77 1913
Woensdag 1 Januari
27e jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Eerste Blad.
Staten-Generaal.
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIt-N
Laat ons juichen
EERSTE KAMER.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers. 0.05
19121913.
B ^Wanneer wij ons zetten om als naar
gewoonte een terugblik te slaan op het
jaar dat heenging, en een blik vooruit te
werpen op het nog onbekende nieuwe,
dan is dit met weemoed in het harte. Het
jaar dat heenging biedt er alleszins gele
genheid toe. Wij zeggen nietreden tot
klagen. Nog altijd geldt de wenk van den
Profeet, dat zoo een levend menseh klagen
wil, hjj dit alleen doe om zijn zonden.
Nooit toch mag de Christen aan de bitter
heid, die de Almachtige hem aandeed,
reden ontleenen om over zijn God te
klagen, dewjji het immers ook nu nog
Zijne goedertierenheden zijn dat hy niet
vernield werd. Daarom dan ook nu voor
niemand onzer andere reden totklachte
dan over eigen ongerechtigheidwant bij
wat onthouden of ontnomen werd, of
dreigt ontnomen te worden, blijft het nu
weldra he9ngespoede jaar voor een iege
lijk toch het goede jaar, dat meer zegen
dan rampspoed, meer goeds dau kwaads
bracht. Ook het jaar 1912 is een en al ont
ferming eens genadigen Vaders geweest.
Daarom verstomme de klacht over gele
den verlies, en blij ve het oog droog bij de
herinnering aan bange beproeving van
siekte en dood. Daar is zoo velerlei leed
door anderen geledeD, meer dan door ons.
Daar is zoo velerlei uitgestelde hoop, zoo
menigerlei teleurstelling, waarvan ook
dit jaar gewaagt, in zoo raanigen kring
doorgemaakt. Wy mogeD oog en oor aller
minst hiervoor sluiten. Wie zou niet
zuchten by de herinnering aan de teleur
stellingen die het weder, de regen, de
waterstand den landbouw bracht, en aan
zoo velerlei, waardoor handel en ny ver
heid gedrukt werd! Wie hierop let, die
zögge gerust, dat 1912 geen wgoed" jaar
was. Maar hy vergete niet er by te voegen:
geert kwaad in de stad, dat de Haere niet
doet. En aangezien de Heere geen kwaad
doet en ook geen kwaad doen kan, moet
ook dat kwade, hetwelk Hy zond gotdzijn.
En die velen, voor wie 1912 een «slecht»
jaar was, mogen, dit bedenkende, troost
vinden in het Woord, dat ,alle dingen
moeten meewerken ten goede, dengenen
nameiyk, die naar Zyn voornemen geroe
pen zyn".
En dan komt by deza ervaring van
landbouw en handel, nog de persooniyke
herinnering van menigeen onzer lezers of
lezeressen, herinnering aan persooniyk
en huiseiyk leed, aan de slaande hand
Gods, die eigen lichaamskracht of de ge
zondheid vau gade of kroost trof; aan
den Doodsengel, die een dierbaar fa
milielid aanraakte om, hetzy tydeiyk
buiten gevecht te stellen of voor goed
aan het ouderhart, het hart der geliefde
zuster of verloofde te ontrukkenwee
moed vervult ons by de gedachte aan
de honderden gedolven graven en opge
richte teekenen, met het leven van
evenzoovele dierbaren betaald, en gewyd
door de tranen der overbiyvenden. Doch
ook tot dezen laatsten klinkt de vrien
delijke vermaniDg om al hun bekommer
nissen te werpen op Hem Wiens juk
zacht, en Wiens last licht is, en Die
vaderiyk kastydf dien Hy liefheeft, en
tuchtigt een iegeJjjken zoon, dien Hy
aanneemt.
