No. 76 1912
Maandag 30 December
27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
UWING!
Mséoh,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
■echt
leid
It kit;,
HIP,
de Knecht
HMMeiNrg.
inadruppels!
tor ziek VEE,
:N, VARKENS,
EN.
m en brochures
n Generaal A gent
'L HARDER, St.
iddelburg.
LY TÜSSCHEN-
teriam.
laar.
at, heek Kerspel.
os,
i, bjj JAC. GE-
'kerke.
te Arnemuiden
liggende by den
te koop,
y P. ARENDSE,
Itei
Paarden
lanfeomende
J. SIMONSE Ss.,
dienst terstond
VAN DAMME,
voor geruimen
ansknecht,
fersknecht,
ede beschikbaar,
nnaJacobaptlder
vraagd
3ERG, Mr. Tim-
gem. Grijpskerke.
aart
Knecht
of vroeger
i, Wissenkerke.
rt a. s.
MINICUS,
Vemeldinge-
30 spoedig moge-
)ode.
;en 1 Mei
ienstbode#
ij D. BOOGERD,
lei
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DEJONGE-VERWEST, te Goes
Staten-Generaal.
EERSTE KAMER.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
De Balkan Oorlog.
PRIJS DER ADVERTENTltN
Binnenland.
INGEZONDEN STUKKEN.
Uit de Provincie.
Goes- Benoemd tot Inspecteur der
gemeente-belastingen te 's GraveDhage
de heer H. D. van Dellen, thans adj. con
troleur der gemeente-belastingen te Zaan
dam en vro-ger werkzaam ter gemeente
secretarie alhier.
Goes. [Met harteljjken dank ontving
de wijkzuster voor de Kerstdagen voor
NADRUPPELg
3m Kinapraeparaten van
n te brengen, wijzen wU
zonder den naam
voorzien van het woord
NIET ui, onze fabriel
iaarom steeds
a f 0-75.
:ura,
VOP
ÖQP"
nmerman, lam-
5er J. BRAAMSE,
e n s z a n d.
- van der Vliet»
tELIS, Arnestein,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
h ge-Verwest, Goe*
In het jaar dat weer hg na geheel
achter on« ligt ontvielen aan ons vader
land en aan 't buitenland door den dood
weer vele bekende, hooggeachte of ver
dienstelijke mannen en vrouweD, van
sommige waarvan wij hieronder de na
men laten volgen
In ie provincie
A. van Schelven, hoofd eener school
te Go?s; Van Ockenburg en Van der Meer,
leden van den gemeenteraad te Vlissin-
genGeill, burgemeester van Ter Neuzen
Hennequin, oud-burgemeester van Aar
denburg Dekker, oud-burgemeester van
Wemeldinge; v. Hardenbroek, oud-bur
gemeester van Domburg; ds. Hijmans
te Koudekerksds. Bokma te Krabben-
dflke; ds. Elffers, emeritus pred. van
WolfertsdijkZaalberg, emeritus pred.
van Zierikzeej Poppe, lid van den ge
meenteraad te Oostkapelle; Lantsheer,
oud-wethouder te OostkapelleAbra-
hamse, wethouder te St. LaurensL. A.
Knltel, lid van het burgerl. armbestuur
te GoesBertel, godsdienst onderwijzer
te Middelburg; W. J. 3. Koole, oud-lid
van den gemeenteraad te Middelburg;
Overman, lid van den gemeenteraad te
Tboien; De Borst Verdoorn, leeraaraan
het gymnasium te Middelburgv. Spreng-
ler, majoor bij het 3e regiment infanterie
te MiddelburgBevio, oud-secretaris van
IJzend()ke; Hermans, oud-hoofdinspec
teur der Maatschappij Zeeland te Vlis-
•ingen; Hosang, notariB te Middelburg;
H. Buregraaff, hoofd der Cbr. school te
Goes; dr. de Glopper, oud-lid van den
gemeenteraad te Aardenburg; dr. Helder
man, burgemeester van Wissenkerke;
Hage, lid van den gemeenteraad te
Scherpenisse, Bethe, oud-comsnis-gnffier
ter gem. secretarie te Z erikzeeG. L.
