No. 158 1913
Maandag 7 April.
lood
Iklaard.
NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
IAAT,
INEN.
de Zaai,
lang
len
PAULO
lo gram
75 ct,
len van
rooden
Ing van
I. AK-
|erkrijg-
apothe-
aothou-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
vraatzucht
ïrond.
isterdam.
|T, GOES,
m voor de
Dorten
Vernissen,
Veif, in 40
uren,
fasten,
Ik, Goud- en
lellak,
lenz, enz.
mde prijzen.
S e r o o s-
em», wo-
Berg (L)
In been
Idoor een
Ier lang,
Side. Alle
ik aan-
deed er
egon de
te doen.
van den
ben koud
pijn en
IZoo leed
len en de
grooter
|Een mij-
mij den
aan,
Ivoor de
Driemaal
Ide wond
lt Kloos-
lijk was
fig. Eén
die ik
frijns te
ende de
|te gene-
op weer
1st meer
ld." De
pond de
bnoemd,
(rmiddel
vonden
liatische
jlen rug,
imheid,
|n, huid-
leien.
I
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1 10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Het kan den velen ouders die hunne
zonen tfidelfik aan het Rfik afstaan ter
oefening in den wapenhandel niet anders
dan aangenaam zijn, dat wfi thans een
ministerie hebben dat een warm heeft
voor Janmaat en Soldaaten zoowel de
geestelijke als de stoffelijke belangen
onzer miliciens wil behartigen.
Op allerlei wijs is dit reeds getoond.
Nu het rapport der legercommissie
openbaar is geworden zal dit nog dui
delijker worden.
Wat is deze legercommissie?
Zij is een Staatscommissie, ingesteld
bij Koninklijk Besluit van 12 December
1910, en bestaat uit de heerenP. C. 't
Hooft, voorzitter; N. Bosboom, L. P.
Duymaer van Twist, jhr. D. J. de Geer,
C. L. M. Lambrechtsen van Ritthem, K.
ter Laan, H. P. Marchant, J. B. Verhey,
P. J. F. Vermeulen, A. O. A. van VuureD,
C. de Vries, algemeen secretaris, A. M.
Kollew(Jn en J. Lotff, secretarissen.
Men ziet er zijn namen bij van alle
politieke richtingen. Naast den a rtirevo-
lutionair 't Hooft (het Eerste-Kamerlid)
treft men aan den katholiek v. Vuuren
(het Tweede Kame' lid) en den christelijk
historicus De Geer, den sociaal democraat
Ter Laan en den vrijzinnig democraat
Marchant, den unie-liberaal Verh'-y en
den vrjj liberaal Lambrechtsenen bijna
allen zijn officieren of oud-gedienden, of
mannen die in den toestand van ons
leger en den welstand onzer militie be
langstellen.
Naar den uitslag van het onderzoek
door deze commissie gehouden willen
wij dan ook gaarne luisteren. Zij had
tot taak verslag uit te brengen betref
fende de voeding van het personeel van
het leger alsmede i opens de militaire
verplegingsinrichtingen, welke in de be
hoefte aan voedingsmiddelen voorzien
en heeft zich op de hoogte van het door
haar behandelde onderwerp gesteld, o.m.
door kennisneming van de bepalingen,
welke de voeding in haar geheelen om
vang ïegelenen het bezoeken van
verschillende lokaliteiten in kazernes, als
keukens, rustkamers, slaap-, benevens
eetkamersinrichtingen van onderwijs
mouderijen, militaire bakkerijen, slach
terijen en magazijnen van levensmid
delen.
De uitkomsten van het onderzoek der
commissie zijn in de conclusiën samen
gevat van welke wij er enkele onder de
aandacht brengen.
lo. Het stelsel //Voeding van Rijkswege"
bevordert eene goede regeling van de
voeding van den soldaat. Het is echter
wenschelfik, verandering te brengen in
de wflze, waarop het wordt toegepast,
in dien zin, dat alle dagelijksche voe
dingsmiddelen dus ook het brood i-
tot een ratioD vereenigd, zullen worden
bekostigd uit den alsdan te verboogen
gemiddelden rationsprijs. Het toekennen
van bijslag tot aankoop van levensmid
delen behoort dan te vervallen.
