Ho, 134 1913 Zaterdag 8 Maart. 27e Jaargang NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND CHRISTELIJK- HISTORISCH Staten-Generaal. Binnenland. Uit de Provincie. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes Is er een God? F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p.p1.25 Enkele nummers0.05 UITGAVE DER FIRMA'S EN geest P Hier wordt een ander deel van het historisch bewijs bijgebracht, n.L, dat men bQ alle volkeren de gedachte aan een God vindt, dat men alomj'die Godsidee aantreft. Het vierde b 3w$s is het moreele bewijs. Dit diiDgt door tot het hart. Ook in het leven van den wil, ook in het willen vindt men de gedachte aan God. Men voelt, dat men niet geheel onafhankelijk staat, dat men aan zekere geboden moet gehoorza len. Ons geweten zegt danNeen, dat mag niet. Het getuigt van een hooger Wezen, dat beslag op om legt. Welke is nu da logische waarde van deze bewijzen? Een bewijs toch meet logisch zijn, anders is het geen bewijs. Hebben alle dingen een oorzaak? Het scheet wel zoo te zijn. Is er dup een eerste oorzaak Ik «ta hier voor twee moeilijkheden, want men denkt zich wel eens iets, dat toch niet bestaat. Zoe denkt men zich tijd en ruimte, dech bestaan ze in werkelijkheid P Hee kom ik er nu toe, om te zeggen, dat er een eerste oor zaak moet zijn Eep Godlooehenaar weet ik geen antwoord te geven, wanneer hij mij naar de eerste oorzaak vraagt, Is die oorzaak goed en verstandig, is deze wereld de beste, die uit verschillende mogelijkheden denkbaar is? Hoe weini gen zullen dit beamen, vooral nu ieder een zoo ontevreden is. Nu kom ik met mijn teleologisch be wijs, dat alle dingen blijkbaar een do9l hebben. Van vele dingen weten wij het, maar er zijn ook wel dingen, die ons I ondoelmatig toeschijnen. Ds. Bruine j schreef in 1824, dat letterlijk alles doal- matig is in de Schepping. Ge Pantheïs- dat anders. Bestaat er wel een God? tea beweren, dat God in alles is en alles Voor een talrijk publiek hield dr. J. C. de Moor van 's-Gravsnhage gisteravond in de Sociëteitszaal alhier een lezing over bovenstaand onderwerp. Dit was de tweede rn in dit 3eizoen de laatste lezing, georganiseerd door hot „Comité voor Christelijke Winterlezingen". Er is, aidus ving dr. de Moor z|jn rede aan, in het ganschemenschelijk denken een zekeren kringloop. Hoe verschillend de menschen ook zijn, er is eenheid in hun geestelijke geschiedenis. Er is een ontwikkeling in vier richtingen. In de eerste plaats heeft men het leven der mystiek. Dan geeft men zich met heel de .liefde van zjjn hart aan God. In de tweede plaats kent men den tijd der dogmatiek, den tijd, waarin men gaat nadenken over het leven dat men tracht zich alles in te denken. De derde periode is die van da scholastiek, waarin men hoe langer hoe minder aan het denken plaats geeft, waarin het denken geheel ontaardt. In de vierde plaats is er de petiede van de kritiek, zoodat men alles overboord werpt en niets meer aanneemt, om tenslotteweer bij do mystiek terecht te komen. Dat is de schoone gedachte, die door de geschiedenis in hoofdtrekken wordt bevestigd. Wij zjjn thans in de periode van de kritiek, den tyd, waarin men hoe laDger hoe meer gaat twijfelen, zelfs aan wat tevoren vaststond. Er waren vroeger, b.v. dertig, veertig jaar geleden, ook wel strijdvragen zoo vroeg men zich af of een wonder mogelijk was maar dat er een God was, dat stond vast. Nu is vraagt men nu. En dan heet het, dat alleen de dwaas aan een God kan ge- looven, doch een verstandig mensch niet. VaDdaar dat zoovelen zich opgeven als „behooiende tot geen enkel