Wo. 119 1913 Woensdag 19 Februari 27e Jaargang.
HEIIWSBLAD
f VOOR ZEELAiD
GHRISTEUJK-
HISTORISCfc
Rede van Mr. J. A. de Wilde.
Staten-Generaal.
Binnenland.
Uit de Provincie.
rrOAVE DER FIRM/» S
F, IK D'HUij, te Midclelbt rg«
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
EERSTE KAMER.
TWEEDE KAMER.
Middelburg. Toegekend is de eere-
medailie van de Oranje-Nassau-orde in
brons aan H. J. de Jong, lood- en bank
werker by de firma G. Nederveen en Zoon
alhier.
Goes. Een exemplaar van het Ontwerp
Zomerdienstregeling 1918 S S. en N. C. S.
zal ter kennisneming door belangheb
benden o. a. worden nedergelegd ter
griffie onzer provincie en ter secretarie
der gemeenten Middelburg, Vlisslngen en
Goes.
Goes. Maandagavond vergaderde de
Gezondheidscommissie alhier. Aan het
verslag in de M. C. ontleenen wy het j
volgende uit het verslag der commissie
over 1912Aangaande de kwestie van het j
verontreinigen door het afvalwater van
de eventueel alhier op te richten coöpe
ratieve beetwortelsuikerfabriek aan de
haven te Roes, werd door de commissie
als haar meening uitgesproken dat uit
een hygiënisch oogpunt dit afvalwater,
afgevoerd in de Ooster-Schelde, zonder
dat het vooraf gezuiverd wordt van de
eiwitstoffen enz., ernstige gevaren zou
opleveren voor de oesterindustrie te
Ierseke.
Goes Benoemd met ingang van 16
dezer tot hulptelegrafist by de P. en T.
alhi9r mej. C. F. Sturm.
Goes De uitslag van de tentoonstelling
van zaaigranen en peulvruchten te Goes,
uitgaande van de sociëteit //Landbouw
en Handel", waarvoor veertig.Iozendin-
gen waren ingekomen, is als volgt:
Goes. In het ontwerp Zomerdienst-
regeling komen o.a. de volgende wyzi-
gingen voor vergeleken Jmet den winter-
dienst.
Goes. Menj behoeft niet juist in de
vrye Datuur, onder begunstiging van
beeriyk zomerweder, te zyn, om te ge
nieten van een muziekuitvoering. Dit
beeft het muziekgezelschap .Hosanna*
(dir. de heer J. C. Anderson) ons giste
ren bewezen. Natuurlijk valt het niet te
ontkennes, dat slechts onder die omstan
digheden een concert goed tot z'n recht
kan komen, doch evenmin mag ontkend
worden, dat hst gisteravond in „de Prins
van OraDje" goed was. Jammer, dat er
zoo weinig publiek was, en dat niet meer
begunstigers en huisgenootan de vinni
ge koude hebben durven trotseeren.
Vlissingen. Alhier werd door de Anti
rev. Prop. Club een 86-jarige grysaard
op de kiezer siyst gebracht. De mantee-
keDde nog zonder bril het aangiftebiljet
en mag nu in Juni a.s. voor het eerst
van zyn leven aan den stembusstryd
meedoen. St.
Vlissingen. In het comité tot stichting
van een Protestantsch Chr. Z'ekenhuis
alhier, hebben zitting de dames J. W.
A. Gewin-Vader, E. S. T. van Door
van Koudekerke-Schüssler, J. J. A. Hoger-
zeil—Mynssen en de heeren ds.' O. L.
Voorhoeve en ds. H. C.. Hogerzeil.
Aagtekerke. Voor onze afdeeling van
de Vereeniging tot Chr. verz. van Krank
zinnigen trad in de Herv. Kerk alhier op
de heer J. H. Blum met eane rede in 't
belang der stichting Vrederust. Naar
aanleiding ;van Exodus 15 22—27 sprak
despr. over de krankheden des lichaams
en des geestes, ons telkens bepalende by
de hoofdgedachte zyner rede„Ik ben
de Heere, uw heelmeester 1" l9n aan
dachtig gehoor volgde den boeienden
spreker, die aan 't eiDde zyne hoorders
aanspoorde om niet te vertragen, maar
den arbeid te Vrederust met gebed en
gaven te biyven steunen.