2o. Het toekennen eener vergoeding
wegens gemis van brood en van levens
middel aan hen, die met verlof voor één
dag zoogenaamde permissie afwe
zig zijn, is overbodig.//De intrekking van
de betreffende bepalingen, zal tot aan
zienlijke bezuinigen leiden. (De Com
missie doet opmerkeD, dat bereids bij
de ontwerp-begrooting voor 1913 door
den tegenwoordigen minister Colijn
wordt voorgesteld met het toekennen der
vergoedingen te breken).
So. De voeding van den soldaat is in
het algemeen voldoende. Bezuiniging op
den gemiddelden rationsprijs door het
verlagen der eischen, wat de hoedanig
heid der voedingsmiddelen aangaat, of
door vermindering der hoeveelheid van
het per ration te verstrekken voedsel,
schijnt, zonder schade voor het legerbe
lang, niet mogelijk.
4e. Bezuiniging daarentegen wordt
mogelijk geacht, eenerzijds door verbe
tering van het beheer, waarbij dit, onder
opheffing aan bijslagfonds en broodfonds
en onder verantwoordelijkheid der com
manderende officieren van korpsen en
korpsgedeelten, in één hand (van den
kwartiermeester) wordt gebracht ander
zijds door varbetering van de regeling
aan de verstrekking van voedingsmid
delen op zoodanige wijze, dat niet meer
zooals thans het geval is, belangrijke
hoeveelheden onverbruikt overblijven.
5e. De eischen, waaraan het brood, de
verdere levensmiddelen en de brand
stoffen bij keuring moeten voldoen, zoo
mede de regeling der keuring en her
keuring der voedingsmiddelen bieden vol
doenden waarborg Jat waren van behoor
lijke hoedanigheid werdep geleverd. De
regeling van de keuring der brandstoffen
vereischt herziening.
6a. Bjj het beschikbaar stellen van per
soneel tot het in ontvangst nemen
z. g. inkoopen van brood en levens
middelen behoort meer dan tfians naar
beperking te worden gestreefd. Het ver
dient aanbeveling bedoelden dienst zoo
veel mogelijk op te dragen aan personeel
van de administratie-troepen. Het be
schikken over garnizoenswagens met
bespanning is, behoudens wellicht in
enkele garnizoenen, onnoodig en om der
k otert wilie, niet te rechtvaardigen.
7. Het schillen van aardappelen en het
schoonmaken der groenten door de man
schappen, die aan de soldaten-menage
deelnemen, geschieden in het algemeen
niet met de noodige zorg. Het nemen
van vergelijkende proeven in dezelfde
g -rniztenen met aardappelschilmachines,
met het doen schillen door daarvoor be
paalde personen en met het doen leve
ren van geschilde aardappelen wordt in
overweging geven.
8. Het is wen scheiijk de keukens, wel
ke .nog niet beschikken over Senkings-
fornuhen en over een fornuis, geschikt
tot het braden van vleeseh, van moder
ne fornuizen te voorzien.
9. Aanzienlijke besparing op de brand
stoffen tot bereiding van het eten wordt
mogelijk geacht. Bij de thans gevolgde
regeling van de brandstoffen voorziening
komen scherpere maatregelen van toe
zicht op* het aanschaffen, het bewaren
en het verbruik der brandstoffen nood
zakelijk voor. Het aanschaften en opleg
gen y&n brandstoffen in het [groot wordt
wenschelijk geacht.
10 Het verdient aanbeveling, de sol-
datenkeukens ter besparing van onder-
houdkosten te voorzien van een eigen
stel keukengoederen.
11. Ten einde een goede bereiding der
spijzen ten verzekeren, is het wensche
lijk voor elke keuken ook voor de
ondercfficierskeuken over een gediplo
meerden kok te beschikken.
12. Beperking van het aantal man
schappen, in de keukens werkzaam,
schijnt mogelijk en gewenscht.
13. De functie van menagemeester
worde zoo mogelijk voortdurend, of ten
minste gedurende drie of zes achtereen
volgende maandeu, aan denzelfden onder
officier opgedragen.