kerkge nootschap*. Moeten wfj daartegenover apologetiseeren Ja, en neen. Er ligt ongetwijfeld een groot gevaar in, want men doet soms of het van de vardigicg afhangt of er een God is, ja dan neen. Er is nog zoov9il, waarin men de er gernis des kruises wil wegnemen. De kracht van het Christendom ls juist die ergenis des kruises. Het kruis komt u veroerdeeleu als de zondige meKschheid. Er is alleen dan ontkomen aan, wanneer gij wilt worden als een kindeke voor God. Wat nu onze wederpartijders te ant woorden Dr. De Moor bespreekt eerst de vier bewijzen voor het bestaan Gods, welke men gemaenlfjk^aanvoert. Twee vallen buiten de menschen, twee vallen in den mensch. De twee eerste noemt men kosmologisch en teleologisch, de twee andere ontologisch en moreel bewfjs. Kosmoligisch, d. i. wat verband houdt met den Kosmos, de wereld als een ge ordend. geheel. Het is reeds in de oud heid door Aristoieles aangevoerd. Hjj zeideik zie in alles een oorzaak, maar wat is dan de eerste oorzaak, die de eerste beweging veroorzaakt van alle dingen Die eerste oorzaak moet God dan wel wezen. Leibniz ging nog ver der; deze zeide, dat alles ook blijkbaar wijs en goed, harmonisch is. Teleologisch komt van tenos, dat ver band houdt met het doel van alle dingen. In het groote en in 'c kleine valt toch een doel op te merken, waartoe de dingen er zjjn. Spr. wfjst er o. a op, hoe het oog, dat teere, onmisbare orgaan, op allerlei wfj ze beschermd wordt. Men ziet daarbij hoe doelmatig en kunstig alles is aangelegd. Moet er dan niet een Wezen zijn, dat alles op een doel heeft aangelegd Een deel van het historisch bewijs is, dat men in de geschiedenis ook Gods vinger ziet. H. Ontologisch is van onto afgeleid, van het werswoord »z^n". Wanneer men een denkbeeld van God in zich heeft, dan moet •r toch iets zijn,dat dit denkbeeld gevormd eeft. Is het geen weerspiegeling van et goddelijk wezen in den menaehelijken in Goé, doch geen God boven en buiten de wereld. Aderen weer verklaren alles uit de evolutie-gedachte. Zfl zeggen, dat er een voortdurende strfjd om het leven is; dat het sterkere steeds wint. Deze twee bewijzen, die buiten den mensch liggen, moet ik dus laten vallen. Is het ontologisch bewijs overtuigend Dat is de vraag. Zfjn alle ged ichten in mfj overeenkomstig de werkelijkheid? Punten en lfjnen bestaan alleen in onze gedachten en zeo zou het ook met het ontologisch bewijs kunnen zfjn. Alle vol keren hebben die Godsgedachte, doch wanneer zfj /wijzer" worden, breken zfj daarmede. In de centra van het cultuur leven vindt men de meeste vrijdenkers. Aan dit bewijs heb ik dus eveneens niets. Zou het moreel bewijs slagen Dech wat verschillen de menschen niet van elkander. Wat 'voor den een zedelijk is, is .voor den ander onzedelijk. In den tegenwoordigen tijd wil men liefst maar alle gewoonten en banden vermijden. Kan ik nu bewijzen, dat in ieder hart een gevoel van zedelijkheid spreekt All vestingen heb ik moeten prijsgeven, nu ik de logische waarde van al die be- wijsgrenden getoetst heb. Yalt het U m9e of tegen P Ik hoop niet, aldus spreker, dat iemand van u gelooft, dat logisch te bewijzen is, dat er een God bestaat. Wie dat wil, deet de grootste dwaasheid. Wanneer men het zou kunnen, zou dat beteekenen, dat God heneden ons ligt, en dat wfj op de rechterstoel plaats nemen. Zoo willen wfj wel. O, wjj willen zoo gaarne dien schfjn van souvereiniteit vasthouden. Wij willen met ons verduisterd verstand God wel aannemen, als Hij maar be wast, dat Hfj er is. Maar, kan dat? Mag dat? Immers neen. Eik® poging om logisch te bewijzen, dat