No. 135 1913 Maandag 10 Maart. 27e Jaargang NIEUWSBLAD ïoii zeeland HISTORISCH CHRISTELIJK- VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN SinnenSand. Uit de Provincie. Vlissingen. Zondagavond 6 uur 30 had op de reede alhier een aanvaring plaats tusschen de Zweedsche stoomboot „Snhynx",. komends van New-Castle, be stemd naar Antwerpen en geladen met kolen eo de Duitsche stoomboot „Crefeld" van de Noord Duitsche Lloyd, komende van Santos en ook bestemd naar Antwer pen, geladen met stukgoed. De „Sphynx" kwam uit het Oostgat, terwyide »Crefeld" uit de Wielingen kwam, beide schepen liepen op elkander in, met het gevolg, dat er eeo botsing ontstond, waarby de „Sphynx" licht beschadigd werd, even eens ven boot, die c-p het dek van de „Sphynx" stond. De „Crefeld" raport'eer- de geen schade. Beide booten stoomden, na van een rivierloods voo-zien te zyn, naar Antwerpen. Vlissingen. De brisven- en telegram- bestelier S. v. d. Kop te Neuzen zal in gaande 16 dezer van standplaats verwis selen met den brievenbesteller D. M. Broer te Vlissingen. Vlissingen. Zaterdagmorgen werd voor het front v an den troep door den kapitein H. van der Zee, de bronzen medalja voor 12 jarigen dienst uitgereikt, aan den ser geant-majoor instructeur S -geler. Vlissingen. Het s.s. Zuid-Beveland van den Prov. S:oombootdier.st op de Wester- Schelde zaï binnenkort verlengd worden. Wolfaartsdijk. Daar de werkman J. B. alhier reeds eenige dagen vast in slaap 5 is en niet wakker te krygen ie, vermoedt i men, dat men hier niet e>-v geval van iS. slaapziekte te doen heeft. N. v. d. D. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p.p1.25 Enkele nummers0.05 UITGAVE DER FIRMA'S EN van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Familieberichten van 110 regels 1.—, iedere regel meer 10 cent. Het 3e punt: de openbare school ver waarloosd 1 het bijzondere bevoorrecht Toen ik de verschillende redevoeringen die thans weer over dit onderwerp gehou den zijn aanhoorde, kreeg ik den indruk, dat de voorstanders van het openbaar onderwfls voor een deel nog altyd van meening zijn, dat z(j eigenlijk zijn de bur gers van Nederland, terwijl de anderen als een soort tweede rangs menschen maar moeten afwachten, of hun iets zal ge schonken worden en dan daarvoor dank hebben te zeggen. Het waren ook bjj deze gelegenheid we der de Bociaal-demociateD, zij die altijd verklaren, dat zjj zijn vóór gelijkstelling van allen, zonder dat men er ooit iets van bemerkt, die zich op dit exclusief standpunt hebben gesteld. Wij hebben het Vrijdag weder van den heer Ter Laan gehoord, dat bjjzeide: wij wenschendit en wij wenschen dat. Ik gun hun dit van harte, maar de sociaal-democraten zijn nog de Nederlandsche natie niet. Maar ook de andere linksche partijen als zoo danig schijnen zich den laatsten tijd weer meer en meer rerugwaarts te bewegen en weer den weg op te willen van de neutrale staatsschool, naar luid van het concentratieprogram, waarin gezegd wordt: „Onverzwakt moet ook ala waarborg voor de deugdelijkheid van het geheele volksonderwijs de openbare school worden gehar dhaafd, waar ieders godsdienstige gevoelens worden geëer biedigd." Men weet echter, dat een der gelijke school niet bestaat, m6n weet, dat er geen school is waarmede allen zich kunnen vereenigen en toch moet men dezen weg op. Men wil ons op echt tyrannieke wijze een school opdringen die de meerderheid niet wil. In de laatste vergadering van het Ge nootschap werd een motie door het hoofd bestuur voorgesteld, in welke motie rekening wort t gehouden met de moge lijkheid van subsidieering van bijzondere