No. 154 1913
Woensdag 2 April.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Onze Marine en het Gezag.
Staten-Generaal.
Binnenland.
-ss
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Wol wat laat, gelp trouwens meer
malen tengevolge van omstandigheden
buiten onzen wil, moeten wy boven
staande qnaestie nog even bespreken.
Zulks naar aanleiding van een merk
waardig ingezonden stuk van een libe
raai Marine-officier in Het Handelsblad
van 15 Februari jl.
g Het is bekend dat de sociaal-demo
craten zooveel mogeiyk trachten onze
jongemannen van Leger en Vloot tegen
het Gezag op te zetten en van den Dienst
te vervreemden.
£By onze vloot is dit heilloos streven
al tam el p wel gelukt.
Niet minder dan 92 pCt. der mindere
schepelingen is aangesloten by den
sociaal-democratischen Marine-Bond, die
10 jaar geleden, tijdens de beruchte
spoorwegstaking, ook aangesloten was
bt1 het niet minder beruchte C >mité van
Verweer.
Deze Bond staat dan ook met beide
voeten op het standpunt van den Mas-
sensed en de matrozen worden aan
gemaand om dienovereenkomstig te
handelen.
Geen wonder dat het gezag en de
discipline niet weinig te ljjden hebben.
Elke order van hoogerhand komende
loopt gevaar op de klip van ljjdelp
verzet of sabotage te stranden, wanneer
die order niet naar den zin van het min
dere personeel is.
Nog niet lang geleden ging de Bond
op de meest brutfis wpe tegen 'n re
geling in, door de hoogste marine-auto
riteiten ingesteld.
11 Zoo werd bevel gegeven, dat schepe
lingen niet aan officieels feesten zouden
meedoen. „Mannen", zoo heette het in
een strooibiljet van den Marina-Bond,
„we rekenen op u, we dringen er op aan,
u geheel te onthouden van al die dingen,
zooals roeien, zeilen, schieten, voetballen,
enz. ecz. Alles waartoe uwe medewer
king vrijwillig wordt gevraagd moet ge
weigeren."
En wat het Bestuur van dien Bond
zegt is voor de leden wet.
Minist?r Golp deelde voor enkele
weken in de Kamer daarvan droeve
staaltjes mee. Bondsleden, die waren
aangezocht om mede te werken b|j df
ontvangst van het Fransche Eskader,
zeiden, dat ze daar gaarne van werden
vrijgesteld, omdat de Bond besloten had,
daar niet aan mede te doen en z|j uit
dien hoofde last zouden kunnen onder
vinden, als ze het wel deden.
En nu is daar een marine-officier die
in Het Handelsblad, iettend op deze treu
rige ervaringen, verklaart niet te
weten hoe b|j straks voor Kamer en
Staten stemmen moet. H|j moet van
Rechts niets hebbenmaar vindt toch
we! dat by Rechts het gezag, ook op de
Vloot, veilig is. Daarom kan hij zoo
moeilijk nu op den liberaal stemmen.
En wel hierom.
Het concentratie-program der vrijzin
nigen zwijgt zorgvuldig over degeheele
defensie-quaestie (o. i. eene aanwijzing,
dat op dit punt de partjjen, waaruit deze
concentratie bestaat, het niet eens b9bben
ku men worden), terwjjl, door hetgeen
gedurende d8 beraadslaging over de Ma-
rinebegrooting door enkele vrijzinnige
leden der Kamer is te kennen gegeven,
ons, in marinekringen den schrik om het
hart moei slaan, indien w|j bedenken,
dat het mogelijk is, dat in den a.s. zo
mer de regeering, d. i. dus ook de beharti
ging der defensiebelaDgen, in handen zal
komen van hen, die thans den indruk
geven, dat zij niet genegen zullen zijn van
de staatsinkomsten een zoodanig gedeelte
te besteden aan defentie, als reeds sinds
lang gebleken is noodzakelijk te zijn voot
de instandhouding van ons onafhankelijk
volksbestaan.