er een God be staat is van tevoreD geoordeeld. Daarom is het zoo goed, dat er van al die be wijzen niets overblijft, want dan zou ook de ergernis des kruises verdwijnen. Niet wfj zulleD bewijzen dat God be staat, maar andersom, God zal zich aan ons openbaren. Toch hebben genoemde bewijsmiddelen in menig opzicht waarde. Alles wfjst henen naar dien God; niet volkomen, maar dat ligt aan ons. Al die bewijzen brengen mij voer vraag- teekens en die zfjn van het grootste nut. Ze zfjn wel lastig, maar ze geven de kracht aan ons leven. Wanneer w$ aan het vraagteeken komen, zjjn wfj reeds ver gevorderd, want dan kunnen wfj in de Keilige Schrift staeds het antwoord vin den. Wie is die Oabekende, die het alles zoo dry ft in een bepaalde richting En de Schrift zegt mijIn den beginne schiep God dan hemel en de aarde. Uit Hem, door Ham en tot Hem z«n alle dingen. Wat wjj weten heeft God aan ons geopenbaard. En verklaart ook de Schrift ons niet, hoe die stem der consciëntie overal gevonden wordt Door de Schrift moet ik er komen. Rede lijk verstand, om te bewijzen geeft God niet, want God is boven ons. Maar wan- near de ziel vraagt, dan komt de Sehrift, die de heerlijkheid laat zien. Indien gij gelooft, zult g|j Gods heerlijkheid zien. Dat geloof is noedig, opdat men klein worde voor God. Zoo ging het ook met Job; eerst had hij gehoord met het oor, doch later is hfj tot aanschouwing geko men. Bik zondaar, die zich bekeert, is het beste bewijs voor het bestaan van God. Met eerbiedige aandacht hoorden de tal rijke aanwezigen er waren er ongeveer 200 deze op uitnemende wy ze voorge dragen rede aan. De heer A. S. J. Dekker, de voorzitter van het Comité, wees er in het slotwoord terecht op, dat deze lezing in elk opzicht populair mocht heeten. Dr. De Moor heeft inderdaad de gave, em een belangrijk en innig onderwerp als het onderhavige, zóó te behandelen, dat het ep ieder grooten indruk maakt. De vrucht van dezen avond zal dan ook niet uitblij ven. Namens allen, die gisteravond aan wezig waren, roepen wy dr. De Moer een tot weerziens toe. Be heer Dekker eindigde met dank zegging. De indruk van deze schoone lezing, ge voegd bfj de herinnering aan die van dr. Callenbach, heeft het Comité voor Chr. Winterlezingen blijmoedig gastemd met het oog op de teekomst. Wanneer het zich voorneemt den volgenden winter meer dergelijke lezingen te organiseeren, dan weet het zich verzekerd van den steun en de sympathie van zeer vele Gsesenaren. TWEEDE KAMER. Bo Invaliditeitswet aangenomenAlom stfjgen vreugdekreten opEerst in de Kamerer kwam aan het gelukwenschen geen einde en lang en luide klenken de bravo's. En denzelfden dag kwamen uit arbeiderskringen reeds gelukwenschen in aan kot adres van onzen minister Talma, die zich van het begin tot het einde een held betoend heeft. De linkerzijde, die aanvankelijk nog de hoop koesterde, dat het ontwerp niet eens de Eerste Kamer zou bereiken, was inderdaad nog al gulhartig gestemd, waar het de betuiging van hulde aan den minister voor diens werkkracht en kennis bstrof, doch nu het ontwerp in ods Lagerhuis aangenomen is, trekt men een bedenkelijk gezicht en vindt men, dat de rechterzijde volstrekt geen schitterende triomf be haald heeft. We zouden onze toevlucht genomen hebben tot „zelfsuggestie." Hei spreekt vanzelf, dat dergelijke rede neering ons volkomen koud laat. Er staat een werk uitgevoerd te worden, dat onze Christelijke regeering ontzaggelijk veel arbeid gekost heeft. Er staat tenminste iets gedaan te worden ter leniging van den nood der tjjden, terwijl liberaal en socialist in hun zelfverblinding blijven staren op dat eene onbereikbareStaats- pensioneering. „Beter een half ei, dan een leege dop*. Deze spreuk zij hier hier van toepassing. Het zij nu eens uit met die misleiding van delinksche heeren,die wel weten,dat zfj 'n „leege dop" hebben aan te bieden, doch die al jarenlang de Staatspensioneering van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Familieberichten van 1 10 regels ƒ1.