14. Het is wenschelijk de regeling van
de voorziening in het tafelgereedschap
voor de compagniën in dien zin te wij
zigen, dat de kosten van aanschaffing
voortaan rechtstreeks ten laste van het
rijk zullen komen, het vaststellen van
het bedrag, dat bfi elk korpsonderdeel
ten hoogste voor deze aanschaffing mag
worden besteed, wordt noodig geoordeeld.
15. Handhaving van de bestaande
regeling, waarbij de ongehuwde onder
officieren in het garnizoen in hunne
voeding voorzien door het gezamenlijk
houden eener menage, komt gewenscht
voor.
16. De voeding van de cadetten en
van de leerlingen van den Hoofdcursus
schijnt voor oeuigo vereenvoudiging vat
baar. Het doen van extra-verstrekkingen
aan deze militairen, tijdens hunne deta
cheering bjj de korpsen van het leger,
wordt ongewenscht geacht.
Ten aanzien van de militaire verple
gingsinrichtingen, welke in de behoefte
aan voedingsmiddelen van het personeel
van het ieger voorzien, komt de com
missie tot de volgende conclusiën:
1. De verstrekking van brood aan het
leger uit militaire bakkerijen met groote
capaciteit en uitgerust met moderne
ovens is in het algemeen, zoowel voor
de aflevering van deugdelijk brood, als
uit een oogpunt van zuinig beheer, in
's Rijks belang te achteD. Ter berei
king van dit doel moet het bedrijf op
economische wijze zijn ingericht, waarbij
het leger uit centrale bakkerijen van
brood wordt voorzien. De bestaande
regeling van het bedrijf voldoet niet aan
dezen eisch.
2. Het nemen van een proef met de
aanschaffing van harde en zachte tarwe-
soorten, waarvan met betrekking tot het
gewicht per HL. minder hooge eischen
zijn gesteld, wordt aanbevolen. Voorts
ware, eveneens bij wijze van proef, het
aanschaffen der tarwe op te dragen aan
een makelaar, commission! air of hande
laar in granen.
3. De wenschelijbheid om de brood
verstrekking ten behoeve van het leger
zooveel mogelijk aan militaire bakke
rijen op te dragen, maakt het beschik
ken over eene militaire maalderij nood
zakelijk. Het verdient aanbeveling, in
overeenstemming met het advies van
de z.g. „graancommissie" te Amsterdam
eene maalderij op te richten, waarna die
te 'sGraveDhage wellicht kan worden
opgeheven.
Eene op te richten maalderij behoort
ook met het oog op de wenchelijkheid van
het aanschaffen van graan, waaraan met
betrekking tot de zuiverheid wellicht
minder hooge eischen waren te stellen
te zijn voorzien van moderne machines
tot het zuiveren der granen en van eene
inrichting, welke het meel tot op het ge-
wenschte procent kan uitbuilen.
4. De opheffing der militaire slachte
rijen, welke in het algemeen het vleeseh
en vet tot belangrijk hoogere prijzen afle
verden dan de particuliere slachters, kan
in de tegenwoordige omstandigheden ge
acht worden in 's Rijks geldelijk belang
tot stand zijn gekomen.
5. In verband met vorenbedoelde op-
ht fling is het wenschelijk de levering van
vleeseh en vet, ten behoeve van de garni
zoenen, waar geen abattoir gevestigd zijn,
zoodanig te regelen, dat deze, zoo eenigs-
zins mogelijk, uitsluitend zal geschieden
uit garnizoenen,waar dat wel het geval is.
6. Het beschikken over militaire ma
gazijnen van levensmiddelen maakt het
mogelijk, de daarin opgelegde voedings
middelen in het groot aa a te schaffen. De
daaruit voortvloeiende geldelijke voordee-
len rechtvaardigen het behoud dezer in
richtingen.
7. Het wordt wenschelijk geacht
voor zoover noodig en mogelijk in de
militaire bakkerijen en in de magazijnen
van levensmiddelen, miliciens van de ad
ministratietroepen, bedoeld In het 3de lid
van art. 4 der Militiewet, werkzaam te
stellen, teneinde hen voor hun oorlogstaak
den verplegingsdienst voor te berei-
I den, wat allicht ook, door vermindering
van het aantal burger werklieden, wier
taak door de miliciens wordt overgeno
men, tot vermindering van de Rijksuitga
ven zal leiden.