Ierseke. Overgeplaatst van Kruinin-
gen—Ierseke naar Nymegen, dhr. H. v.
d. Vrede, beambte Staatsspoor.
Ierseke. Op de Maandagavond gehou
den algemeens vergadering voor Plan
1918 zijn de volgende heeren gekozen
ïd het hoofdcomité: M. de Kortevoorz.,
J. J. van der Peyi, vice-voorz., G. Schou
wenburg, secr. en M. v. Harmeien, pen
ningmeester. Lysten zullen zoo spoedig
mogeiyk ii de gemeente drculeeren.
Sü
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
lEl IEREN WERKDAG DES AVONDS.
125
0.0 3
Prijs per irle maanden franco p. p.
Enkele nummers.
S O f r,
B
Wed, 5. J, Da JONÖE-VERWES F, te
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F; milieberichten van I—10 regel;' l.—iedere regel
nu er 10 cent
€S AVÏ.L'
TSLsmm-y "Tjt
IV. (SM.)
Mr. de Wilde gaat verder met de weer
legging van de door den heer Mooyen
opgeworpen bezwaren. Wat de overgang
van liberale onderwijzers naar de soei-
aal-democratie betreft leerlingen van
Christelijke bijzondere scholen blijven
gewoonlijk weJ by de beginselen van
hun ouders deze is wel verklaarbaar,
immers dergelijke twijfelaars handelen
geheel konsekwent, wanneer zy tot de
sociaal-democratie overstappen. Wat be
treft het bidden voor de verkiezingen
op R. K. on Protestantsche scholen, dat
gaat de liberalen niet aan, doch zou
ons het onderwijs op de neutrale school
niet aangaan 1 Is het niet de school van
de overheidDa overheid regeert over
allen, en ze wil allen dwingen de kinderen
naar haar school te down gaan en daarom
gaat het onderwijs op die school ons wel
degelijk aan. Op het standpunt van de
vrije school staat ge slechts zuiver. Daar
kan ieder het onderwijs voor zjjn kinderen
bekomen, dat mat zijn richting overeen
komt, en dan heeft niemand te recla
meeren. Natuurlijk moet met de goede
orde en de goede zeden rekening worden
gehouden. Wanneer er voor schoelbouw
geen animo is, dan voorziet de overheid
er in, doch dan hebben de ouders niets
meer te zeggendan is hat hun eigen
schuld, wanneer het onderwijs hen niet
bevredigt.
,De liberalen zijn niet minder konings
gezind dan de mannen van rechts 1* Ik
zeg niet, dat de heer Mooyen geen warm
kloppend hart heeft voor ons Konink
lijk Huls. Doch waar men het gezag niet
ontleent aan een hoogere macht en de
autoriteit van den meDsch op den voor
grond stelt, daar komt men onwillekeu
rig op het standpunt van de sociaal
democraten. De vruchten van de neutrale
school loopen uit op ondermijning van
het gezag. De toon, die soms aaDgesla-
gen wordt tegen hoofden van scholen,
ik denk hier aan de gevallen in Den
Haag, wijst zeer zeker op ondermijning
van het gezag. Da eerbied voor het gees
telijke kan op een neutrale school niet
ingeprent worden. Wat het zingen van
het Oude Wilhelmus aangaat, dat zou
al te dwaas zQn, hoewel een enkele keer
overigens niet kwaad zou zijn.
Het gezag zou niet gehandhaafd wor
den, omdat de hand niet wordt gehou
den aan art. 192 van de Grondwet. De
regeering zou de zaak van het openbaar
ouderwijs verwaarloozen. Dit vordert be
wijs. Het is echter niet te bewijzen.
Mackay, Heemskerk, Kuyper, allen heb
ben het openbaar onderwas beslist niet
achtergesteld. Wanneer echter meer vrij
heid aan de ouders gelaten wordt, dan
gaat de openbare school waggelen. Want
wU verkiezen de bijzondere school, waar
iedtr Nedtrlander van kan profiteers.
Dö heer M. heeft gezegd, dat 100
jaar geleden de menschen geen eerbied
hadden voor Napoleon. De lagere klas
sen kwamen tegen Napoleon op; en
van dor Du(Jn van Maasdam en van
Limburg Stirum hebban bet jukafge-
schud. Ia dat geen verzetten tegen
de door'God gestelde macht Neen, dat
is het niet. Napoleon is zeker een voor
werp van Gods zorg gaweeat, maar hjj
is in Hods hand «en middel geweest om
ons volk te geeselen. Heeft hfi niet de
zonen van ons volk naar Rusland'»
sneeuwvelden gezonden? Hjj was een
despoot, die zich het gezag slechts aan
gematigd had.
