Wo. 104
Zaterdag 1 Februari
27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
Staten-Generaal.
Binnenland.
Uit de Provincie.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JONGE-VBRWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TWEEDE KAMER.
Goes. Voor „Handelsbelangen" trad
gister voor een talryk publiek dr. A. van
Raalte van Dordrecht op, met het onder
werp Vervalschingen van levensmidde
len en de bestryding daarvan.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p.1.25
Enkele nummers. 0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, ieders regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
w
1 Febr. 1913.
Het coneentratie-program der vrijzin
nigen keert zich, zeggen zy, gelijkelijk
tegen de socialisten en de «clericalen".
giZ(j zeggen het tenminste.
(4Maar zeggen en doen zijn twee.
Immers by elke gemeenteraadsverkiezing
ziet men bij de herstemmingen de vrij
zinnigen openlijk de sociaaldemocratische
candidaten aanbevelen, ja zelfs de vrjj
liberalen, die soms nog wel eens den
neus optrekken voor hunne roode neefjes,
doen aan dit spel mee. Zoo nu weer in
Utrecht.
Nog erger is wel dat in het concen
tratie-program zooveel staat dat als ge
ïnspireerd door de socialisten kan wor
den aangenomen.
Maar het ergste vooral is wel dat de
vrijzinnige pers In zoovele gevallen een
getrouwe copy begint te worden van de
sociaal democratische.
Vooral de kleine vrijzinnige pers be
gint zachtjes aan niet meer dan een
echo van de socialistische pers te worden.
In hoofdartikels, feuilletons, moppen
trommels, pers-overzichten, berichten,
en vooral in het schelden en schimpen
op de rechtschen, op de Chr. school, op
de regeering, op Kuyper, enz. praat men
Eet Volk na of drukt hare wijsheid af
in de eigen kolommen.
Staat er iets in Eet Volk dat een man
van rechts grieven kan, de groote vrij
zinnige pers neemt 't over, en de kleine
dikt het a»D, niet zelden in nog goorder
woordenkeus dan Eet Volk zich som
wijlen gelieft te permitteeren.
Zoo holt de pers voort, een groot deel
van haar lezend publiek meesleepend,
naar het socialisme.
Toch - keert het concentratie-pro-
gram zich ook tegende sociaal
democraten I
Waarom wij zoo bang zijn voor het
optreden van de concentratie?
Niet omdat dan de coalitie in de min
derheid zou zijn.
Op zichzelf zou dit zoo geen groote,
althans geen onoverkomelijke ramp zijn.
Een partjj die uit haar begiDsel leeft,
kan, wat de doorwerking althans van
bare beginselen aangaat, b(j een terug
treding in haar isolement niet anders
dan welvaren.
Maar de overwinning der vrijzinnige
concentratie vreezen wij juist om de be
ginselen waaruit deze geconcentreerde
liberalen leveD.
Zie naar Frankrijk I riep de vrijzinnig
democraat Limburg, eenige jaren geleden
ïjjn geestverwanten toe.
De man vond Frankrijk het model-land,
waarnaar Nederland zich te richten had,
en de radico-socialistische party als de
schuinsmarcheerder dien de vryzinnige
partyen hier te lande hebben in het oog te
houden. Geiyk in dienst by het opmar-
ebeeren ieder goed soldaat zich richt op
zijn voorman.
Maar wat hebben nu de radico-socialis
ten in Frankryk voor goeds gedaan
Combes, de dry ver, Ciemenceau, de
kerkvreter, Yiviani, de lichtenblusscher,
wat hebben zy tot stand gebracht
Zoo weinig, dat, toen er een oorlog
dreigde, de natie tot de ontdekking kwam,
dat zy wel anticlericaal was opgevoed,
doch niet krygsvaardig; dat vloot en leger
'n treurigen toestand verkeerden.
En toch had zy zich veilig gewaand
bï zooveel voorgespiegelden vooruitgang.
Radicalisme en sociaal democratie had
den de kracht van lezer en vloot gebroken
en het gezag ondermynd.
