No 140 1913
Zaterdag 15 Maart.
27e jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. j. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P, D'HUfJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Staten-Generaal.
Binnenland.
Uit c«e Provincie.
1EDEREN WE.RKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
aBSWqMFaMMglWiiFFrffffllÉ'WiMSgaMBI' lil' .illilhH'll
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
15 Maari 191'.
Vrijrianige bladen vertellen on* dat
de coaiiae kraakt. Nu is dit wel meer
een w<nocben dan een dadelijk gelooven.
Maar eon .sco^n vaa recht voor de be
wering hebben zij wel wanneer zy op
sommige uitlatingen letten van ontevre
den kiezers in enkele districten.
Zto is ei door antirevolutionairen in
Bodegraven geweigerd op v. Idsinga te
stemmen. Deze „conservatief" sty 1
Goesche Courant word", door de &oe-
sche Courant in bescherming genomeD,
dus bestaat er wel eenige kans dat deze
anti's in Bodegraven nog wel tot andere
gedachten komen.
Iq Delft zijn sommige Reomschen on
tevreden op v. d. 7elda, omdat hy niet
altjjd op hun wenschen gelat heeft. Wij
döDken dat dit been wel spoedig in 'c
lid zal zijn.
In Eda willen de antirevolutionairen
den aftredende Schimmelpenninck
niet meer. Ook dit schijnt ons minder
erg, want dies candidaat hebben z|j nooit
gewilden beeordeelen kunnen zij hem
ook niet, want heeft nog neoit in de
Kamer in 't openbaar gesproken. Had
den chr. historischen in 1909 in plaats
van dezen candidaat te stellen, den anti-
revelutionair^ Rudolph gesteund, gelijk
afgesproken "was, dan hadden z0 een
spreker gestemd, een socioloog van wien
minister Talma by de verdediging van
zjjn Invaliditeitswet wel Öenig gemak
zou gehad hebben.
Doch al dii binnenkamerschs gepraat
heeft niets te beteekenen. Er moet na-
t uur lijk veel beredderd worden, vóó: man
het algemeen eens is. ©och deza kat
komt wel op zjjn pooten terecht.
Maar, apropos, vrijzinnigen, die zoo
langs onze ramen loopt, hoe staat het
in uw glazen«huieje
Braakt uw concentratie soms? Ging
het in Groningen zoo gemakkelijk om
dr. Bos er voor te krijeen Is men in
Leiden met professor Eaeres overal
tevree? Is in het Noorden niet onder
veel rumoer de naam Van Berenstein
geöclipse6rd ?- Hoe zal 't gaan in U trecht
Altemaal vragen die rijzen wanneer
men de vrijzinnige bladen der laatste
dagen openslaat.
En gesteld dat tenslotte alles „reg
kom", geljjk het dit ook onder ons wel
doen zal, staat gij er dan voor in, dat
het alles con amore gaan zal, alles
botertje tot den bcOm"?
Of zal het gaan als in Leiden, waar
nu reeds de viijzinnige professor Heeres,
de candidaat die helaas, niet tegenover
dr. de Visser maar tegenover een ander
man van reehts zal staan door het vrij
zinnig-democratisch blad in Leiden als
volgt wordt ingeluid
„Nadat w|j de overtuiging hadden
alles te hebben gedaan wat onder de
gegeven omstandigheden voor de zaak
der öemokratia in Lelden kon worden
gedaan, hebben wij ter wille der groote
volksbelangen die op het spel stonden,
toegegeven, maar met een eed ia 'c
harte, dat te avond of morgen de reke
ning zal worden vereffend en de wissel
worden gepresenteerd ten kantore dei-
kliek van 't geniepig conservatisme."
Oas dunkt, waar nog dergelijke uitin
gen van tweedracht en tweespalt in de
eigen pers aan de soliditeit der vrijzin
nige concentratie rechtmatig doen twij
felen, moest inen dat geneus in de
Itechtsche pers om te vernemen hoe
hachelijk het met de coalitie staat, dunkt
ons, maar nalaten.
Wel Kindertoeslag.
Men hsefc al verteld, dat het salaris
wetje met kindertoeslag voor onze onder
wijzers véór Juni niet meer in behande
ling komt.