Kakebeeke te Middelburg; Jeras, oud
wethouder van MiddelburgKraamer,
veearts te SouburgLagerwey, kapt. bjj
het 3e regiment infanterie te Middelburg
J. Huthen te Terneuzen, dijkgraaf van
het waterschap Zuid, c.a.A. de Kok,
oud-wethouder van KrabbendjjbeA.
Jan se lid van den gemeenteraad te Me-
liakerke, J. Koene, wethouder te Bigge-
kerke.
In ons vaderland:
De oud-ledan der Tweede Kamer's Ja
cob, HenntquiD, Dobbelmann, H. Seret
en Blooker;
het lid van de Eerste Kamer mr. H.
J. Kist
de oud-minister Rochussen
de professoren en oud-professorenVa-
leton, Wildeboer, R'tter, v. d. Ham, W.
M. Gunning;
de predikanten en emeritidr. G. J.
Vos Az., D. J. v. Djjk, Vlug, Diermanse,
CraandiJk, W. G. Smitt, S. J. Richard,
Oegema, dr. Dijserinck (oud-pred. te Vlis-
singen), Gann Dun, Hattink, Folkerts,
v. d. Lip, Visser, Kampstra (directeur-
pred. van het N. H. Diaconessen buis te
Haarlem), Mummelen, Brunemeijer (oud
ste emeritus pred. bjj de geref. kerken)
voortsSnouck Hurgronje, oud-lid van
den gemeenteraad te Den HaagDomi-
nicus, 2e luit. der inf. Ned. IndieKoek
koek, kunstschilderM. Wiegand, hoofd
eener Chr. school te Amsterdam; Mgr.
Konings, oud-adviseur van den Ned. R.
K. VolksbondJorissen, oud-lid van het
gerechtshof van de voormalige Zuid-
Afrikaansche RepubliekRechlien Morra,
lid van de Rekenkamer; dr. S. Schoch,
hulpprediker in deMinabassa; M. Brou
wer, hulpprediker; Kloppers, districts
schoolopziener te Groningen Gerritse,
oud-commies der loodsen te Terschelling
Styffardt, uitgever te Amsterdammr.
A. baron v. Dedem, burgemeester van
Dalfsen; G. v. Rjjo, bibliothecaris van
Rotterdam Van Woerden, directeur der
landsdrukkerijBoele van Hensbroek,
dichter en uitgeverGevaerts van Si-
fflonshaven, oud-wethouder van Den
Saag; Iken, oud-directeur eener Zendings
school te DepokJ. H. de Wildt, kolonel
commandant van het 3e reg. infanterie
te Bergen-op-ZoomColder, voorzitter
der deurwaardersvereenigingmevrouw
Schook—Haver, verzorgster van het vrou
wenkiesrecht Mo9s, directeur van
's R(jks PrentenkabinetGroneman, oud
heidkundige te Djocjocarta.
In het buitenland:
Felix DahD, schijjvei te Breslau Pater
HyaciDtbe LoysonAerenthal, eerste
minister in OostenrQkCanalejas, eerste
minister in SpanjeLioenghoeng, minis
ter in China; Brissor, voorzitter der
Fransche KamerClara Bartov, verpleeg
ster Astor, Stead en andere slachtoffers
van het vergaan der //Titanic"Passy,
nestor der vredesbeweging te Parijs;
Leroy Beaulieu, staatsman en socioloog
te ParjjsWhite, oud-verdediger van
Ladysmith; Alma Tadeaia, kunstschilder;
Wright en Latham, aviateurs; dr. Armares
Hansen, vinder der leprozenbacil te Chris-
tianiaFiurschheim, socioloog te Berlijn
lord Lister, medisch hoogleeraar te Lon
den; Mgr. Fischer, Aartsbisschop van Keu
len Generaal BoothSchleier, vader van
het VolapukMaggi, de vervaardiger der
Maggi-blokjesMarshal von Bieberstein,
Duitsch gezant te Londen Beernaert en
De Lantsheera, aud ministers in België
Professor Jan Lion Cachet, te Burgers-
dorp; Sherman, vice-president der Yer-
eenigde StateD van Nuord-AmerikaDr.