Zie naar Frankryk 1 is derhalve ook nu
weer voor ons volk de ernstige les, wat
jan het radico socialisme te wachten is,
dat wel staatspensioen beloott, doch
niet van den spaarpot zegt, waar het
geld vandaan komen moet, en eveneens
ZwÜgt van de mogeiykheid om ons land
Terdedigbaar en ons volk weerbaar te
toakenintegendeel de karakterloosheid
in de hand werkt, die daar roept in vry
zinnige kringen, onder jong en oud: wy
kunnen ons land toch niet verdedigen.
Duitschland pikt ons toch in.
Men denke eraan: hetNederlandsche
liberalisme is als het Fransche, en zyn
optreden hier, geiyk daar, zal niet minder
teleurstellend zyn. Geiyke oorzakeD, ge-
ïyke gevolgen.
9
Wat zei mr. Cort v. d. Linden eens
Terecht herinnert er onze Nieuwe Pro
vinciale aan.
Hy schreef:
„De partyen van het gezag hebben
eeuwenlange ervaring achter zich. De
vryzinnige beginselen hebben nog nim
mer volledige toepassing gevonden."
Maar hy schreef dat vóór de over
winning van het concentiatie-liberalisme
in 'Frankryk. Daar hebben wy de toe
passing dier hooggeloofde beginselen
gezien. En het gevolg? Dat de heeren
van hun eigen beginselen geschrokken
zyn. Het tegenwoordige ministerie be
staat uit enkel radico-socialisten en
Briand is hun peetvader en leider, hy
de ei socialist. Maar zy hebben Combes,
den cynischeen Ciemenceau, dien ge
weldige, verloochend, om schuil te gaan
achter den gematigden Poincaré.
Zy zagen het in, met de toepassing
onzer beginselen vaart Frankryk naar
den kelder. En daarom terug
Reactie
Maar een reactie welke gelukkig te
pry zen was, indien men hare noodzake-
ïykheid een kwarteeuw vroeger had in
gezien.
Nu is het voor Frankryk te Iaat.
Doch nog niet voor Nederland
Het oude liedje.
Het Kamerlid Ketelaar, bekwaam
schoolman doch fanatiek tegenstander
van het byzonder onderwys, beet den
minister van binnenlandsche zaken toe,
dat deze niet deugde voor minister van
onderwys.
De minister heeft dit verwyt nog al
kalm opgenomen.
En het Christenvolk heeft dit in hem
geprezen.
Het is toch nu eenmaal een feit dat
een man van rechts, een Christenbeiyder,
in der vryzinnigen oog niet deugt vooi
een ambt, waarby intellect gevraagd
wordt.
Al van de dagen dat by in zyn tafel
stoel zat af heeft een liberaal zich ver
beeld, dat hy het monopolie had van te
zyn het denkend deel der natie, en dat
wie niet was van zyn kleur, te dom was
om ook maar eenige openbare betrek
king te vervullen.
Dat is «het oude liedje", dat wy al zoo
vaak hoorden zeggen doch waarby de
rechtsche partyen zyn groot geworden
en de liberale party failliet sloeg!
Aanhouden.
Wy mogen niet rusten voor het met
de rechtsgeiykheid tusschen openbaar
en byzonder onderwys in orde zal zyn.
Scholenbouw, opleiding en onbezwaar
de subsidie zyn de drie factoren waarby
de sfcaatsrechteiyke on geiykheid tusschen
staatsschool en vrye school uitkomt.
Eerst wanneer het uur der finale op
lossing van den schoolstryd slaat, zullen
wy het geweer afzetten, en de broeder
hand reiken aan onze haters. Wy zullen
dan om de goede toekomst die geopend
wordt het booze verleden vergeten, waar
in aan ons, voorstanders van ChriBteiyk
onderwys onrecht is geschied, en roof
gepleegd is op onze zakken, door niet de
minst welgestelden onder onze landge-
nooten.