I JDe hear Mooyen zegt verder, dat de
heer Coiyn slechts bekleed ls geweest
met civiele autoriteitalsof mJJ dat on
bekend was. Dat neemt echter niet weg,
dat hjj in verband met het centrale gezag
in Indiö veel heeft georganiseerd. Is dat
niet een man van geniaal inzicht, die
via Kampen naar Indië is gegaan Heeft
geen fijn inzicht f Hjj is juist door
uw geestverwanten zoo geroemd. Het is
jammer, dat velen toch nog tegen zyn
oorlogsbegrooting gestemd hebben. Maar
dat was blijkbaar met h9t oog op de a.s.
verkiezingen.
De heer Mooljen heeft erkend, dat Tal-
ma met reuzenkracht heeft gearbeid, en
gezegd, dat alle vrijzinnigen dit erkennen.
De sympathie is echter niet onverdeeld,
althans als het waar is, wat de Maasbode
schreef van den heer Pat(Jn. Voorts zou
ik den heer Talma een brevet van on-
noozelheid hebben uitgereiktdat is niet
waar. Da heer Talma heeft niet gemeend,
dat dejj liberalen hem in alles zouden
helpen, maar hij dacht, dat zy evenmin
zouden tegenwerken, als wfl vroeger de
liberalen. De vrijzinnigheid iB er echter
op uit, om zooveel mogelijk tebeletteD.
Goed en nobel is toch niet naïef!
„Het Ministerie wil niet met leege
handen voor de kiezers komen." Dat wil
het ook niet. Het volk zou er immers
de dupe van zijn. O wee, wanneer de
linkerzijde [moet regeeren. De liberalen
willen de regeering niet aanvaarden wan
neer zjj geen 51 zetels hebben. Het zal
blaken, dat zU ze alleen met behulp van
de soc. dem. kunnen halen. En dan krjj
gen we een concentratie, die de verant
woordelijkheid niet op zich wil nemen.
Wie moet er dan regeeren?
Verder zou minister Talma reactionair
zUn! Daarvoor moet men dus teruggaan
b.v. tot dentljd van de Vereenigde Repu
blieken. Is er toeD some Invaliditeits- en
Ouderdomsverzekering geweest En dan
de grondwetsherziening; durft men die
soms ook reactionair noemen Alles wat
van vrijzinnige zijde komt, dat is voor
uitstrevend De liberalen heeten de
mannen van den vooruitgang. Zjj komen
immers met staatspensioneering. Ze
schijnen echter niet te weten, dat het
zelfde stelsel in vroeger eeuwen reeds te
Rome vertoond is, toen het volk, dat
om brood en spelen vroeg, door den
Staat geholpen werd.
Wat de Tariefwet aangaat, die hangt ze
ker nauw samen met ons beginsel, want
ze beoogt de welvaart des lands te bevor
deren. En met voorbeelden heb ik aan
getoond, dat het voor de arbeidende
bevolking beter zal worden. Hoeveel
arbeiders trekken er nu jaarlijks niet
naar Duitschlaod. Dat de wet een aan
slag op de zakken, die niets inhoudaD,
beteekent, is onjuist. Immers ik heb aan
getoond, dat het grootste gedeelte door
het buitenland zal moeten betaald wor
den. Ook du hebben wU een Tarief;
waarom dat dan ook niet afgeschaft
Neen, het tarief brengt meer werk en
meer welvaart onder de arbeidende be
volking. Welvaart, niet alleen voor anti
revolutionairen of christelijk-bistori-
schen, maar voor alle Nederlanders. Kies
recht, Tariefwet, Militaire kwestie, het
is al nationaal. Het is juist de glorie van
onzen strijd, dat wfl strijden voor de
nationale goederen van ons volk.
De heer Mooljen had beter gedaan mijn
betoog in hoofdstellingen na te gaan en
te trachten die hoofdstellingen te weer
leggen. Ik handhaaf dus mijn betoog;
het is mijn vaste overtuiging, dat geen
enkele tegenstander onderdrukt wordt.