Burchard, burgemeester van Hamburg
(Christenbelijder, tegen het modernisme
in da Kerk); Prof. Stiffens te Holland
Michigan Mgr. BrouwersJoachim III,
de Giieksche Oekumenische Patriarch,
en Von KiderlenWachter, Duitsch staats
secretaris.
De vorstelijke personen
Wilhelm, groothertog van Luxembui g
Frederik V, koning van Denemarken
Prins George van CumberlandAndries
Kopussus Effendi, vorst van SamosHer
togin Vera van WurtembergHertog van
Fife, echtgenoot van prinses Louise van
EngelandMaria Theresia, infante van
SpanjeMoetsohito, Keizer van Japan
Maria van Hohenzollern, weduwe van
Philips graaf van Vlaanderen, moeder
j van Koning Albert van BelgiëLuitpold,
prins regent van Bejjeren.
Wij hebben ook een strjjd tegen de
opium te voeren. Het opiumschuiven
heeft verderfelijke gevolgpn voor lichaam
en ziel beide, vandaar dat wjj in
Indië een gevaarlijken vijand hebben
evenals we in het moederland met den
drankduivel hebben te 3tïijden.
Geen pogingen mogen nagelaten wor-
deD, om het kwaad deD kop in te druk
ken. De heer van der Biesen (r.k.) voelde
zich geroepen in den Senaat den minister
op eenige tekortkomingen te wijzen. Da
maatregelen, die tegen het opiumkwaad
genomen worden, z(jn niet in verhouding
tot den omvang hiervan. Wat is echter
de zaak? De regeering wil de ruim 30
millioen gulden, door het opiumgebruik
verkregen, niet gaarne missen. De inan-
cieale kwestie belemmert het goede werk.
Mag dat De heer van der Biesen toonde
aan dat als wjj de opiumbaten verliezen,
w(j veel meer zullen verdienen, dan.wij
thans denken.
Wanneer men maar eenigszins den
omvang van het kwaad kent, zal men
volmondig toestemmen, dat er een eind
aan gemaakt moet worden, zelfs ten
koste van vele millioenen. De regeering
kan nu nog handelen. Zij moet nu rog
een verbod uitvaardigen.
Nadat de heer Hovy (a. r.) een warm
pleidooi gehouden bad voor de propa
ganda van het Christendom in Indië
onder heidenen en Mohammedanen, be
sprak de heer van den Berg (a. r.) het
rassenvraagstuk en de grieven der Chi-
neezen. Des e zaken hebben wij reeds
bjj de behandeling in de Tweede Kamer
gevolgd, zoodat wjj er hier niet lang bjj
zullen stilstaan. Trouwens, nieuwe ge
zichtspunten zijn er niét geopend.
De minister, de heer de Waal Malefijt,
werd Zaterdag nogal bestreden en niet
alleen door zijn tegenstanders. Ook de
heer van den Berg had klachten aan
het adres van de regaerlng. Hg wenschte
unificatie in bestuur en rechtsbedoeling
en wegneming van alle beletselen tot
verspreiding van het christendom. Op dit
punt nu had de minister spreker teleur
gesteld. De gelijkstelling kan het rassen
vraagstuk niet oplossen.
De heer van Nierop (1.) bestreed de
voorgestelde wijzigingen van de inkom
stenbelasting, waardoor deze belasting
ongelijkmatig zou gaan werken. Nu, van
deze zjjde is bestrijding minder onge-
wood, dan uit de antirevolutionaire ge
lederen zelve. Ook de heer Laan (1.) droeg
wat bjj en de heer van Deventer (v. d.)
had heel wat te vertellen na zjjn groote
Indische reis. En nietwaar, hjj die verre
reizen doet
De heer Van Deventer wist werkelijk
heel wat interessants te vertellen over
den toestand, waarin de Javaan nog
verkeert, den toestand van Java's wegeD,
omtrent da heerendien sten, enz. De groote
reis heeft spr. in de gelegenheid gesteld
alles in Indië in vogelvlucht te zien en
te spieken met velen van allerlei rang
en stand.
