No. 126 1913 Donderdag 27 Februari 27e Jaargang SHRISTEUIK- NIEUWSBLAD VOOR ZEELAiD HISTORISCH OENOOTEN. itJn Café beleefd Vergaderineen, Bruiloften, enz., OOI» ZtMppel;, Melkwijk of entewijk. jij. erder chten, sknecht, cersknecht rge, colons- seider, sirsosv lansknechts laUenMI, ^knecht, 5BEKOORM, Wel- nnDsWl ankoeveringe, chore. Knecht pudster VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed J3 Dk JONGE-VERWES r, te Goes F. P* D'HUÏf, te Middelbt rg. PRIJS DER ADVERTENTIËN 1813. 1910. De School. Staten-Generaal. TWEEDE KAMER. Idelbvrg. i koopen. ilugge bediening. Vergaderingen, Aanbevelend, A. DE TROIJE, j Oost Souburg. eg, La Solitude. ving een don> Aard (Hit), te OLDERMAN Ja. schrijvingsbiljet- )t Donderdag 27 nur bij dhr. on Markt, Mid- ig te koop oud 10 jaar, te Oostkapelle. gewacht bij P. vóór Zaterdag 1 gevraagd dere Rilland, jrleiding beschik- egen bij een der irecteur, 7. koning Wz. vraagd lijkstraat 72, Terneuzen. gd de Knecht, maagd beschikbaar', bjj Meliskerk». met Mei >3, Groote Abeel* b evraagd Baarland, evraagd Zruiningen. a. s. gevraagd ond gevraagd te Nieuwdorp- Maart GIJZEL, Kloetinge- Mei DE NOOD, Noord- rg- ezin met drie kf®' oekhandel BAÜB' 'onge-Verwent, W- I£i PEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per me maanden franco p.p„. ƒ1.25 Enkele nu tnmers. 0.0i ITGAVE DER FIRMA S EN van 1—5 regels 50 cent, iedere regei meer 10 cent, Fi'milieberichten van 1—10 regeio 1.—Iedere regel nu er 10 cent r~r i—i nu i nffT'nirr"' Wat een tyd scheidt ons van dien, toen Heer Jacob Hendriks, Ambachtsheer van Grjjpskerke zijn „Scole" fondeerde, en ons in de oudheidskamer van het Mid- delburgsche stadhuis, gelegenheid gaf een kijkje te nemen in het interieur dier schol#*. H| deed daaronder, in kleuren die, na bijna vier eeuwen, nog frisch zijn, schilderen Burghers endt inwoondtrs deyn van [vermoghen Wilt 'niet negligent weten matr neeretich [pooghen Hier uwe Kinderen om niet te laten leeren. Vraeeht Diaken» consent, ende die 't [Qasthuye regeren Welcke den londateur tot optienier» [heeft geatelt Dete leffweerdighe deucht groot hg [tick een vermeit. De meester, in zjjn bank gezeten, geeft u den indruk dat hf nog weinig ge plaagd wordt door evolutie-leer of salaris actie en dat op deze dénmans school het begrip van een republikeinsche inrichting nog niet tot zjjn bewustzijn is doorge drongen. En dan twee en een halve eeuw later. In de Middelburgtehe Courant van 19 April 1808 stond de volgende advertentie «Dewijl de schoolonderwijzer teCoiyns- plaat, wegena sjjn klimmende jaren bui ten staat is de zeer talrijke scbool langer waartenemen, van bet gemeentebestuur ontslag gevraagd en verkregen heeft, met ganitige bepaling, dat zijn opvolger ver plicht zal zijn hem, gedurende z^n overig leven, jaarlijks f 300 uittekeeren, worden sollicitanten aitgenoo'digd zich met hun ne actei van dsn tweeden en derden rang en andere bewijzen van goed gedrag voor den len Mei aantemelden. Het trac- toment als scheolonderwijzer is f 100 en als koster en voorzanger f 142, terwijl het Gemeentebestuur voornemens is het schoolgeld op een redelijke wijze te ver- hoogen." Zoo werd de onderwijzer in den Fran- sehsn t|d betaald en gepensioneerd, en toch was hij volgens Bilderdjjk: de eenige man in 't dorp die kracht van invloed heeft, de Schoolvoogd voor wiens plak, de boersche landjeugd beeft. En nu, weer een eeuw is voorbijge gaan en een schoolstelsel rijk gesorteerd, en ook zonder ineenschakelings-com- missie, vrij fel in elkander passend, van bewaarschool tot gymnasium toe, met