No. 155 1913
Donderdag 3 April
m
NIEDWSBLAD
VOOR ZEELAND
loop
HISTORISCH
GHRISTELIJK-
aars,
ispeen,
echt,
liwas,
ling,
Staten-Generaal,
Binnenland.
Uit de Provincie.
I burg.
oopen.
7. MELIS,
ÖP
juelen,
Woning
rssE,
II,- 12,-
6,30 12,—
11,- 11,—
6,30 1,—
8,30 11,—
8,30 11,—
6,- 1,-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Lpril, een
arig Mer
lGE, onder
tten,
Zruiningen.
3, Ritthem
rs, aan den
,bij Middel-
it blad te
£c*I
n den weg
gen te be-
veren vóór
L te Kou-
an
e n d ij k e.
per,
e r 1 a n d.
1
eer, W o 1-
gevraagd,
én, bij A.
lissingsche
Kerk te
)gd.
!R vraagt
Dod.e.
p e 11 e.
11
TTERDAM.
ensdags en
6,30 eD van
Rotterdam
lags en Za-
;ZE£.
cdagen 7,30
I,30en op
10.
3, uitgezon-
om 3,15; op
idere werk-
's morgens.
SBL.D W.
n.
9,30 12,—
8,30 9,30
9,30 10,30
9, 11,-
10,30 12, -
10,- 12,-
8,30 12,
9,30 12,30
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1 10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
>ea dates; is
ad® goiai ii
fföst,, oes.
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de gebrui-
kelijke plaats.
LEZEN.
Hö was een welopgevoed jongmensch,
goed ontwikkeld en„belezen".
Htj had veel en veleilei gelezen en kon
dan ook over alles en nog wat meepraten.
Voorzeker lofwaardig
Tot zoover, ja. Of zija er onder de
lezers, die niet dagelijks de vele zegenin
gen van de Boekdrukkunst genieten, die
blind zijn voor de vermeerdering van
de welvaart op stoft-iijk eri geestelijk
gebied, die deze uitvinding met zich
bracht
ÊjtTooh heeft ook deze zaak een keer
zijde.
Zoo'n schrikkelijk donkere schaduw
zijde.
Ook onze jonge vriend maakte kennis
met die schaduwzijde. H(j ging reizen,
en evenals vroeger moest ook nu op de
reis zijn heslust verzadigd worden. De
ruim voorziene staiionsbibliothekei we
zen hem hier den weg en voorzagen in
deze behoefte. De meest pikante detective
romans waren daar voor weinige centen
te verkrijgen.
Onze vriend had zjju lectuur gevon
den. Dat was nog eens boeiend, bezie
lend en verheffend(?)
En hij las maar. Met een hartstocht,
die op het gelaat te lezen stond. Met
ingehouden adem, gekroraden rug en
opgetrokken schouders, H(j telde vluch
tig de bladzijden, om te zien of hij het
verhaal nog vóór de trein stilstond «uit"
zou hebben. Nu en dan ontsnapte een
zucht zijn borst. Zoo greep het hem aan.
Dit „lezen" miste z}jn uitwerkiDg niet.
De jonge man was er aan verslaafd. Hij
las niet meer met onderscheid en b(j de
keuze van de leesstof gold tenslotte maar
één overwegingHet moet boeien, mee-
sleepen.
En het heeft hem meegesleept, met
reus ichtige snelheid, den afgrond tegen.
Door het lezen van die onedele prullen
kwam hij er toe het verkeerde pad in
te slaan. Nu is hij een inbreker, een dief,
een roover en wanneer de omstandig
heden het meebrengen, zal hjj zoo
God het niet verhoedt tot nog erger-
euveldaden in staat blijken te z(jn.
Zedaar het sobere verhaal van een
voorheen veelbelovend jongmensch.
Dit geval staat niet op zichzelf .Gemakke
lijk ware dit voorbeeld met andere aan te
vullen. We behoeven maar de dagbladen
in te zien, om overtuigd te worden.
Veelal ontaardt de zucht tot lezen in
een ziekGijke onhebbelijkheidtegen
woordig vooral waarneembaar, bij het
aankomende geslacht, zoo mannelijk als
vrouwelijk. Bij meisjes en jongens van
meer of minder goeden huize.
