of !e Boor
o. 100 1913
Dinsdas 28 Januari
NIEUW8BLAD
VOOR ZEELAND.
rgang.
eHRISTELIJK-
HISTORISCH
Meid
es Bouwland
Sprink,
een Kon,
rd Ie
ïetbl ol wpnM
I oi Paardenarbeider
een Koe,
Uit de Pers.
Binnenland.
De Balkan-Oorlog.
Uit de Provincie.
Middelburg,
ruil tegen een vare
e. Loopvarkens te
•ingbeer te bekomen
EL Az S e r o o s'
en&rbeider,
mende Meid
KOOF
lkistjes 6 cent
ERK, St. Janstraat,
aven), Middelburg
aankomende
verjongen
i Bakkersknecht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
reclamesT
Aambeien en huidziekten.
3 jaren
den Langen Hoek
ill, groot achtereen-
H.A, 0,2431 H.A.
1387 HA. en 0,1868
endrente.
staan op de per-
orden gegeven en ge
ingen worden inge-
'ebruari 1913 te Kou-
e van
Mr. JAN LOEFP.
3br. van haar 10de
'HAGE, Boudewijns-
tore
ris
Maart a. s.
aar), bij P. KOSTEN,
WAARDER,
Scharendijke.
)t Maart tegen goed
J. CASTEL, Kade,
t Mei
meden de 16 jaar,
iISSE, Segeersweg,
t Mei
1ILDE,
Sint Lauren*.
Mei
gel MAAS, Vrouwe-
zelfde adres een in
ide Menwagen t0
i r
5
o o t
•ZIERIKZEÏ.
Februari 1913.
op werkdagen 7,30
middags 2 uur; en op
irgens 7,30.
dagelijks, uitg0ZOD'
amiddags om 2,15; op
op andere werk-
7,30 's morgens.
keur uit twee, en
digd, die genegen is
lard om te gaan, bij
DSE te Koudekerks.
een jong paard, bij
!R, Serooskerke (W).
rstond
JOBSE, Timmerman,
rstelling met Maart
e Opperknecht
ng beschikbaar) en
e derde Knecht,
HEZE, Wolf aartsdek,
ig mogelijk in dienst
tioog loon, P. G., bij
issekerke.
J u
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers.0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
30
s
en i
om'
Jonge-Verwest, doe»-
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de gebrui
kelijke plaats.
28 Jan. 1913.
Zending en Gouvernement.
Mn de Nieuwe Rotterdamsche Courant
van 7 Januari werd onder «Zending en
bestuur" het volgende medegedeeld
Men heeft aan het Bat. Handelsblad
het volgende geschreven
Anderhalf of twee jaar geleden werd te
Poerbolinggo (Banjoemas) de openbare
lagere school gesloten, daar het kindeital
beneden het minimum was gedaald. Daar
genoemde plaats een haard is. van zoo
genaamde Christelijke beginselen, werd
door weidenkenden aan opzet gedacht.
Een feit is dat spoedig een zendeling-
leeraar zich bij het hoofd van 't plaatse
lijk bestuur vervoegde, met het verzoek
het schoolgebouw te mogen gebruiken
voor een Christelijke school.
Genoemd hoofd van plaatselijk bestuur,
voorzitter der afdeelingsbank ter plaatse,
had evenwel ook op het schoolgebouw
het oog geslagen en wel voor bankge
bouw der genoemde vereeniging en reeds
een verzoek ingediend dat gebouw van
de regeering te mogen huren.
Toen de.zendeling-leeraar dat vernam,
diende hij zijn verzoek, achter den rug
van den assistent-resident om, bij de
regeering in en verkreeg het schoolge
bouw kosteloos in gebruik met den ge-
heelen inventaris en de leermiddelen.
Het mooiste is evenwel, dat deze heer
tevens zijn eigen inspecteur is; daar er
nu genoeg leerlingen waren voor twee
onderwijskrachten, kreeg hij voor elke
inspectie een vergoeding, zooals voor
scholen met twee onderwijskrachten is
bepaald.
Dr. Esser heeft in het Bat. Handelsblad
de gansche zaak toegelicht. En nu blijkt
het opnieuw, dat men zeer voorzichtig
moet zijn met in te gaan op berichten,
gelp die in de N. R. C. den volke wor
den verkondigd.
Dr. Esser schrift dan:
Veel woorden zfjn zeker niet noodig
om het schendstukje te weerleggen, dat
uw nummer van den Wden December
laatstleden bevatte, inzake de zending te
Poerbolinggo (Banjoemas).
