81
Maandag 6 Januari
argang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Pinkpillen.
cht
tien.
De Balkan-Oorlog.
Binnenland.
Uit de Provincie.
"arwe
ïuari.
enz.
1/8 zn
UNG.
1 siegers,
NUDERs eerder
rs.
:rs.
istbode.
meid.
tloode,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. So J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIJÏN
4 De lage loonen drukken het meest
op die gezinnen, waaruit niemand dan
de vader kan gaan werkeD, doordat de
kinderen te klein zijn en de vrouw hierbij
thuis moet blijven.
C L A
365 dagen vermoeienis per jaar.
M. Fokker, f
Middelburg. Alhier is in den nacht
van Zaterdag op Zondag iD den ouderdom
van 69 jaar overleden de heer M Fokker,
die reeds, wegens gezondheidsredenen,
tegen 1 Maart a.s. eervol onrslag als ont
vanger dier gemeente had aangevraagd.
De heer Fokker bekleedde genoemde be
trekking sinds 22 Oct. 1884. Een paar jaar
geleden herdacht de overledene ook zyn
zilveren jubileum als thesaurier van het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschap
pen, welk genootschap hy ook geruimen
tyd als conservator der //Zelandia Illustra
tie* groote diensten bewees. BIJ genoemd
jubileum erkende de regeering de ver
diensten van den overledene door hem te
benoemen tot ridder in de orde van Oranje
Nassau. Èa als ontvanger, èn als thesau
rier van het genootschap stond de heer
Fokker aangeschreven als een humaan,
en vooral als een accuraat man.
Middelburg. Tengevolge van het over
ly den van her lid van Gedeputeerde Staten
van Zeeland, den heer P. J. Siegers, zal
volgens de bepalingen der Provinciale
wet, binnen twee maanden een buitenge
wone vergadering der Provinciale Staten
in deze vacature moeten voorzien.
Middelburg. Het Bestuur van de Ver-
eeniging Openbare Leeszaal en Biblio
theek deelt ons mede, dat het aantal
leden thans is geklommen tot boven de
500. By de opening bedroeg dit 171. In
de maand December zyn ongeveer 700
boeken uitgeleend. Het aantal, dat Zater
dags wordt uitgegeven is van 70 aange
groeid tot 108 en daaronder waren jl.
Zaterdagavond 16 studieboeken. Het aan
tal studieboeken dat gevraagd wordt,
neemt geleideiyk toe. Spoedig zullen in
de mededeelingen der Yereeniging de
belangryke aanwinsten aan boekwerken
die sedert de opening zyn ingekomen,
worden gemeld. Het bezoek is ongeveer
3') personen per dag. Zaterdag was dit
47.
Middelburg. Zaterdagmiddag ontstond
een begin van brand in een onbewoond
huis in de St. Janstraat alhiervermoe-
deiyk doordat tydens de afwezigheid van
de aan bet huis werkende personen een
spiritus lamp was omgevallen. Door eeni
ge schilders en een brandmeester werd
de brand gebluscht.
Middelburg. Door de politie is aange
houden op verzoek van den vader de
14-jarige P. B. die een nacht op bet sta
tionsemplacement alhier had doorge
bracht.
Viisslngen. De Duitsche stoomboot
Comtantxa, die op het Laugenaarshoofd is
geloopen Zaterdagmorgen en daarna ter
reede ankerde,is Zon dagmorgen 9 uur van
hier vertrokken naar Hamburg, nadat
het lek aan da voorpiek was dichtge
maakt ec na afgifte vaD 'n verklaring van
zeewaardigheid door een expert.
Wemeldinge. Gedurende het jaar 1912
zyn hier gepasseerd 66592 schepen met
een innoud van 15 818 446 kubieke Meter.
Rilland-Bath. Benoemd tot tydelyk
ambtenaar ter secretarie te IJsselsteiu
termüri in
.07
3de
20.
20
1992
fr.
er
ran
fr.
markt
eerde
:ago
francs.
Slot.
27 55 betaald
er Maart/A pril fr
ran Maart fr
26,
en
fr- 27,10
<75 oom.
van Tarwe
verder om
stoot traag.