talrijke tusschenstations, omringt ons, maar ook een schoolstrijd is ontbrand van zeldzame hevigheid en in duur Btraks een tweede tachtigjarige oorlog. Ale de Turken en de Bulgaren om Adrianopel, zoo staan de voorstander* van de openbare en van de bijzondere Mhool tegenover elkander, zeggende: dat, dat is onze sterkste vesting. Die overgeveD, dat nooit i De sociale kwestie is een brandende, de verdediging van ons land moge velen verdeelen, de tariefwet moge in de ko mende worsteling een zachte vox humana doen hooren, maar da bastoon in net boer van «temmen dat om de stembus *an 1918 zal ruischen, zal toch geen van deze zijb, maar.... de school. Ook onze vaderen, en ons klinkt dat brijg'geschrei reeds levenslang in de °oreo, van aanvallers werden we aan gevallenen en werden nu reeds meer tot. verdediging dan tot bestormen geroepen. we hebben Gode zy daDk nu «eds een aan de behoefte in eigen kring ry voldoend aantal scholen. We hebben en goed georganiseerde bewaarschool. We hebbeD, sinds 58 jaren, een school voor lager onderwas met zes leerjaren, geheel ingericht naar de hedendaagscbe eischen. We hebben ook, sinds enkele jaren, een school voor Meer Uitgebreid Lager Onderwijs, met breeden grondslag voor allerlei opleiding. Van die school gingen in 1912 twintig leerlingen heen om hun opleiding ten einde te breugsn. Tien gingen naar de kweekschool voor onderwijzers, v|f naar de rijks hoogere burgerschool, een naar het gymnasium, twee naar de handelsschool, een naar de zeevaartschool en een naar de ambachts school. Ziet dat zijn onze legitimatie-bewijzen, dat is onze introductie, onze geloofsbrief. En toen nu het Bestuur haren secre taris de opdracht gaf, bekend te maken, gelijk hy in achterstaande advertentie doet, dat de inschrijving van leerlingen voor dsn nieuwen cursus, ditmaal zal plaats hebben op Maandag 17 Maart, 's ivonds 7 ure in ds school Graveatraat en de toelating 05? 1 April, meende hjf daaraan een woord van opwekking tot alle christan-ouders in Middelburg en omstreken te mogen teevoegen om ge bruik te maken van de gelegenheid, die door onze scholen geboden wordt, om onzen kinderen voor hun geestelijk en maatschappelijk leven een erfenis na te laten die mot noch roest verteert. 1813 roept de herinnering op aan Prule mannen en Patriotten. Zjj zijn voorbijgegaan. 1918 brengt het wapengekletter van rechter- en linkerzijde, gesierd met veler lei couleuren Maar in den grond der zaak blijft de strijd dezelfde. De vrijheidsbanier of het Kruis. Het Evangelie of de revolutie. En tusschen al het wapengekletter rondom de stembus, die zijn schaduwen reeds vooruitwerpt, hoeren wij het ver maan Bewaart het pand u toevertrouwd P. J. DE KRUIJTER, Seerstaris van het Schoolbestuur. 27 »ebr. 1918. Naar Zelandia meldt, zijn zoowel da uitgever als de schrijver van het vieze pamflet-v. d. Leeuw, in ons laatstvorig nommer gesignaleerd, broeders vrijmet selaars. Bet motto, dat genoemde heer in het Latijn boven zijn pamflet schreef, luidt, letterlijk vertaald, aldus: Er komt geen vrede op aarde, toolang de laatste tyran niet aan de darmen van den laatsten priester zal zijn opgehangen. Een woord van Voltaire. Wjj hadden abusievelijk een ander woord voor het gecursiveerde, onderstel len daarom deze fout. Zijn oproep tot saam werking met de socialisten krijgt in het licht van zijn motto een eigenaardige beteekenis. Doch laat ons dit niet verder uitbreiden. De lezer trekke de conclusie zelf. Maar het gaat net zooals reeds by de verschijning van het concentratie-pro gram kon vastgesteld worden. Schijnbaar