De onzinnige bewering, dat met opzet
het aantal leerlingen, dat de gouverne-
ments Europeesche school alhier bezocht,
beneden het minimum werd gebracht (op
welke wijze?), is te dwaas om te be
spreken. Dat aan de zending kosteloos
schoolgebouw met inventaris en leer
middelen werd afgestaan, is onjuist. De
zending betaalt geregeld huur voor het
gebouw.
Wat de inzender bedoelt met de fraaie
tirade„het mooiste is evenwel, dat deze
heer tevens zijn eigen inspecteur is;
daar er nu genoeg leerlingen waren voor
twee onderwijskrachten, kreeg hij voor
elke inspectie een vergoeding zooals over
scholen met twee onderwijskrachten is
bepaald", weet ik niet. Een feit is, dat
de zending nooit een enkele cent subsidie
voor die school heeft gehad, laat staan
voor inspectie. Wel is in verband met
deze school een fröbelschool opgericht,
die de overal elders genotene subsidie
ontvangt (doch niet voor de inspectie).
Eindelijk kan ik u nog de verzekering
geven, dat er van een rechtstreeks zaken
afdoen tusschen den landvoogd en den
zendeling al evenmin sprake is geweest.
Ondergeteekende heeft eenvoudig, toen
h|j vernam, dat de Afdeelingsbank een
aanvrage had ingezonden, om de leeg
staande gouvernementsschool te mogen
huren, dadelijk een request ingezonden,
om zelf te dingen voor zjjn hollandsche
school van Javanen en Chineezen naar
de huur van bedoeld gebouw. Aangezien
or geen tijd te verliezen was, daar moge
lijk anders reeds een beslissing was geno-
men,zond hij dit request onmiddellijk
in bij het departement van Onderwas en
Eeredienst. Hjj is overigens niet gewoon
zaken te doen achter den rug van den as
sistent-resident om en stelde dezen dan
ook in kennis van het afzenden van be
doeld request.
't Zou werkelijk niet overbodig z|jn,
als onze geestverwanten in Indië hun
eigen dagblad kregen, waarin ze de zaak
der Zending van öns standpunt konden
bespreken en behartigen, ook ten aan-
hoore van het groote publiek.
Liberalistische verdraagzaamheid.
Ben merkwaardig staaltje uit de ge
schiedenis der liberalistische verdraag
zaamheid biedt (zegt De Rotterdammer)
het laatste nummer van Hollandia in de
interessante rubriek Van onzen stamboom
Verontwaardigd over de brutaliteit,
waarmee dr. Zaalberg de gansche Neder-
landsche Hervormde Kerk in het aan
gezicht had geslagen, schreef ds Du Cloux
dat geen liefhebber der waarheid zich
door stilzwijgen of toezien hieraan schul
dig mocht maken.
En dr. Schwarz ging nog verder.
Dr. Zaalberg, zoo schreef hij in de
Heraut, had alle Hervormde Kerken door
het slijk gehaaldwant de leerstukken
die hij loochende, werden door al de
Kerken der Hervorming beleden. Daarom
moesten z.i. al de rechtzinnige leeraren
der onderscheidene Evangelische Kerken
in Nederland zich tot een gemeenschap
pelijk protest tegen dr. Zaalberg ver
eenigen.
Daarvan kwam echter niets. Zelfs in
de Hervormde Kerk bleven de meeste
leeraars achter. De ethischen, met dr.
Chantepie de la Saussaye aan het hoofd,
waren nu eenmaal afkeerig van den
juridischen weg.
Alleen de Zuid-Hollandsche Provinciale
Vereeniging van Vrienden der Waarheid
protesteerde bij monde van de predikan
ten H. W. A. Verhoeff te Zuid-Beijerland,
A. P. A. Du Cloux te Oud-Alblas en W.
Kraijenbelt te Overschie, alle drie be
stuursleden der Vereeniging en redac
teuren van haar Kerkelijk Tijdschrift.
Zij dienden bij het Classicaal Bestuur
van 's-Gravenhage een formeele aanklacht
tegen dr. Zaalberg in, met beroep op
artikel 11 van het Reglement voor het
Bestuur der Hervormde Kerk, waarbij
handhaving der leer was voorgeschreven,
en zjj toonden met de stukken aan, dat
dr. Zaalberg niet alleen de leer der Her-
vormde Kerk, maar zelfs de grondwaar
heden van het gansche Christendom had
aangerand en verworpen.