Het vele verdringt vaak het goede.
Zoo ook op dit terrein. De markt is zoo
overlaat, dat de keuze immer moeilijker
wordt.
Reeds klaagde da Crsta in zijn „Wach
ter! Wat is er van den.Nacht?-' over
„schriften, druipende van walgend slijk
en bloed! dagblafL, uitgeleerd in waar
heids schijn of lastring, hun feuilleton
gericht op zede- en zielsverbastring."
En sindsdien is de toestand er niet
gunstiger op geworden. Immer sneller
draaien de persen, dagelijks duizende
geestelijke wangedrochten afleverende,
van meer of minder laag gehalte. Zoo
goed als de vorderingen der techniek
den mensch in staat stelden tegen ge-
ringe geldelijke offers het boek der boe
ken, den Bij bel alom te doen verspreiden
en velerlei; andere goede en heerlijke,
verstand en hart waarlijk bevredigende
lectuur aan te schaffen, zoo goed vonden
ook de „zede- en zielsverbasterende" ge
schriften gemakkelijker hun weg.
Ze draalen maar voort, ook al zinkt
daar iemand weg in den modderpoel,
waarheen dat lustige pad bedriegelijk
henenleidde.
Rusteloos gaan ze door, zonder op
houden haar van walgend slijk en bloed*
druipende producten uitspuwende, als
een krater zijn dood- en verderf brengende
vuur- en lavastroomec.
Is er geen grond voor de vrees, die
reeds da Costa vervulde, toen htj met
klimmenden ernst, als in wanhoop met
den profeet Jesaja uitriep
„O, Wachter! welk een dag wordt aan
de kim gewacht?"
Ja, wat zal het gevolg zijn van die
leesmanie, die bezig is het tegenwoor
dige geslacht als het ware te vergiftigen P
Er is een lees woede uitgebroken, waarbij
de gedachte aan smaak, aan goede smaak
geheel vreemd is.
Gewetenlooze auteurs zetten hun on
verantwoordelijk bedrijf en geschrijf
voort en trachten den aanvoer aan de
gestage vraag te doen beantwoorden. En
waar onze eigen markt te kort schiet,
staat de buit9nlandsche gereed ons met
haar rotte pennevruchten te overladen.
Het geldt hier een ernstig teeken des
tijds. Dat dient verstaan te worden. Het
geldt hier een zaak van nationaal be
lang, die door niemand uit het oog ver
loren kan en mag worden.
De overgroote massa leest boeken met
wein 'g of zonder nuttige strekking niet
alleen, maar veelal ook positief verderf-
UJke lectuur, als daar zijn onruststo
kende detective- en andere grof-zinneliJke
romans, die den mensch tenslotte geheel
b8heerschen en heen en weder slingeren
als een verraderlijke tifoon de vloot bij
hooga zee en branding.
L zen op zichzelf is natuurlijk niet
slecnt. Integendeel. Wij rekenen het tot
een nooit genoeg te waardeeren voor
recht, tot een onuitsprekelijk grooten
zegen. En, zooals reeds uitgesproken,
veel arbeid ten goede mag, naast God,
Die het al in z|)n nr cht heeft, op re
kening gesield worden van de drukpers.
Doch een ernstige waarschuwing tegen
de gevaarlijke lees-maar-raak methode is
geenszins misplaatst. Velen lezen letter
lijk alles, wat hun maar onder de oogen
komt, anderen zoeken bij voorkeur de
slechtste lectuur uit, onkundig van de
talrijke gevaren, die heD bedreigen, of
e^endunkelflk ernstige vermaningen niet
achtende.
Wij mogen natuurlijk niet voorbijzien
wat reeds gedaan is ter bestrijding van
het kwaad. Ongetwijfeld hebben de Ze-
delijkheidswetten reeds een invloed ten
goede uitgeoefenden zijn de gunstige
resultaten van deze wetgeving belangrV-
ker, dan iemand kan vermoeden.
Doch het gaat niet alleen om porno-
grafis.be geschrifte a. Er komt buitendien
nog zooveel op de markt, dat hoe
zedebedervend ook niet geweerd kan
wordendat zelfs door de strengste wet
geving niet is te bereiken.
D .arom zelf de hand aan den ploeg ge
slagen, tot beteugeling van de leeswoede.
