Woensdag 8 Januari
Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ho. 83 1913
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ficriellwrg.
3 jaar, vrij van
en wagen kun.
irectte Aarden-
Brieven onder
n dit blad te
i. s.
iaarden kan be-
AAR Pz., Kots,
ier gevraagd
Beschuit-, en
bendyke.
uuwers.
)n huize, G,,
iecht aan huis.
:t. It aan het
te Goes.
ït half Februari
in van 8 perso-
lenstbode,
g. v. De waech
met volledige
onder letter M,
dit blad te Goes.
Pastorie
LND.
e gevraagd.
tUGGEN, (H. B.
ins huwelijk der
Mei
ienstbode.
Mei
LS-fbOCa.©,
KOERT—Tax te
ide Weltevreden.
ujcL)
|S
O a
i
|a «-ss
;ODDE, Arnemui-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Uit de Pers.
PRIJS DER ADVERTENTIJJ,N
Het mindere Marinepersoneel.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
De Balkan-Oorlog.
Binnenland.
Ss»©eïvb
kM ol Leering,
- i.lQ
5
cd
7.46
7.56
8.17
T3
02
20
■5°
•°5
-OS
-45
•32
•35
9.10
9-47
10.43
11.23
I2.29
11-35
12.17
7>b5
8.05
8.12
8.20
8.27
8.3<>
8.46
8-53
g.(2
9.11
9-17
9 29
9.4O
9-49
1040
12.13
i via Gocb,
j te Goes ges
0 01
ZIERIK.ZEE.
ruari 1918.
op werkdagen 7,30
ldags2uur; en op
gens 7,30.
lagelflks, uitgezon-
iddags om 2,15; op
en op andere werk-
>m 7,30 's morgens.
t d i e 111
LB-ROTTERDAM.
1912.
singen 6,20van
n Rotterdam 8 uur,
1 20 en 27 Jan. dan
en Vrijdags geen
refeld
n rel-
8.46
9 43
rerweet Ooee-
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
8 Jan. 1918.
Mr. Troelstra heeft In zyn jongste
Kerstrpde gezegd dat dn verkiezingsstrijd
in 1913 de kroon «al zyn op het werk
der S O. A. P. van de laatste 13 14
jaren, en brengen zal de rijpwording
der arbeidende klasse om, aldut voort-
§mnie, eindelijk in de plaats van het
kapitalisme te brengen het socialismp.
N et dat mr. T. er zeker van is dat
de vrijzinnigheid in de meerderheid
komtmaar wel weet h(j dat het socia
lisme een grooten sprong naar voren zal
doen.
Dit zal dan moeten geschieden door
de hulp der rechtsche of vrijzinnige
kiezers. Eerstgenoemden vallen er na
tuurlijk buiten. Het zullen derhalve de
vrijzinnigen z(jn die het socialisme in de
overtuiging der kiezers zullen rijp maken.
De vrijzinnige concentratie, met haar
roods vlag in den mist, heeft veel op
haar geweten.
Doch dit is wel het ergste, dat z0 haar
veikiezingaprogram op het roode af heeft
gekleurd, en daardoor het socialisme als
verschijnsel, als beginsel, en macht in
den staat, krachtig maakt.
Wie de vrijzinnigen met hun concen
tratie-program steun biedt, effent den
weg voor de sociaal democratie.
Want het program der vrijzinnigen is
voor ongeveer drie kwart sociaal demo
cratisch.
De Grondwetsherziening heeft, de par
tijen van links meer dan ooit tot elkander
gebracht. Het is terecht door mr. Troel
stra op evenbedoelde Kerstmeeting aan
getoond.
De vrijzinnigen, zegt hy, voelen dat
wat wat te verliezen hebbenen
wel: hun theoretisch overwicht over de
Kroon.
Het koningschap, aldus mr. T., is,
dank z(j de vrijzinnige Grondwet van
1848, bjj ons niet anders dan van een
decoiatief karakter. DeKroon -- aldus Van
Houten is slechts ornament, geen
fundament van ons Staatsgebouw. En
dit was zegt mr. T. volgens de
vrijzinnigen zeiven „het beste dat z|j
brachten".