scholen. De afdeeling Haarlem komt en wil die woorden schrappen met de na drukkelijke toelichting, dat het amende ment de bedoeling heeft terug te keeren tot de wet van 1878. de bedoeling heeft een einde te maken aan de subsidieering van bijzondere scholen. Het amendement werd aangenomen. B(j den Bond van Onderwijzers is een strooming, die nog veel sterker is. Het hoofdbestuur van deze vereeniging is echter wat meer diplomatiek te werk gegaan en heeft niet zoo sterk doen uit komen wat eigenlijk de Bond wil. Maar nog eens, men voelt het, het wordt uit drukkelijk gezegd, men begint spijt te krijgen over de subsidieregeling en wil terug naar de neutrale staatsschool. Wat is nu in deze de taak der Regee- riEg? Te doen, gelijk deze Minister doet. De taak der Regeering is, dat een ieder die openbaar onderwijs wenscht, dit moet kunnen krijgen, maar dit onderwijs mag niet aan anderen worden opgeirongen. Nu is de grief geweest, dat de Minister in het volbrengen van zijn plicht om de Grondwet na te leven is te kort gescho ten. Aan den Minister wordt verweten, dat hij aan den plicht dien de Grondwet hem oplegt, niet heeft voldaan. Ik wensch voor de zooveelste maal de woorden in herinnering te brengen van de groote autoriteit in deze, profes sor Buys, die schrijft in De Grondwet-. „Of de openbare dan wel de bijzondere school hoofdzEiak zijn zal is eene vraag, die niet de wetgever beslist, maar de vrjje maatschappij, welke naar eigen goedvinden aan de esne of de andere de voorkeur geeft. Al stelt de Grondwet de openbare school ook op den voorgrond, in een zekeren zin zal het openbaar on derwijs altijd aanvullend zijn, omdat het slechts te zorgen heeft en ook slechts zorgen kan voor hen, die zich aanmel- den, dat wil zeggen voor wie van de 1 bijzondere school geen gebruik willen maken." Men lette speciaal op de laatste woor den „Geen gebruik tciMewmaken". Dan toch kan pas worden vastgesteld, of sommigen van de bijzondere school geen gebruik willen maken, indien allen de vrijheid hebben er van gebruik te kunnen maken. Zulks is toch duidelijk. En daarop, en daarop alleen is het stre ven gericht van dezen minister, nl. om aan een ieder zooveel mogelijk te laten de vrfle keuze. Dit is dus volkomen grond wettig. En waar er nu op het oogenblik nog lang geen gelijkheid is, blijkt toch reeds, dat de meerderheid van het volk bijzonder onderwijs wenscht. Men heett hier onbegry peiy kerwjjze weer gesproken van bevoorrechting, van een vooruitbren gen van 't bijzonder onderwijs, terwijl toch ieder jaar geen duizenden, ge8n tiendui zenden, maar tonnen gouds door de voor standers van het bijzonder onderwijs uit eigen zak betaald worden, terwijl zij te vens aan het openbaar onderwijs medebe- talen. Men moet zich werkelijk schamen als men dan nog durft spreken van be voorrechting van het bijzonder onderwijs. Zulks moast toch eindelijk hier in de Ka mer eens uit zijn. Dat de meerderheid blijkt voor het bij zonder onderwijs te zijn, dat valt af te lei den hieruit, dat er hoe langer hoe meer bijzondere scholen komen. De heer Ter Laan klaagde er over dat er zoovele open bare eenmansscholen zijn en hij haalde dit aan als een grief tegen de Regeering. De heer Ter Laan mo9st toch ook dit citaat vaD den heer Buys kennenhij moest toch weten, dat deze heeft geschre ven, dat de vrije maatschappij over de school moet beslissen. En die beslissing is in d8Z9 duidelijk, dat men wenscht de bij zondere school. Eu nu zijn er tal van plaatsen met bijzondere scholen met meer leerkrachten, en eenmans openbare scho len. Toen de heer Ter Laan daarover klaagde, interrumpeerde