Het blijkt een loos gerucht ta zyn
geweest. Het voorstel gaat door. En dan
uit 'sRQks kas f40 per jaar voor
ieder wettig kind boven de twee wor
den vergoed en voorts f50 per jaar voor
ieder mannelijk onderwijzer ^an btjstaDd
van minstens 28 jaar, die wettige kin
deren te zijnen laste heeft. Het eerste
zal f 82.0.760 kosteD, het laatste f 262 100,
waarbij tezamen f 179.520 voor het bij
zonder onderwijs. Met 1 Januari 1914
zal de nieuwe regeling ingaaD.
Dat is dus bijv. voor een veertigjarige
met zes kinderen een verhooging van
4 X 140"+ f50 f210 per jaar.
Socialisten, hier in Zeeland, ook een
enkele beschaafde vrijzinnig demo
cratische volksredenaar en voorts alle
vrijzinnige neo-naalthusianen spreken
verachtelijk vanfokpremie. Ba vrouw
van den onderwijzer, die voor de plich
ten van het moederschap niet uit den
weg gaat, en meer dan twee kinderen
heeft, wordt dan vergeleken by een
konijn.
Die vrijzinnige beschaafden en hu-
manen, dia op hot kantoor mat een
huisvader den draak staken, wyi die
een groot gezin verzorgt, of oek wel
diens kicd®ren bespotten, omdat zy met
zoovelen z|jn waarvan er,a een enkel
geval bekend is beseffen niet haezjj
met dit „fokpremie" den nij veren huis
vader bel ledigen.
Gelukkig, dt minister is van een ander
gevoelen, an mat hem zijn da onder
wijzers in vrij wat fatsoenlijker gezel
schap, dan met dezulken.
Ui».
Da laagsche Briefschrijver van de
Zutfensche stak de loftrompet over mi
nister CoHJn, sa voorspelde in bovenge
noemd vrijzinnig blad dat wel alls libe
ralen voor diens bsgrooting* zouden
stemmer.
Hy blijkt evenweL'Te" hebben mis g«-
zien.
Alle liberalen op drie na hebben met
de sociaal democraten die bsgrooting
van oorlog afgestemd.
Bovengenoemde correspondent profe
teerde ook dat alle vrijzinnigen het eens
zouden zijn met z0n stelsel.
O rk dit is mis geweest. Want, ofschoon
j niemand Iets beters wist, stemden zij er
op drie na allen tegen.
Dizelfda briefschrijver zegt ook dat de
I vrijzinnigen verdeeld zijn over het leger-
vraagstuk, en dat daarom in hun con-
i centratie-program de defensieparagraaf
ontbreekt. Maar zegt hij
Nu heeft niemand het recht de vrij
zinnigen van die verdeeldheid een ver
wijt te maken: de socialisten niet w01
j zij het niet ernstig meenen met lands
defensie en alleen maar lust hebben
in afb.'okkeliDg, de coalitie niet omdat
dusverre ook zij nimmer vaste 10n
hebben getoond.
De socialisten n: eenen het niet ernstig
met 's lands defensie en hebben alleen
maar Just in afbrokkeling, zegt deüoie-
liberale briefschrijver.
Ea toch wz'od het met dezen de unie-
liberalen en vrijzinnig democraten die
tegen do ooriogsbegrooting stemden. Vrij
zinnigen en socialisten, op dit punt al
thans, één pot nat.
O rze Rechtsche kiezers hebben bjj de
naderende stembus-campagne voorlich
ting noodig, en onze Kiesvereenigingen
en C ubs z0n verplicht hun dis te ver
schaffen.
Daartoe wilde de Bond van Anti Rev.
propagandaclubs haar halpen. Daze bond
gaf reeds vier populaire geschriftjes uit
De militiewet ColijnDe TariefwetDe
praktijk der vrijzinnigheidOns ministerie
en de sociale wetgeving. Nog een zestal
van dergelijke geschriftjes zullen volgen.
Secretaris van den Bond is de heer W.
Verschuur, hoofd der Christelijke School
te Katwijk aan Zee. Men schrijve hem
spoedig.