Maar weemoed vervult ook de ziel by
het herdenken van wat het oude jaar
bracht aan de vorsten en volken, Wy
detiken aan den moordaanslag op bet
Italiaansche Koningspaar, aan den kogel
die aan de oevers van den Manzana-
res den staatsman Canalejas velde; en
aan den^ aanwas van het anarchisme
die met deze moorden en aanslagen
'erband houdt. Wy denken ook aan den.
gruwel des oorlogs die in het laatste
halfjaar de Balkanbewoners teisterde,
al zagen wy ook dankbaar de Halve
*aan teruggedrongen door het Kruis
der Christenheid. Met weemoed geden
ken wy de duizenden jongemannen die
in dezen oorlog het leven verloren, en
scharen ons om de verdrukten,die den
Turk wisten te weerstaan en terug te
dringendoch aan het nee plus ultra
der groote mogendheden gehoorzaam,
met een ontydigeD vrede en een halve
vry making zich moeten tevreden stellen.
Wy denken aan de vele slachtoffers van
de aardbevingen in Turkye, van zoo
menige myn- en spoorwegramp die in
Engeland en Duitschland de menschen
verschrikte, aan den ondergang van
de „Titanic" op haar reis naar New
York, met zoovele edelen en aanzien
lijken, maar ook kl6iDen en geriugen
die, slaaf van hun plicht, weigerden
het schip te verlaten dat straks voor
goed in de golven verdween. Een Stead,
een Astor, een Smith, In aanzien by de
wereld, doch ook die tientallen dagloo-
ners, die den dood niet wilden ontvlie
den opdat anderen voor hen zouden ge
holpen worden.
wy denken aan den hertog van Fife
wiens dood rouw bracht in het Erigel-
sche vorstenhuis, aan den Prins Regent
Luitpold van Begeren die op 91 jarigen
leeftyd werd opgeroepen en aan den
groothertog van Luxemburg die in
'elevens kt acht aan zyn land en gezin
ontvielaan den grooten, misschien wel
den grootsten man zyner eeuw, William
Booth, den energieken generaal van het
jueger des Heils, die na een welbesteed
leven in den dienst van zynen Heer, ein-
deiyk inging in de rustaan dr. Burchard,
burgemeester van Hamburg, den man die
vau zyn hooge plaats zich de belydenis
des Heeren niet schaamde; en steeds
luid zyoe stem weerklinken liet tegen
het ongeloof dat zich door middel van
het modernisme in de kerk nestelde. En
aan zoo menigen getrouwen getuige en
zendingsvriend in ons land en daarbuiten,
die van zyn post werd opgeroepen. Zoo
verloor de zending den jeugdigen y veraar
voor den Heere dr. S. Schocb, hulppre
diker in de Minahassa, door zyn huwe-
ïyk een achterkleinzoon van Gysbrecht
Karei graaf van Hogendorp, den man
van 1813, wiens naam in 1913 opDieuw
in gedachtenis komt; voorts den hulp
prediker op Tabowaa M. Brouwer,
den vader van deD Zendingsverzorger
dr. Brouwer. En wie gedenkt hier niet
met zekeren spyt in de ziel het heen
gaan van Christengeleerden als Vale-
ton en Wildeboer; van veteranen uit
den schoolstryd als Wiegand en Iken;
aan schoolmannen ,met minder dienst
jaren doch met zoo ryke beloften voor
de toekomst als Kloppers en Burggraaff
aan rykbegaafde Christen-sociologen ais
Mgr. Konings, den adviseur van den
R. K. Volksbondaan predikanten die
groot waren in den meer bescheidtn
arbeid der philantropie als met name
Bymans, de ziel van het Middelburgsche
Kinderzorg, en Kampstra, den verzorger
van het Haarlemscae diaconessenhuis
en onder da stillen in den lande doch
wier werk groot was voor den Heere,
wegens de zelfverloochening en teedere
naastenliefde, die het vordert, noemen
wy de verdiensteiyke verpleegster 8ia
v. Meile, die voor eenige dagen, na een
ruim twintig-jarigen arbeid in den dienst
der Ziekenverpleging inging in de rust.
Wy noemen slechts enkeleD uit velen.