gaat het daar ook tegen de socialisten, maar er is ruimte te over in om ze alsnog in het eedgenootschap op te nemen. Immers zelfs de staatsman v. Houten had het ook al dadelijk geraden en aange raden het moet geen driebond, het moet een vierbond zijn. De socialisten moeten er ook bij. Hand aan hand, één lange linie van Tydeman tot Duys. In dezen eisch, en in de erkentenis, dat htt zoo behoort, ontmoet de radicale pam fletschrijver den conservatieven staats man. Van Houten en v. d. Leeuw: les beaux esprits se rencontrent (grootegees ten sindeD elkander toch wel). Rechts mag zich voor gewaarschuwd houdeu. Wie zyn belasting nog niet betaald het ft over het laatste dienstjaar ga nog heden naar den ontvaDger. 1 Maart is de fatale datum, waarop de vergeetachtigen door den ontvanger van de kiezerslijst moeten worden ge schrapt. En dan zijn z| dit jaar geeD kiezer. Om te onthouden. De gemeenteraad van Ambt Almelo telt 7 sociaal democraten, 1 christen socialist die gemeenlijk met dit zevental meegaat, en voort» 1 antirev., 1 R. O. en 3 liberalen. De Meerderheid is der halve socialist. Dezer dagen heeft die gemeenteraad een belaDgrflke vergadering gehouden. De school, aaD welke de natie gehecht is, de onlangs in de Kamer door devfij- zinnigheid verheerlijkte openbare school was aan de orde. Het gold een door de 7 (of 8) socialisten voorgestelde wijziging in de instructie voor het onderwijzend personeel. De disemssie werd gekenmerkt der een zekere klelnachting van het gezag, zoo wel het Goddelijk als het menscheiyv. Alles werd in de discussies aangewend om de positie van de hoofden der scho len te verkleinen. Die was in de instruc tie al verkleind. De zorg voer de tueht berust bij het personeel; ieder voor zyn afdeeÜDghet hoofd der school, als h| geen klae beeft, mag zich met geen der klassen of kinderen bemoeien. Het eenige waarvoor hy te zorgen heeft is dat de lokalen, portalen, gangen en privaten schoon zijn. De onderwijzers alleen hebben het recht leerlingen van de school te ver wijderen. Met moeite kreeg men er door, dat hiervan kennis gegeven moet worden aan het hoofd, die dan op zfcn beurt maar zorgen moet dat de burgemeester het te weten komt; en overigens alleen te letten hesft opde privaten. Deze instructie met haar voor de hoof den zeo hoogst beleedigenden inhoud is gemaakt onder een sociaal-democratische meerderheid. Ergerl|ker nog is de wijze waarop die zelfde meerderheid omsprong met een andere bepaling in diezelfde instructie, die aan onderwijzers en kinderen ver bood Gods Naam te misbruiken of ruwe taal te voeren. Een der sociaal-democra ten de heer Scbetveld zette een heeien boom op over dat vloeken. Hy vond het gebruik van de bekende kracht woorden heelemaal geen vloeken, en be schuldigde de fynen die met hun open baar gebid Gods naam misbruiken. Dit alles werd verteld op den meest belee digenden toon voer den burgemeester, die „fyn" is. Ten slotte werd dat rloekverbod uit de instructie geschrapt. Niet minder stuitend ging het tse naar aanleiding van het voorstellen der acht om in de instructie te zetten dat b8t peraonesl vry gelaten wordt om al dan niet deel te nemen aan school- en natio nale feesten. Had men zoo straks den voorzitter gesard met opmerkingen als: „is dat dan ook vloeken en „och wat zullen er dan velen in de hel komen», eD der- geiyke, waarop de voorzitter had geant woord dat de openbare school toch voor alle kinderen des volks toegankeiyk moet zynnu werd hem laaghartig toe gevoegd dat oranjefeesten door velen niet in 't belang der kinderen geacht