Er moet een streven gezien worden tot
wering van alle slechte, onbenullige,
nietszeggende lectuur, die als een lang
zaam vergif werkt, langzaam en veelal
schier onmerkbaar, maar zeker.
Ieder verheff 3, waar noodig, zij n waar
schuwende stem. Men leze slechts goede
boeken.
Weet gij wel, dat goede boeken goede
vrienden zij u
3 April 1913.
De sociaaldemocraten besloten op hun
j Paaschcongres tot afschaffl g van den
Rooden Dinsdag. In plaats daarvan zal
de stembusweek in Juni gemanifesteerd
i worden in alle hoeken des lands.
Het heeft mr. T-oelstra nogal moeite
gekost om zijn broeders proletariërs aan
het verstand te brengen dat die Roode
Dinsdag niet meer moeBt worden gevierd,
j H(j vertelde er den onzin bij dat bij her-
herhaling van zulk een dag de betoogers
zouden loopen in de bajonetten.
Een argument dat insloeg.
Want zoo hard kan een sociaal demo
craat niet demons!reereü, hjj ziet in geen
geval gaarne bloed, en, goedig als bij is,
allerminst zijn eigen.
Derhalve de Riode Dinsdag behoort
tot het verleden.
Hetgeen niemand verwondert die zich
nog de verslagen herinnert van zijn
totale mislukking, een mislukking waar
toe niet de betoogers het minst hebben
bijgedragen.
Een der bladen schreef:
„Ach, wat een wandelende misère
Meewarig wierp men den blik op het
Binnenhof, dat gansch en al verlaten
stond, en waar 't poortje de figuren van
eenige Kamerleden zichtbaar waren.
Zoo duurde dat van kwartier tot kwar
tier; langzaam slenterde het betoogers-
gilde voort
Deze beschrjjv'ng is door den heer
Hugenholtz en anderen wel belachelijk
gemaakt, doch niet als onjuist weerlegd.
Integendeel indirect werd haar juistheid
toegegeven. Het was volgens heel de Ne-
derlandsche pers (Het Volk natuurlijk
uitgezonderd) treurig; „'t rampzalig
overschot van eenmaal beet're dagen".
Het is derhalve te begrijpen dat de
leiders van dien Rooden Dinsdag met
zjjn „uit" zich gevoelende, lachende
socialisten van buiten, met vrouw en
kinderen incluis, niets meer hebben
moeten.
Een reclame die hun geen winst brengt
moeten zij niet. Waar zij trouwens ge
lijk in hebben.
Alleen maar de begrafenis van den
Rooden Dinsdag contrasteert zoo ern
stig met de aankondiging zijner ge
boorte.
TWEEDE KAMER.
Gisteren is in de Tweede Kamer de
artikelsgewijze behandeling van de Ziek
tewet aangevangen. Bijna een jaar na
de algemeene beschouwingen over Ziekte
en Raden wet. Toch een belangrijk feit
uit de sociale wetgeving van onze Chris
telijke regeering.
Tot art. 10 liep alles nog al vlot van
stapel. Verschillende amendementen wer
den daarbij prijsgegeven. De behandeling
van art. 11 (opgaven en inlichtingen van
van den werkgever en andere personen
der onderneming) kostte meer tijd. Voor
namelijk was het de heer Patijn (u. 1.)
die met zijn amendementen heel wat
beroering verwekte.
Deze afgevaardigde lichtte n.l. een
amendement toe, om de rechten van de
geaiministreerden beter te waarborgen.
De termijn, binnen welken inlichtingen
aan den arbeider moeten worden ver
strekt op straffe van geldboete moet
daartoe worden bepaald op twee dagen.
Dit had de heer Patijn bij zijn amende
ment voorgesteld.
Verder achtte hij de verplichting voor
den werkgever, om binnen 24 uur, nadat
er om gevraagd is, zijn bezwaren tegen
het geven van inlichtingen in te brengen,
onuitvoerbaar. Hij wilde ook dien termijn
brengen op 2 dagen.
Zelfs een termijn van tweemaal 24
uren achtte hij nog kort.
Na eenige bestrijding wijzigde hij den
termijn in zijn eerste amendement in
24 uur, terwijl de minister het tweede
overnam.