De lezer vuile de droeve lyst aanen
vrage zich hierby af: hoe was myn ar
beid voor den Heere? Had Hy my, zoo
Hy in 1912 gekomen ware, gevonden
„alzoo doende"
Zullen wy ook [herinneren aan de
moeiiyke tyden, door ons Rechtsche
EabiDet en de Volksvertegenwoordigers
uit de Rechtsche meerderheid in 't afge-
loopen jaar doorgemaakt? Zwygeliever
in dit opstel de kritiek over hen die op
de sluippaden der politiek wandelden,
en een sluipmoord voorbereidden, welke,
zoo God het niet verhoedt, ons volk in
1913 weder een periode als van 1905
1908 tegemoet voerteen periode van
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
s
pitioos regeeren van een liberaal, door
socialisten, bemtelings geplaagd en be
schermd, bewind.
Het jaar 1912 is een jaar V3n woeling
en stryd geweest. Nog altyd ervaren
Frankryk en Spanje dat Marokko zich
Diet ongestraft laat uitwisschen uit de
ry der onafhankeiyke volken. Italië
streed met Turkye over het bezit van
Tripoli en wacht nog steeds in spanning
af, of rustig bezit van het geroofde ooit
mogeiyk zal zyn. Turkye ontving van
zyn oude vasalien een slag, die alleen
door onrechtvaardige tusschenkomst
der zes groote mogendheden geen
genadeslag werd. Engeland» liberale
Kabinet bad ook dit jaar voortdurend
de handen vol aan lastige suffragetten en
booze stakingen Oostenryks oude keizer
worstelt nog steeds tegen den rassen
haat die tot in de Kamers van Afgevaar
digden zyn onderdanen als wilden tegen
over elkaar laat staanen betreurde in
die worsteling het verlies van zyn rech
terhand Aerenthal, geiyk Spanje'sjeug
dige vorst zich zyn trouwen raadsman
Canalejas zag ontvallen, geveld door een
uit de velen die het «noch God, noch
meester" tot ïyfspreuk kozon. De stryd
tueschen twee groote staatslieden in
Noord Amerika uit eenzelfde party om
het presidentschap dezer machtige repu
bliek viel ten nadeele van beiden uit,
en zoo zal in 1913 voor 't eerst weer
sinds vele jaren, een democraat zijn
zetel hebben in Washington» Witte Huis.
De stryd, niet minder te bejammeren,
in de oude Zuid-Afrikaansche Republiek,
thans Britsch Wingewest, zy het ook
met zelfstandig bestuur, tusschen twee
beroemde Boeren Botha en Herzog
werd ten nadeele van dezen lsatste be
slist. De oprechte Vrystater moest het
afleggen tegen dan meer politiek aange-
legden Transvaler, die niet meer dan hy
zyn vaderland liefheeft, doch niet door
loslippigheid de goede verstandhouding
met het Engelsche gouvernement weDscht
te verstoreD, nu immers eenmaal ook het
arme Transvaal in Engeland* macht is,
en van diens genade of ongenade af han-
keiyk. Neen, wy vragen niet aan wiens
zyde wy staan. Wy betreuren het slechts
dat dit kleine land met zyn vele helden
doch weinige diplomaten, door dit mis
verstand tusschen twee die eigeniyk
hetzelfde bedoelen en begeeren, ia twee
partyen ligt verscheurd en een zyner
beste zonen tot werkeloosheid doemt.
In ons eigen land waeht ons in 1913
een niet minder ernstige stryd. Alvo
rens als zonen van hetzelfde huis God
te danken voor de bevryding van Neder
land in 1813, en de hernieuwing van
het verbond tusschen Nederland en
Oranje, zullen de kiezers den onbloedi-
gen stiyd aangaan om da meerderheid
in de beida Kamers en in de Staten en
Raden van ons land. Zy er tusschen hen
die den Heere vreezen, en het verband
tusschen Godsdienst en Staatkunde er
kennen, en de eere Gods ook in Staats
recht en Wetgeving wenschen te zoeken,
een nauwe vereeniging door den band
der liefde en des vredes; en zij er een
eenmoedig optrekken onder de Kruis
banier tegen de „Roode vlag iD den mist".