de minister hem: Gij kunt het alleen verwijderen door de bijzondere scholen te deuken en dwinge landij uit te oefeneD; D0 geachte afgevaardigde heeft daarop geen verdere interpretatie gegev :n, want wanneer men eenmans openbare scholen heeft en bijzondere scholen met meer leer krachten,dan blijkt daaruitreeds,dat men in dergelijke gemeenten zeer gediend is van het bijzonder onderwijs. Eu wanneer men daarover klaagt, dan kan dit alleen beteekenec, dat men zou wenschen, dat in dergelijke gemeenten de minderheid het recht zou hebben om aan de get eele ge meente voor te schrijven, welk onderwijs er in die gemeente by uitsluiting zou wor den gegeveD.Dat ia dus de meest ondraag lijke tyrannie, die men blijkbaar wil gaan uitoefenen. Wy echter verlangen aan nie mand een bepaald soort van onderwijs op te dringen; wij verlangen gelijk recht voor allen. Wil men echter verwijten doen dat het openbaar onderwijs wordt ondermijnd, men richte die verwijten niet tot de Re geering, maar tot de zoogenaamde voor atanders van de openbare school. Wat heett men gedaan met die openbare school Iu de eerste plaats heeft men Z9 ge maakt godsdienstig neutraal,in strijd met de bedoeling van den wetgever. De heer Buys schreef omtrent die gods dienstige neutraliteit, dat het door de in 1848 gewisselde stukken volkomen duide- deljjk is, dat de grondwetgever niets min der heeft bedoeld dan dat de volksschool godsdienstloos zou zijn.Toeh hebben juist zij, die zeggenvoorstanders van die school te zijn, er dat van gemaakt Ën dat men het aangestuurd heeft op die godsdienst loosheid op de openbare school, dat wordt helder in het daglicht gesteld wanneer ik een enkel citaat mag aanhalen. Het was in 1906, dat de vrijden kers ver een igicg „De Dageraad" haar gouden feest vierde, by welke gelegenheid z|j een ge denkboek uitgaf. Zij vroeg daarvoor ook een bijdrage van den heer Ketelaar, die toen o.a. het volgende daarin schreef: „Als beslist voorstander van de neutra liteit bij het lager onderwijs, wensch ik de vereeniging De Dageraad" bij haar vijf tigjarig bestaan van harte geluk, over tuigd als ik ben, dat ook zij medegewerkt heeft tot het verkrijgen van een juist be grip omtrent de neutraliteit van het lager onderwijs.. Dit citaat verklaart m. i. zeer veel; is van niet geringe beteekenis. Men heeft zooeven gezegd, dat het met die godsdienstloosheid op de openbare school niet zoo erg is. Ik zal er niet veel over zeggeD, doch alleen even iets voorlezen, waaruit blijken kan, hoe het met sommige onderwijzers is gesteld. De spreker haalt hier aan het protest in het cluborgaan van de N. O. P. O. (Nederlandsche ondei wy zerspropaganda- club) van den onderwyzer Sehwantje te Utrecht tegen het gebruik van de uit drukking „God zy dank". Dan wyst hij op het niet meedoen van de openbare onderwyzers aan school feesten, Zoo o. a t9 Sappenneer by het bezoek der Koningin. Ook in Groningen weigerde men mee te doen aan een Oranjefeest. In den gemeen teraad van Groningen heeft men den bur gemeester ter verantwoording geroepen over de weigering van on der wyzers om mede te doen aan dat Oranjefeest. De bur gemeester antwoordde, dat burgemeester en wethouders niets te maken hadden met de private aangelegenheden der on- onderwtlzers. De heer Vliegen zegt: zeer juist. De bur gemeester heeft dan ook een woord van hulde in De Bode gekregen voor zyn „cor rect" optreden, met de onmiddeliyke by- voeging, dat de burgemeester van Rot terdam anders is opgetreden tegen den Bond van Onderwyzers, waarom deze dan ook die hulde van De Bode heeft moeten derven, welke hulde die burgemeester, naar