Want dat is wel het grootste onrecht
geweest dat wy, na onze eigen scholen op
onze eigen kosten te hebben gesticht,
wy jaren lang in den vorm van belastin
gen hebben moeten mee betalen aan de
kosten van het onderwys der kinderen
van de openbare scholen, ook van die
van de welgestelden
Het lot, dat de motie-Roodhuyzen trof,
kennen wy reeds. We gaan er niet nader
op in.
De heer Roessin gh teekende een som
ber beeld van de onderwystoestanden.
Deze Unie-liberale afgevaardigde was nog
al pessimistisch gestemd. Hy wees er op,
hoe byna der Nederlandsche gemeen
ten hulpbehoevend zyn. Dat maakt in
dezen tyd van welvaart een bedroeven-
den indruk. Het gebrek aan scholen is
vooral ten plattelande nog veel te groot
en als gevolg daarvan is het aantal
analphabeten in Drente toegenomen. De
heer Roessingh nu vindt, dat de regeering
lang niet vrygevig genoeg is met de bui
tengewone subsidies. Zóó zwart ziet de
minister, de deskundige by uitnemend
heid, bet niet in. Over de aanvragen kan
de heer Roessingh niet oordeelen doch
minister Heemskerk verzekerde, dat de
aanvragende gemeenten volstrekt niet
alle noodiydend zjjn.
De Bond van Lichameiyke Opvoeding
krygt toch f18000. Verschillende leden
moesten zich echter tegen dit bovenmate
hooge subsidie verzetten. De heer Duy-
maer van Twist b. v. had vele bezwa
ren. Deze afgevaardigde had geen hoogen
dunk van de werkiDg van den Bonden
meende, dat de soliditeit van den Bond
twyfelachtig schynt. Ook de heeren
Eland en Lieftinck hadden hunne be
zwaren. Intusschen is de post aangeno
men. Op het gebruik van het geld
zal natuuriyk goed toezicht gehouden
worden.
De heer van Asch van Wtjck (a. r.)
pleitte voor wetteiyke maatregelen tegen
storende ontsiering van stad en land
door reclames. Spr. wees daarby op En
geland en Pruisen, waar reeds wetteiyke
maatregelen zyn getroffen en op Noord-
Holland en Zeeland, die provinciale ver
ordeningen hebben in het leven geroe
pen. De heer v. d. Velde (a. r.) achtte
deze bestryding een zeer moeiiy ke zaak
de minister vond echter, dat de zaak
zeker de aandacht verdient, want hy
vindt de reclames vaak ergeriyk. De heer
de Steurs (r. k.) bepleitte opnieuw een
wetteiyke regeling tot bescherming van
monumenten. De heer de Stuers is ech
ter gewoon de zaak eenvoudiger voor te
stellen, dan ze is. Ook zal een wet tot
bescherming van monumenten het ryk
op groote kosten jagen. Met nadruk wees
de minister hierop, verder nog enkele
andere bezwaren, door den heer de Steurs
geopperd, onder de oogen ziende.
Na sluiting van dit debat stelde de
voorzitter voor, de begrootingen voor
binnenlandsche zaken en voor deLands-
drukkery af te doen op Dinsdagavond en
de marinebegrooting op Donderdagavond
a. s.
Dinsdag om 11 uur is alzoo aan de
orde de Invaliditeitswet. Reeds
had men alle hoop laten varen, doch het
zal er werkeiyk nog van komen. Of de
besprekingen tot een gunstig resultaat
zullen leiden, ia een andere vraag.
Tweede Kamer. Dinsdag komt de Inva
liditeitswet aan de orde.
Typografemtaking. Een bemidde
lingsvoorstel van dhr. Reiman te Amster
dam, overgenomen door deAmsterdam-
sche Drukkersvereeniging, werd door bet
stakingscomité afgewezen, echter met
het verzoek de onderhandelingen nog niet
af te breken. Na over en weer praten (de
voorstellen en de antwoorden werden per
telefoon gewisseld) kon men het niet
eens worden over de concessies, zoodat
deze weer terugkeeren tot de bekende
voorstellen van 23 December. De onder
handelingen zyn voorloopig weer afge
broken en de staking en uitsluiting duren
dus onveranderd voort.