Doch met de vastgehou en bewustheid
dat het niet een strya galat tegen een
buitenlandschen overweldigermaar een
stryd tusschen mannen van hetzelfde
vaderland, die elk voor zich overtuigd
zyn dat zij het zyn die het goede voorland
en volk zoeken.
Moge 1913 ons in deze gesteldheid
vinden, gedachtig aan den raad, Nieuwe-
ja&r 1895 door een 89-jarigen grysaard,
onzen onvergetelyken Nicolaas Beets,
ons, volk van Nederland, toegezongen
Ontaard niet, volk van Nederland,
En laat u niets beduiden
Ontaard niet eerbre burgerstand
Ontaardt niet, kleine luiden
Ontaardt niet, gy die trouw gezind
Uw brood by handenarbeid vindt!
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere legel
meer 10 cent.
Biyft die gy waart voor dezeD,
En die gy nog kunt wezen.
Laat niets, al zyn de tyden slecht,
Het goede in n besmetten
Verzaakt geen plicht; betwist geen
[recht
Toont eerbied voor de wetten.
Verbeetring iypt by orde en ru9t,
Als Vrede en Deugd elkander kust
Nooit kwamen goede dingen
Door dreigen of door dwingen.
Dat is van ouder herkomst wyd
Aan jongen en aan ouden
Door d' allertreffeiyksten altyd
Betoogd en voorgehouden
Dat is, door beide schade en baat,
Alom bevestigd vroeg en laat
En zouden zy die 't weten,
't In Nederland vergeten P
Komt zingt op dezen dag, een hoog
[veiheeven toon.
Den Heerscher van 't Heel-Al, die zit
[op 's Hemels Troon i
Ziehier een paar regels van «Een Ze-
genwensch tot opwekking van alle In-
woonders van Nederland, om te gedenke
de Wonderen des Heere, aan ons bewezen
in dit afgeloopen Jaar," dateerende van
den 28 Febr. 1793. Een ODzer oudste
abonne's gaf ons inzage van dit vooral
om z'n historische byzonderheden
merkwaardige document en stond ons
toe een en ander daaruit af te drukken.
Deze „Zegenwensch" werd „gerymt door
Leendert Visser, onder Numansdorp,
genaamt de Buytensluys" en «te Rot
terdam gedrukt (voor Hendrik Wilschut)
by Johannes Scbtffers, Boek-Drukker, in
de Prinsestraat, by de PenDings-Brug B
Dankbaar maken wy gebruik vau het
vriendeiyk aanbod en nemen we voor-
loopig den .Toezang" over, om wellicht
later op den inhoud van den hoofdzang,
den succesvollen stiyd van Klundert en
Willemstad, terug te komen.
Zy onze dank by den aanvang van
dit nieuwe jaar niet minder vurig en
oprecht dan in deze weinige coupletten
is uitgedrukt. Ook al was ons dierbaar
Neerland het afgeloopen jaar den onder
gang niet naby, toch heeft de Heere ®ns
vaderland en het Oranjehuis in velerlei
opzicht kenneiyk gezegend.
Stemmen wy daarom van ganscher
harte met de volgende jubeltonen in.
Burgers laat ons zamen juigen
In het nieuw begonnen Jaar/
Eu den Heere dank betuigen/
Steld u stem op deeze snaar
Zingd en boezemd overluyt/
Goden uwen danktoon uit;
Laat de stem meer klinkend buygen/
Dankbaar opwaards nedrig heen
Tot den troon der Heeriykheen.
Dank zy 't eeuwig Opperweezen/
Die ons wonder heefd gespaard
Gy/ 5 Godmoet zyn gepreezen/
Gy hebt ons gered/ bewaard/
Toen den hoogsten nood gebooren/
En ons Neerland scheen verlooren/
Wie kan u goedheid looven/
Wonderdoende M»j«steyd
Al u doen is Heeriykheid.
Hemel Goedheid 1 wil ons spaaren
.Spaard uw dierbaar Vaderland/.
Laat uw Engelen ods bewaaren
Dekt ons met uw Vaderhand;
Blyft in allerley gevaar
Ons een schild en beukelaar;
Kan het zyn rek onze jaaren
En wees onzen Toeverlaat
In een wee beknelden staat.