Met de reorganisatieplannen van het
bestuurswezen was de heer Van De
venter allerminst ingenomen. Doch, vra
gen wij on 8 af, is dit oordeel ook al
een gevolg van de Indische reis? Om
zich hierover een juist oordeel te vormen
is meer noodig dan algemeens indrukken
op een rondreis opgedaan. We halen
ongeloovig de schouders op en zeggen
Laat de heer Van Deventer zich nu as
jeblieft aan zQn vertellinkje over den
Javaan houden. Het overige laten we
gaarne aan de actieve en deskundige
regeering over.
De Turksche voorstellen zjjn er nu en
ze hebben reeds het onderwerp der be
sprekingen uitgemaakt. Ziehier, hoe de
Ottomansche tegenvoorstellen eruitzien.
Ie- Het wilajet Adriauopel bljj ft onder
het onmiddellijke bestuur van Turkije.
2e. Macedonië wordt veranderd in een
vorstendom met Saloniki als hoofdstad
onder suzereiniteit van den Sultan, doch
onder een vorst gekozen door de bond-
genooten en aangewezen door den Sul
tan. De vorst zal een protestant zjjn uit
een neutralen staat.
3e. Albanië zal autonoom worden on-
de soevereiniteit van den Sultan en ge
regeerd worden door een vorst uit de
keizerlijke Ottomansche familie, gekozen
voor vijf jaren en herkiesbaar.
4e. Alie eilanden in de EDgelsche Zee
blijven Turkscb.
5e. De Kretenzer kwestie wordt niet
door de conferentie beslecht maar door
Turkije in overleg met de groote mo
gendheden geregeld.
Het is te begrijpen, dat deze voor
waarden maar niet voetstoots aangeno
men werden. De eerste gedelegeerden
der Balkanstaten, die achtereenvolgens
aan het woord kwamen, wezen er op,
dat de grondslag van de tegenvoorstel
len van Turkije geheel verschilde van
dien, door de verbonden Balkanstaten
gekozen. De voorstellen van Turkije,
zeiden zij, hielden geeD rekening met
de feiten en den toestand zooals die door
den ooilog geworden was en de Turken
hadden de aanspraken der verbonden
Balkanstaten op grondgebied niet in
overweging genomen. Verschillen de spre
kers zeiden, dat de Turksche voorsteilen
onaannemelijk waren en geen grondslag
voor een beraadslaging konden vormen.
Men verzocht der Turksche delegatie
nieuwe tegenvoorstellen voor te leggen,
die met den grondslag van de voorwaar-
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 18 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent
den van de bondgenooten rekening
hielden.
De Ottomansche gedelegeerden vol
hardden voorloopig bij hun zienswijze,
doch op de vraag of deze voorstellen
hun laatste woord was, gaven zjj geen
bepaald antwoord. Men b8weert, dat de
Turken meer voorstellen bjj zich hebben,
om er beurt om beurt mee voor den dag
te komen.
Wanneer z(j onhandelbaar worden zal
de tusschenkomst der mogendheden toch
nog ingeroepen moeten worden Het ge
duld van de bondgenooten is reeds lang
op de proef gesteld, weldra is het uit
geput. En dan Ja, dan staan we wellicht
voor" de meest gecompliceerde Euro-
paesche verwikkelingen.
Alles hangt nu van Turkjje's houding
af. De algemeens indruk is niet ongunstig,
doch de beraadslagingen in Londen wor
den met spanning gevolgd.
Tweede Kamer. De leden der Tweede
Kamer zijn ter vergadering bijeengeroe
pen tegen Dinsdag 7 Januari, ta half
twee.
Qrondwetehersienning. Naar de „N
R. O." verneemt, zullen zeer binnenkort,
wellicht reeds hedenavond, de voorstel
len van de regeering ten aanzien van
de Grondwetsherziening bij de Tweede
Kamer inkomen.
Minister Regout. De minister van
justitie mr. E R. H. Regout, die zooals
eenige dagen geleden gemeld werd zich
om gezondheidsredenen gedurende eeni-
gen tijd met verlof naar het buitenland
zou begeven, na een voorafgaand kort
verbljjf op het kasteel van zijn zwager,
jhr. Smits van Ojjen, bfi EicdboveD,
heeft Zaterdag, na uit Noord-Brabant in
de residentie te zjjn teruggekeerd, de
reis naar het buitenland aanvaard.
