No. 152 1913 Maandag 31 Maart. 27e Jaargang. NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. HISTORISCH CHRISTELIJK- VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Stemmen uit onze Indië'n. Binnenland. Uit de Provincie. Middelburg. Herbenoemd met ingang van 1 April tot plaatsvervangend lid der Kamer van Toezicht over de notarissen en candidaat-notarissen, gevestigd alhier, mr. E. Bonn, kantonrechter te Tholen Zierikzee. Benoemd tot rechter in de Arrondissements Rechtbank te Zierikzee, mr. P. van Regteren Altena, thans sub- stituut-gi ffier bjj de Arrondissements- Rechtbank te Zutphen. Serooskerke. Zaterdag hield de ver- eeniging tot het verleenen \an hulp bjj het ontstaan van brandschade «Helpt Elkander", alhier, haar jaarlij kschealge- meene vergadering. Uit 't verslag van den penningmeester bleek, dat de ontvangsten bedroegen f 4602 92, waarbjj f 3213.68 aan premiesen de uitgaven f 2032,82, waar bjj f 1235,655 aan brandschade en f 190.04® aan teruggegeven inleggelden, zoodat het mratschappeljjk kapitaal vermeerderde met f2570,10. De aftredende commissa rissen, dhr. P. Maas te Koudekerke en dhr. C. Mesu te Vrouwepolder, werden met nagenoeg algemeene stemmen her kozen. Schore. Toen Zondagnamiddag de ar beider Willem Philipse met zjjn dochter zich naar Kruiningen kerkwaarts hadden begeven, had zjjn zoonte bjj het aanma ken van de kachel de onvoorzichtigheid te veel Petroleum te gebruiken, zoodat hjj door de uitslaande vlammen zich zoodanig in het aangezicht brandde, dat onmiddelljjk geneeskundige hulp moest worden ingeroepen. VHssingen. Bjj het Cantate-comité voor de onafhankeljjkafeesten hebben zich reeds 150 zangers en zangeressen aan gemeld. Nleuwdorp. Het huisgezin, waarvan wjj de vorige week meldden, dat het te 's-Heerenboek uit zjjn woning was gezet en een onderkomen dacht te vinden in een leegstaande woning alhier, is thans met pak en zak naar Middelburg ver trokken. Hoedekenskerke, Bjj den burgemees ter-strandvonder alhier is aangifte gedaan van het aanspoelen van een kist inhou dende een Inductieklos met 6 elementen, behoorende bjj eene installatie voor draad- looze telegrafie (Marconi-systeem). Krabbendijke. Dhr. W. van Kruinin gen geboortig alhier, thans arbeider-tele- grafist te Arnemuiden slaagde op het j.l. Donderdag gehouden examen te Utrecht voor telegrafist bjj de staatsspoorwegen. Borssele. Benoemd tot telegrambe steller in plaats van mejufCorn. DnJjsse, IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p.p1.25 Enkele nummers0.05 UITGAVE DER FIRMA'S EN van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Familieberichten van 1 10 regels ƒ1.—, iedere regel meer 10 cent. Het Eerste-Kamerlid Van Deventer heeft met de zending in Oost-lndië wei- niggop, zoo zei hj), al voegde hjj er, in den vorm van een pleister op de wonde, aan toe dat hjj het werk van sommige zendelingen wel waardeerde. En hjj heeft dan ook in zjjne Eerste-Kamerrede den tyrannieken eisch gesteld tot uitslui ting vau de Christelijke Zending en het Christeljjk Zendingsonderwjjs uitdeMo- hamedaansche streken. Zjjn alle vrijzinnigen in de Oost het hierin met hem eens? LLDe maas te wel, gelijk onder meer blijkt uit de bijdragen voor der vrijzin nigen verkiezingskas, uit Java naar het Modderland gezonden. Nu is daar ook wel geld bij van Chi- neezen, dns van heidenenmaar het leeuwendeel zal toch wel zijn geweest van onze Nederlandsche vrijzinnigen. De vrijzinnigen willen de Zending nog wel gesteund zien, mits zjj