En nu wil de Rechtsche coalitie In de
Grondwet vastleggen dat de macht des
Konings is souverein.
Aangenomen dat de tegenstelling juist
is, daD nog is ook dit punt aanwijzer-
dat wy in 1918 niet met de vrijzinnig
heid maar met de rechtsche coalitie mee
moeten.
Blke poging om het gezag der Kroon
te verzwakken of te onderschatten, be
hoort te worden weerstaan.
De coalitie zegt Troelstra wil ln
de Grondwet vastleggen dat de openbare
school aanvulling (hij zegt uitzondering,
maar dat kan niet) zal z(jn.
Daarom roept hy zjjn geestverwanten
in ovengenoemde Kerstrede toe: „rede
nen te over om alle voorstanders der
openbare volksschool in het geweer te
roepen*.
Ook de sociaal-democraten zullen pal
staan voor de openbare volksschool. En
dit juist geeft aan den strjjd voor het
behoud der openbare school als regel een
verdacht tintje.
Zjj zei ven toch z|jn het die de open
bare school telkens weer afbreuk doen.
Lateü zij in 1913 daar maar eens van
1813 vertellen. Hun leider, in dez9 zelfde
Kerstrede laakt het toen gebeurde als
van reactionaire beweging.
Ook wie 1813 eert en Gods hand her
kent ln hetgeen toen is geschied en op
de openbare school niet volkomen naar
waarheid kan verhaald worden, zal in
1918 aan de vrijzinnige canaidaten, baan
brekers voor de socialisten, zQn stem
nebben te onthouden.
De stille kracht.
de verkiezingen in dit jaar zullen
de vrijzinnigen de groote trom roeren,
doch de stille kracht zullen de sociaal
democraten zyn.
Troelstra zei het by bovengenoemde
gelegenhpid„De liberalen hebben geen
arbeiders. De groepen die <ie concentratie
naar <ie oo«ren moet zien, s aan onder
den invloed der sociaal democraten." Of, in
meer verstaanbare taai overgezetde
vrijzinnigen zullen optrekken, en zoo zy
winnen regeeren, onder de sweep van
Troelstra.
Mr. Troelstra heeft de zwakke stee in
het vrij zinnig concentratie-program bloot
gelegd. De concentratie, soo sprak h|j,
heeft twee hoofdpunten van socialen aard,
op het programStaatspensioen en alge
meen kiesrecht. Maar het merkwaardigst
is, wat er niet op staat.
De heer Duymaer van Twist heeft er
tersnede op gewezen, dat de liberalen ln
het legervraagstuk een zonderlinge hou
ding hebben aangenomen, en ook mee
hebben gedaan aan het opvoeren der
militaire lasten. Dat ia juist, zegt spr.
De speech van den heer Duymaer van
Twist kan, naar mr. Troelstra meent,
uitstekend tegen de vrijzinnige concen
tratie worden gebruikt.
Wel komen redenaars der vrijzinnig
heid a!» de heer Rooahuijzen hiei ver
klaren, dat de soc.-dem. hun niet tusschen
de boenen moesten loopen. Maar wat ver
beelden deze heeren zich wèl 1 (Gelach).
Het concentratie-program zwygt ook,
daarop wijst spr., over de financieels
plannen der geconcentreerde vrijzinnig
heid.
De toekomstige minister van financiën
der concentratie, de heer Patyn, heeft
zich daarover niet zoo uitgelaten, dat de
natie er voldoende houvast aau heeft,
j Maar bepaald niet voldoende te vertrou-
1 wen is, wat in dat program staat ten
opzichte der kiesiechtparagraaf.
j En geheel onbetrouwbaar is het stand-
punt der concentratie, betrekkelijk het
l amendeeringsrecht d9r Eerste Kamer.
Daarover beeft men zich niet duidelijk
uitgesproken en spr. vertrouwt niet
alleen in dit opzicht de vrij liberalen niet,
doch wantrouwt ook de geheele vrflzin-
j nige concentratie.
Zoo luidt het afdoend oordeel van mr.
Troelatra over het onoprechte, politieke,
Borgesiaansche concentratie-program der
vrijzinnigen.
Natuurlijk verwachten w(j na deze at-
droging van dit progrom niet dat de soci
aal democraten by de herstemmingen de
vrijzinnigen alleen zullen laten staan.