De Standaard is gisteravond weder
in haar gewone gedaante verschenen j
en de geregelde uitgave is thans gelukkig
verzekerd. In sobere trekken wordt den
Standaard-lezers medegedeeld wat inde
laatste dagen gebeurd is en wat aanlei
ding gaf tot het weder-verschynen van
het blad. Onze lezers weten reeds hoe
een en ander zich heeft toegedragen.
Qedenkteeken Min. Regout. De R.-K.
Kiesvereeniging te IJsselstein is de eerste
geweest, om uiting te geven aan het
gevoel van dankbaarheid, dat de R.-K.
kringen bezielt voor alles, wat wyien
Min. Regout in zyn persooniyk en minis
terieel leven ten goede heeft gedaan. De
Vereen, roept alle R.-K. Kiesverenigin
gen op ter voorbereiding van de oprich
ting eener biyvende hulde aan de na
gedachtenis van Min. Regout.
Na opening door den voorzitter, den
heer A. S. J. Dekker, werd aanstonds
het woord gegeven aan dr. van Raalte,
die daarop het groote nut schetst van
aansluiting door de winkeliers, de mid
denstanders in 't algemeen, opdat in de
eerste plaats vereenigd tegen den ver-
valscher opgetreden kan worden.
De middenstanders, aldus spr., hou
den niet erg van wetteiyke bepalingen.
Het was altyd maar: Vrjjheid, biyheid
De vrye concurrentie ging zyn gang.
Zeker heeft deze in velerlei opzicht groote
voordeelen gehad, voor het groote publiek
zoowel als voor den middenstand. Doch
ook by den middenstand geldt het, dat
Eendracht macht maakt. Spr. hoopt het
zyne er toe by te diagen, dat alle mid
denstanders het groote nut van aanslui
ting aan de Ver. Handelsbelangen inzien.
Een belangryke factor is de stryd
tegen de oneeriyke concurrentie, 't Is
lastig te omscbryven wat nu eigeniyk
oneeriyke concurrentie is. Spr. noemt
er een enkel voorbeeld van, o.a. een uit
het passementerie-vak. Ook is het be
drog door oneeriyke concurrentie soms
te wyten aan gebrek aan kennis van
zekere zaak, doch hoe deskundig men
tenslotte ook is, immer zal men met
sommige artikelen voorzichtig moeten
zyn. Vooral consumptie artikelen leenen
zich byzonder voor knoeiery. Men ver-
gete evenwel niet, dat by byna alle ar
tikelen geknoeid wordt.
We zullen ons op den duur moeten
gewennen aan wetteiyke bepalingen. De
middenstanders, die voorheen in de klem
zaten, gaan nu langzamerhand inzien,
dat het toezicht op de eetwaren gunstig
kan werken. In 1901 is het eerst door
de Regeering ingezien dat er iets moest
worden gedaan tegen de vervalsching
van eetwareD, enz. De middenstand
schrok er eerst van. Hoe kan men zorgen,
dat wy niet de dupe daarvan worden,
riep de winkelier angstig uit. Het ge
vaar was niet geheel denkbeeldig, doch
het bleek zeer overdreven voorgesteld
te zyn.
Door den rykswetgever is weliswaar
nog niets gedaaD, uitgezonderd dan de
Boterwet, en het Ryksbureau voor Han
delswaren te Leiden, doch in andere
richting is reeds veel gedaan. In enkele
gemeenten bestaat een Gemeentelyke
keuringsdienst. De directeuren van deze
keuringsdiensten weten wel dat de win
kelier niet steeds voor een by hen aan
getroffen vervalscht artikel aansprakeiyk
is. De keuringsdiensten houden daarom
veelal den winkelier de hand boven bet
hoofd.
Sprdirecteur van den Gem. keurings
dienst te Dordrecht, bespreekt nu den
arbeid van de keuringsdiensten, en
noemt vele gevallen waarin boekweit-
meel met ryrtemeel vermengd werd.