zich bepale tot den Evangelie-arbeid onder de hei denen, niet onder Mohamedanen. In hoever dit meenens is, wenschen wjj niet uit te maken. Alleen herinneren wij er aan dat indertijd minister Keu- chenius door al wat vrijzinnig dacht is tegengestaan, en in de Eerste Kamer door het liberale lid Van Royen zelfs van godsdienst-waanzin is beschuldigd, omdat hjj onder anderen n geeriDgssteun voor de Zending beoogde. En toch het was bekend en meermalen in verschil lende debatten herhaald, wilde onze antirevolutionaire bewindsman aan Ko loniën alleen de Zending onder de heide nen, in geen geval die onder den Islam bevorderen. Doch, enfin, de heer v. Deventer geeft nu verlof aan de Zending om te doen wat in 1890 nog door zjjn geestverwan ten in haar gewraakt werd. Maar in geen geval wil deze toekom stige minister van koloniën er in komen dat zending gedreven woidt onder Mo hamedanen. Was de heer v. Deventer, toen bjj dit als eisch stelde, de tolk van alle vr jjzin nigen in India? Hieronder volgi een schrijven van een die er anders over denktmisschien ook wel omdat hij laDger in Indië heeft ver toefd. De schrljv"»-, een rechtsgeleerde, de heer Van Iterson, schrijft in het Week blad van Vrijzinnige Hervormden, na eerst een beeld gegeven te hebben van de fatale werking der animistische levens beschouwing, welke de inlander in den archipel als alle Maleisch-Polyneslsche volken heeft, als volgt: .Wie eenmaal heeft gezier), hoe enorm ver de Christelijke streken hier te lande staan boven de Heidensche en de Moham- medaansche, kan er, geloof ik, niet anders over denken. En daarom heeft het me wel wat geërgerd, toen in de polemiek over de Christelijke zending van moder nen en orthodoxen, in .De Hervorming" het vorige jaar (1910) gevoerd, een der debaters sprak van het „naieve bijge loof", dat door allerlei duistere dogma's zou worden verdrongen bij orthodoxe zending. Wie met dat .naïeve bijgeloof" in de practijk wat aanraking heeft gehad, zal die uitdrukking niet weer gebruiken het verraadt een ergerlijk gebrek aan zaakkennis, als iemand, dergelijke dwaas heden zeggend, zich toch een oordeel in het openbaar over een onderwerp aan matigt. ,Ik zou daarom zeggen Steun de zen ding, in welken vorm ook, zooveel je eenigszins kunt, met opoffering van wat de Protestanten verdeeld houdt. Wat hier ten slotte in de eerste plaats prac- tisch wordt gebracht, is het Christendom boven geloofsverdeeldheid, en elke zen ding werkt daartoe mede. Is er alleen samenwerking mogelijk op den grondslag der orthodexie, werk dan moo in het belang vau de boven orthodoxen en mo dernen staande beginselen van het Chris tendom, en geloof mij, dat in de practjjk hier van het verschil niet zoo razend veel zal worden bemerkt, maar dat de maatschappij in elk geval belangiijk wordt gebaat." Nog een«, dit is geen man van rechts die aldus spreekt, maar die toch den moed grijpt om aan de kaak te stellen de dwaasheid van hen die het als het toppunt van liberale wijsheid aanbevelen den inlander maar in zjjn naïeve bijge loof te laten voort-, of liever achteruit varen. Naar aanleiding van mr. Van Deven- ters laatdunkende uitlatingen tegen en over de Zending heeft tusschen dezen heer en de redactie van De Nederlander een ernstig debat plaats gehad, waarvan gerust mag gezegd worden dat de heer Van Deventer het daarbij heelt afgelegd. De heer v. Deventer die veertien dagen in Britsch Indië vertoefde, meende van de verhoudingen daar zooveel te weten dat hjj er zich op