31 Doe. 30 Dec.
«S'/é 98—
108— lc8
Sept.
li
larkt van Tarwe
eranderd, steeg op
brmindeiing in de
■eeltieid, naaraaa-
>mon, als gevolg
r haussiers en bals-
er band met export-
ngen, wegens c»n-
ond van ongunstig
ootere aanvoeren,
gunstige oogstbe'
een daling uit,
el
Juli
«91/,
«91/8
8«7/8
88 Vg -
(X- M Crt
Sept.
88l/s
««v.
mej. Smits uit
an 2 Jan.) eischt
vras niet gedu-
urende ruim 2'/a
fd der bewaar-
ires aan de Zon-
ïze diepe droef-
Fde Vadei, Be-
J. Hecïor,
e Staten van
53 jaar.
SGERS.
5GERS—
Glazenee.
^ren.
GERS-Hnssia,
SIEGERS.
IEGERS -
SïEKETEB.
iren.
H. SIEGERS.
N DER MEER
JETS.
efiledene geen
worden afge-1
geving.
id. Herv. Gem.
vriendelijken
n van belang-
des iaars onfc-
rig hun beste
STEINZ.
HOMBURG.
E VRIES.
lijken van be-
betuigen de
IPS met we-
hun dank.
Oostsingel,
SLST, Gater-
weg, vraagt
verk te ver-
ierenstand.
IRT Tak te
w eltevreden.
netselen ver-
)SE, Brig-
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1.25
Enkele nummers. 0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, leden, regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
RAPPORT omtrent de onderzoe
kingen naar de loonstandaard
der landarbeiders in Zeeland,
gedaan door den RiDg Walche
ren van Patrimonium.
II. Slot
Zien we nu een3 naar Schouwen en
Tbolen.
Daar bestaan twee categoriëa van
arbeiders, gewone en paardenknechts,
die verdienen ongeveer f420 per jaar,
ook de gewoDe landarbeiders verdienen
daar ongeveer f300 tot f325.
Wat Tholen betreft kan hetzelfde wor
den gezegd, al kregen we geen enkele
inlichting.
In het vierde district varieeren de loo-
nen van f 1 tot f 1.25de vrouw verdient
f 0.75, dan zijn al de emolumenten daar
b|j gerekend en zijn de hoogste loonen.
In het vfjfde district in Januari f7 a
f7.50, Pebr. idem, Maart f5 A f6.25,
April idem, Mei en Juni f7Af7.50enz.
ook enkele maanden waarin hooger loon
verdiend wordt f 8, f 9 en f 10, deze echter
worden behaald in aangenomen werk.
Zoo ziet men dat de loonen over het
algemeen te laag zjjn en een treurig
verschijnsel moet het worden genoemd
dat juist de groote gezinnen zoolang de
kindereD klein z(jn onder den druk der
lage loonen lijden en hooger loon naar
mate het kindertal toeneemt, hoege
naamd niet voorkomt.
Al is het niet met opzet, mhar door
die ellendige gewoonte, vaststaat dat er
een hardnekkig conservatisme heerscht
obi de loonen zoo laag mogelijk te hou
den, waarvan niet dan bij booge uitzon
dering wordt afgeweken. Dat de arbhider
recht theeft op een voldoend loon voor
levensonderhoud, wordt niet bemerkt.
"Wel komt de patroon hem in veel dingen
tegemoet buiten het loon, door dit of dat
te krijgen, maar men voelt dat zulks de
arbeider in een slaafsche verhouding
brengt en zulke gekregen dingen bjj een
of ander verschil zoo makkelijk worden
ingetrokken. Bestaat er wel een rechts
positie voor den landarbeider?
De beste onaf hankeiy ke aanvulling van
loon is nog het in bezit nemen van een
stukje grond, al moet daarbij al de vrije
tijd worden opgeofferd, en omdat loons-
verhooging in 't algemeen dikwerf niet
verkregen wordt dan na veel strijd en
tallooze onaangenaamheden voor den ar
beider; dit echter bewaart hem voor
volslagen armoede, al is het geen middel
waarmee we dwepen.
Hiermee zijn we aan het einde van
ons rapport gekomen. We hebben ge
tracht zoo objectief mogelijk te zjjn. Van
arbeiders en niet-arbeiders hebben we
inlichtingen ontvangen die we zoo ruim
mogelijk hebben weergegeven. Thans rest
ons 3e punt, nl.
III. Conclusion en wenken.
Oaze conclusieD zjjn in 't kort saam-
gevat deze
1. De loonstandaard der landarbeiders
is in Zeeland dooreengenomen te laag.