—, iedere regel meer 10 cent. benutten, om het volk af keerig te maken van het huidige bewiDd. We begrijpen volkomen de ergernis aan de linkerzijde bij dit ons succes, en zullen haar de verbitterdheid niet zoo zwaar toerekenen, 't Loopt tegen de ver kiezingen Er zijn gisteren vele en belangrijke zaken afgedaan. Het ontwerp tot nadere aanvulling van de Landweerwet wij meldden het gisteren reeds is ook aangenomen. Met 61 tegen 1 stem. Het wetje betreffende den Landstorm kwam er bijna zonder slag of stoot door, met 59 tegen 2 stemmen. Slechtsde heer Ter Laan moest zjjn hart even luchten en vertelde wat w}j allemaal al wisten dat hij zich in het algemeen tegsn de militaire politiek van de rechterzijde en van de daarin met haar verbonden caDcentratie richt. Gelukkig zijn er al socialisten, die een beteren kijk op de dingen krijgen en de konsekwenties van velen hunner par- tjjgenootea niet aandurven. Het tandartsenwetje werd z. h. s. aan genomen. En nu is de Kamer voor een drietal weken ap recès gegaan. Ba vacantie- stemming was trouwens reeds duidelijk merkbaar, zegt de N. R. C. Wegelooven het graag. Dezelfde stemming zal ook den KameroverzichtschrBver wel vervuld hebben. Invaliditeitswet. Onmiddellijk na het btksnd worden van de aanneming der Invaliditeitswet door de Tweede Kamer, is door het Bestuur van den Christ. B®- stuurdersbond te Dordrecht, aan Minister Ta!ma het volgend telegram verzonden Het Bestuur van den Chnst. Bestuur- dersbond te Dordrecht, in welken bond 1509 arbeiders zijn versenigd, met blijd schap vernomen hebbende, dat - nadat jarenlang door verschillende partijen eene verplichte invaliditeits- en ouderdoms- verzekering was in uitzicht gesteld thans door de Tweede Kamer eene wet op die verzekering ia afgehandeld en aan- i genomen, waarmede de grootste wensch I der Christelijke arbeiders zijne vervulling nadert, brengt Uwe Excellentie hulde voor de daarbij betoonde onvermoeide toewij ding en krachtige en deskundige verde diging, en hoopt dat hat u gegeven nao- ge worden nog lang werkzaam te zijn tot heil van land en valk. Assistent vermoord. De eerrespondent van de N. R. C. seint uit Batavia, dat de assistent Muller in Benkoelan door Chineezen op gruwelijke wijze is ver moord. Kamerverkiezingen. De centrale anti- rev. kies vereen iging in het district Zierik- zae heeft, naar de Stand, meldt, met bijna eenparige stemmen candidaat gesteld ds. H. C. Hogerzeii, te Vlissingen. Tegen November zullen er, volgens het Hbl., in ons land jubileum postzegels in omloop worden gebracht. Coalitie en Concentratie. Na een rode van den heer mr. SanDes te Vledderveen, Gr., en waarin nog ai eens de woorden coalitie eD concentratie waren gebezigd, ging den volgenden avond een joDg en vurig S. D A. P.