Noemt U my maar één geval
De heer M.Op het onderwijsgebied
b.v. Hat bijzonder onderwijs krijgt sub
sidie maar aan het openbaar onderwijs
wordt Diet gedacht.
De heer De WildeHet doet my genoe
gen, dat U een geval opnoemt. Ja, ja, het
onderwijs. Er is een godsdlenstlooze
school, die strookt met nog geen derde
deel der bevolking, en voor deze secte-
school der modernen moet opgebracht
worden f84 tegen f 18 af 19 voor het bij
zonder onderwijs, vopr de scholen van
antirev., Roomach Katholieken en ande
ren, die 8/b van de bevolking uitmaken.
Dat is juist onrechtvaardig 1 En ik kan U
nog wel andere gevallen noemen. B.v. de
dubbele examens, die ik moest afleggen,
en het meerdere schoolgeld, dat ik heb te
betaleD.
Het is een strfld van de liberalen tegen
de eenvoudigen, de mannen van P. Er is
maar één verlichte schaie, de liberale, en
daartegenover staat het volk. Het volk
moet buigen en dat moet belasting beta
len. Regeeren mag het niet. Waar die
strijd zoo onrechtvaardig is, daar roep ik
alle Christenen op voor ons ministerie pal
tesfaan.
Moge God ons de overwinning geven
Daverend applaus.
Hierop sluit de voorzitter de bijeen
komst.
In ons Hoogerhuis was het peil der be
raadslagingen vrij wat hooger dan in
de Tweede Kamer. Krachtig zijn daar
de grondbeginselen van onze politiek
verdedigd. De heer Reekers (r.k.) hield
een kranige rede, die hierop neer
kwam, dat aanblijven van dit ministerie
gewenscht isde heer Franssen (a. r.) ont
kende in een vurig betoog, dat de rechter
zijde splitsing in de motie zou brengen.
Van vrijzinnig democratische zijde wordt
de concentratie nog eens toegejuicht, en
een onvriendelijk woord gesproken aan
het adres van de gesubsidiêerde Christe
lijke schelen.
Vermelden wjj nog, dat minister
Hesmskerk op een desbetreffende vraag
mededeelde, dat omtrent de vervulling
van de minister-vacature (justitie) niets
bekend gemaakt kan worden. In alle ge
val zou er tot de verkiezingen een tijde
lijk minister moeten zijn.
Justitie en Financiën zijn nu afgedaan.
Hedenochtend werd de behandeling van
Waterstaat voortgezet.
Wederom moest de Kamer verdaagd
worden. Het gaat dus niet op te zeggen,
dat alle leden bepaald woekeren met den
tijd. Er zijn altijd nog enkelen, wien de
behartiging van 's lands belangen nu
niet zoo na aan het hart ligt.
In de Kamer mag nu vooral geen
oogenblik verloren gaan, opdat den leden
later niet des te zwaarder verwijten
treffeD. Gister was de belangstelling al
uiterst treurig Om 11.10 waren geen
51 leden tegenwoordig. De vergadering
werd toen verdaagd tot half 12. Tien
minuten over half twaalf: nog geen 51
leden. Verdaging tot één uur. Vjjf minu
ten over éécenEindelijk was het ver-
eischte aantal leden bereikt.
Slechts enkele heeren hebben dus op
hun geweten, dat twee uur, zegge twee
volle uren, van Üieu kostbaren tijd ver
knoeid zfln. Voor de anderen zeker niet
erg bemoedigend. Met verflauwde be
langstelling wordt dan de behandeling
voortgezet.
Op art. 62 (bedrag van de rente) waren
amendementen ingediend door de heeren
Pattjn en Treub. Dat van Patijn wilde
de ouderdomsrente naar een iets hooge-
ren maatstaf doen berekenen, dan de in-
validiteitsrente. Doel is o. m. simulatie
van invaliditeit tegen te gaan. Het
amendement ging heen, zooals het ge
komen was. Och, het was niet onaardig,
maar totaal overbodig, wijl er nog 10
jaar zullen zijn, om de zaak in orde te
maken. Ook Treub trok zijn amendement
in en by een volgend artikel liep een
amendement van Duys eveneens op niets
uit. Vooiwaar een poover resultaat. Wan
neer die vrijzinnige staatslieden echter
niets anders kunnen geven, dan ware het
beter, dat zy zich wat op den achter
grond hieldeD. Want de regeering heeft
heusch geen mannetjes noodig, die tegen
overhaasting waken.