kon beroepen. Zoo beweerde hij onder anderen dat de (Engelsche) regeering tegenover de Zending en het Onderwijs een gereser veerde houding aanneemt, en dit laatste belemmert wanneer het bedoelt den Is lamiet te kerstenen(terwijl ook deze laatste zelve zeer vijandig tegen dat Ch istelijk onderwijs over staat. Bedoeld Eerste-Kamerlid, hierin gese- cundeerd door De Nieuwe Courant, had oir.kend dat (hetgeen De Ned.) beweerd had, de onderwijspolitiek, door het libe rale Engeland in zjjne Koloniën gevolgd, in alle wezenlijke trekken overeenstemt m t het huidige als clericaal uitgekreten onderwijsbeleid in Indië, waartegen het concentratieprogram de JnDi-troepen te wapen roept. De schrijver in De Nederlander die op grond van een tweejarige ervaring het tegendeel kon volhouden, stond perplex van zooveel onjuistheid en oppervlak kigheid van dezen toekomstigen vrijzin nig democratiscben minister, en toog op onderzoek uit bjj zekeren heer Bland (spreek uit Blend) ,die gedurende dertig jaar op het Malakka-schiereiland Resi dent wao, hetzjj in de Strait Settlements, als Singapore en Penang, hetzij in de Federated Malay States, als Negri Sem- bilan, doch die sedert twee jaar gerepa trieerd is en zich in Zwitserland vestigde. Gedurende deze dertig jaar was hjj lid van den Centralen Raad van Residenten, waar de te volgen gedragslijn van het Britsche bestuur steeds wordt vastge steld. En bovendien maakte hjj voor de Britsche regeeriDg nog een tweetal studie reizen in onzen Archipel. Das wel een man die vertrouwen verdient, al was 't ook maar hierom dat dertig jaar meer is dan veertien dagen. Aan dezen mijnheer Bland du heeft de schrijver uit De Nederlander persoon lijk inlichtingen gevraagd, n. 1. hoe de houding is van het Britsche gouverne ment tegenover de zending en in zake het onderwijsen welke zjjn de resultaten dezer politiek? De heer Bland gaf antwoorden, die de beweringen van den heer v. Deventer volkomen logenstraften. Hjj zeide: .Zoowel in de Straits, als in de Fe derated Malay States, als in de Feuda tory Malay States zien wij", zoo luidde het antwoord, .iedere Christelijke zen ding, onverschillig welke, gaarne zich ontwikkelen, en verre van haar een stroobreed in den weg te leggen, steu nen wjj haar en helpen baar voort, hoewel niet financieel. Want wjj mee- nen, dat wjj zendingsarbeid en regee- ringsarbeid niet moeten verwarren. Vooral in een land van Islkm zoude dit noch in het belang van den eerster, noch in dat van den tweeden z(jn. De regeering evenwel steunt de Christelijke zending gaarne als cultuurbrengstor. Kn met beslistheid brengen wjj de sedert 1857 vastgelegde beginselen in toepas sing, volgens welke de regeering in godsdienstige aangelegenheden nimmer ingrijpt, doch alle religie vrjj spel laat*. ,In Singapore, Penang en Wellesley", antwoordde de heer Bland, „en feitelijk ook in Malakka, bestaat leerplicht voor ieder gezin, dat zich binnen een afstand van 3l/i K.M. van eene school, hetzjj gouvernementsschool, hetzjj zendings school bevindt, en tegenwoordig wordt hetzelfde principe ook in de andere staten toegepast". »Het is ons te doen om goed onder wijs", vervolgde mjjn zegsman. Met den geest er van bemoeien wjj ons echter niet. Op onze scholen vindt men Chi- neesche, Hindoeïstische en Moeslim onderwijzers evenzeer als orthod'x- Christeljjke en wjj letten enkel op de resultaten van hun ouderwjjs. Overigens spreekt het wel vanzelf, althans voor iederen Brit, dat het gouvernement zich van het geven van