Doch natuurlijk werd bun dit van
vrijzinnige zijde hoogst kwalijk genomen-
Het Tiehche Weekblad van 1 Mei
1857 schreef letterlijk
„Wij hebben met verontwaardiging
de aanklacht gelezen van de heeren Ver
hoeff, Du Cloux en Kraijenbelt tegen Dr.
Zaalberg.
»Er zijn, naar ons oordeel, geen groo-
„ter vijanden van het Christendom denk
baar dan zulke formulierknechten. Diep
„te beklagen zijn de leden der gemeente,
„waar zulke leeraars de liefderijke leer
„van Christus verkondigen naar de lief -
„delooze begrippen van een verdwaasd
«gemoed.
«Wij zouden wenschen, dat zoodanige
„onchristelijke tjveraars, die felkens zon
digen tegen het hoogste gebod, veroor
deeld konden worden om voor hunne
„gemeente te prediken over 1 Joh. 1 vs.
„9: «Die zegt, dat hjj in het licht is
„esde zijnen broeder haat, die is in de
„duisternisse tot nog toe«.
z/Eene ernstige wederlegging ware be-
„neden de waardigheid van een verstan
dig man: daarom schenken wjj onze
„volkomen adhaesie aan het lied, dat bij
«onzen uitgever in het licht is versche
den".
Uit dat lied, dat algemeen aan den
heer Van Dam van Isselt, lid der Eerste
Kamer, toegeschreven werd, laten we
hier ter kenschetsing deze drie verzen
volgen
OEdel Drietal, nooit volprezen,
Wat luidt uwe aanklagt Christelijk zoet.
Ze is uit de diepten opgerezen
Van 't reiD en broederlijk gemoed,
Geen hield des Grooten Meesters leere
Met meerder trouwe, nog In eere;
Want „liefde" was de hoogste wet
Door Hem zjjn volgeren gegeven i
De «liefde" heeft u aangezet;
Door „liefde" slechts werdtgjj gedreven;
Met «liefde", dan, uw naam vermeld
Du Cloux, Verhoeff en Kraijenbelt I
Op Vrome Broedersrept de handen
Brengt zwavel, pik en mutsaert aan 1
Als wij de Ketters niet verbranden
Is 't met ons Christendom gedaan.
Wie dwaaslijk, zich verbroederen mogen,
Wie heulen met de Neologen,
Wie bouwen op een Kerkbestuur:
Wij willen zelf ons pleit beslechten
En, door een zuivrend liefdevuur,
Ds eer van de Anti-christ bevechten.
Bi) 't vuurtje wordt uw naam vermeld,
Du Cloux, Verhoeff en Kraijenbelt!
Als zich de Broeders „krachtig" toonen,
Wees „dankbaar", Zusters in den Heer
Gij kunt der Eedlen ijver loonen
Voor de onvervalschte liefdeleer.
Laat niets U in den arbeid stuiten 1
Breit kousen met gevulde kuiten
Want heiige gloed verteert hun vet.
Zóó wordt, door kracht en zacbth9id
[zamen,
Esne eerkroone op hun werk gezet,
En 't ware Christenvolk zegt, Amen!
Als het, met dank, Uw naam vermeldt,
Du Cloux, Verhoeff en Kraijenbelt 1
H. M. de Koningin is gisteravond om
7.48 te F/ankfort a. d. M. aangekomen
en daar aan het station door Prins Hen
drik per auto afgehaald. Het talrijke
publiek aan het station groette eerbiedig.
Van 90—26 Jan. zijn te Amsterdam
51 gevallen van roodvonk aangegeven.
De a.-r. kiesvereeniging Nederland
en Oranje te Wildervank heeft mr. J. A.
de Wilde te 's-Gravenhage voorloopig
candidaat gesteld voor het district Assen.
Dr. Offerhuis te Saloniki heeft van
het Ned. Roode Kruis machtiging gekre
gen om met de ambulance terug te kee-
ren, en zal nu tusschen 10 en 20 Febr.
terugkomen.
Aan de N. 0. meldt men
„Daartoe door de beste bron gemach
tigd, kan worden medegedeeld dat de
berichten dat de minister van Financiën,
mr. Kolkman en de minister van Water
staat, mr. L. H. W. Regout, ongeacht
den afloop der aanstaande algemeene
verkiezingen zouden verzoeken van hun
ambt-te worden ontheven, van allen grond
ontbloot zijn".
lypografenstaking. Ingevolge de
opzegging der dienstbetrekking door een
aantal patroons, zfln met ingang van
gister ongeveer 90 typografen uitgesloten.
