No. 136 1913
Dinsdag 11 Maart.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Uit de Pers.
Binnenland.
Uit de Provincie.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Coalitie.
Rede Van der Voort van Zijp.
De eindstemming over de
Invaliditeitswet.
Middelburg. Door de Ouenb. Leeszaal
en Bibliotheek zgn in Februari 1235
boaken, waaronder 295 studieboeken uit
geleend, terwgi Zaterdag deze getallen
resp. 152 en 40 waren.
Vlissingen Op de werf Be Schelde is
de kiel gelegd voor de torpedoboot G 13
voor hst Dep. van Marine.
Vlissingen. Zaterdag 29 Maart zal de
afdeling Zeeland van den Nederland
sehen Bond van gemeente-ambtenaren
een vergadering houden te Middelburg.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p.
Enkele nummers
1.25
„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
«S3K.
Gisteravond had in „Het Slot Oostende"
de Coalitie-vergadering plaat», uitgsschra-
ven door de Provinciale Centrale Antirev.
kiesvereeniging en de Plaatseigke
Roomsch-Katholieke kiesveresniging al
hier. Io deze vergadering, die door een
zeer talrgk publiek, zoowel dames als
haaran, werd btfgewoand, is het woord
gevoerd door de heeren C. v. d. Voort
van Z|jp (anti-rev.) ®n mr. A. I. M. J.
Baron van "Wijnbergen (r.-k.), leden van
da Tweeds Earner der Staten-Gensraal,
resp. voor de districtenTietjerksteradeel
en Bist. Beide heeren spraken over de
aanstaande verkiezingen voor de Tweede
Kamer, eerstgenoemde zich in het alge
meen tot de verdiensten van het recht-
scha kabinet en hat nut dar coalitie be
palend», laatstgenoemde voornamelijk
bij de onderwijskwestie stilstaande.
De voorzitter der ProvCentrale A. R.
Kiesver., de heer A. 8. J. Dekker, opende
de vergadering met een korte toespraak,
waarin gewezen ward op de actie van
da linkerzijde, op den nood der tijden
de behoefte aan onderlinge bemoedi
ging voor den aanstaanden strijd. Na de
pauze nam de heer J. W. Vianings, de
voorzitter van de PI. R. E. Kiesvereni
ging de leiding over.
Allereerst werd het woord verleend
aan den heer v. d. Voort van Zijp. Spr.
dankt voor de uitnoodiging om te konten
spreken en wijjst op het gewicht van het
oogenblik. De a.s. verkiezingsstrijd zal
fel zijn, niet minder dan in 1905. De
eerste duizenden zijn reeds wt Indië
gekomen. Christenen, Mohammedanen
en Ohineezen spannen samen om de
clericalen te helpen verpletteren. En
7000 Ossendorpalingen gaan mee ten
stride om den zegen te bevechten voor
de openbare school. Spr. wijst vervel-
gens ep de actie vau het Anti-Tarief
comité, en den Band van Staatspensio-
neering. Mat een nuchter oog hebben
w}j te bezien wat daar in de ver e op
ons aankomt. Was het niet meer dan
sen «roode vaan in den mist", dis zou
nog wal voorbij trekken, maar wjj hebben
ons rekenschap te gever van dea toe
stand geigk die is. En dan zal rechts
rustig den strijd kunnen tegengaan
msar dan sta ook op iedsr op zijn post.
Vanwaar die Hetze tegen het Kabinet
Heemskerk Was het s»een gematigd
kabinet Was het soms zelfs maar wat
beslister opgetreden, zeggen wij. Intus-
schen heeft het niettemin voortreffelijk
gearbeid.
In de eerste plaats minister Talma,
die bijna dagelijks achter ds groene tafel
stond wat heeft hij daar al niet be
handeld Steenhouwerswet, Schippers
wet, Boterwet, Raden wet, Invaliditeitswet,
enz. Alleen reeds om dezen arbeid dient
hem hulde gebracht te worden. Daar
naast noemt spr. minister Regout, aan
wiens nagedachtenis hulde wordt ge
bracht, die op het gebied van de
Z-ideiijkheidswetgeving gegeven heeft,
wat het volk vroeg. Verder wordt g. -
noemd minister Heemskerk, die ons toch
o.a. reed» sen paar wetten heeft gegeven
ten bate van het bijzonder onderwijs. En
minister Wenthoit, de veel gesmade
min. Wenthoit, hij heelt toch maar de
belangen van Marine zeer goed behartigd.
