No. 85 1913
Vrijdag 10 Januari
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
CHRISTELIJK-
HIST©RISGH
Staten-Generaal.
Binnenland.
Uit de Provincie.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS ©ER ABVMRT1NTIËN
Het Stembusjaar,
TWEEDE KAMER.
iilziete
Middelburg. Tengevolge van het over-
lyden van den gemeenteontvanger, den
heer M. Fokker, is met de waarneming
van het kantoor belast de heer mr. H.
Doorenbos, hoofdcommies ter gemeente
secretarie.
Goes. Met harteiyken dank ontving de
Wykzuster f2,50 en fl voor verleende
hulp voor het busje.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—1® regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
i.
feDïtf jaar is ;er, evenals bijvoorbeeld in
1901, meer dan anders voor onze Kies-
vereenigingen .werk'aan,den winkel. Het
zal goed zijn, indien zjjFdeze drie eerste
maanden van 't jaar nog eens een vijftal
vergaderingen wijden aan de bespreking
der beginselen i |en' de maanden April en
Mei nog een paar vergaderingen houden
tot 't organiseeren der verschillende
krachten, ter voorbereiding „voor de ver
kiezingen.
Aftreden moeten dit jaar leden van
Gemeenteraden, Staten en beide Kamers
der Scaten-Generaal.
Sommige bladenbegonnen [reeds de
alarmklok te luiden.
Enkele Kamerleden gingen reeds „den
boer op" metjezing of redevoering, ter
kennismaking met hun Kiezers zeer
zrker; doch ook om al vast [op d6n ver
kiezingsstrijd te w|Jzen.
Nu, ieder z|jn taak.
Onze taak is op 't oogenblik om de
kiezers en wie 't willen worden te her
inneren aan hunne roeping, te zorgen
dat z|j op de kiezerslijst blijven of nieuw
er op geplaatst worden.
Wy hebben hierbij'vooral het oog op
de aangiftekiezers.
Beginnen wij met hun den datum
15 Februari voor te houden.
Wie zich nog niet hadden aangemeld,
of voor 't eerst wegens aangifte kiezer
kunnen worden, die mogen wel zorgen
dat zij tusschen 1 en 15 Februari zich
hebben aangegeven, ter secretarie.
Wie hunner vóór 15 Februari zich niet
heeft aangegeven, (14 Febr. is dus de
laatste dag), komt dit jaar niet op d6
kiezerslijst, en stemt dus b|j geen der
drie bovengenoemde verkiezingen mee.
H|J is geen kiezer voor den Raad, en
ook niet voor de Staten-.en voor de
Kamer ook niet.
Behalve in gemeenteen die in een lagere
belastingklasse terecht kwamen, zullen
er hier en daar nog veel kiezers op de
lUst komen.
Er zullen er echter, tenzjj dekiesver-
eenigiDgen en de man zelf er groote
moeite voor doeD, ook verschillenden af- t
blijven.
Dit moet natuurlijk zoo mogelijk voor
komen worden.
Daartoe willen ook wij medewerken
door alvast de noodlgste inlichtingen te
verschaffen.
De secretarissen onzer kiesverenigin
gen moeten echter 't voornaamste doen.
Zy mogen niet rusten voor z|j zeker
heid hebben dat al wie op de kiezers-
lUsten behoort, er ook op staat.
g|Dit- geldt vooral onzen vrienden in 't
Kamerdistrict Oostburg, waar de partijen
ongeveer gel|jk staan, of, juister, de libe
rale kiezers in aantal tegen de antire
volutionaire en wie hun om desgeloofs
wil bU stemming of herstemming steun
bieden, opwegen.
Herinnerd zU nog dat tot de aangifte-
kiezeis voornamelijk behooren de loonkie-
zers en de huurkiezers.
Laatstgenoemden z|jn zulken die van 1
Aug. 1912 tot 31 Januari 1913 in het
zelfde huis verblijf hielden of slechts een
maal verhuisden en zooveel huur ver
woonden als in de tabel achter de Kies
wet voor iedere gemeente is aangewezen.