Nog wordt ^uitgegeven, en wel bij de
Hoiiandiadrukkerjj te Baarn, een reeks
//Onder het vaandel van Groen van
Prinsteier" door J. Land te Kolluro,een
z- vental priitiete opstegen: De anti
these; Moeten wij partijman zijn?In
den strijd der beginselen; Nomen est
Omen (Antirevolutionair öf Christelijk
Historisch)Tegen de Revolutie het Evan
gelie Vrijzinnigheid is geen vrijheidszin
Vergeet uw eigen persoonlijke verantwoor-
delykheid niet (Tot kiezen geroepen).
Deze kosten ter verspreiding 1000
rx -mpl. gesorteerd f30; indien de Kiss-
vereenigingen samen doen, is dat voor
elk maar een kleinigheid.
EERSTE KAMER.
De oorlogs-specialitoit Staal (u.l.) heeft
gisteren in-d? Eerste Kamer een krachtig
pleidooi gehouden voor zuinigheid en
bezuiniging. Valerlei bezwaren werden
tegen de tactiek van minister Colijn ge
opperd, doch dit verhindert niel, dat de
Staal zonder eeniga bedenking véór de
oorlogsbegroot'ng zal stemmen. En waar
om ook nietOok In deze heeft de Twee
de Kamer zich immers doen kennen als
een op veel lager peil staand college.
Waar velen de overtuiging moesten heb-
be", dat het regeeringsbeleid den goeden
kant uitgaat, hebben de Tweede Kamer
leden den moed gehad tegen de begroo
ting te stenameD, daarmode hun wan
trouwen uitsprekende. Niet alzoo de
Eerste Kamer. De heer Staal heeft den
toon aangegeven. Hy heeft aangetoond
hoe geschikt de haer Colijn is voor mi
nister van defensie getuige de „fa
meuze brug" en hy heeft gesproken
van de energie, den durf en de bekwaam
heid van dezen staatsman.
D8 heer Staal voerde aan, dat er onder
doze omstandigheden volstrekt geen
plaats is voor een militaire leuze bfl de
verkiezingen en op programs Welke re
geering ook achter de groene tafel zit,
buiten elke partij-politiek om zal men
da militaire vraagstukken naar hun tech
nische waarde moeten beoordeelen. (Tee-
kenen van instemming) Ziet ge het lin-
kerzQfe in de Tweede Kamer, zoo staat
men nu en zoo behoort men te staan
tegenover het ministerieel beleid van
den heer Colijn. Alle persoonlijkheid op-
zflde gezetgeaft de bekrompenheid geen
plaats Hat werk van minister Colijn is
een nationaal werk, en als zoodanig ver
dient hat, ja eisebt het den steun en
den lof op van alle Nederlands s
De heer Staal heeft verteld gisteren
geheel voor z>cb, niet namens zyu party
gesproken te hebben.
By het einde der beraadslagingen bleek
echter, dat de heer Staal in elk geval
namens de ganscbe linkerzijde in de
Eerste Kamer gesproken had, want de
oorlogs- en vestingbegrootingen werden
z. h. s aangenomen.
Komt, stippen wij weder een en ander
aan uit het heldere betoog van den mi
nister, ter beantwoording van de heeren
Staal en van Voorst, tot Voorst (r. k.),
die eveneens enkele wenschen had ken
baar gemaakt.
In d9 eerste plaats mag niet ontkend
w rden, dat de heer Ooiyn immer de
zuiniglng betracht heeft, hoewel bij na
tuurlijk niet geschroomd heett belang-
xyke sommes te vragen voor noodzake-
ïyke dingen. Als een staaltje van zuinig
heid noemde de minister de proef met
Argentynsch vleesch, die voor dit jaar
een bezuiniging van niet minder dan
f150.000 beteekent, en welke proef in
den aanvaDg uitstekend is geslaagd.
0. a. ging de minister na wat debe-
teekenis is van het examen voor de
zescaaanders. Iemand, die dit examen
kan aflrggeD, biedt een veel beteren
oefeningsbodem voor verdere oefening
aai dan anderen.
D.-'ze jongens zijn bovendien meer ge
wend aan tuctt c-l c:de en men
weet, onze O ulogsministor eischt on-
voo-waardeljjk strenge tuch\ By ziet
in, dat reeds met de jeugd begonnen
mor-t wordeD. Een leger zal eerst dan
tot iets in staat zyn, wanneer er tucht
heerscht.