ik vertrouw, ook zeer goed missen kan. Hy zal er heusch niet op gesteld zyn geweest. Nu het laatste snufje op het gebied der neutraliteit, de weigering van de platen van „Onze Vloot". In De Bode werd tegen die platen bezwaar gemaakt, want, seide men, er zij r menschen die anti-militaristisch zyn. Daarom mogen de schoolplaten van „Onze Vloot" op school niet opgehangen, en de da&rby behoorende handleiding niet gebruikt. De Bode bespreekt uitvoerig die wand platen van „Onze Vloot". In de öaarby behoorende handleiding vindt men een beschryvirg van een tor pedoboot in oorlogstyd. De Bode citeert die be3chryving en voegt daar dan aan toe: »De lafste moord wordt hier met zooveel woorden verheerlijkt." Als op dezelfde wyze sluipend en nog niet eens in den nacht een vorst gedood wordt op wiens daden van ty rannie en willekeur terecht aanmerking kan word8n gemaakt dan heft de brave pers een jammerend gehuil aan over de laagheid van den moordenaar Zoo spreken de opvoeders der jeugd Is het dan te verwonderen, dat velen zich op die manier van de openbare school afwenden, ten gevolge van de houding der onderwyzeis zelf? De onderwyzers vragen vrijheid, en zy hebben de vryheid, welke ieder burger heeft, doch hebben niet, evenmin als welke andere ambtenaar dan ook, die vryhei'i, ten gevolge waarvan hun ambt niet richtig wordt vervuld. Onlangs ia in de Pracsche Kamer een lang debat gehouden over de onderwyzers en toen heeft de toenmalige Minister, de thans gekozen President, dit gezegd„WaDneer de onderwyzers zich als partic rlieren wyden aan revolutionnair dry ven of deel uitmaken van revolutiennaire vereeni- gingen, dan is te vreezeD, dat, hoe weinig misschien ook, dit invloed heeft op de uitoefening hunner functie." Volkomen juist en toch, in de plaats dat men er zyn best voor doet, om der- gei yk streven tegen te gaan, wordt het hier in de Kamer verheerlykt, juist door de z.g. voorstanders der openbare school. Waaneer ter sprake komt de zaak van Apeldoorn, wordt niet afgekeurd het in correct optreden van de onderwyzers, maar wordt er aanmerking gemaakt op den schoolopziener, die, daargelaten of de vorm juist was, in elk geval de on derwyzers er op gewezen heeft, dat zy geen afbreuk moeten doen aan de open bare school, door openiyk te demon- streeren tegen het gezag. Laatst nog heeft er een bespreking plaats gehad in den Haagschen gemeen tel aad, waar zoowel van rechts als van links werd opgetreden tegen de wyze van handelen van de ondewyzers en waarby de sociaal-demoratisehe leden zeker veel beter zouden hebben gedaan met te stemmen vóór de daarby inge diende motie, waardoor zy het openbaar onderwys, zoDder de minste quaestie beter zouden hebben gediend. Als de burgemeester van Hattem zorgt, dat de openbare Bchool niet leegloopt en het daarvoor noodig oordeelt naar de te benoemen onderwyzers te informeeren, komt men daartegen op en zegthy mag niet vragen naar de gezindheid van de onderwyzers. Dit wordt trouwens hier altyd gezegd, maar wanneer gebeurt het niet? Doet men aan de overzyde niet altyd precies hetzelfde? Of zou men soms me8nen, dat het toeval was, wanneer er in Gro ningen of in Leeuwarden altyd een niet- Kathollekö burgemeester benoemd wordt en in 's Hertogenbosch s» Maastricht wel? En nu maakt men er bezwaar tegen, dat de openbare school wordt beschermd tegen de bondsmannen. wy zien echter niet alleen aan deze zyde, maar ook aan de overzyde, 'waar men alles voor het openbaar onderwys over heeft, dat er aanhoudend byzondere scholen worden opgericht, ook door de vryzinnigen. En daarom is hetzooaller- belachelijkst, dat