Met 40 tegen 15 stemmen, met ver
pletterende meerderheid dus, werd het
werd het amendement Patijn verworpen,
waai op het art. z. h. s. werd aangenomen.
BU art. 15 (voorwerp der verzekering)
zullen eenige belangrijke kwesties behan
deld worden, zij het ook niet bepaald
principieele zaken.
De heer Patijn verdedigde een amende
ment om ook in de wet op te nemen het
recht op geneeskundige hulp; de heer
Teenstra (v. d.) lichtte een amendement
toe, strekkende om weg te laten de
woorden dat het ongeval den man moet
zijn overkomen in verband met de uit
oefening van zijn bedrijf, opdat b.v. een
bakkersknecht, wien door zijn patroon
wordt opgedragen werk te verrichten b(j
den bouw van een nieuwen oven, en
die daarbij een ongeluk krijgt, toch een
uitkeering krijge.
De heer Limburg (v. d.) ontwikkelde
velerlei bezwaren tegen een Ziektewet
zopder geneeskundige hulp. Heden mor
gen 5 ette hij daartoe zijn ernstig betoog
voort.
Moge de bespreking van een en ander
niet al te veel tijd eischen. De zaak toch
is voldoende bestudeerd kunnen worden,
dus mag wel rijp voor de behandeling
genoemd worden. Bovendien hebben we
een minister, die, practisch man als hij
is, tegemoetkomend ls, waar dat noodig
blijkt:
Dit deel der sociale wetgeving V8r-
schijne spoedig in het Staatsblad.
Kamerverkiezingen. De liberale Kiesver-
eeniging te Ssrooskerke, district Zierik-
zee, heeft mr. R. J H. Patfln candidaat
gesteld.
Da R K Kiesvereeniging te Oostburg
stelde mr. P. Dieleman te Middelburg can
didaat voor het district Oostburg.
Da A. R Kiesvereeniging Nederland
en Oranje te Muiden beeft in het district
Hilversum mr. V. H. Rutgers candidaat
gesteld.
Ontginning van woeste gronden.
Men schrijft aan de „Arnh. Ct."
Naar men weet, wordt aan ontginners
van woeste gronden vrijstelling van be-
belasting gegeven gedurende de eerste
28 jaren. Deze vrijdom wordt alleen na
vooraf ingekomen aanvrage verstrekt.
Nu is het de regeering gebleken, dat in
de laatste jaren tal van woeste gronden
in wei- en bouwland omgezet zijn, zon
der dat ontheffing van belasting gevraagd
werd, terwijl ze op het kadaster nog
steeds als woest genoteerd staan. Ds
ambtenaren der belasting hebben nu op
dracht gekregen aan de hand der ka
dastrale kaarten een onderzoek in loco
in te stellen, om na te gaan, voor welke
ontgonnen gronden al of niet ontheflr g
is gevraagd. Deze maatregel zal tengevol
ge hebben, dat het rijk heel wat grond- en
vermogensbelasting kan invorderen, want
nu deze gronden als ongebouwde eigen
dommen in rekening gebracht worden,
wordt het vermogen van vele grondbe
zitters aanmerkelijk hooger getaxeerd.
Staking schoenmakersgezellen. In dit
conflict te Amsterdam zal de bemiddeling
van de Kamer van Arbeid aanvaard
worden.
De Minister van Oorlog heeft be
paald dat miliciens der lichting 19i2, die
in het tijdvak 16 - 30 September 1912
werden ingelijfd en aan wien uitstel van
eerste oefening werd verleend, ir het
tijdvak 1-5 October as. in werkelijken
dienst zullen moeten worden geroepen.
Eindigt het uitstel na 5 October a.s. dan
zal de oproeping moeten geschieden voor
het tijdvak 15 October 1914. Ass. Cit.
Vredesprijs voor de jeugd Op 29 Au
gustus a.s. zal te 's-Giavenhage het Vre
despaleis, hst gebouw waar het Inter
nationale Hof van Arbitrage gevestigd
zal zijn, worden geopend.
Eenige dagen vóó: deze plechtigheid
zal te 's-Gravenhage plaats vinden het
XX Wereldcongres vooc den Vrede,
eenige dagen daarna de XVHI6 Bijeen
komst der Interparlementaire Unie, het
lichaam dat een vereenigingspunt is van
de parlementsleden der geheele wereld
die rechtspraak óók tusschen de Staten
wenschen. te bevorderen.