Men zorgt toch wel, dat de wetgeving
niet te snel vordere. Het lot van de
amendementen zet die vryzinnige politici
bovendien aardig in het zonnetje.
Art. 68 ie thans aangenomen.
Z. K. H. de Prins heeft aan H. M. de
KoniDgin bericht gezonden, dat het door
zyn auto aangereden meisje geheel bui
ten levensgevaar verkeert en goed voor
uitgaat.
Men verzekert, dat dr. J. Th. de
Visser hoogst waarschyniyk wel een
candidatuur voor de Tweede Kamef voor
het district Leiden zal aanvaarden.
Middelburg. Tot buitengewoon bouw
kundig opzicnter-teekenaar te, Ilmuiden
is tydeiyk benoemd de heer P. C. Pie-
terse alhier.
In geiyke betrekking is overgeplaatst
by 's Rykskustverlichting in den Noord
Nieuwlandpolder de lichtwachter J. M.
Krynse Lokker thans te Noord-Schouwen.
Kortloof-kroonerwten, le prys firma v.
d. Bosch en Co. te Goes; 2e prys J. W.
Romeyn te Ouwerkerk,
Blauwe erwten, le pry3 firma v. d.
Boscb, 2e prys J. W." Romeyn.
Zegehaver le prys firma v. d. Bosch
en Co.
Stubeshaver le prys firma>. d. Bosch
en Co., 2e prijs niet toegekend.
Royal jubiiéhaver, le prys firma v. d.
Bosch en Co., 2e prys J. W. Romeyn.
Ronde bruine boonen, ie prys J. W.
RoraeyD. Hiervoor was slechts één Inzen
ding.
Lange bruine boonen, le prys J. W.
Romeyn, 2e prys L. Duvekot Czn. te Goes.
M. C.
Vlissingen—Roosendaal
Trein 106 vertrekt één minuut vroeger
van Goes (nu 2.07) en komt twee minuten
later te Roosendaal (nu 2.48). Ook in
trein 5 44, die 4.50 van Vlissingen ver
trekt komen voor enkele tusschenliggen-
de stations verschillen van een minuut
later.
Roosendaal Vlissingen
Trein 337 vertrekt in plaats van 7.02
te 7.uit Roosendaal en komt in plaats
van te 9.12 te 9 06 te Vlissingen aan.
Trein 845 vertrekt te 7.25 in plaats van
7.20 uit Roosendaal en komt te Vlissin
gen te 9.30 iD plaats van te 9.25 aan.
Het oudste, echtste en schoonste or
gaan der muziek, het orgaan, waaraan
onze muziek haar bestaan te danken
heeft, is de menschelyke stem. Aldus een
kernwoord van den grooten Richard
Wagner. Wie zal het ontkennen Doch
niettemin is de instrumentale muziek,
tot groote hoogte opgevoerd, een mach
tige factor tot vertolking van het schoone.
Vooral nu de technische deelen de vol
maaktheid nabykomen. Vandaar de nim
mer verflauwende belangstelling voor d«
tonen van het instrument.
Hosanna bleek niet gerust te hebben
na de jongste uitvoeringen, zomer 1912.
Een achttal nummers w. o. enkele
zware, van verschillende meer of min der
bekende componisten, leveren voldoende
oefeningsstof.
Goed werden o, a. gespeeld Le bon
Pasteur van F. Rousssau en La Vallés
du Lys, Fantaisie Ouverture van A. Al-
debert. Ook Die Zigeunerin, de schoone
fantasie van Balfe, verschafte ons genot
volle oogenblikken.Jammer, dat den solist
in den aanvang de noodige vastheid
ontbrak, doch daarmede is natuurlijk
niet het geheels stuk veroordeeld. Vele
wonderschoons passages werden goed
uitgevoerd en sloegen dan ook in. Gees
tig was de fantasie voor de Carmont,
La Gentillesse.
Wanneer enkele leden van het jongere
geslacht meenden een conversatie
avondje te moeten houden, dan is dit
zeker niet de schuld van „Hosanna", want
wat ze gaf was de belangstelling waard.
Een extra nummertje werd dankbaar
aanvaard.
„Hosanna", tot van den zomer