Men mag zich in algemeenen zin als
vrijzinnige niet met het beleid der recht-
sche regeerin? kunnen vereenigen, één
zaak staat voor ons vasteene dusdanige
regeering houdt het gezag hoog, eene om
standigheid, die b|j de huidige verhou-,
dingen in de Maiine niet uit het oog
mag worden verloren.' J cfggig
Wy, marine-officieren, hebben als dra
gers van dat gezag ons daarin slechts
te verheugen, terwijl het tevens onze
aandacht moet trekken dat blijkens de
uitlating van den afgevaardigde uit Den
Helder b|j de algemeene beschouwing
over de Staatsbegrooting 1913 de kans
zeer groot is, dat onder een vrijzinnige
regeering de Bond van Minder Marine
Personeel vrijwel ongestoc rd zal kunnen
voortgaan op den verkeerden weg welke het
laatste tiental jaren is bewandeld.
Het komt ons daarom voor, dat niet
alleen de vrijzinnige marine-officier,maar
alle vrijzinnigen, die een open oog heb
ben voor het groote landsbelang, gelegeD
in het bezit van een goed georganiseerd
defensiewezen, zich toy a s. verkiezingen
voor een uiterst moeilijk dilemma ge
plaatst zien. Ja, wegblijven van de stem
bus, daarmede ontgaat men de moeilijk
heid, doch het heeft geen oplossing die
bevredigt.
Zou een der lezers van het Handels
blad ons die kunnen geven.
De redactie van Het Handelsblad ant
woordt, doch zeer weinig bevredigend.
Z|j s egt, het te betreuren, dat het con
centratie-program over de landsverdedi
ging zw|jgt, om verder de hoop uit te
spreken, dat 'n vrijzinnig Kabinet ook
wel z|jn plicht, ten opzichte van de ver
dediging des lands, zal doen.
Of onze Marine-Officier met dat ant
woord tevreden zal z|jn, we betwijfelen
het zeer.
Vooral wanneer h|j zich herinnert de
houd g, door de concentratie in de
Tweede Kamer bij Coljjn's Militie wet
en Lpger-organisatie en b|j de jongste
begrooting van Oorlog aangenomen.
Behoudens een enkele uitzondering
waren de vrjjzinnigen afwezig ot stem
den z|j tegen,
Eq zoo zullen in meerdere kringen de
oogen wel meer en meer opengaan voor
het groote gevaar voor onze landsverde
diging, gelegen in het optreden eener
liberale //regeeiing*.
De periode 1905 -19'*8 heeft 't trou
wens voldoende geleerd.
De socialisten met hun antimilitairisme
dringen door, en winnen veld, en in de
beginselen der vrijheid ontbreekt elke
kracht tot verweer.
Meer dan een vrijzinnige, die dit inziet,
zal dan ook straks, geiyk het vorige jaar
in België geschied is, stemmen op een
Reehtschen candidaat.
Maar is de toestand op de Vloot wer
kelijk zoo slecht?
De heer Hugenholtz, die zich jaarlijks
by de Begrooting van Marine tót tolk
maakt van de verschillende grieven en
klachten, had ook nu weer danig daar
mede gepronkt, en tenslotte den minister
Coiyn toegevoegd dat ook h|j den sociaal
democratischen marinebond niet klein
zou krijgen. De minister toonde het on
houdbare van de klachten aan, weigerde
de passagiersregeling (verlof van passa
gieren aan de jongeren) terug te nemen,
en toonde aan dat niet het departement
van marine de manschap op de vloot
opstandig maakt, maar wel de socialis
tische propaganda.
De minister ging, om het revolutio
naire kwaad op de vloot te verklaren,
terug tot het jaar 1875. Toen kwam er
een verandering in het marine-personeel.
Een deel der manschap werd gerecru-
teerd uit een omgeving reeds onder den
invloed der socialistische propaganda.
Ook toen had men al vreemdigheden,
als het hjjschen van de roode vlag, enz.