Ongetwijfeld zal dus dezen zomer de
Vredesbeweging een onderwerp van ge
sprek uitmaken onder het Nederlandsche
Volk. Daarom deden de Alg. N d. Bond
„Vrede dour Recht* en de N d R. K,
Vereeniging tot bevordering van den
Wereldvrede een poging om de Neder-
Ui ïdsche jeugd ook tot de Vredesgedach-
to op te vosden.
Door het uitloven van prijzen en be
kroningen voor de beste opstellen over
d3 volgende onderwerpen 1. Wat is het
doel der Vredesbewsging2. Welke ge
dachte vertegenwoordigt het Vredespa
leis P 3. Hoe vindt gU, dat geschillen tus
schen de volkeren in het vervolg moeten
worden beslecht? hopen zij onderwijzers
en ouders te bewegen aan hun leerlin
gen en kinderen iets te vertellen over
het streven der moderne Vredesbeweging
hopen zjj te bereiken, datdeNsderland-
sche jeugd hierover een kort opstel zal
schrijven.
De prijsvraag is open voor alle jongens
en meisjes, geboren tusschen 1 Januari
1896 en 1 Januari 1899, onverschillig of
z(j nog schoolgaande zijn of niet meer.
De opstellen moeten worden ingezonden
vóó; 15 April.
Verdere inlichtingen zullen o. a.
gaarne worden verstrekt door ds. H. Tn.
Oberman, predikant te ViissiDgen, Bou
levard de Ruyter.
Een nieuwe politieke pa-tij. In het
district Gouda is een vrij antirevolutio
naire partij opgericht. Eenige dagen ge
leden zond deze partij een ongeteekend
beginsel-program de wereld in, waaruit
blijkt, dat de leiding zeer onbeholpen is.
Haat tegen de rechtsche coalitie moet
de hoofdooreaak van de oprichting dezer
nieuwe politieke groep zjjD. In enkele
gemeenten in het district Gouda z(jn
reeds afdeelingen opgericht.
Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen.
In de gisterenavond te M d delburg ge
houden vergadering van het Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen, werd
door den heer mr. W. Polman Kruse-
man, secretaris van het Genootschap, het
jaarverslag over 1912 uitgebracht.
Allereerst wordt in dit verslag herin
nerd aan de vele directeuren en leden,
dio in dit jaar door den dood werden
weggenomen, waaronder het bestuurslid
de heer Marius Fokker. De heer Kruse-
man schetste dezen overledene als de
trouwe schatbewaarder,als penningmees
ter van de stoffiyke middelen, als con
servator van het geestelijk fonds, de
Zelandia Illustrata. Negen en twintig
jaar heeft hjj aldus het verslag het
ambt van thesaurier bekleed als opvolger
van mr. D. A. Berdenis van Berlekom,
terwijl ht) na het overlijden van ds. F.
P. J. Sibmacher Zjjnen ia 1895 zicb ook
het beheer over de Zelandla Mostrata
liet welgevallen.
De geldmiddelen heeft Fokker met
groot meesterschap bestuurd en met
weinig veel tot stand gebracht.
Daar is de Zelandia Illustrata! Toen
die verzameling 50 jaar geleden was
aangekocht, en nog lang daarna, ging
de faam dat de collectie geene aanvul
ling behoefde, daar z(j immers compleet
was. Fokker heeft het anders geleerd,
niet door het te zeggen, dat lag niet in
zijn aard, maar door te handelen, wel
sprekend leggen daarvan getuigenis af
de drie vervolgen op den beschrlj venden
Catalogus der Ze'an dia, welke gedurende
zijn conservatorschap het licht gezien
hebben. En moge ik het er aanstonds
bijvoegen aldus de secretaris de
onder z(jn leiding verkregen aanwinsten
vormen niet het minste deel der ver
zameling, althans uit een artistiek oog
punt. Fokker leefde als het ware voor
het genootschap. Hjj was daarin een
waardig zoon van zijn vader, den vroe-
geren voorzitter des genootschaps, dr.
A. A. Fokker.
Behalve de h=>er Fokker ontvieleD het
genootschap de directeuren de heeren