Door het bestuur der Amsterdamsche
Drukkersvereeniging is een circulaire aan
de patroons in Nederland verzonden,
waarin het dringend verzoek vervat is,
het Amsterdamsche werk klaar te maken.
Wanneer dit niet mogelijk is, worden
de patroons en chefs uitgenoodigd deze
week naar Amsterdam te komen, en het
werk in Amsterdam klaar te maken,
waar dan een drukkerij zal worden inge
richt.
Typografenstaking. Gisteravond
heeft de Amsterdamsche Drukkersver
eeniging in haar vergadering de volgende
motie aangenomen
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
De vergadering, overwegende, dat de
Amsterdam sche Drukkers vereenigin g
eerst door een flink aanbod, toen, na
afwijzing daarvan, door pen belangrijk
voorstel tot toenadering, later, door, op
aandringen van den Nederl. Bond van
Boekdrukkerijen, te bewilligen in het
sluiten van een contract voor slechts
één jaar en door een nieuwe verhooging
van de loonen voor verreweg de talrijkste
groep arbeiders, reeds de duidelijkste
blijken heeft gegeven van de gezindheid
om door toegeven te bevorderen, dat aan
den strijd een einde zou komen
overwegende, dat het stakingscomité
die voorstellen heeft afgewezen zonder,
zooals bedongen en beloofd was, de al
gemeene vergadering van de stakerser
over te hooren;
overwegende, dat het stakingscomité
reeds sedert den 17den Januari den strijd
voortzet ter verkrijging alleen nog van
hooger loon voor enkele niet talrijke ca
tegorieën van werklieden, aan wie reeds
den 238ten December een behoorlijk loon-
minimum is toegezegd, en om te bewer
ken, dat alle stakers weer door hun vroe-
geren patroon zullen worden in het werk
genomen, wat onmogelijk is, ook al om
dat vele patroons tijdens de staking werk
hebben verloren
besluit voorloopig nog bereid te blijven
tot de concessies, die de Nederl. Bond
van Boekdrukkerijen van haar verkregen
heeft, en geen verdere concessies te doen.
In een tweede motie werd te kennen
gegeven, dat de heeren H. M.J. Holdert
en B. 0. E. Zwart hun mandaat als leden
van de Kamer van Arbeid voor de druk-
kersbedrijven behooren neer te leggen
dat de heer Zwart het voorzitterschap
van h9t uitvoerend comité voor de gra
fische tentoonstelling zal moeten neer
leggen en dat 5 andere leden der Ver.
moeten worden geroyeerd, uit hoofde
van trouwbreuk, aangezien z|j zonder
overleg met het bestuur van de. Amsterd.
Drukkersver. en in strijd met de gestelde
voorwaarden al hun werklieden in de
gelegenheid hebben gesteld te blijven
arbeiden.
De jongste telegrammen uit de Otto-
maansche hoofdstad deelen ous mede, dat
de regeering nog geen bericht had ont
vangen omtrent het besluit der verbon
den Balkanstaten den wapenstelstand
op te zeggen. Ook dit bericht was dus
voorbarig, om niet te spreken van een
verzinsel. De Turken leggen tegenover
dergelijke geruchten een koelbloedigheid
aan den dag, die verbazing wekt. Indien
het bericht waarheid bevatte, aldus een
Reutertelegram uit Konstantinopel, zou
het slechts een staaltje te meerz|jn van
de methode aan bangmakerij en bluf,
die de verbondenen plegen toe te passen,
en die de Turksche regeeriDg koud laat.
Zoo heeft men het op den Balkan opge
vat, en dat nog wel de Turk, die nog
nimmer heeft nagelaten met groote woor
den te schermen. Men denke slechts aan
den Turksch-Italiaanschen oorlog.
Te Konstantinopel heerscht nu na
de groote revolutie een onheilspellende
stilte. Is het weer een stilte, die een storm
voorafgaat? Wie zal het zeggen. Wan
neer en hoe de Porte antwoord zal geven
op de gemeenschappelijke nota der mo
gendheden, 't is met geen mogelijkheid te
zeggen. Aan den anderen kant schijnen
de Balkanstaten met beslissende beslui
ten nog te aarzelen en aan de groote
mogendheden voorloopig nog de leiding
te willen overlaten.