De Commissie doet nog meerdere ver
beteringen aan de hand, ter bevordering
van een zuiniger beheerwelke adviezen
wij evenwel, als liggende buitéfl de notitie
var onze soldaten en hunne betrekkingen,
gevoeglijk kunnen achterwege laten.
Wanneer nu maar in den geest der ad
viezen van de Commissie wordt opgetre
den en wie zou van een energiek sol-
a -i
daat als minister Col fin iets anders
verwachten dan zal menige verande
ring ook het stoffelijk belang van onze
miliciens bevorderen.
Betere bereiding der spfizen en minder
corveediensten zullen voorloopig wel de
eenige vruchten van het onderzoek zfin.
Maar het zouden dan ook twee flinke ver
beteringen wezen. En niemand die op de
hoogte is zal ontkennen dat met name
wat het eerste aangaat niet nog eenige
verbetering gewenscht is.
7 April 1913.
Wfi moeten er nogmaals ernstig op
aandringen dat de bestuursleden onzer
rechtsche Kiesvereenigingen zich ter se
cretarie in hunne gemeente gaan verge
wissen of de namen der kiezers door hen
op de kiezerslijst gebracht, er op staan
en zoo dit niet het geval is, aan het ge
meentebestuur op ongezegeld papier te
vragen dat deze namen alsnog op de
kiezerslijst geplaatst worden.
Mochten zfi tevens op de kiezerslijst
namen vinden van personen die er ten
onrechte op gebracht zfin, dan kunnen
genoemde bestuursleden op gelfike wfize
aan het gemeentebestuur verzoeken deze
namen alsnog te schrappen.
Wordt hun verzoek afgewezen en zfin
zfi overtuigd dat hierin geen recht ge
schiedt, dan kunnen de personen die
meenen verongelijkt te zfiD, zich bfi den
kantonrechter recht verschaffen.
Tot 21 April a. s. bestaat er gelegen
heid om de kiezerslijst te verbeterenen
tot 21 April liggen de kiezerslijsten voor
een ieder ter inzage.
Laten ook de oude kiezers, en met
name de belastingkiezers, eens gaan
kfiken of zfi er op staan. Zoo licht kan
een vergissing hebben plaats gehad. Of
schoon wfi voegen dit er terstond bfi
de secretarieën nogal secuur zfin.
Maar daarom moeten wfi het ook zfin
want het is een gewichtig jaar.
Gemeenteraden. Staten. Tweede Ka
mer. Eerste Kamer. Het mo9t al verniewd
worden.
Da voorstanders der openbare school
hebben het voorr ichfc af en toe door be
kwame mannen deze school te hooren
verdedigen, in openbare volksverga
deringen.
Nu dunkt ons al dit frontmaken voor
de openbare school een overbodigheid.
Immers de regeering heeft geen aanval
op genoemde school in >het« zin. De
openbare school zal er wel altfid zfiD,
zoolang er voor en tegenstanders der
vrfie school zullen wezen. Wel niet als
symbool der volkseenheid, maar dan toch
als noodzakelijke aanvulling overal waar
nog ouders gevonden worden die alleen
van de openbare school gediend zfin.
Daarom dan ook is het frontmaken
voor die school een overbodig werkeen
pogen door vrees ingegeven en vrees
is een slechte raadgeefster.
Daarenboven, gevoelen deze redenaars
voor de openbare school niet, dat al hun
geroep van „opopvoor de openbare
school" een ernstige zelfaanklacht isP
Dat de regeering in het desbetreffend
Grondwetsartikel de gelijkstelling tus-
schen openbaar en bfizonder onderwfis
wil vastleggen, is een daad van recht of
van onrecht.
Is 't er een van onrecht, dan dient dit
bewezen te worden. Dan dient bewezen
te worden dat gelijkstelling van twee,
die onder dezelfde controle staan, aan
dezelfde eischen voldoen, en naar den
zelfden uitslag streven, gericht als beiden
zfin op het waarachtig volksbelang, zfi
het al naar uiteenloopende overtuiging,
ooit of immer onrecht kan zfin.