De heer van Voorst tot Voerstjjhad
voor de cavalerie een lans gevraagd, doch
het kwam den minister voor, dat die in
ons land niet noodzakeiyk is, wyijihet.
eei verkenningswapen is. Evenmin voel
de hy zich geroepen een 3-jarigen'oefen-
tyd by de cavalerie voor te stellen.
Verschillende andere zaken .werden nog
behandeld zaken waarin de minister
niet bepaald was aangevochten/ doch
waaromtrent door genoemde afgevaar
digden zekere wenschen waren kenbaar
gemaakt. "Z
Daarop volgde de aanneming. Hulde
aan onzen Minister van Oorlog
Ook hulde aan onzen Minister van
Marine a. i.Want na enkele opmerkin
gen van den heer van Wassenaar van
Rosande (c, h.), die deze begrooting als
een Credietwet beschouwde, werd ook de
Marinebeg-ooting z. h. 8. aangenomen.
Een serie kleinere wetsontwerpen volg
de zonder slag of stoot.
Tot /Maandag 31 Maart!
Kamerverkiezingen. Dondagavónd heb
ben de vryzinnige kissvereeniging en de
werkmanskiesvenenfging te Kruiningen
een gecombineerde vergadering gehou
den, o.a. om te beraadslagen over het
stellen van een candidaat voor de Tweede
Kamer. Naar de MAdd. Ort. meldt werd
besloten de kiesvereeniging in het district
Hontenisse op te roepen tot een verga
dering op 29 dezer te Kapelle, van welk
besluie mededeeling zal worden gedaan
aan het centraal bestuur te Goes. Als
voorloopige candidaten werden op de lyst
geplaatst de heeren Dominicus, burge
meester van Kruiningen mr. J. de Witt
Hamer te Goes en jhr. L9we van Nyen-
st9in, burgemeester van 'sH Arendskerke
te Goes. Ér werd verder een comité van
actie voor de Kamer- en Statenveikiezing
benoemd bestaande uit de heeren Hoen-
camp, W- ber en Kooyman (leden der
v.jjz. kiesv) en M. Kole, E. SinkeenP.
Timmerman (laden van de werkmans-
kiesvereeniging).
Kamerverkiezingen. Da plaatseiyke
antirevolutionaire kiesvereenigingen in
het district Gouda hebben de volgende
heeren op de groslijst van candidaten
geplaatst: dr. E J. Beumer, te Utrecht;
A Cdiijü, te Nieuwer-Amstelds. G.
Hofstede, te Blokzyi; J. Huizinga, te
Trrneuzen ds. M. Jangebreur, te Vsenen-
daal; mr. fl. van der Veete, te Zwolle;
H C. Vegtel, te 's-Gravenhageds. G.
W. C. Vunderink, te Haarlem en mr.
J. A, de Wilde, te 's-Gravenhage.
N. R C.
lolitieke-actie. Man schrijft aan de
Stand.De m Febr. te Almelo opgerichte f
A. R P. C. hield Dinsdagavond haar
eerste vergadering, waarin haar voorzit- j
ter mr. J. W. Goedbloed optrad met het
onderwerpTariefwetsherziening. Zake- i
jyk en leerzaam wist spreker op aange
name wyze de vergadering bezig te hou
den. Een zeer geanimeerde bespreking
volgde. Ongetwyfeld zal het succes» van
dezen avond er toe bydragen, dat het
aa.nvankeiyk ledental spoedig tot min
stens het dubbele daarvan opklimme.
Middelburg. De Staatscourant bevat
de statuten van de Vereen. Vakgroep
steenhouwers van de afdeeling Middel
burg van den Centralen Bond van Bouw
vakarbeiders in Nederland, alhier.
Goes. De N. Z. C. verneemt, dat ook
hier binneakort eaa gelegenheid tet het
maken van Tip-Top fotograf! ëo, sysrèoie
amé icain, zal worden geopend.
VHssingen Tot controleur by den ge-
meenteiyken keuringsdienst van eet-en
drinkwaren te Nijmegen is benoemd da
beer A. C. Scheerder, rykshulpkeurmees-
ter van vee en vleesch alhier.