Hij kon niet meer vragen, dan bij deed.
Hem komt hulde toe voor de aange
brachte materieels verbeteringen en voor
den arbeid in geestelijk opzicht voorde
mannen van ons volk. Dan hebban wg
minister Coign, die zelfs door een vrij
zinnig journalist is waardig gekeurd op
eea IJjn gesteld ta worden met de groote
staatslieden. Msn zou hem links wat
gaarne overnemen ia een zakenkabinet,
wanneer dit straks noodig is. Eu toch
stemde men tegen zjjn oorlogsbegroo-
ting. Minister Kolkman, hoewel wat laat
met zjjn Tarief wet, heeft tech veel ge
daan en 't is niet zijn schuld, dat hot
tarief voor de verkiezingen niet meer zal
kunnen worden behandeld.
Spr. wijst op de groote onbillijkheid
vau de linkerzijde, om dit kabinet, dat
zoo uitaemend werk heeft verricht, te
bestrijden. Hst heeft natuurlijk zjjn fou
ten gehad. Men zou kunnen zeggen, dat
het gemis aan tijdrekenkunde had. Op
het puat van de Zondagsrust had het
meer kunnen doen. Deze kwestie is thans
zoo hoogst actueel, vooral nu de Bakkers
wet is verworpen. Het is te betreuren,
dat er bij de rechterzijde soms zoo wei
nig eenstemmigheid was. Waarom de
Bakkerswet niet eenparig aangenomen
Het absenteïsme was ook een gebrek
van de rechterzijde en in de derde plaats
was men veel te toegeeflijk tegenover
liuks, wat duidelijk is gebleken bij de
Inv. wet. Hadden wij vroeger de beraad
slagingen hervat, wellicht ware voor 7
Pebr. de wet aangenomen.
Spr. wjjst nu op de tegenwerking van
de zijde van links en op ds stelselmatige
obstructie. de Raden wet zijn er door
de linkerzijde 283 kolommen volgepraat
tegen 52 kolemmen door rechts en 79
deor de regeeringbg de Inv. wet was dat
aantal resp. 248,98 en 58. De Nieuws Cou
rant heeft het onlangs erkend, dat er ob
structie in het spel was en ook de beer
Troelstra. Ons kabinet heeft de linkerzijde
voer gsen enkele welwillendheid te dan
ken. Spr. herinnert neg aan het voorval
van enkele weken geleden, toen de heer
Patijn die ongehoorde uitdrukking tegen
over minister Talma bezigde. Een grof
heid zoo vei regp.and, dat er niet genosg
tegen kan worden geprotesteerd.
Het is daarom diep te betreuren, dat er
Christenen zijn, die maenen, dat hetgeen
wij aanstonds voor dit kabinet in de
plaats zulk n krijgen ®ven goed zal zijn als
dit. Baar is b.v. dr. Slotemaker de Bruine,
-die in onze kringen een goeden naam heeft,
en die toch wel weet, dat hg voor Kerk,
Zending en School niets van het libera
lisme te wachten heeft. Waarom var-
klaart hij zich nu tegen dit kabinet en
tegen de coalitie Het bezwaar, dat men
iets van zichzelf zou verliezen, wanneer
men zich bij een partij of oen coalitie
aansluit, gaat niet op. Vooral bij deChr.
Histerischen pleegt men nog al eens mat
waarschuwingen aau te komen, alsof zij
onder de plak van de antirev. zouden zit-
tsn, en hun graf zouden bereiden door
met de coalitie mee to gaan. Het doet p$n,
wanneer we hooren, dat mannen als van
der Laar,van Hoogenhuijzö en Slatemaker
de Bruine tegen kabinet en coalitie agee-
ren. Spr. wjjst op het gevaar voor ons
land, op de groote macht van het libera
lism», en in het bijzonder op een zaak,
waarmede in Goes wel zal gespeculeerd
worden de zoogenaamde afbreuk aan de
Ned. Herv. Kerk, waarmede sommige Chr.
Hist, neg wel bang gemaakt worden.
Spr. waarschuwt tegen de stemmen, die
dit verkondigen. Hebben wij niet een R.