Is 't er daarentegen een van recht
dan is daarmee uitgemaakt en toegege
ven dat er al de jaren van het bestaan
der tweeërlei scholen, aan de bijzondere
school onrecht is geschied, en de open
bare school een voor-recht heeft genoten
dat haar niet toekwam.
En in het opkomen nu voor dit voor
recht der openbare school ligt de zelf
beschuldiging; en in het afwijzen van
den voorslag der gelijkstelling wordt de
zwakheid der openbare school openbaar.
Zou de openbare school niet een veel
krachtiger figuur maken,wanneer zijde
gelijkstelling aanvaardde, gelfik liberalen
als Allard Pierson in de eerste dagen
van den schoolstrijd, en Gleichman en
Farncombe Sanders bfi de vorige grond
wetsherziening het reeds hebben inge
zien
Maar is er dan nog geen gelfik-
stelling, vraagt misschien de eene of
andere eenvoudige liberaal die dit leest.
Hebben de vrfie scholen nu in de
laatste jaren nog niet genoeg gekregen
Baden zfi dan niet in weelde?
De financieel moeilijke omstandighe
den waarin nog tal van Christelijke
scholen verkeeren, geven u het ontken
nend antwoord.
Het Rijkssubsidie aan de bfizondere
scholen blfift nog verre beneden dat
hetwelk de staatsschool van Rfik en ge
meenten geniet.
Een paar rekensommetjes kunnen u
dit duidelfik maken.
Het Rfik betaalt ruim f 21.000.000 voor
lager onderwfis; dat is verdeeld o*6r alle
kinderen (360 duizend op de bfizondere en
570 duizend op de openbare scholen) f23
per jaar en per leerling. Naar dien maat
staf zouden de vrfie scholen moeten ge
nieten totaal 8 miljoen gulden, en zie, zfi
„trekken" slechts even 6 miljoen
Maar de tegenstelling is nog ongunsti
ger voor de vrfie scholenwant de geza
menlijke gemeenten betalen nog voor het
openbaar onderwfis in totaal tien miljoen
guldeD, en voor het bfizonder onderwfis
niets.
Rfik en gemeenten saam besteden der
halve aan het lager onderwfis 31 miljoen
gulden of f34 per kind van alle lagere
scholen saam.
Naar dien maatstaf berekend, zouden de
vrfie scholen recht hebben op twaalf mil-
jo.n gulden, zoodat haar eigenlfik uit de
openbare klassen -in totaal een som van
circa zes miljoen gulden te weinig woidt
uitgekeerd.
Dat is een sommetje dat de voorstanders
der vrfie scholen moeten bfipassen, nadat
zfi natuurlfik eerst in den vorm van be
lasting mede hebben bijgedragen aan het
onderhoud der openbare scholen.
En nu deelt men hetgeen voor de
openbare scholen en voor de bfizondere
uit Rfiks en Gemeentekas wordt betaald
door het aantal leerlingen, dan ontvangt
een leerling d ir openbare school ruim f 40
en een leerling van de bfizondere school
ruim zeventien
Laten de sprekers, die de openbare
school komen verdedigen, tegen de „aan
slagen" van rechts, liever meewerken om
dit onrecht weg te nemen, en zoo de gele
genheid tot eerlfik concurreeren mogelijk
maken.
Dat zal den bloei van het onderwfis be
vorderen.
2» Ies8chentrekker8.
Het weekblad Provinciaal Belang pu
bliceert de namen van verschillende per
sonen te Velzen en Schoten die behooren
tot een flesschentrekkersbendeen deelt
het volgende staaltje mee van de wfize
waarop dezemenschen u uw geld
weten kfhandig te maken.
Voop eenigen tfid kwam te Alkmaar
bfi den eigenaar van een te huur staand
pakhuis een als heer gekleed persoon
die voorgaf wel huurder te willen wor
den. Na eenig over en weer praten kwam
men tot een overeenkomst omtrent den
huurprfis en het pakhuis werd voor
eenige jaren tegelfik verhuurd. Reeds
wreef de eigenaar z'n handen in de
verwachting van de te verwachten huur-