in het concentratie program wordt gezegd, dat de openbare school onverzwakt zal worden gehand haafd, terwyi men zelf er zich van af wendt ui byzondere opricht. En nu zegt de heer Ketelaar, dat de Minister vau de openbare school een armeluischool maakt, doch dit doet de Minister niet, maar' de heeren aan de overzyde, die voor hun eigen kinderen byzondere scholen oprichten, omdat zy gevoelen, dat de openbare school niet goed is, maar het niet doen voor de kinderen der mindergegoeden en der armen. Da kinderen van de zoodanigen zyn blykbaar goed genoeg voor de open bare school, die men zelf verwerpt. Wat den Bond betreft, ik hoop deze Regeering te behouden, ook en omdat, indien er opgetreden most worden tegen den Bond, een Regeering als deze kan optreden. Ik vrees, dat, wanneer de Bond nog verder gaat en maatregelen genomen moeten worden, een eventueel linksch Ministerie daartoe te zwak zou zijn, aan gezien dat eenvoudig te veel afhankelijk van die bondsmannen zyn zou. Da laatste Bode toch heeft ons een officieel bericht gebracht, dat het hoofd bestuur van den Bond aan de hoofdbe sturen der 3 linksche partyen voor de verkiezingen heeft aangeboden de 7000 onderwyzers. Men zegt hier: de 4 link sche partyen. Neen, het aanbod is ge daan aan de 3 linksche paxtyen, aan de sociaal-democraten was het niet noodig dat zyn de heeren zelf. Nu zegt men in het concentratiepro gram met groot gebaarv?y willen niets te maken hebben met 4e sociaal-demo craten zoolaDg echter ik niet in De Bode gelezen heb, dat dit aanbod even krachtig geweigerd is, geloof ik, dat men het aanbod hetzy openiyk hetzy stil zwijgend kalm aasvaardt Er. zóó zal bet wel gaat. Ik beu dan ook bang, wanneer ooit tegen deze onderwyzers moet opgetreden wordan, terwyi daar een linksch Minister zit, dat optreden niet krachtig geschieden zal. Het Ministerie van Defensie Naar het Hbl. verneemt zou by de Regeering het voornemen bestaan, om voorshands geen maatregelen te nemen tot uitvoering vau den Algemeenen Maatregel van Bestuur, waarby de departementen van Oorlog en Mariüa worden saamgevoegd in één departement van Defensie. Zoowel in den Raad van State als iu Marinekringen moeten veel beswaren tegen opbeffing van het departement vau Marine bestaan. Tot de Kamerverkiezingen zal de tegen woordige toestand in ieder geval gehand haafd blyven. Wy ontvingen het Verslag van den arbeid te Lerwick in het belang onzer Nederlandsche visschers, door ds. Hoek ie Enkhuizen en ds. N. Koers te Noordwyk. Zoodra er plaatsruimte is, hopen wy er een en ander aan te ontleenen. Wy ontvingen deel 3 en 4 de .lem mers 26 —50 van da „Uitgaven der Tarief- vereeniging" (Sept. 1909 Juli 1912). Uit gave A. Frentrop, Den Haag. Er is een schat van materiaal in tot verweer tegen oppervlakkige bestryders. Hoedekenskerke. Vergadering van den gemeenteraad op Vrydagnamiddag. De voorzitter deelt med8 dat door Ged. Sta- ten is goedgekeurd het besluit tot af- en overschrijving op de gemsentebegroo- ting 1912, alsmede dat de levering van 150 M3 basaitsteenslag onderhands is aanbesteed aan J. Roskam Oz. te Slie- dreebt a f4.98 per M3, grootte 2—4 cM., terwyi voor de levering van 3Q0 M8 grint eene advertentie geplaatst is. Nog legt j hy over een opgemaakt plan totbestra- f ting van de beide oprillen naar de haven, waaromtrent hy mededeelt dat B. en W. om fiaantieele bezwaren voorioopig tegen de uitvoering zyn. De heer Den Dekker krygt dienaangaande toezegging dat dit jaar de basaitsteenslag op ruimere schaal dan verleden jaar op die oprillen zal

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1913 | | pagina 1