2. Dat er, niettegenstaande de lage
loonen, betrekkelijk gunstige toestanden
gevonden worden, vindt zijn oorzaak in
bijkomstige omstandigheden.
3. De zekere welvaart in vele arbeiders
gezin a en komt veelal door het in bezit
hebben van een stukje grond, het uit
werken gaan van de vrouw, de mede
arbeid dei kinderen of doordat een gezin
uit siechts twee personen bestaat.
5.Eokele plaatseD uitgezonderd, heerscht
alg-mt-en een hardnekkig conservatisme
om de loonen zoo laag mogelijk te hou
den, terwgi slechts bjj gebrek aan ar-
beidskraenten de loonen voor een zekeren
tijd stjjgen, doch zelden omdat de ar
beider er recht op heeft.
6. De productiviteit van het land
brengt voor den boer een meerdere winst
op, doch wordt niet aangewend om het
personeel daarvan te doen genieten.
7. Voortdurende propaganda voor ods
christelijk sociaal beginsel en organi
satie onzer landarbeiders, zijn de aan
gewezen middelen ter verkrijging van
betere toestanden.
Aan de hand van Huizinga's „Sociale
Opstellen" willen wy daarbij nog eenige
wenken geven om de waarde van het
rapport te verhoogen.
Onze laatste stelling is wel een van de
belangrijkste, nl. organiseeren der land
arbeiders naar christelijken geest. Het
is daar'ng noodig de aangeslotenen er
voortdurend op te wijzen, dat een per
soonlijk optreden nadeelig kan werken.
Dat. geeft veelal ontstemming, terwijl
men tegenover gemeenschappelijk optre
den milder gestemd wordt. Bovendien
de samengestelde toestand op het platte
land eischt groote omzichtigheid en be
leid, want het zijn geen vak-, maar be-
drjj fstoestanden die verbetering behoeven.
Huizinga geeft den raad om dan op de
inwonende arbeiders(sters) te letten zoo
wel wat hun loon als verzorging betreft.
Het arbeidscontract kan hier goed werken.
Ook middelen beramen om vrouwen
en kinderarbeid tegen te gaan. De arbei
der moet kunDen leven, zonder dat het
noodig is dat zijn vrouw daarvoor naar
den akker gaat of dat zijn kinderen in
hun schooljaren daarvoor op het land
moeten werken. Het is niet ongeoorloofd
dat de vrouw arbeid op het land verricht,
maar de arbeid der gehuwde vrouw en der
kinderen in hun schooljaren moet niet
zooals nu, per se noodig wezen, teneinde
gebrek te voorkomen. We herbalen, een
vrouw mag helpen werken in buiten
gewone gevallenals regel behoort de
vrouw in het gezin eu de kinderen op
de school. Een geslacht op die wijze op
gevoed zal veerkracht kunnen ontwikke
len, wordt vrouwen- en kinderarbeid be
stendigd, dan gaan de gezinnen en met
de gezinnen de toekomstige arbeiders
ten gronde.
De organisatie moet trachten door haar
werken te verkrijgen wat mogelijk is.
1. Men kan den toestand laten zooals
ze is en de misstanden doen bestaan
2. Er positief tegen optreden met de
uiterste middelenen
3. Op geleidelijke wijze den arbeid ver
doelen over tal van jaren, waardoor het
kwaad langzamerhand wegsterft.
Dit laatste is te verkiezeD.
Ook willen wij wijzen op oprichtiDg
vaD arbeidsbeurzen, daardoor bevordert
men een gemakkelijke en minder koEt-
bare wijze van verplaatsing van werk
lieden.
Ook krijgt men een juist overzicht
van het aantal jaarlijks op deze wijze
werkzoekende arbeiders in verband met
een loon beweging.
Ook dringe men aan op invoering van
schriftelijke arbeidsovereenkomsten. Het
gezamenlijk inkoopen van een stuk grond
om dit onderling te verdeeleD.
Het persoonlijk pachteD heeft zjjn
schaduwzijden. In den regel is dat een
stukje van enkele rosden, wat door de
behoefte die er aan is en door den onder-
lingen nay ver duur wordt verpacht. Het
stukje grond geeft redenen om de loonen
niet te verhoogendit voorkomt men
door gezamenlijken inkoop.
Het oprichten van voorschotbanken.
Naast de actie voor de sociale verbete
ring der werklieden van het platteland,
hebben zij behoefte aan goede woningen.