ZU kunnen en moeten, op grond daar
aan, aanspraak makeD om kiezers te
worden. Schippers moeten een schip in
buur hebben gehad van 24000 kilo laad
vermogen of 24 kub. Meter inhoud.
Wu merken hierbij op dat b|j de buur
der woning de huur van een stukje grond
jaag worden bUgeteld om het gevorderde
bedrag te krUgen. Maar dan moet men
den grond ook evenals de woning van 1
Aug. 1912 tot 31 Jan. 1913 in huur ge
had hebben.
Onze lezers op de dorpen zullen van
deze bepaling zeker wel flink nota
willen nemen.
Immers wanneer men fl verwonen
moet om kiezer te zUn, en men verwoont
maar 80 cent, dan wordt men toch kie
zer, bijaldien men nog zoo'n lapje
grond van den een of ander in huur of
pacht heeft, bUv. van 20 cent per week.
Dit moet men dan vóór 1 Februari gaan
aangeven.
Dat stukje land behoeft niet b|j 't huis
of in dezelfde gemeente gelegen te zUn, of
van denzelfden eigenaar als daar de wo
ning van is, gehuurd te wezen. Dit komt
er altemaal niet op aaD.
Op 't secretarie kUkt men maar of huis
en land saam of huis alleen u f 1 per week
aan huur kost.
Kiesvereenigingen, weest op uw post
en zorgt dat al dez9 menschen, met dat
vereischte stukje land, zich gaan aan
geven.
Huurkiezers die verleden jaar al op de
lijst stonden als huurkiczer, behoeven
zich niet meer aan te geven. ZU staan
van zelf op de lUst.
Maar, past er op 1 Wie nog niet als
huurkiezer op de lyst staat, of er ver
leden jaar wel op is gebracht, maar op
1 Februari van dit jaar eene andere
woning bewoont dan waarin hij op 1
Februari 1912 verblijf hield, moet zich
aangeven.
En nu de loonkiezers, waaronder ook
vallen de inwonende zoons.
Hier vooral hebben de kiesvereenigin
gen op te letten. Immers velen, die an
ders zouden zjjn uitgesloten, kunnen in
deze rubriek kiezer worden.
Zoo bijvoorbeeld is nu kiezer hij, die
vaD 1 Januari 1912 tot 31 Januari 1913
in dienstbetrekking was en in dien t|jd
niet meer dan slechts één keertje van
baas is veranderd.
Dus let op, wie nu in November uit
zijn dienst ging, bakkersknechts of boe
renarbeiders bU voorbeeld, en nu bjj een
anderen baas werken, blijven of worden
kiezer, wanneer zU maar bU den vorigen
baas van 1 Aug. 1912 (of natuurlUk
daarvóór) in dienst z|jn geweest.
Hier komt nog bU dat het loon van
den man, als dat niet voldoende is, om
Kiezer te worden, vermeerderd mag
worden met 't loon van zUn vrouw en
da helft van het loon z|jner minderjarige
kinderen.
Nu zullen vele arbeiders zeggen
Dankje, de burgemeester heeft er niet
mee te makeD, hoeveel mUn huishouden
verdient.
Dan raden w|j denzulken aan alleen
't wettefijke bedrag op te geven.
In vele dorpen moet 't loon om Kiezer
te zUn f6 's weeks bedragen. Welnu,
dan geeft men op dat deze som als mi
nimum door den man en de vrouw of
't gezin te zamen wordt verdiend. De
wet zegt nu duidelUk dat niet meer het
juiste bedrag van het loon behoeft op
gegeven te worden. Wie dus f 9 verdient,
en reeds bjj een loon van f5 of f 6 kie
zer kan zjjn, die geeft f5 of f6 op, dit
is voor de secretarie genoeg om te weten
en de wet neemt er genoegen mee.
Niemand weet dus wat gU verdient.
Ja, nog sterker, de wet zegt dat niemand
het mag weten.
Denkt er om, alle loonkiezers moeten
ieder jaar opnieuw de aangifte doeD, on
verschillig of zjj het vorige jaar reeds op
de lUst voorkwamen of niet.