Maar het zal dan niet zijn om de be-
i trouwbaarheid van hun concentratie-pro
gram, dan wel, omdat het gaat tegen de
Rechtsche partijen, tegenKuyper
Er is te Hilversum een Christelijke
lees- en boekzaal geopend.
De openbare leeszaal aldaar had nogal
eenige beroering gewekt. De antirevolu
tionair, mr. Rutgers, onder anderen be
hoorde tot hare verdedigers.
De Chr. leeszaal bevat reeds 600 boeken
en alle mogelijke Chr. bladen liggen er
ter leziDg.
Het bewijs is hiermee geleverd, dat ook
een Chr. leeszaal er komen kan, en v»y
hopen, dat zjj zich zal staande weten te
houdeü.
Tegen de openbare leeszaal in het alge
meen hebben wy ons niet verzet. Maar
onvoorwaardelijk steunen w|j de Christe
lijke. Eu zullen het toejuichen wanneer
de openbare voor de Christelijke moeten
ruimen.
Blijkbaar had Roodhuizen Troelstra
beleedigd doorzijn waarschuwing, dat de
kleine jongen den grooten reus niet tus
schen de beenen moet loopen.
Troelstra had wel eenigszins gelijk.
Immers de sociaal democraten groeien
vast in tal en last; terw|jl de vrijzinnig
heid met ieder nieuw verkiezingsjaar
achteruit boert.
By zoodanige ervariDg is het beeld door
den heer Roodhuizen gekozen niet vi|j
van verwaand.
De Uniecollecte van 1912 heeft de ton
overschreden. Deze som hebben de gr-
zameiyke voorstanders van de school
met den bijbel extra voor hun bpgiosel
en voor hunne school over gehad. Extra,
want beöalve deze Uniecollecte wordt
er in elke gemeente voor iedere Chr.
school nog alttyd maandelijks in den
vorm van schoolgeld, subsidie, suppletie,
contributie, collr-cte, voorschot of extra
bedrage heel wat meer geofferd.
Beleedigend en ten eenemale onwaar
Is dan ook da beschuldiging dat de voor
standers der vr|je school Bubsidievreters
zouden zijn, geljjk de Ossendorpers be
weren, ef waardig zijn zich dood te eten
aan de staatsruif gelijk dr. Colenbrander
wel zoo vriendelijk was van hen te ver
wachten.
Deze 34e Uniecollecte brengt ons de
eerste Uniecolleete te binnen, toen een
grappenmaker zeker geen voorstander
der vr|je school aan den secretaris
van de Unie telegrafeerde dat een som
van tienduizend gulden was ingekomen
van den heer Vrijland te Schiedam,
waardoor dezo collecte aan de honderd
duizend kwam; doch hoe teleurgesteld
velen waren bij een later bericht" dat er
niets van aan was.
Toch werd de honderdduizend nog be
reikt, zoo niet terstond dan toch in later
jaren.
Dat zich dit geval weer voordeed is
ons een oorzaak van groote blijdschap.
Intusschen zij niemand onder ons
rustig voor er financieele gelijkstelling
verkregen is tusschen openbaar en bij
zonder onderwijs.
van 1—5 regels 50 cent, ieder„ regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—iedere i egel
meer 10 cent.
In de Nieuwe Crt. komt een inge-
zonden artikel voor over den treurigen
geest onder het marinepersoneel. De
5 schrijver zegt van den tegenwoordigen
toestand
Deze is in het kort: het personeel
is niet te vertrouwen. Elke order,
\an hoogerhand komend, heeft tegen- j
woordig kans lijdelijk verzet uit te
lokken, of tot sabotage aanleiding te
geven, wanneer die order niet naar
den zin is van het mindere personeel.
Zelfs op door het volk zoogenaamde
«goede" schepen, zal men dit zien
geschieden, al dienen de meest tact
volle officieren daar aan boord.
De korporaals hebben zich bereids
s in opvatting aangesloten by de ma-
l frozen, een natuurlijk verschynsei,
aangezien zij uit de matrozen voort
komen. Over eenige jaren zullen de
sergeants-onderofficieren ook niet meer
te vertrouwen zijn, aangezien de tegen
woordige korporaals dan dien rang
zullen bek'eeden.