worden, en er dus zooveel onderwyzers niet by noodig zyn; en dat wie er niets voor voelen moeten vry gelaten worden. De voorzitter, burgemeester Doorn, wees hier tegenover op de ïoeping der onder wijzers als ambtenaren, en op de belan gen der epenbare school. Maar niets hielpde vryiating kwam er in en het vloekverbod ging er uit Zoo werden de openbare scholen in Ambt Almelo sectescholen der sociaal democraten. Let, wel de „school voor allen», van het geld van alle belasting plichtigen gebouwd en onderhouden, een school met een socialistisch getinde in structie. En een zsodanige school zou men zoo ma» maar kon 1 aan alle kinde ren on zes volks willen opleggen, ja zelfs men zou haar willen piy zen als de eenige waar Christelijk Ondeiwys gegeven wordt Laat ons volk ernstig toezien dat het, zich op dien weg aiet meer laten afvoeren. Handhave het da leusde vrye Bchool regel, de openbare uitzonderingde school aan de ouders 1 Schare het zich straks om het Recht- sche Kabinet, hetwelk by de Grondwets herziening dit ouderrecht wil hooghouden en de rechten der vrye school tegen het gevaar van dergelyke openbare scholen verdedigen. De vergadering van gisteren heeft ons merkwaardige verrassingen bereid. Het amendement van den heer Duys op art. 194 bis, welk amendement zooveel kans van slagen scheen te hebben, is verwor pen. Zooals m8n weet, wilde hy den „wet gever niet bevoegd (verklareD) ingevolge deze wet iets af te houden van het loon van een verzekerde, die hetzy hoofd of kostwinner vaD een gezin is en die behoort tot de eerste twee loenklassen, en in be bouwde kommen van meer dan 5000 zie len, van het loon van een verzekerde, die behoort tot de derde loonklasse. Hetgeeü hy te dier zake ingevolge artikel 194 zou mogen afhouden wordt gedragen door het ryk. Eveneens wordt gedragen door het ryk dat gedeelte der premie, hetwelk ten laste zou komen van den verzekerde die zelf zyne premie moet betalen, indien deze verzekerde verkeert in dezelfde om standigheden als in dit artikel voor andere verzekerden is bepaald." Welnu, dit amendement werd niet aanvaard, doch met 42 tegen 29 stem men verworpen. Tegen stemden de rechterzyde met uitzondering van den heer van Hoog straten (a. r.), terwyi van links de vry- liberale afgevaardigden van Foreest, Ty deman en van Karnebeek en de v. d. afge vaardigde Treub hun stem aan het amen dement onthielden. De laatste speech van minister Talma, waarin hy met alle kracht, die in hem was, het amendement-Duys op prirci- pieele gronden bestreed, heeft biykbaar dezen loop aan de zaak gegeven. Rechts was er bgna eenstemmig tegen. Het amendement-Aalberse op genoemd artikel luidde als volgt 1. De werkgever is, behoudens de verdere bepalingen in dit artikel, bevoegd, ook in het geval voorzien by artikel 185, 07er elke kalenderweek waarover het loon betaald wordt en door hem premiSn in zegels betaald zyn of geiyktydigmet de betaling van het leon betaald worden of in geld betaald zjjn of moeten worden, van het loon af te houden a. Indien het loon door een minder jarige is verdiendin loonklasse I, 4 centII, 6 centIII, 11 centIV, 20 centV, 24 cent b. indien het loon door een minder jarige is verdiend, de helft van de in artikel 167 voor elke loonklasse vast gestelde premie. Principieel kon de minister het niet overnemen, omdat er in de Kamer mee- nicgsverf chil over was. De heer Talma achtte de poging van den heer Aalberse alleszins lofwaardig, doch geenszins ge slaagd. Hy vond, dat het zeker te ver gaat, nu hy ook de derde loonklasse in den landbouw in het amendement be