K. minister van flaaaciën, dia op vele
plaatsen voor de Ned. Herv. Kerk is opge
komen, die o.a. aan de Haag3che Gemeente
da noodige bedragen wist te verschaffen,
voorGrooteKerk enKloosterkerk,zoodat zij
nu uit den brand isEa bij de Grondwets
herziening bljjft art. 171 onaangeroerd, de
rechten van de Kerk onaangetast.
Spr. beschrijft dan de minderwaardige
wjjze van bestrijding van dit kabinet,
hoa men durft spreker van een geuden
regen vau benoemingen, terwjjl juist w|j
wel eens te klagen hadden op het punt
van de benoemingen. Spr. komt terug op
hetgeen min. Talma gedaan heeft voor
leger en vloot niet alleen, maar ook met
het oog op de revolutionaire benden op
de vloot, die zoo kranig door hem zgn
aangepakt. Een liberaal zet--officier vroeg
zich dan ook af, hoe hg nu eigenlijk
stemmen moest, waar rechts zooveel
mesr voor leger en vloot doat, dan links
ooit gedaan beeft. En dan durft bet Han
delsblad nog schrijven, dat de Marine-
toestanden onder dit rechtsche kabinet
verknoeid z|jn en dat het gezag door
minister Wenthi.lt «iet is gehandhaafd.
Is dat geen brutaal stak? Zoo wordt nu
dit kabinet bestreden, an dat terwfll de
liberalen b. v. de Invaliditeitswet als een
der hoofdpunten op hun program gehad
hebben, terwijl de S.B. A. P. met dan aiech
van Staatspensioen kwam, Deze bestre
den ons tenminste principiësl. De liberale
Uaie heeft haar eer echter verspeeld. N«
zegt men, dat het kabin it Heemskerk
eigenlijk precies is als het kabinet
Kmiper, dat de geloofsgeschillen allengs
aangescherpt wordea, en dat de geeste
lijke vrijheid werdt aangerand Ja, men
maakt zieh zelfs oigerust over Indië.
Strak», zegt men, staan de Mohamme
danen op enwe z|jn Indië kw|jt.
De vrucht van dit alles is de vrijzinnige
concentratie, die, zooals Troelstra heeft
gezegd, strake zal moeten toonen wat z|j
ie. Als ze eenmaal voor de kiezers staan,
dan zulloa zjj tot de sociaal-democraten
zeggen wat zij willen. Och, van den kant
der S. D. A. P. dreigt ook wel een weinig
gevaar, doch in een opzicht is men ge
rustgesteld. Troelstra wil geen minister
worden. Doch wanneer de concentratie
straks 46 stemmen haalt, dan zal hg een
minister zonder portefeuille blijken te
z|jn.
Het gaat b|j deze stembus om onze
school, en onze zending. Het liberalisme
keert wear tet den ouden koers terug
ten opzichte van de zending. Het gaat
om de geestelijke goederen van ens volk.
Daarom als één man straks naar ds stem
bus, alles wat bij elkaar behoort: Anti-
revolutlonairen,christeigk-historiscbenen
Roomsch-Kathelieken. Ze behooren één
te zijn in den str|jd tegen den vijand,
die daar schuilt achter de roode vaan in
den mist.
Dat deze vurig uitgesproken rade met
groote belangstelling wsrd aangehoord,
bewees wel hst krachtig applaus, dat nu
an dan ds speech onderbrak, en het
daverend applaus aan het slot.
Alsnu wordt een korte pauze gehou
den, «m daarop het woord te verleenen
aan baron van Wijnbergen. Hierop komen
we morgan tsrug.
Ia het Kameroverzicht van de Jfaas-
bode lozen wij daaromtrent het volgende
Vandaag dan viel do vrucht van jaren
langen arbeid, van studie en ondersoek,
van onderhandeling ea bespreking minis
ter Talma r|jp in den schoot.
Den arbeid en de studie daaraan be
steed wagen we sist te hesommen. Daar
heeft ma* eenig begrip van, indien men
een onderwerp va» socialen aard serieus
heeft onderzocht en ondervonden heeft,
hoe steeds weer nieuwe velden van stu
die zich ontrolden. Daarbjj kwam, dat
het ontwerp had te voldoen aan den zin
van een meerderheid in het parlement
en ta rakenen had op scherpe kritiek
der minderheid. Eindelijk kwam bjj de
zwaarte der taak nog de grove onbillijk
heid der oppositie,'die zich uitte in lafie
obstructie en in een reeks van hinder
lagen.