De schrijver zegt dat dit het werk is
van den Bond van minder marineper
soneel en zya rechtskundigen adviseur.
Da hoofdoorzaak van het onbetrouw
bare van het personeel is het gevolg
van het anti militarisme, het anti-
nationalistisme, het sociaal-democra-
tisme dat hun voortdurend in den
Bond wordt toegediend. Da belangen
van den Staat zijn voor hen van geen
belang het eigen persoonlijke belang
is hoofdzaak. Z'Ch schikken, dat aan
boord steeds moet plaats hebben, aan
gezien een schip nu eenmaal geen
huis is, komt niet meer voor. By het
minste of geringBte is het klagen, al
weten zy zelf dat aan da klacht op
het oogenblik geen gevolg gegeven
ksn worden. Dit is echter juist koren
op hun molen, dan heet het dadeiyk
„er worot geen notitie van onze klach
ten genomen". Wanneer wat 'zand
bijv. in (i« groente is gebleven in
welk huishouden komt dat wpI niet
eens voor dan dadeiyk reclamaoren,
dat het (ten oneetbaar is, wy eischen
ander eten.
Nog kort geleden gebeurde het op
een onzer pantserschepen, dat een
sloep door ïydeiyk verzet slecht ge-
heschen werd, en toen dit op order
opnieuw en goed geschiedde, toen
werd den leden van den Bond op een
afdeelingsvergadering op den volgen
den dag door den voorzitter dier afdee-
ling duideiyk gemaakt, dat zy een
kaakslag ontvangen hadden door de
order op te volgen, om die sloep vlug
ger te hyschen. Ziedaar dan een voor
beeld hoe go9d door de voormannen
van den Bond voor de discipline
gezorgd wordt.
De Bond, zoo heet het verder:
Se Bond beveelt, dat de bevelen van
het hoofdbestuur stipt uitgevoerd
moeten worden. Zyn deze bevelen in
strijd met die van de marine never
mind uiterst nauwkeurig behooren
zy toch uitgevoerd te worden. Wordt
daardoor een man de marine uitgezet,
wel daarvoor is het tlacbtofferfonds
om ham te helpen.
Terrorisme plegen zy, wanneer de
bevelen niet uitgevoerd worden
hetgeen weer bleek in Indië, toen er
eenige schepelingen waren, die de
«extra-verstrekking" ter gelegenheid
van den jaardag van H. M. de Konin
gin wel aannamen. Zy werden als lid
geroyeerd. Een schepeling, die geen
lid van den Bond is, wordt zoo Tang
genegerd en gesard tot hy lid wordt.
Er syn gelukkig nog eenige sterke
karakters, die toch niet wenschen toe
te treden, hulde aan deze mannen,
die met besef van vaderlandsliefde en
van trouw 3an de Koningin nog heb-
beD, niettegenstaande zy in zoo'n
atmosfeer moeten leven.
De schry ver vertelt verder nog, dat er
aan boord van de groote schepen van
alles gpstolen wordt; de daders zyn niet
te ontdekken, daar de manschaopen niet
meêwerken. Zyn conclusie is deze, dat:
lo. het mindere personeel met in
begrip van de korporaals onbetrouw
baar is
2o. lydeiyk verzet aan de orde van
den dag is, en
3o. zoo mogeiyk sabotage gepleegd
wordt.
Is 't niet diep treurig merkt De Stan
daard terecht op, wat tegenwoordig
zooal van onze vloot wordt verhaald
wat zouden we er mee moeten beginnen,
als zy eens in ernst gebruikt worden
moest.
Het was voor den voorzitter den heer
van Nispen gistermiddag een pyniyk
oogenblik. De Kamer was in openbare
vergader;-g hyeeng°komen ter regeling
van de werkzaamheden.