Dit zal den trek naar de groote steden
verminderen. De verplaatsing behoeft
niet te geschieden, wanneer voor hen
voldoende gezorgd wordt. Dat liet tot nu
toe veel te wenschen over, eenerzjjds
uit onkunde, anderzijds uit gebrek aan
belangstelling
Laten wy van den landarbeider een
landbouwer maken of gesf nem goede
woning en goedkoop akkerland meteen
degelijk loot.
De middelen die we aangewezen heb
ben zouden we kunnen vermeerderen,
doch waartoe.
We zijn aan het eind van ons rapport.
Da kritiek zal misschien niet uitblijven,
nu dat is goed. We staan sterk. We zijn
in goed gezelschap. Misschien zal de
vraag gedaan wordenis het lot van den
landarbeider du zoo erg, in de steden
zijn er die het slechter hebben. Ja, dat
kan wel. Maar over die hebben we hst
hier niet en we zijn gewoon geraakt
het met hst allernnodigsto te moeten
doeD, we kennen schier niet anders dan
gebrek. Maar met al den ernst die in
ods is, komen we er tegen op dat men
zulke dingen wil goed praten.
God is groot en rijk. Een stroom van
rijke zegeningen daalt van Hem af. Zijn
gemeene gratie heeft onzo wereld ver
lakt. Ontzaglijke rijkdommen zijn er,
maar ook de grootste armoedeis dat
recht, is dat naar Gods Woord, kan het
Zjjn goedkeuring wegdragen dat de een
omkomt, terwijl de ander baadt in de
weelde f Driewerf neen. Gods Woord leert
het anders, De strfld zullen we er tegen
aanbinden met al den efnst onzer ziel.
Al moest het ons zware offers kosten.
We mogeD, we kunnen niet anders.
Overal sociale ongerechtigheid. Overal
sociale zonden. Het zal ods misschien
pijnlijke oogenblikkeD bezorgen, maar
geon nood, al moeten w|j tegen eigen
vrienden strijden. Gods recht gaat boven
alles.
Aan Patrimonium is het weggelegd
dat werk op te nemen. Niet voor teleur
stelling terugdeinzend, niet vertragend,
maar altijd op de wacht. Slaan we dan
de handen ineen en praten we niet lan
ger. Het //ga heen en wordt warm" kome
niet over onze lippeD. Maar in den Naam
des Heeren op ten strijde, tegen alle
machten die zich tegen ons stellen. Ge
rechtigheid verhoogt een volk, maar de
zonde is een schandvlek der natie.
Wij hebben gezegd.
Uitgebracht op de openbare ringvar-
gadering van 17 December 1912.
De Commissie:
P. BOON. GriJpskerke.
W.WATTEL, Rapporteur,
Middelburg.
„De berichten aan de bladen te Kon-
stantinopel laten weinig twijfel bestaan,
of Turkije zal het ultimatum van de ver
bonden Balkanstaten verwerpen".
Hoe nu? Is dat nu te rijmen met de
tallooze berichten van tegemoetkomend
heid en vredelievendheid van de zijde
van Turkije?
De houding van de Ottomansche ge
delegeerden geelt geheel de meening van
den ministerraad weer. Spoedig zal nu
een beslissende stap de geruchten be
vestigen. Aan het slot vaD den Turkschen
ministerraad hreft meu Zaterdag Resjid
pasja last gegeven het ultimatum der
verbonden Balkanstaten te verwerpen
en aan den eisch van Adrianopel en de
eilanden vast te houd6n. Waarschijnlijk
zal dus hervatting van den oorlog het
pleit moeten beslechten. De Turken heb
ben nog niet willen leeren. Wanneer
zullen zij zien, dat de hulp van hun
Allah denkbeeldig is?
De verbonden Balkanstaten schrikken
niet terug van een vernieuwden strjjd.
Zij bezitten een leger, aldus liet Datief
zich uit, dat tot voortzetting van den
oorlog in staat is. De gedelegeerden zul
len ongetwijfeld heden een eind aan de
vredesonderhandelingen maken, wanneer
de Turken niet alle eischen van het ulti
matum inwilligen, welke voorstellen zy
voor het overige ook mogen doen. En
ingevolge de bepalingen van den wapen
stilstand zullen de vijandelijkheden dan
na vier dagen over de heele linie worden
hervat
Zal ook 1913 nog bloed eischen in
dezen strijd van het Kruis tegeD de Halve
Maan Met angst en vreeze staren wij
in de toekomst.