De gebeurtenissen wisselen elkaar In
de politieke wereld nog al veelvuldig af.
Zoo zullen wjj ook nu weldra voor ver
rassingen staan. AI weet men niets meer
van de bedoeling der groote mogend
heden, toch moet men op alles voorbe
reid zijn.
Het laat zich denken, dat de stemming
alom voornamelijk ODder de diplo
maten niet weinig gedrukt is.
Onder de onaangename en lastige ziek
ten, die u kunnen worden opgelegd,
nemen aambeien wel oen der eerste
plaatsen In. De last, hinder en pijn, die
zjj u bezorgen, zijn haast niet te be
schrijven.
Voor aambeien en alle jeukende huid
ziekten als eczema, huiduitslag, dauw
worm, gordelroos, netelroos enz. is Fos
ter's Zalf een geneesmiddel zonder weer
ga. Zy tast de huid niet aan en droogt
niet te vlug op. Vanaf de eerste aan
wending doet haar verzachtende en ge
nezende werking zich gevoelen.
Foster's Zalf (let op den juisten naam)
is te Goes verkrijgb. bij de h.h. de Paauw
Co. en te Middelburg bij Joh de Koos,
Vlasmqrkt K 157. Toezending geschiedt
na on tv. v. postwissel a f 1,75 per doos.
Goes. Door eenige ingezetenen dezer
gemeente, aldus de G. Crt, worden po
gingen in het werk gesteld tot oprich
ting van een coöperatieve bakkerij en
verbruiksvereeniging. Zy hebben aan
verschillende ingezetenen een circulaire
gezonden, waarin wordt gewezen op de
groote voordeelan van coöperatie. Er
schijnt nog al liefhebberij te zijn, daar
reeds meer dan 100 personen hun in
stemming betuigden en zich in beginsel
voor de oprichting eener coöperatieve
bakkerij en verbruiksvereeniging hebben
verklaard.
Vlissingen. De openbare leeszaal werd
gisterenavond in tegenwoordigheid van
verschillende autoriteiten en genoodigden
en vertegenwoordigers van vereenigingen
en bestuursleden van de zuster vereeni
ging te Middelburg geopend. De voorzit
ter deelde mede, dat van den Commissaris
der Koningin, de heer mr. H. J. Djjck-
meester, bericht was ontvangen, dat bij
tot zijn leedwezeD verhinderd was de ope-
j ning bij te wonen en dat hjj de beste wen-
I schen uitspreekt voor deze nuttige instel-
I ling. Ook de burgemeester, de heer jhr.
j mr. A. A. van Doorn van Koudekerke,
was door ongesteldheid verhinderd, waar
van hij schriftelijk kennis had gegeven,
daarbij eveneens zjjn beste wenschen
voegend voor de leeszaal.
Vervolgens werd de leeszaal officieel
l geopend door den voorzitter, ds. H. C. Ho-
gerzeil, met een toespraak, waarin hij
wees op de vele moeilijkheden alvorens
tot de oprichting kon worden overgegaan
en tevens uiteenzette hoe vele pessimis
ten gevonden werden die van een leeszaal
voor Vlissingen niets verwachten. De
mopperaars hebben evenwel odgelijk
gehad. Daarna zette hij in den breede het
nuttige doel van de openbare leeszalen,
die hij leerzalen noemt, uiteen.
Na den voorzitter sprak eerst namens
het gemeentebestuur de heer P. F. Auer,
die hoopte, dat de leeszaal tot grooten
bloei gebracht mag worden.
Vervolgens bracht de heer mr. F. 8.
Witteveen een bijzonder woord van dank
aan den voorzitter voor sl hetgeen bij
voor de totstandkoming van de leeszaal
heeft gedaan.
Ten slotte werd namens de zusterver-
eeniging te Middelburg gesproken door
den heer Herman Snijders, die Vlissingen
van harte geluk wenscht met de opening
dezer zaal en eveneens de beste wenschen
uitte voor den toenemenden bloei. Hij
wees op de jaloezie, welke tusschen Mid
delburg en Vlissingen bestaat en hoewel
hij deze misplaatst acht, hoopt hij dat
door deze jalouzie er thans toe mag leiden
dat het zoowel voor Middelburg als voor
Vlissingen een prikkel mag zijn de open
bare leeszaal steeds meer aan haar nuttig
doel te doen beantwoorden.