onderwijs liefst zoo veel mogelijk ontlast. Bestaat er dus ergens een redeljjk goede zendingsschool dan zullen wjj ons wel wachten er een gouvernementsschool naast te plaatsen. Waartoe zou dat dienen t En zoo ergens de bevolking aan eene zendingsschool de voorkeur zou geven, zoodat de gouverne mentsschool ontvolkt werd, dan zullen wjj ons haasten deze laatste op te heffen. Waartoe toch zou men dubbele kosten maken Dat zou economisch vau al te slecht beleid getuigen. Om u overigens van onze voorliefde voor bijzonder onder wijs te overtuigen kan dienen, dat wjj aan de zendingsscholen per kind subsidie geven, indien de resultaten van het onder wijs er voldoende zjjD, en wel Daar gelang van deze resultaten eerste, tweede of derde klas subsidie. Nog onlangs, te weten in 1909, werden deze subsidies aanmerke lijk verhoogd.» En wat de heer v. Deventer beweerd had, dat het subsidie ingetrokken wordt, zoo het onderwijs op de zendingsscholen niet volkomen neutraal is, dat werd door den heer Bland beslist ontkendevenzeer als dat de inlander tegen het Chr. onder wijs iD verzet komt, mokt, of vrees voor oproer wekt. «Kijk eens hier", zïide hjj, //indien men in uwe Indiën mokt, komt dat door in vloeden van buiteD, hetzij door de actie van Nederlanders, die met den heer Van Deventer samengaan, hetzjj door de kui- pe: jjen der Panislamieten uit Egypte. Met deze laatste fanatiekeu hebben wjj zelf ook een paar maal te stellen gehad. Men kan er zich niet voldoende tegen in acht nemen. Het zjjn staatsgevaarlijke liedeD, de leerlingen van de zoogenaamde Wni- versiteit ,E! Ahzra» te Cairo, die alom de volkeD willen opstoken tot moord op de Christenen, tot gewepend verzet en op stand, om zoodoende te geraken tot de zuivere toepassing van Moehammed's leer, de verbreiding van Islhm met het scherpe zwaard gansch de weield door. Ongewenschte buitenlanders van dit slag doet men wjjs zonder omslag de deur te wjjzen. Ik heb dertig jaar lang met Ma lei ërs omgegaan, en weet te goed, dat zij uit zichzelf tot zoodanige houding niet komen. Ons Britsche gouvernement heeft steeds het grootste succes gehad op het Malakka schiereiland met te zeggen: Religie? Dat moet ge zelf weten. Wij zullen er U niet om hindereD, en er U niet om helpen. Wjj z(jn er niet om uw geeste lijk, doch om uw wereldlijk welzjjn.Komt de Christelijke zending ons bjj onze zorg voor dit laatste te hulpe, bijvoorbeeld door onderwijs, of ziekenverpleging, of anders zins, wjj zullen haar rjjkeljjk steunen met raad en daad ea geld Dergelijke stemmen van menschen die Indië kennen wegen meer dan de ver maningen van hen die er een korten tjjd per auto zjjn doorgereisd, en zich dan nog beroepen op toostandon die zo slechts veertien dagen in de gelegenheid waren te doorschouwen 31 Maart 1913. Een grootach gebeurenMen schrjjft aan den redacteur van het roefje in De Ned.: Als het nu even stil is in de Roef, Schipper, wilde ik tot vermaak van de passagiers wel eens even hier voorlezing doen van eenige zinsneden uithetTele- graaf-verslag over den voetbal-wedstrjjd //Holland*- Engeland. Aan het begin .Het is de geestdrift van Holland, die zich baan breekt. Engeland geslagen te hebben, is thans onze grootste roem. Hoe hebben onze jongens er voor ge streden, hoe moet deze overwinning hun tevreden stellen. 