De Ottomansche vloot is Zaterdag
ochtend ds Hardanellen uitgeloopeD, naar
het heet met strikt bevel een beslissen-
den slag te leveren. In de nabyheid van
Tenedos raakte de vloot slaags. Nadere
bjjzonde/ heden omtrent dit zeegevecht
ontbreken nog.
a s.
Op 1 Dpc. j.l bedroeg de bevolking van
Amsterdam 281.022 mannen en 306.045
vrouwen; totaal 587.067 zielen, tegen
580 960 op 1 Jan. 1912.
Gister bestond de Ned. Heidemaat-
schappy 25 jaar.
Er zyn mensehen aan wie ge 365
malen per jaar kunt vragen of zy wel
varen, en die u onveranderiyk zullen
antwoorden (/By lange na niet; ik ben
altyd vermoeid". Door zoo te antwoor
den, zeggen die menscben de strikte
waarheid. Zy zjjn altyd vermoeid. Of
zy rusten of niet, altyd ondervinden zy
een werkeiyken Indruk van slapheid,
van veimoeidheid. Zy zyn treurig, neer
slachtig, zy hebben nergens lust In,
vermyden het geraas en de menigte;
zij kunnen geen spoedig besluit nemen,
zelfs in de dringendste gevallen, en hun
eenige begeerte is niet behoeven te den
ken of zich te bewegenzy hebben be
hoefte a&D kalmte, stilte, verdooving.
Zulke menschen ïyden aan zenuwver
slapping, langzame bloedarmoede, en zfin
zeer ongelukkig. Al hunne functies on
dergaan een soort van vertraging. Tot
een zekere graad van verstomping, van
verzwakking gekomen, gaai het organis
me zyn verval met schrikbarende snel
heid te gemoet. Om die vermoeienis te
doen verdwynen, om dat organisme op
te wekken, om die bloedarmoede te be
strijden, wat is daartoe noodig?
Men moet het bloed, te arm aan roode
bolletjes, herstellenhet zenuwstelsel,
dat geen veerkracht meer heeft, verster
ken zonder verwyi den levensweerstand
vermeerderen.
Is daartoe een lange behandeling noo
dig moet die met een ing8wikkelden
leefregel gepaard gaan In het geheel
niet 1 Eanige doosjes Pinkpillen gebrui
ken, dat is alles. Na korten tjjd vormt
de zieke zyn eigen leefregel. Zyn eetlust
zal inderdaad vermeerderd zyn en hy
zal met smaak etengy laat hem dan
eten. Zyn levenskracht zal vermeerderd
zyn, ter eeno zyde door hetgeen het
middel daartoe by draagt, ter andere zyde
door een overvloediger en beter opge
nomen voedsel.
De overmaat van levenskrachten, van
bloed maakt dat de zieke zelf zyn ver
dooving afschudt.
De Pinkpillen kunneD het meest uit
geputte gestel opwekken zy herstellen
alle functies doen de levenskracht, die
door ouderdom of smarten, door licha-
meiyk of geesteiyk overwerk, door bui
tensporigheden of verdriet verzwakt is,
weer opleven.
De Pinkpillen zyn verkrijgbaar a f 1.75
per doo3, en a f9.— de zes doozen, by
het Generaal Depdt der Pinkpillen, Van
Eeghenlaan 22huis, Amsterdamvoor
Middelburg en omstreken by Joh. de
Roos, Vlasmarkt K 157voor Goes by
Gebrs. Mulder; en in alle goede apotheken
en drogisteryen.
Vrydag is de eerste Christeiyke
Openbare Leeszaal en Bibliotheek in ons
land te Hilversum geopend.
Peat op Java. Gedurende het 14-
daagsch8 tydvak van 18—31 Dec. zyn op
Java 260 gevallen van pest geconstateerd.
Meer dan 200 personen stierven aan de
pest.
Biykens opgave in „St Crt." van 3
Jan. kwamen in de week van 25 toten
met 3t December 1912 ter kennis van
den centralen gezorsaheidsraad de vol
gende gevallen van besmettelyke ziekten
in Zeeland, van roodvorik: 1 geval te
Goes, RillaDd-Bath en VlissiDgenvan
diphteritis, 3 gevallen te Goes en 1 geval
te Wissekerke (N. B