Veere. Gisteren had alhier de eind-
les plaats van den winterlaDdbouwcur-
su9. Door den heer rykslandbouwleeraar
werd het einddiploma uitgereikt aan de
jongelieden Corneiis Dingmnanse, Johan
nes Vos, Andries Dingeroanse en David
Kasse Wz. Deze hield daarby een toe
spraak, die beantwoord werd door den
oudste der le&rlingen. Da laatste over
handigde ook aan den landbouwonder-
wijzer ter gedachtenis een mooi siga-
renstel, waarvoor deze z0n harteiyken
dank uitsprak.
Colijnsplaat Benoemd tot buitenge
woon opzichter b0 de werken van het
Noordzeekanaal te IJmulden de heer M.
G. Riamens alhier.
Breskens. Donderdagavond zyn een
vyfral vlasmyten van den heer Tol alhier,
staande op een stuk land in den Breskens-
polder, in vlammen opgegaan. Eerst gis
termorgen is de brand gebluscht kunnen
worden. Oorzaak onbekend. Verzekering
dekt de schade.
By den dienst der directe belastingen,
invoerrechten, enz. zyn verplaatst met
ingang van 13 Maart de kommiezen 3e kl.
J. O. van Beek van Sas van Gent naar
Aaidenburg; P. M Bsjje van Sas van Gent
(t.) naar Sas van Gant; J. Piek van Sas
van Gent naar KloosterhaarH. Klappers
van Sas van Gent naar Wellerlooi. Met
ingang van 1 Mei de kommiezen 3e kl. G.
J. van Dinteren van Sas van Gent naar
Siebengewald en W. A. Caljouw van Sie-
bengewald naar Sas van Gent.
St. Maartensdijk. Door het Algemeen
Weezen-Armbestuur werd Vrydag pu
bliek verpacht ongeveer 52 Hectaren
bouw- en weiland, verdeeld over 75 per-
ceelen. Van deze bleven er 67 percaelen
in handen der oude pachters tegen een
pachtprys van f 35 f 49 per blooisch ga
rnet, zynde de taxatieprys door 't bestuur.
Da overige 8 perceelen bleven tegen
verhoogden pachtprys ten deele in han
den jjer pachtersenkele perceelen wer
den afgepacht. De verhoogiDg eD afpach-
ting dezer 8 perceelen vloeiden hoofdza
kelijk hieruit voort, dat de oude gebrui
kers met de daad toonden dat voor hen
het landbouwbedryf maar een byzaakje
meer is. De verhoog ie percelen brachten
op per bl. gemetf 71f 85f 80f 61
f51 f 50f49 en 116. Dit laatste cyfer
betrof echter een lapje, dat slechts ruim
e bh blooisch gemet groot is. Deze ver
hoogde prijzen werden hoefdzakeiyk ge
beden door arbeiders, die gaarne een
stukje land in gebruik hebben. U»t het
oogpunt van land aan de arbeiders te
kunnen verschaffer), was het misschien
wel wenscheiyk, dat de corporatiën hier
konden besluiten groote grondbezitters
van mededinging uit te sluiten.
Biezelinge. Gisteravond bieid de kolen-
bond „AJgameen Belang" haar gewone
jaaviyksche ledenvergadering. De veree-
niging telt thans 118 leden. Aangekocht
werden 213/4 wagon kolenwaarvan
ll8/i Eierbriquetten ea 10 wagon Noot-
jaskolen respectieveiyk 1687 en 1425 HL.
bevattende totaal 3112 HL benevens
nog 12 HL. uit 't pakhuis is 3124 HL. aan
de lede i werden verstrekt. De totale ont
vangsten bedroegen f3142 44 terwyi er
f2822.21 werd uitgegeven. Er was een
te goed op de boekjes groot f 118.99
zoodat er; een saldo bleef van f 140.29. Er
kon op d« boekjes 3 cent per HL. terug
geschreven worden, terwijl er dan nog
in kas biyft f25.27. Deze rekening werd
in orde bevonden. De aftredende bestuurs
leden werden met groote meerderheid
van stemmen, de secretaris met alge
meens stemmen, herkozen. Door den
penningmeester werd verzocht het beek-