Alleen moet aan hen die al op de kie-
zerslUst van 1912 voorkwamen door den
burgemeester een aangiftebiljet werden
toegezonden zoodat z|j dit niet expresse-
lijk behoeven aan te vragen.
Maar dan ook met aangiftebiljet naar
't secretarie toe.
Grootboekkiezers, Spaarbankboekjekie
zers, Pensioen kiezers, en Examenkiezers
behoeven zich niet meer aan te geven,
wanneer zy als zoodanig reeds op de
vorige Kiezerslijst stonden.
NatuurlUk moeten zjj die voor het eerst
op de lyst moeten komen, en kiezer wil
len worden op grond van het hebben
van een pensioentje, een spaarbankboekje
met f50 er op, een inschrUving op 't
't Grootboekof een examen achter den
rug; zich wel komen aangeven.
En dan geldt hier ook als pensioen,
wanneer men dit trekt, niet alleen van
openbare instellingen, maar ook wanneer
het door ondernemingen en byzondere
instellingen wordt verschaft.
Wie minstens f 100 nominaal in 't
Grootboek heeft staan ol f 50 op de Post
spaarbank, die moet, als hU zich komt
aangeven, een verklaring overleggen der
directie van de Grootboeken of der Ryks-
postspaarbank.
En wie nu een pensioentje heeft, on
verschillig van wie, die kan dit bU zjjn
loon trekken en zich als loonkiezer aan
geven. Dan toch geldt dit pensioentje
als loon.
Ook ongevallenrente mag als loon wor
den meegerekend. En wanneer in een
bedrjjf de werkzaamheden een zeker deel
van het jaar stilstaan of stilstonden, dan
wordt toch die tjjd als dlensttUd be
schouwd. Zoodat van 1 Jan. 1912 tot
31 Jan. 1913 ook die maanden, waarin
men wegens stilstaan van 't bedrijf tyde-
l|jk buiten verdienste was, worden be
schouwd alsof men ook in dien tjjd had
gewerktwanneer 't loon maar voldoende
is voor het Kiezerschap 1
(Slot volgt)
Alweer een uur verspeeld. Om 11 uur
7 minuten waren te weinig leden aan
wezig om de vergadering te doen door
gaan.
De heer Verhey (u. 1.) hield een goed
bedoelde speech over de belangrUke
voorstellen op defensiegebied. Hij waar
schuwde den minister voor te hoog vlie
gen, doch ging zelf ondertusschen veel
te ver en deed b. v. alsof de keuken
automobielen al binnengeloodst waren
en alsof de luchtvaart op overdreven
schaal reeds werd toegepast, terwijl een
en ander toch slechts een proefneming is.
Met veel omhaal vertelde de heer Ver
hey, dat hU tegenover den minister
stond, die van het standpunt uitgaat,
dat het uredealeger het geraamte moet
zUn van het oorZo^sleger. Velerlei be
zwaren had hy te ontwikkelen. Iu elk
opzicht was hy dus in de contramine.
Zelfs de motie Eland vermocht niet hem
te bekoren. De pensioneering van de
onderofficieren achtte de heer Verhey
vooral een urgente zaak.
De heer Lieftinck (u. 1.) niet zoo veel-
eischend als zyn breedsprakige geest
verwant, drong aan op goed zwemonder-
richt een goede zaak, die na de jong
ste gebeurtenissen geen nadere toelich
ting behoeft en hekelde o.a. de ver
scheidenheid van uniformen.
Groot waren weder de woorden, die de
socialistische afgevaardigde Ter Laan zyn
auditorium Daar het hoofd slingerde.
Groot ook de cyfers, want meer dan eens
kwam het getal 40 millioen over zyn
lippen. Als iemand den minister op het
stuk van de oorlogsbegrooting bestrydt-,
dan is bet de socialist. Een bagatel voor
oorlogsdoeleinden zelfs is in zyn oog
weggegooid geld. Met den socialist is nu
eenmaal niet te praten, wanneer het be
treft de verdediging van ons dierbaar,
vrygevochteD landje.
