistische internationale, die niet
met het begrip van algemeene solidari
teit onder de arbeiders van alle landen
in strijd zijn, doch veelssr het middel
om het ideaal te verwezenlijken.
Destiée komt op voor de noodzake
lijkheid ook en juist voor de Belgische
arbeiders om te beletten, zooveel zij
kunnen, dat de Duitsche of Fransche
regeeringen evenals in vroegere eeuweD,
dit land zouden gebruiken om hun ge
schillen uit te vechten.
Vandervelde Dadat Chapelier het
antt-militarisme in den zin van dienst-
weigenrg en ontwapening had verde
digd betoogt hoofd; akeljjk dat de
groote kwestie niet mei algemeenheden
kan worden üitgemaakt. De Fransche
socialisten, b.v., zouden z. i. wel doen
met zich te verdedigen tegen een Duit-
schen inval, terwijl de Duitsche arbei
ders met alle middelen hun regeering
moeten beletteD om tegen Frankrijk te
vechten. Een motie door Chapelier ge
steld noemt Vandervelde verouderd, de
zelfde ideeën zijn vroeger o.a. door Do-
mela Nieuwenhuis verdedigd en door de
Internationale verworpen.
Een conclusie die zich tegen de aan
hangige wet en voor het volksleger ver
klaart, wordt ten slotte met groote meer
derheid aangenomen. De Wereld.
Bij Kon. besluit is met 2 Mei be
noemd tot directeur generaal der poste
rijen en telegrafie jhr. G. A. A. Alting von
Geusau, luit.-kol. v. d. gsneralen staf
van het Dep. v. Oorlog. ZEG. werd in
1879 benoemd tot cadet bij de Konink
lijke Militaire Academie, in 1883 tol 2e-
luit. der infanterie, in 1888 tot le-luite-
nant, in 1890 gedetacheerd bij de Krijgs
school, en drie jaar later overgeplaatst
bt) het reg. grenadiers en jagersin
1900 tot kapitein bij het 6e reg. inf.,
hetzelfde jaar voigdè zijn overplaatsing
bij den generaien staf en vijf jaarlatër
bij het reg. grenadiers en jagersin
1909 tot majoor bij het 4e reg. inf. In
Juli van het volgend jaar weder bij den
generaien staf en benoemd tot hoofd der
lie afdeeling aan het departement van
Oorlogin 1912 tot luit.-kolonel.
Enkele dagen geleden werd hij onder
scheiden met het ridderkruis van den
Ned. Leeuw, wegens zijn verdiensten bij
de voorbereiding en uitwerking van de
jongste legerreorganisatie.
Minister Cofijn reikte hem jl. Donder
dag in zijn kabinet de versierselen per
soonlijk uit. Een waardig besluit alzoo
van zfln militaire loopbaan.
„Of het scheiden uit de militaire po
sitie hem niet zwaar viel vroegen wij
den nieuwen directeur-generaal.
„Ongetwijfeld", was zjjn aDtwoord.
„Ik ben nu dertig jaren officier, en tal
van lieve herinneringen maken het-ver-
breken van den band wel moeilik. Maar
ook de nieuwe, zoo verantwoordelijke
werkkring biedt mooie aspecten en be
looft zelfvoldoening. Een nieuw hoofd
stuk in het boek van mijn openbaar
leven vangt aan. Welnu puntnieuwe
regel 1" Nieuwe Crt.
Absenteïsme in de Tweede Kamer.
Men schrijft aan de „Maasbode"
Er is indertijd, en niet ten onrechte,
nog al eens een enkel woordje gewisseld
over het absenteïsme der rechtsche Ka
merleden. Dat men te dien aanzien aan
linkschen kant geen al te hoogen toon
heeft aan te slaan, is o.m. door de Ka
merleden Van Veen en Duymaer van
Twist duidelijk aangetoond. In dit ver
band is het misschien dienstig, de aan
dacht eens te vestigen op de meer dan
slechte opkomst der linksche Kamer
lede^ in de afgeloopen week. Ik vond
hieromtrent
rechts links
Dinsdag 48 28 leden
Woensdag 51 20
Donderdag 47 27
Vrijdag 44 27
Is het niet treurig?
Kopstukken als Borgesius en Troelstra
schitteren door afwezigheid B(j de eerste
stemming (over het amendement-Patij a
op art. 11) bleken „nog" 14 leden van
links aanwezig. Weinig had het gescheeld
ol de Kamer was direct al onvoltallig
geweest (in totaal namen 55 leden aan
de stemming deel).
Vacature Eerste Kamer. Men meldt
uit Zwolle aan de N. C.In de vacature,
ontstaan door het overlijden van baron
Van Pallandt, als lid der Eerste Kamer,
is, naar wjj vernemen, de heer mr. ba
ron De Vos van Steen wijk van de Gelder,
lid der Staten van Overuse!, candidaat
gesteld door de rechterzijde.
In verband met ontvangen bevelen
zijn de transportschepen met Servische
troepen, die reeds met bestemming naar
Albanië waren vertrokken, Daar Salo-
niki teruggekeerd. De ontscheping is
begonnen.
Ieder tot oordeelen bevoegde voelt, dat
hier meer achter zit, dan op het eerste
gezicht vermoed zou worden. En inder
daad, het geldt hier een- van de aandui
dingen, dat in de politieke houding van
Servië een ommekeer is ingetreden, of
althans voor de deur staat.
Wel heet he*, dat „zeör gewichtige
redenen" er voor pleiten, dat wordt af
gezien van de inneming van Skoetari,
doch de verschijning van de internatio
nale vloot, dat geweldige machtsvertoon
van de groote mogendheden, zal er niet
vreemd aan zijn.
En ronduit gezegd de geschiedenis
zal het 'eeren wjj gelooven, dat Ser
vië bang is geworden en de verant
woordelijkheid van een verdere beschie
ting van Skoetari, met al de gevolgen
van dien niet voor baar rekening heeft
durven nemen.
Dit behoeft natuurlijk geen verwon
dering te baren, want in deze staan
Servië en Montenegro vrijwel alleen.