De heer van Nispen zag zich genoopt
met een voorstel te komen, dat weder
een beroep doet op den yver en betvol-
houdingsvermogen van de led«d. Hy stel
de voor en aldus werd z h s. besloten
om heden om 11 uut in 'oehandeliDg
te nemen de oorlogsbegrooting voor 1913
zoomede de oaarby hehooreDde wetsont
werpen, en wel in dag- en ^vondverga-
deringet,. Vooras om in dagvergadnrirgen
te behandeFn de begrootirg van binnen-
landsche zaken en eenige andere wets
ontwerpen en in awwdvergaderlngen de
begrootingen van Suriname en Curayao
en de marinebegrooting. Eindeiyk om
ook Donderdagavond a.s. te vergaderen
en in de volgende weken eiken Dinsdag
en Donderdagavond.
Er zal wederom veel van onze afge
vaardigden gevergd worden. Vooral van
onze rechtsche leden, op wie de grootste
verantwoordelykheid rust. Dik wyis zullen
er weer onvoltallige vegadencgm zyn,
doch moge onzen rechtschen afgevaar
digden dan geen enkel verwyt treffen.
De voorzitter heeft niet anders dan
met groot leedwezen dit voorstel gedaan,
't Is inderdaad iets ongewoons, maar
terecht merkte de heer van Karnebeek
op, dat ook de omstandigheden, waarin
de Kamer verkeert, ongewoon zyo. En
het is de taak van den president reke
ning te houden m8t een mogelyken
langen duur der debatten over de be
grootingen. By normale vergaderingen
zou men minstens tot Februari in de
begrootingen zitten. Het verzet van den
heer Goeman Borgesius mocht niet baten,
's Voorzitter voorstel kwam er door. Zelfs
wilde de heer van Nispen niet zeker be
loven, dat na afloop der begrootingen
geen avondvergaderingen gehouden zou
den worden.
Toch moet het voor velen een pyniyke
discussie geweest zyn. Aan wie de schuld
van dezen ongewonen toestand
Voorwaar, het kamerlidmaatschap is
tegenwoordig lang geen sinecure.
De Maandagmiddag voorloopig afge
broken vredesonderhandelingen te Lon
den hebben de groote mogendheden aan
leiding gegeven de handen niet meer
thuis te houden, maar zich tot een ge
meenschappelijke actie ten bate van den
vrede aaneen te sluiten. Den Turkschen
gedelegeerden ta Londen en de Porte zal
spoedig een madedeelitg bereiken, die
ten doel heeft het weer uitbreken van
den oorlog te verhinderen.
Het bericht betreffende de capitulatie
van Adrianopel wordt niet zonder wan
trouwen aanvaard. Heeft de stad geen
heldhaftig verdediger, die nog onlangs
verklaarde, dat. hy de vestiDg in geen
geval vrywiliig zal overgeven, tenzy de
Sultan het wil Wy verkeeren daar om
trent dan ook volkomen in het onzekere.
Aan de N. R. C. wordt uit Rome ge
seind De S8colo maakt een bericht open
baar, waaruit biykt dat Italië zich on-
voorwaardeiyk zou verzetten tegen de
opvatting van Oostenryk betrefferda
Skoetari. Het bezit van Skoetari is uit
strategisch oogpunt van zooveel gewicht
voor Montenegro, dat dit laatste erover
zou denken in ruil voor O-.stenryk's
goedkeuring den berg Lowrsjen aan
Oostenryk af te staan. Dientengevolge
zouden dn Oostenrybsche forten aa*- de
baai van Cattaro, die nu door den berg
Lowtsjen bestreken worden, bun smheele
strategische waarde terugkiyaeo en zou
het evenwicht in de Adriatiscbe Zee ten
koste van Italië verstoord wordeD. Om
die reden zou, yolgens de Secoio, de Itali-
aan8Cha regeering besloten zyn, om
Oostenryk duideiyk te maken dat hart
belangen en die van Ooptenryk in deze
zaak tegen elkaar indruischen.
Typografenstaking te Amsterdam. Ei-
kele diukkerspauoons hebben de voor
waarden van de organisaties aanvaard.
De meeste bladen zullen geregeld ver-
schyneD. De N R C. verneemt dat het
Sportblad deze w^ek niet zal uitkomen.
Van een paar drukkeryen, 0. a. die van
De Tod, zyn enkele ruiten ingeworpen.
De gezo-dheidstoestand van mi
nister Regout is, volgens de Tel., nog
steeds zeer ernstig. Het is hem onmo-
geiyk te loopen en hy moet het bed