Ook de concentratie kreeg nog een veeg.
De heer Ter Laan wil, dat haar leden nu
duideiyk moeten zeggen, wat zy op oor
logsgebied wenschen. Dan weet hy, wat
zyn party by de as. stembus aan de
liberale coalitie heeft.
Twee motie's werden geboren uit het
ellenlange betoog van dezen socialist. De
eerste luidtDe Kamer van oordeel, dat
de reorganisatie zooals die door den
minister wordt voorgesteld, niet moet
worden ingevoerd, enz. Niet weinig vér
strekkend dus. De tweede volgt hier
De Kamer, van oordeel, dat ook de offi
cieren behooren by te dragen voor hun
pensioeD, enz.
Men ziet hieruit zoo ongeveer, waar
over het betoog van dezen „man des
vredes" liep. Een geheel anderen toon,
een meer zuiveren toon viel te be
luisteren by de speech van onzen afge
vaardigde Duymaer van Twist, hoewel
het bleek, dat hjj zich lang niet eens
verklaarde met minister Colijn, die vol
gens spreker wat al te voortvarend zou
zyn. Heden morgen zette de heer Van
Twist zyn rede voort.
Met belangstelling zien wy het ant
woord van den heer Coiyn tegemoet.
RECLAMES.
als eczeem, gordelroos, dauwworm,
netelroos, schurft, vurigheid der huid,
winterhanden en voeten, huiduitslag, enz.
is Foster's Zalf het aangewezen genees
middel door haar verzachtende, antisep
tische en genezende eigenschappen, wel
ke haar beroemd maakten in alle deelen
der wereld. Volledige gebruiksaanwyzing
bU iedere doos.
Foster's Zalf (let op den juisten naam)
is te Goes verkrjjgb. by de h.h. de Paauw
Co. en te Middelburg by Joh de Roos,
Vlasmarkt K 157. Toezending geschiedt
na ontv. v. postwissel a f 1,75 per doos.
Te Rotterdam heeft zich een commissie
gevormd, die de leiding op zich heeft
gonomen van de feesten op 17 Novem
ber by gelegenheid van het eeuwfeest
onzer onafhankeiykheid. De burgemees
ter is eerevoorzitter.
By de drukkersfirma Misset te Doe-
tinchem, waar de Graafschapbode en
vele vakbladen gedrukt worden, is een
werkstaking uitgebroken. De stakers
eischen hooger loon.
Het aantal werklooze diamantbe
werkers te Amsterdam bedroeg van 29
Dec. tot 4 Januari 3260 tegen 3398 in
de week tevoren. N. R. C.
- Naar de v. d. „Zuid-Hollander" ver
neemt, bestaat het plan, de Kamerzittin
gen te doen voortduren tot einde Mei met
slechts een korte onderbreking omstreeks
Paschen.
De „St. Ct." kondigt de samenvoe
ging aan van Oorlog en Marine tot één mi
nisterie, het departement van defensie.
Gister is plechtig geopend het
nieuw gestichte wykgebouw van de
Ver. Ger Ziekenverpleging te 's Graven-
hage. Een zeer belangryk aandeel in de
tot standkoming van dit gebouw heeft
mej. J. H. Kuyper die thans in Turkye
vertoeft en aan wie een telegram met
betuiging van hulde en sympathie ge
zonden werd.
De lypografenstaking. Gistermiddag
vergaderde de Amsterdamsche Drukkers-
vereeniging. Aangenomen werd de vol
gende motie: „De vergadering der „Am
sterdamsche Drukkersvereeniging", be
sprekende het schryven van de werk
lieden-organisaties van 5 Januari jl.
gezien hetgeen inmiddels is geschied
besluit, dat de leden, by wie niet
gestaakt wordt, hun werklieden hun
individueele arbeidscontractenden llden
Januari a. s., met inachtneming van den
gestelden termijn, zullen opzeggen, In
dien niet op dien dag de thans aanhan
gige stakingen zullen zyn opgeheven".