De minister erkende, dat tegen het
kwaad vaak onverstandig werd opgetre
den. In 18 7 kwam de marinebond. In
h"t eerst werkte deze goed j doch spoedig,
onder sociaal democratischen invloed,
kantelde die Bond. In 1903 kwam dit uit,
by de bekonde spoorwegstaking. Het
Anker schreef toen, «dat het zenden van
schepen door do marine-autoriteiteneen
onwaardig middel was van de regeering,
omdat de schepelingen niet moesten ver
geten, dat ook zjj waren georganiseerde
arbeiders*. En verder„Laten de kame
raden dit bedenken, laten z|j niet uit het
oog verliezen, dat zjj, indien zjj geroepen
worden in dezen op te treden, komen te
staan tegenover medestrijders voor beterb
levensomstandigheden, tegenover vaders
van kinderen en hoofden van gezinnen,
die, den bitteren strjji om het bestaan
voerende, trachten een stuk brood voor
vrouw en kinderen te veroveren uit de
klauwen van het veelhoofdig monster
onzer samenleving, dat maakt, dat de
arbeider nog minder is dan een slaaf. En
wanneer de kameraden dit bedenken,
laten z|j dan bedenken, wat hun incri-
tieke oogenblikken te doen staat".
Op een vergadering vaD den 4 Feb. 1903,
bijgewoond door een der voormannen van
den matrozenbond, werden de matrozen
aangemaand zich te stellen naast de soci
aal democraten. Zelfs was de marinebond
aangesloten by het beruchte Comité van
verweer, waarvan de heer Vliegen voor
zitter was.
De Bond heeft er gedurende z|jn gan-
sche bestaan op aangestuurd om tezjjn
eeu moderne vakbond en zich te plaatsen
op het standpunt van den klassenstrijd.
Daardoor is tot afkeurenswaardige daden
het voorbeeld gegeven, onder meer, om in
critieke oogenblikker zich tegenover de
wettige overheid te plaatsen.
Zoo is het op 5 Maart 1903 aan boord
van de „Sommelsdyk", onder den invloed
van de sociaal democratische agitatie,
bjjna gekomen tot een ernstig confl ct
met de militaire autoriteiten.
In Het Anker werden de onderofficieren
geregeld oogendienaars en bielenlikkers
genoemd.
Nu zegt men, dat Het Anker tegenwoor
dig wel eens wordt verloochend, maar de
heer Hugenholtz noemde het in 1910 nog
het orgaaD van den bond. Ea trouwens
uit alles ia wel duidelijk, dat feitelijk
Bond en Anker nog bjjeen behooren. In
dit blad nu wordt de manschap in de bo-
claal democratische beschouwing opge
voed, zelfs op een felle w|Jze als men in de
burgerlijk socialistische bladen niet vindt.
Er worden minacht mde uitdrukkingen
gebruikt voor de oefeningen der vloot, die
worden genoemd onnutte geldverspilling,
een last voor de menschen. Toen een
schip moest worden uitgezonden naar
Venezuela, werd dat genoemd: „eenJaD
Klaassens spel". Toen de Koningin in
Amsterdam moest komen, toen er ver
meerdering werd veiWacht van het
koninklijk gezin, toen er een naam moest
worden gegeven aan den te verwachten
troonopvolger of troonopvolgster, z|jn er
over al "die dingen in Het Anker artikelen
geschreven, op een w|jze en een toon, die
eea volslagen minachting te kennen
gaven voor belangrijke gebeurtenissen
van ons Vorstenhuis en voor belangrijke
nationale aangelegenheden.
De bond ondermijnt de discipline aan
boord, maar vraagt zelf een „cadaver-
gehoorzaamheid". Met behulp van die
discipline werd de bond uitgebreid, met
behulp van die discipline werd pressie
uitgeoefend op anderen, die niet uit eigen
wil lid wilden worden.
En door die discipline ging de bond
in tegen een regeling, door de hoogste
marine-autoriteit ingesteld.
N.ig een sprekend voorbeeld. Da mi
nister we&t dat Bondsleden, die waren
aangezocht om mede te werken b|j de
ontvangst van het Fransche eskader,
zeiden, dat ze daar gaarne van werden
vrijgelaten, omdat de bond besloten had,
daar niet aan mede te doen en zjj uit
dien hoofde last zouden kunnen onder
vinden als ze het wel deden.