trekt. Noodgedwongen, om nog te redden wat te redden viel, liet de heer Aalberse by dupliek de derde loonklasse vallen. Treub, Troelstra c. s. maakten toen niet weinig geschreeuw en laatstgenoemde diende tydens de pauze een sub-amen dement in, om de derde loonklasse weer fin het amendement-Aalberse op te ne men. En werkeiyk, het ward aangeno men ook, met 39 tegen 34 stemmen. Vóór de geheele linkerzyde met uitzon dering van den heer van Karnebeek, ter- wyi van rechts vier katholieken (Bolsius, Ruys de Beerebrouek, JaDssen en Nolens) 1 anti-revolutionair (Ilhorst) en 1 chr. historische (Snoeck Henkemans) mede gingen. Deze rechtsche hearen hadden de be slissing in handen, doch de tegenstem mers behoeven niet over den afloQp te klagen. Immers die derde loonklasse maakte, dat niet alleen 01 byna alleen de boeren onder het amendement zouden komen te vallen. Het tot z)jn vroegere redactie terug gebrachte amendement-Aalberse werd daarop met 40 tegen 37 stemmen aan genomen. Trgen stemden all3 vrijzinnigen, 4 katho!i«ken (Beckers, de Ram en de Sieurs, en de voorzitter), 4 chr. histo- rischen (SchimmelDenninck, van Deiem, de Geer en van Wassenaei), en 2 anti revolutionairen (van Lynden en Blum). In de drie eerste loonklassen (resp. bened?n de f 240, f 400 en f 600 jaarloon) zal dus van de wekeljjksche premis van 20, 24 en 32 cents resp. 4, 6 en 11 cent door den werkgever van het ioon afge houden mogen worden. By art. 174 (uitzondering op den regel, dat de werkgever de premie-betaalt) ver dedigde de heer Duys een amendement waarvan de bedoeling is in ieder geval den werkgever, indien de verzekerde dien heeft, de premie te laten betalen. Eo by repliek wilde hy er nog een bepaling aan toevoegen, opdat de verzekerde de h6ift van de premie zou kunnen terug vorderen van den werkgever, wat den heer Nolens terecht do vraag over de lippen deed vloeienH;e kaa nu een verzekerde de helft van de premi9 terug vorderen van een werkgever, die hy niet h6eft f De amendementen werden dan ook na een korte discussie verworpen. Vervol gens werden, ,weer eenige artikelen af gedaan. Ia de eerste plaats art. 174, daarna 174 tot 187, na eenig debat 188,189 —195 z. h. s. Tenslotte ontspon zich een juri dische discussie over de artikeleD 196 en 197, welker strekking is, er tegen te waken, dat de burgerlyke rechter von nissen geven zal in strfid met wat ad ministratief beslist it. Verschillende ju risten konden zich met deze opvatting niet vereenigen. Alleen de heer Rutgers was op de hand van den minister, die daarom by den dupliek de artikelen 196 en 197 leruguam.. De Commissie van Voorbereiding heeft tegen de intrekking daarvan geen bezwaar. Men voorspelde voor heden een nieuwen stormloop volgens deN R C. althans een nieuwen oogst van honderd arti kelen. Moge het waar zyn I Ter vervanging van vroegere amende menten stellen de heeren Duys c. s. voor tusschen artikel 343 en artikel 345 in" te voegen een nieuw aitikel 344, luidende: De arbeider, niet vallende onder het voorgaand artikel, die op 5 Mei 1911 verzekerd is, hetzy voor een pensioen of een rente voor zyn geheele leven, ingaande uiteriyk by de vervulling van zyn 70ste jaar, hetzy voor voor een kapi- taalsuitkeering, kan op zyn verzoek door den raad van arbeid voor altyd van den verzekeringspiicht worden vrygesteld. De heeren Goeman Borgesius, Drucker en Tydeman stelleD een amendement voor met tweeledige strekking. Eener- zyds beoogt het, den kring van de 70- jarigen, die zonder premie betaald te

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1913 | | pagina 1