't Was een grootsch slot van een grootsch gebeuren Hoe die geestdrift zich baan breekt, vertelt de Telegraaf-man aldus .Maar bepaald onvergetelijk was ons dezen merkwaardigen middag het mach tig, daverend, loeiend gebrul, dat opsteeg uit de saamgepakte menigte bjj het tweede doelpunt door De Groot. We zagen een meneer zeker twee me- ér van den grond springen van pleizier. Hoe bjj 't hem lapte is een raadsel, maar hjj deed het. Een andere heer stormde op een kell- ner af, ontlastte den onthutsten gany- meed van alle glaasjes die hjj op zjjn bord droeg, en sloeg ze met tooverachti- ge snelheid naar binnen. Een derde knoopte zjjn oranje-zelfstrikker van zjjn hals en begon er mee te zwaaien. Maar bepaald trtflend was het doen van een juffrouw op een der staan-tri- bunes, toen De Groot zjjn kunststuk vol bracht had. Zj) daalde twee of drie treden van de tribune af, baalde een onmeteljj- ken zakdoek te voorschijn, strompelde, snikkend van aandoening, op een wild vreemden meneer op den began en grond af, begroef haar hoofd aan den boezem dezes uiterst verbaasden heers en huilde daar haar overkropt gemoed uit. Schipper, Schipper I Je roef-passagiers brullen ook.maar van 't lachen 'amerkiezingen. De A. R. kiesveree- niging te Arnhem heeft voorloopig can didaat gesteld mr. J. A. de Wilde, den Haag. Dhr. H. A. van Dalsum, no taris te Hulst, zal candidaat worden ge steld in het district HonteDisse. - De Chr. sociale party zal te WjJk-bjJ Duur stede een eigen candidaat stellen. De Ned. meldt, dat de chr. historischen in het district Zutphen dr. J. Th. de Visser te 's Gravenhage voorloopig candidaat gesteld hebben. Dienstregeling S.S. Het ontwerp zo merdienstregeling voor de Staatsspoor is door den minister van Waterstaat goedgekeurd. Motor-mitrailleur. Op de schiet baan bij de Waalsdorpervlakte bjj Sche- veningen zjjn Zaterdagmorgen proeven genomen met den motor-mitrailleur, welke proeven vermoedelijk aanleiding zullen geven tot het oprichteD van een Nederlandsch Vr jj willigers-militair-mo- torwielrjjderscorps. Iweeae Kamer. Naar de N. R. C. verneemt is de voorzitter van de Tweede Kamer van plan om in de vergadering van Dinsdag voor te stellen, tegen S April voor openbare behandeling aan de orde te stellen de wetsontwerpen nos. 235, betnflende de oprichting van een nieuw rjjkskrankzinnigeDgesticht (sup- pletoire begrooting van binnenlandsche zaken voor 1913); 190 telefoon-exploita tie (suppletoirs waterstaatsbegrooting voor 1912) en 60 oprichting van een Cultuurbank) suppletoire. begrooting van Suriname voor 1912) en zulks mot hot oog op de bjj die wetsontwerpen in acht te nemen termijnenen voorts nog eenige kleine wetsontwerpen. Naar de lel. verneemt, heeft[Jde burgemeester van Zaandam, jhr. mr. C. A. Eiias, in het comité-generaal van den raad medegedeeld, dat hjj, als de loo- pende termijn van z(jn burgemeester schap is verstreken, hjj zjjn ambt zal neerleggen. De Weesinrichting te Neerbosch zal in Juni haar 50jarig bestaan feeste lijk herdenken. Chr. Letterkundig Verbond. In de verleden week gehouden jaarvergadering werden de aftr. Besiuursleden, de heeren A. J. Hoogenbirk en L. Kupèruf, her kozen. Het 12'/» jarig bestaan van het Verbond zal in de zomervergadering van dit jaar worden gevierd. Een commis sie van voorbereiding is reeds benoemd. De le luit. jhr. W. C. M. de Jonge van Ellemeet, van het eskadron ordon nansen, is overgeplaats van 's-Graven- hage naar Deventer. Bjj K. B. van 28 dezer is met ingang van 1 April benoemd tot commies bjj het Rjjksarchief te Utrechtjhr. mr. B. M. de Jonge van Ellemeet, thans adjunct- commies.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1913 | | pagina 1