Steeds werd het percentage rystemeel
hooger, zoodat op het laatst boekweit-
meel heelemaal geen boekweitmeel meer
was.
Door den keuringsdienst is nu bereikt,
dat in Dordrecht niet anders dan zui
ver boekvreitmeel wordt gevonden. In
ongeveer twee jaar is de stad van dat ver-
valschte artikel gezuiverd. De winkelier
wordt nimmer de dupe van het werk van
den keuringsdienst. De eerlyka man heeft
er in tegendeel steeds voordeel van gehad.
Het ligt op den weg van de winkeliers
vereniging om te maken, dat er toezicht
komt op levensmiddelen, enz Ook voor
Goes zou dit aanbevelenswaard zyn b.v.
om dit te doen in vereeniging met het Ge
meentebestuur.
Toch heeft de regeeriDg al iets gedaan
en wei door een 4-tal artikelen in het Wet
boek van Strafrecht. Ze erkeDt dus, dat er
iets van Overheidswege gedaan moet
worden. Hier was het echter half werk.
Spr. toont dit alti de hand van art. 330 S
aan. 't Is alsof het gemaakt is om de ver-
valschers vry-uit te laten gaan. Het in
voorraad hebben van slechte waar toch
is niet strafbaar, en dat is wel de grootste
tout. Vroeger had men ook al maatregelen
tegen vervalschingen. Zoo ook reeds in
1481. Spr. noemt een paar voorbeelden uit
dat jaar, die byna onder de ïyfstraffen ge
rangschikt konden worden.
In verscheidene andere landen bestaan
ook al wetteiyke bepalingen tegen de
vervalsching van levensmiddelen. Waar
Nederland die nog niet kent, sprak men
terecht van de „aschbak van de Europa".
Er wordt hier dikwyis misbruik van de
wetenschap gemaakt. Spr. toont met een
„pakkend" voorbeeld aan hoe de weten
schap ook tot ontdekking van de ver
valschingen kan leiden.
(De toezegging van lichtbeelden be
rustte op een vergissing. Duideiyke en
aanschouwelyke proefnemingen laten
echter interessante dingen zien.)
Melk; is een artikel, dat in vele gevallen
vervalscht wordt. Vroeger deed men dat
gewoonlij kdoor er enkel water by te doeD.
Wanneer dit nu nog gedaan wordt, is
het bedrog spoedig te ontmaskeren. Niet
zoo gauw echter, wanneer de room wordt
afgeschept; en by de ondermelk water
gevoegd. Doch ook in dat geval weet de
scheikundige wel raad.
Thee wordt eveneens vervalscht. De
Chineezen kunnen ze reeds vervalscht
hebbende bladen van verschillende
andere planten worden geprepareerd wel
in den handel gebracht.
Door tarwemeel wordt soms wat rys
temeel gemengdook wel aluin, om de
kwaliteit van het meel te verbeteren
Gips, krjjt en zwaarspaat zyn gelief
koosde middelen om meel te vervalschen.
Boter wordt, zooals men weet, dikwyis
vervalscht, doch niet alleen boter, maar
ook zelfs .margarine, b. v. door toevoe
ging van water. De Boterwet beveiligt
ons echter uitnemend tegen verdachte
surrogaten.
Spr. noemt nu enkele vervalschiDgen
op, met name van die levensmiddelen,
die dageiyks op onze tafel verschynen.
Het is misschien niet ondienstig eenige
teekeneide voorbeelden op te noemen,
(of zyn er consumenten, die er anders
over denken, en liefst maar niet willen
weten wat zy eten?).
In Italië kent men margarinekaas;
er zyn kunstkofi&ebooDen, terwyi gemalen
koffie soms dadelpitten, vygen en eikels
bevat. Cichorei en koffiestroop worden
vervalscht. In cacao treft men aan meng
sels van meel, aardappelmeel, sago, e.a.
ja zelfs menie, zand, gips en zwaarspaat.
Oiy folie heeft met de oiyven vaak niets