Dat was een bondsbesluit 1 riep de heer
Hugenholtz er tusschen in.
Ja juist, ging de minister voort, een
bondsbesluit, dat met cadaver-gehoor-
zaamheid moest worden opgevolgd. An
ders krjjgt men er last van. Ik heb hier
liggen een request om ontslag uit den
zeedienst van iemand, die het'er niet
uit kon houden. De commandant ver
klaart, dat h|j geen lid van den bond is,
maar een orthodox-protestant en daarom
niet op de vloot kan dienen, en het wordt
door den commandant gecertificeerd, dat
in deze twee feiten de oorzaak ligt, dat
die man niet kan dienen op de vloot.
Ik heb den man het gevraagd ontslag
niet gegeven, omdat ik niet over mjj
kon krjjgen, dat ik zou moeten erken
nen, dat iemand, die orthodox is en geen
lid van den bond, goen plaats zou kun
nen vinden b|j de Nederlandsche marine.
Het is te begrjjpen, dat b|j dergelijke
wantoestanden, en by de bewezen on
mogelijkheid dat dit onder een regeering
uit het vrijzinnige „blok" beter wordt,
vrijzinnige officieren en andere vader-
landslievenden gaan vragen wie zjj nu
moeten stemmen.
Want dat onder een vrijzinnig bestuur
met mannen als Troelstra en Hugen
holtz en Duys op den achtergrond
deze toestanden nog zullen verergeren,
mag als vaststaand worden aangenomen.
2 April 1913.
Het standpunt van de vryzinnig demo
craten inzake deouderdomspensloneering
was tot heden niet duidelijk. Men wist
wel dat onder hen tegenstanders waren
van staatspensloneering, met name
Treub, Marchant en Tasman.
Nu echter schjjuen zij vrjj algemeen
voor de staatspensioneering gewonnen
en onder de politieke slimmelingen te
willen behooren.
Het vrijzinnig dem. weekblad „Da
Wereld" schrijft:
Men weet dat de vrijzinnig democraten
aan de optreding van een concentratie
ministerie" (het blad had er wel b|j mo
gen zeggen: dat er nooit komt!) de in
trekking van de wet-Talma verbinden.
En vroeger schreven we reeds dat 't voor
ons van zelf sprekend was dat in alle
geval de 70-jarigen terstond zouden wor
den geholpen met een uitkeering uit de
Staatskas."
Wel staan de namen van Treub en
Fokker en Tasman nog onder de mede
werkers aan bovengenoemd weekblad;
doch de redactie zal wel zoodanig van de
instemming der overigen verzekerd zjjn,
dat hunne tegenwoordigheid haar niet
behoeft te beletten het uit te spreken dat
allen zyn voor Staatspensioneering.
Trouwens ook de vrjjzinrig democra
ten kozen op Treub na voor het
concentratieprogram.
TWEEDE KAMER.
By de regeling der werkzaamheden
stelde de voorzitter gisteren voor Dins
dag 8 April in openbaie behandeling te
nemen verschillende wetsontwerpen.
Aldus wordt besloten. Heden morgen
kwam de Kamer weder b|jeen ter open
bare behandeling van het ontwerp-
Ziektewet.
Namen we eerst kennis van enkele
voorgestelde amendementen op dit ont
werp. Zoo heeft de heer Snoeck Hen-
kemans een amendement voorgesteld op
art. 77c, om duideljjk te doen uitkomen
het bestaan van de vrijheid om afwij
kende bepalingen vast te stellen oniitrènt
bedrag en uitkeering van b9t zieken
geld. De heen n Tieub, Teenstra en
Limburg hebben met wijziging van het
geen vroeger door hen werd voorgesteld,
thans nog ingediend een reeks amen
dementen, waarbij in de eerste plaats
nader nog voorgesteld wordt om in art.
15 weg te laten de woorden„den ver
zekerde ^overkomen in verband met de
uitoefening van een bedrijf." Een paar
andere zaken heeft men laten vallen.