Ambtelijke taal. Neerlandia behan
delt in haar hoofdartikel de weigering
van den minister van buitenlaudsche
zaken om te voldoen aan het verzoek
van het hoofdbestuur van bet Algemeen
Nederlandsch Verbond, nl. om het Ne-
derlandsch te gebruiken in de diploma
tieke betrekkingen met die landen, waar
op onze taal als officieele, taal is erkend,
en de gedachtenwisseling daarover in
de Tweede Kamer. Het blad zegt:
„De schroom van den minister kan
slechts zyn bron hebben in de vreemdheid
van het geval. Toch is die vreemdheid be-
trekkeiyk. Immers in het werk van den
gewezen Belgischen gezant in Den Haag,
Baron Guiilaume, „Code des relations con-
ventionnellesentrela Belgique et les Pays-
Bas" verschenen in 1894 te Brussel by
C. Huquardt, vindt men naast den Fran-
schen tekst den Nedeilandschea by de
verdragen met België gesloten in de jaren
1869, 1873, 1886, 1888, 1890 en 1891.
Eu om een ander voorbeeld te noemen,
de Transvaalsche Regeering voerde met
Engeland haar briefwisseling in het Ne
derlandsch,iets wat de achtereenvolgende
Britsche Hooge Commissarissen in Z.
Afrika altyd volmondig hebben erkend
als te zyn het onbetwistbaar recht der
republiek.
De conventies en tractaten werden in
't Nederlandsch en Engelsch gesteld, vol
komen geiykgerechtigd. Zoo ook was het
in den OraDje Vry staat.
„Onze taal is in België ook taal. Ware
het Nederlaudsch bij die Regeering onbe
kend, welnu de minister heelt in zyn ant
woord aan den heer De Kanter zelf het
geneesmiddel voorgeschrevenmen neme
aan het Departement een ambtenaar die
het Nederlandsch wél verstaat. Ik elk
geval het Nederlandsche volk geeft de
verwachting niet piys, dat onze regee
ring het zich tot een eer zal stellen ook
in dezen metterdaad te bewyzen, datzy
voor onze taal tegenover geiyktalige lan
den plichten heeft te vervullen en rechten
te handhaven."
Naar aanleiding van het verslag van
de lezing van den heer Blum, beklaagde
men zich over de uitdrukking, dat het
debat op „minder parlementairen toon"
werd gevoerd. Onze berichtgever, hierover
om opheldering gevraagd, wil aannemen
dat bedoelde uitdrukking wat te algemeen
is geweest, en erkent dat niet alle de
baters op minder parlementairen toon
spraken.
Het heeft natuuriyk geen zin hierover
een polemiek in de rubriek Ingezonden
uit te lokken.
Gister is gevankeiyk naar Middel
burg overgebracht zekere G. J. B., 35
jaren, arbeider wonende te Kloetinge, ver
dacht van diefstal. Na door dén reehter
van iristructie te zyn gehoord is h|j weder
op vrye voeten gesteld.
In de week, van 1 tot en met 7
Jan. 1913 kwamen ter kennis van den
centralen gezondheidsraad de volgende
gevallen van besmetteiyke „ziekten in
Zeeland, van febris typhoidea 1 geval te
St. Maartensdijk; van roodvonk 1 geval
te Goes en te Rilland Bath en van
diphteritis 2 gevallen te Zierikzee, 1 ge
val te Hontenisse en te St. Janssteen.
Goes. Met ingenomenheid zyn indertyd
de plannen tot vormiDg van een Comité
voor Christeiyke Winterlezingen begroet,
zonder slag of stoot zyn de voorberei
dende werkzaamheden tot tevredenheid
afgeloopen, met biydschap is van de eer
ste resultaten van dien arbeid kennis
genomen, en vol goede verwachtingen
ziet men nu uit naar den 15en Januari,
waarop dr. J. R. Callenbach de r|j der
sprekers zal komen openen met zjjn heer
lijke lezing over Guido Gazelle. Behoeft
deze zaak eigeniyk nog een aanbeveling
Niet alleen het comité heeft reden tot
biydschap, wyi de plannen weldra staan