Alles heeft minister Talma doorstaan,
kundig, kloek, geduldig.
Hoe kon hg bij zulke verscheidenheid
van onderdeden en b|j zoo gecompli
ceerde stof immer zoo sprekon met diepe
kennis van zaken. Hoe kon hg bjj zoo
veel arbeid de gezondheid en kracht be
waren en genoeg energie overhouden om
frisch en pittig voort te gaan. Wat bleef
hjj ook bij grievende bejegening enter-
wjjl men z|jn ontwerp tot voorwerp koos
van allerhande „politieke" trucs goed van
humeur, opgewekt, vriendelijk.
Als er tot bewonderen reden is injde
politiek, die zeldzame koeren willen we
dan ook onze bewondering luide uitspre
ken. Welnu, sinds lang, maar vooral b|j
de openbare beraadslaging, dis trooste
loos lange dagen en avonden, die trage
weken, maanden hebben we oprechte
bewondering gevoeld, ons gekoesterd aas
de warme bezieling, die den minister
kracht schonk.
Vasmiddag dan is da eindstemming
gebeuden. Het moment werd gevoeld.
Talrijk was de opkomst. Plechtig haast
verliep de stemming. »Voer" klonk het,
maar ook „tegen". 54 stammen ver
klaarden zich voer, 35 tegen. Rechts
voor, links tegsn. Zonder een enkele
af wg king.
Esn oogetblik gonsde er rechts als
één kreet van voldaening, een geluid vaD
tevredenheid. Dan, opeens richtte men
zich tot minister Talma. Opgetogen,
harteigk stak men hem de hand toe,
dromae msn om hem saam. Toen werd
hem het gevoel te machtig en was de
ontroering hem van h it gelaat te lezen
Zoo zjja er nog eogen blikken van ver-
hsfflüg in het politieke leven. Soms eischt
het edel g-voel z||n rechten zooals in dit
moment. Toch werd op deze vreugde een
groote, leeigko, afschuwelijks klad ge
worpen. Immers links, waar men una
niem had tegengestemd, bleef me* bg de
hartelijke bejegening, die den minister
ten deal viel, roerloos, koud. Niet één,
die hem de hand kwam drukken. Niet
één, die voor don arbeid en de toewg-
ding van dezen minister iets voelen kon.
Niet één, die eerbied voelde voor de liefde,
waarmee hg de zaak van hoaderdduizen-
don heeft gediand na^r beste weten
Spreekt men a van besopenheid en
kleinheid van ziel, denk dan aan dit
tafereel. Ir is dU3 wel sen gloeiende
haat heerschende ter linkerzgde, dat hst
zoover komen kon.
Bg de tegenstemmende linkerzgde ba-
hoerde eok de fractie der socialisten.
Deze lieden hebben hun gewone igs dus
niet verlaten. Steeds nog beschouwen ze
het kiezersvolk zoo oliedom, dat het zich
imponeeren laat door de eiscaen, die
niemand stelt dan de socialist alleen, en
dat hst blind genoog is om de warke-
igke verbeteringen, die de S. D. A. P.
versmaadt, niet te zien.
Morgen, Woensdag, zet de Eerste Ka
mer de beraadslagingen over de SUsts-
begreoting voort.
Kamerverkiezingen. Ta Eist zal te
genover het aftredande R. K. lid, baron
Van Wgabergsn, mn Cbr.-Mist, candid®at
worden gesteld.
Het Centrum, deelt mede, dat dc
jaarvergadering van den Algemeenen
Bond van R.-K. kiesverenigingen dit
jaar zal worden gehouden ep 24 April.
Pest afd. Buitenzorg In het Buiten-
zorgscha zgn twee verdachts ziektege
vallen geconstateard, waurscbljtdgk pest.
j^Nader wordt aan de N. R. C. uit Ba
tavia geseind: In het Baitenzorgsche zgn
zes inlanders aan een verdachte ziekte
overladenvgf anderen, die eveneens
aangetast waren, zgn hersteld, waaruit
men besluit, dat men hier hoogstwaar-
schgrijjjk niet met pest te doeB heeft.
Het bacteriologisch onderzoek heeft tot
nog toe niets opgeleverd.