De heer Pat|jn heeft een amendement
ingediend, strekkende om een beslissing
uit te lokken omtreDt de vraaf of de
plaatselijke kas is een zelfstandige rechts
persoon met eigen geldmiddelen, dan
wel een administratief onderdeel der
ziekenkas van den Raad van arbeid.
':§De regeering heeft echter intusschen
een nota van wijzigingen ingediend,
waarin nader uitgedrukt staat, dat de
ziekenkassen „administratiën" z|jn, en
toebehooren aan de Raden van arbeid
of andere rechtspersoonlijkheid bezit
tende instellingen.
De Coalitie Naar men ons meldt z(jn
de Centrale Colleges der drie Rechtsche
partijen er in geslaagd een concept-
overeenkomst vast te stellen voor de her
nieuwing der Coalitie. Ie politieken zin
stellen z|j daarbij de komende Grond-
wetsherziei ing op den voorgrond en wel
in .deze .formuleDerrie partyen komen
overeen steun aan de Regeering te ver-
leenen ter zake van haar voorstellen tot
Grondwetsherziening, inzonderheid voor
wat betreft artikel 192, Jnaardien in baar
voorstel tot wijziging van dit artikel,
eenerz|jds het beginsel wordt vastgelegd,
dat door de openbare kassen in de kosten
van het algemeen lager onderwijs op
scholen, door ingezetenen opgericht, op
gelijken voet wordt voorzien, als zulks
geschiedt ten aanzien van dit onderwijs
op scholen van de overheid uitgaande
en anderzijds wordt uitgesproken, dat
b|j de inrichting van het van overheids
wege te geven lager onderwijs de gods
dienstige gevoelens van de ouders der
schoolgaande kinderen zullen worden
geeerbiedigd, terwijl z|j teveDs achten
dat by de behandeling van deze voor
stellen tot Grondwetsherziening het eerste
lid van artikel 171 niet aan de orde is
te stellen.
Voor wat de verdeeling der districten
aangaat, kwam men overeen, dat de
party die den zetel voor eenig district
thans bezet houdt, in dat district ook
nu den Coalitie-Candidaat zal stellen,
met uitzondering alleen van Leiden en
Ede, die aan de Antirevolutionaire party
worden toegewezen, terwyi men in Om
men, voor ditmaal gezameiyk een Chris-
teiyk Historisch candidaat zal aanbeve
len, die thans volgens de in 1909 ge
maakte afspraak, elders uitvalt. Ten eind
in de nu volgende parlementaire periode,
by vacature als anderszins, zich voor
doende moeiiykheden te voorkomen, zal
een C mm'ss.eme recht van beslissing,
door de drie Centrale Colleges worden
aangewezen.
Over deze concept-overeenkomst zal op
24 April a. s. door de drie party-verga
deringen worden beslist.
Natr de Ned. verneemt hoopt En-
krateia, Bond van Prot. Chr. Drankbe-
trydersvereenigingen op 28 Aug. te Arn
hem zyn 2e Chr. Congres tegen het Al
coholisme te houden.
Prins Hendrik is gisteren by den
Duitschen Keizer en zyn gemalin aan
het ontbyt geweest.
Weerbaarheid. Er zyn in ons land 425
vereenigingen tot bevordering van 's lands
weerbaarheid, en wel in de le militaire
afdeeling 117, in de 2e militaire afdeeling
133 en in de 3 3 militaire afdeeling 175.
Het aantal schietvereeniging <n enz. be
draagt in Amsterdam 21in Delft 10
in 'sGravenhage 14-, in Leiden 5; in
Haarlem 6; in Rotterdam 12; in Gro
ningen 8; in Leeuwarden 3; in Utrecht
17; in Zwolle 4; in Dordrecht 6; te
Breda 5te 's Hertogenbosch, Middelburg
en Nymegen elk 3; te Maastricht en
Tilburg 4.
Gouden vijfjes. Herhaaldeiyk hoort
men beweren dat aan 'sryks munt de