Spaar 's Lands Oudste/ spaar de Helden
Van 't Oranje Ryk Geslacht/
Die thans stiydent zyn ten Velden/
't Hoofd van Neerlands Helden magt/
Blyft/ achblyft Oranje by
Stryd met Neerlands Helden vry
Doed de twist en wrok verdwynen
Schenkt by helderen Dageraad/
Den ouden luyster aan den Staat.
Leerd ons dan geloovig leven/
Door den Geest en Christus Vriend/
En hier na dan opwaards zweeven/
Als u Raad is uitgediend.
Waar uw Volk uw Troon omringd/
Eu daar dan volmaakter zingd/
Daar de Seraphs glansryk juigen/
En op onnavolgbaar toon/
Heylig/ Vader/ Geest en Zoon.
Eerst eenige kleinere wetsontwerpen.
By de behandeling van de suppletoire
landbouwbegrooting, betreffende uitga
ven voor bestrijding van mond- en klauw
zeer, maakte minister Talma van die
gelegenheid gebruik om een ernstig be
roep te doen op de leiders by den land
bouw, om, zooveel in hun vermogen is,
te bevorderen de gezondheid van onzen
veestapel, opdat zoodoende door goede
samenwerking van regeering en land
bouw het mogeiyk moge zyn, dat op de
aanstaande groote landbouwtentoonstel
ling in 1913 ODze veestapel in zyn vollen
omvang vertegenwoordigd zal kunnen
zyn, hetgeen by de vorige tentoonstelling
niet het geval was.
De heer Van Deventer zette zyn ver
telling weer voort in verband met de
Indische Begrooting. Nog altyd de in
drukken van de Indische reis Met alle
respect voor z'n opmerkingsgave komt
het ous voor, dat zyn stellingen even
luchtig zyn, ais ae indrukken vluchtig.
Zoo leven w© b.v.: De zendingsscholen
in de Minahassa maken een poover
figuur, terwyi de gouvernementscholen
goed zyn.
Ei! Men zal dit wel aanstonds voor
zoete koek aannemen. De minister van
koloniën kreeg al spoedig gelegenheid,
om de beschuldiging onwaar te maken
alsof hy met vuur speelde. De heer Frans-
sen (a.r.) zal trouwens op deze Indische
speech eveneens nader terugkomen.
De minister had in de eerste plaats
nog iets te vereffenen met den heer Van
der Biesen, die in 'n vorige zitting aan-
leidiüg gevonden had den ministerttsme-
lyk fel te bestryden op het punt van
het opiumverbod. En werkeiyk, spreker
die vast in z'n schoenen bleek te staan,
toonde duideiyk de onjuistheden in
's heeren v. d. Biesen's rede aan. Op
Lombok b.v. heeft nimmer een verbod
van opiumgebruik bestaan.
De heer de Waal Malefijt maakte ook
in ons Hoogerhuis een goed figuur. Geen
gemis van kennis van zaken viel op
te merken. Toch hadden wy gaaineten
opzichte van het opiummisbruik een
meer positieve stelling door den minister
zien ingenomen.
Krachtig en overtuigend was het plei
dooi over het onderwys. De minister zag
zich voor zyn fiere houding beloond door
herhaalde bravo's van rechts. Op het
stuk van de onderwyspolitiek was spre
ker heftig geworden; met nadi uk moest
er op gewezen worden, aat de regee-
ncg ieders rechten wil eerbiedigen en
geen pressie uitoefent. Wy sluiten ons
gaarne by sprekers slotwoorden aan
Laat bet nu eens uit zyn met het wan
trouwen, doch laat men een eeriyk woord
ook eeriyk aanvaarden.
De Indische wetsontwerpen werden
z. h. s. aangenomen.
Prinses Juliana heeft als Kerstge
schenk een kleine vleugelpiano gekregen.
Urt Assen wordt aan de ,N. R. C."
gemeld, dat prof. Treub zich niet meer
voor een Kamercandidatuur beschikbaar
stelt.