-er naar het gezin van den arbeider B. in die buurt en die ook met z'n, vrouw op de vergadering was geweest. En al heel spoedig kwam na tuurlijk het gesprek or er de vergadering. „Ain ding" aldus de vrouw „is ons nait recht duudlek dat koolietsie en konsentraotie". „Ja" aldus de strijder „hoe zal men dat duidelijk maken. Zie eens, je melkboer dat 'sdou de coalitie en je bakker ja, dat is de concentratie". „ZooooNou begriep ik 't*. En als eenigen tijd later de propagan dist is vertrokken, zetten B. en z'n vrouw nog lang 't gesprok voort, eerst bfj de koffietafel en later op het bad. „Waist wat, Jan", aldus de vrouw in 't laatst „als morg'n vroug dei boer en bakker c'.ei baid'n, dei ons gain pensjoun gunn'n.hier komen dan zek ze". ,/Jaog ze d'r maor oet®. „Wis en zeker dou 'k 't*. Én zoo sliep 't echtpaar eindelijk iD, droomende over pensioen en over den boer en bakker, die er t9gen waren. De voiganden morgen zeven uur, als beiden druk aan h8t werk zijn, klinkt het plotseling aan de deut«Melk, vrouw" En pas hjeft de vrouw deze stem ge hoord, of als een bezetene stuift ze naar de deur. „'k Zal die melk doe konsentraotie". „Nee, vrou" roept de man uit de schuur „dat 's koolietsie*. „Nou, dés koolietsie. Maor koolietaeof konsentraotie ik zal hom an den bak ker d'r bie» en meteen gaf ze den onthutsten boer zoo'n gevoeligen slag met de tang, dat deze op de vlucht sioeg. De bakker ontsprong dea dans, omdat de boer hem had ingelicht. N. Gr. Ct. De Eerste Kamer is tegen Maan dagavond half negen bijeen geroepen. Vlissingen. In de Vrijdagmiddag ge houden vergadering van den raad werd nog mededeeling gedaan van een inge komen voorstel van de heeren Staver- man en Tichelman om B. en W. uit te noodigen een onderzoek in te stellen of het mogelijk is om beiasting te heffen voor het gebruik van gemeentegrond voor gas, waterleiding,telephoon en dergelijke. Omtrent het verzoek van de vereeni- ging Werkverschaffing om het oud papier der gemeente zullen B. en W. advies uitbrengen. Het verzoek van „de Schelde" om een jaar verlenging d«r afgestane gronden werd direct behandeld en toegestaan. By den verkoop van grond kwam ook ter sprake een verzoek van M. Maas qq nml. om grond voor een open berg plaats voor kolen aan de Kasteelstraat te mogen koopen. Dit verzoek werd aangehouden om een onderzoek in te stellen in hoever voor de omwonenden hinder van zulk een bergplaats zal ontstaan. Ook werd behandeld het in het vorige nummer vermelde verzoek van J. C. Heine om ISO M2 tuingrond voor f 1,50 ta mogen koopen. De heer van Niftrik wees er op, dat de heer Heine alleen door het hoog bouwen van zijn huis ook den tuin moet ophoogen. Dit beaam den ook de heer Krijger en de Mejj. Zonder stemming werd besloten dan grond alleen voor f650 af te staan. Gestemd werd thans over het amen dement van de heeren Tichelman en de Mejj om aan „Gemeenschappelijk Belang" grond te verkoopen voor f4, waarover in de vorige vergadering da stemmen staakten. Thans werd het verworpen met 9 tegen 7 stemmen Wederom staak ten de stemmen over het v ooi stel Merc- kens om aan die vereaniging anderhalf jaar optie toe te staan, dit voorstal, is dus thans verworpen. De vereen ging zal dus nu f5 moeten betalen. Het schrijven van „Gigen Hulp" werd voor kennisgeving aaDgenomeD. Vervolgens kwam aan de orde de her ziening der bepalingen betreffende mini- muaa-loon en maximum-arbeidsduur. De heer Lindeijer verdedigde de door de sociaal-democraten ingediende amen dementen en wel dat om het loon hooger te stellen dan B. en W. voorstellen en ten twe8de om de bepalingen te doen geiden voor alle werken en niet alleen op die, welke volgens B. en W. daartoe in aanmerking komen. Da heer van Niftrik verdedigde het voorstel van B. en W. Naar aanleiding van een opmerking van den heer van Niftrik wijzigde de heer Lindeijer het amendement zoe, dat de bepalingen al leen van toepassing zij» op werken bin-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1913 | | pagina 1