Het ministerie van defensie. In ons
blad van gisteren hebben wij een bericht
van het Handelsblad overgenomen, dat
bg de regeeriag hst voornemen zou be
staan, om voorshands geen maatregelen
te nemen tot uitvoering van den alge
meenen maatregel van bestuur, waarbg
de departementen van oorlog en marine
worden saamgevosgd in één departement
van defensie. 9e Nederlander west uit
de best© bron mede te deelen, dat dit
bericht onjuist is. De oorzaken, die ten
gevolge zouden hebben, dat de uitvoering
van het Koninkigk besluit stagneerde,
zgn schrjjft het blad gansch.andere.
De vereenigiüg van beide departementen
toch vergt de wetteigke sanctie van eeni
ge, d&arbg betrokken voorstellen, die
langs den gewonen parlementairen weg
moeten warden behandeld. Nu zgn dia
voorsteliea (w&artoe b.v. ook behoort do
titulatuur van den minister) bg den Raad
van State ingediend, doch verder is de
behandeling nog niet gevorderd. Dit al
leen kan oorzaak worden, dat ds vereani-
ging der departementen nog eenigen tgd
toeft.
Reorganisatie infanterie. In de ont
worpen reorganisatie der infanterie is
eene practische wgziging aangebracht
voor wat betreft de nummers der bri
gades en regimenten, ©e „Brigade gre
nadiers en jagers. zal bestaan uit het
regiment grenadiers en het regiment
jagersda le Brigade infanterie uit het
le en 12e reg. inf.de 2e Brigade uit
het 2een 16e reg. inf.de 3e Brigade
uit het 8e on 14e reg. inf.de 4a Brigade
uit het 4e en 15a reg. inf. enz. Bg de
brigades infanterie zal dus het brigade-
nummer hetzelfde zgn als dat van het
bestaande en laagstgenammerde regi
ment der brigade, terwgi het numïner
van het tweede regiment dor brigades
infanterie 11 hooger is dan dat van het
andere regiment dier brigades. N.R. C.
Op den tweeden Paaschdag en Dinsdag
daarna is de leeszaal geopend van 2 tot
10 uur. Alsdan worden geen boeken uit
geleend. Wa vestigen de aandaehtopde
tentoonstelling van schoolbeeken nit
vrosgsren tga. Men zie de advertentie.
Goes. Gistermiddag had de werkman
de B., werkzaam op de orgelfabrisk van
den hesr D. hst ongeluk dusdanig met
de in werking zgnde schaafmachine ia
aanraking ta komen, dat zgn linkerhand
vrg ernstig gewond werd en hg genees
kundige hulp meest iEroepen.
Goes, In de geref. kerk alhier hospt
Paa^chmaandag te vergaderen de Z«e*w-
scha afd. van den Ned, Bond van Jon-
geliogsversenigiEgen op Gersf. Grond
slag. Oqnoodig te zeggen dat vsg dien
dag de Jor gdingsa uit Zeeland ter ver
gadering hopen te zien. In hst heerlik
verwarmde kerkgsbeuw Wgrigaardstraat
is ruime plaats. De spreker van den na
middag, ds. v. d. Kamp uit Breukelen
over „De vrgheid in Nederland" zal een
aarigenama ure weten te verschaften
en het onderwerp van den he w J. Chris-
tiaanse van Nieuwdurp, „Da luiheid en
ds JongelingsvereeBiging" zal in de mor
genuren tot warme discussies aenieidtog
geven, want er zgn immers geen luie
leden van Geref. Jongelingsvareenigingen.
Onder anderen Juni zal het te zien geven.
De bekende veteranen in het afdelings
bestuur die aan de beurt van aftreding
zgn rekenen op een zoo goed als una
nieme herkiezingDekker, Kögeler, Bast-
meger; nu dat veidiensn zg.
Goes. De afdeeling „Zeeland" der Konl.
Nad. Politiehond-VereenigiDg hield Zater
dagmiddag haar eerste jaarvergadering
in do „Prins van Oranje", onder voor
zitterschap van den heer A. Arnoldi al
hier. Uit het jaarverslag van dea secre
taris .en penningmeester bleek dat de
afdeeling in haar eerste jaar van bestaaD,
zoowel moreel als financieel op vooruit
gang kan bogen en dat in de afdeeling