De Hollandsche Bond van Chris
telijke harmonie- en fanfarevereenigin-
gen heeft besloten in de maand Augus
tus een onderllDg concours te houden,
zoo mogeljjk in de omstreken van Vel-
sen. Het aantal aangesloten corpsen be
draagt thans 29. Over het geheel heerscht
er een opgewekt bondsleven.
(Bnilw ▼«raBtwserdalijkhaul dar Radactie.)
Mijnheer de Redacteur,
Ik meen dat het wel volkomen over
bodig zou z£jn in een Walchersch blad
een lang pleidooi te gaan houden voor
het Walchersche vervoermiddel „par ex
cellence" de Walchersch9 huifwagen.
Naar aanleiding van het ingezonden
stuk van den Heer J. A. Clarijs, Rijtuig
fabrikant te 's-Heerenhoek, wil ik daarom
slechts van een kort wederwoord dienen.
Ten eerste dan wat „mooier" is: een
huifwagen of een „Utrechtsch wagentje"
Vraag dit niet aan den Heer Clarjjs, die
niet op Walcheren thuis hoort en boven
dien waarschijnlijk geen Walchersche
huifwagens vervaardigt (wél Utrechtsche
wagentjes vraag het ook niet aan
//NehaleDnia", die zoo chauvinistisch is,
da Walchersche kleederdrachten, vervoer
middelen en vele andere eigenaardigheden
veel mooier en aantrekkelijker te vinden
(practischar ook), dan geïmporteerde
massa-cmfectiekfeeding (uit Parijs???),
geel-geschildevde of zelfs geverniste wa
gentjes (uit Utrecht???), neen, die beide
zjjn niet onbevooroordeeld, maar varag
hetden eersten vreemdeling den bes
ten, dien ge te Middelburg op de markt
ziet loopen Die zal u antwoorden.,.
Z|j die gereisd hebben weten hoe schil
derachtig de S ciliaansche boerenwagens
„doen* op de landwegen in de omstreken
van Palermo, laDgs de boorden der blauw
groene Mitd-dlandsche Zee. Srel u daar
voor een Uirechtsch wagentje. ZjJ
kennen ook de cariools eu „stolkjaerre's",
waarmee men in het hooge Noorden, in
Noorwegen, langs de donkere fjorden en
woest bruisehende watervallen ijjdt. Zul
len we trachten, daarheen «U echtsche
wagentjes" te exporteeren Ik doe niet
mee.
Evenmin als dadr, past zulk een vehikel
op ons mooie, landelijke, groene Wal
cheren. Ja, de huifkarren zfin groen en
de Utrechtsche wagentjes geel... Die
hooien hier niet, al zit men er Dogzoo
gezellig en warm in. Ons Zeeuwsche volk
is niet bang voor een kouden neus, en
het vindt de groote, keurig geschilderde,
ouderwetsche huifwagen veel gezelliger
om met de vrouwe en de guus mee naar
stad to rjjdeD, dan het pretentieuse
Utrechtsch wagentje, dat zjjD neus op
haalt voor een boerenwagen, maar door
een landauer of coupé toch niet voor
„vol" wordt aangezieD.
Maar nu zou ik waarempel toch nog
lang van stof worden.
Hoewel ik meen hiermede de gedebi
teerde onjuistheden voldoende te hebbsn
ontzenuwd, valt mjjn oog nog op eene
laatste bewering van den inzender, die
als argument véór de Utrechtsche wagen
tjes bedoeld, niet anders dan ten goede
kan komen aan het behoud onzer.puur-
Walcherecbe huifwagens. De inzender
zegt nl. dit: „een Utrechtsch wagentje is
van huis uit een rijtuig, bestemd om er
mee voor den dag te komen." Nu, daar
voor behoeven we hier niet van vervoer
middel te veranderen de Walchersche
huifwagens worden ook niet gemaakt om
ze in het koetshuis te laten staan.
Met dank voor de plaatsing,
L. J. VAN VOORTHUIJSEN,
Voorz. „Nehalennia".
Domburg, 28 Dac. 1912.
Geachte Redactie
Met belangstelling namen we kennis
van het ingezonden stuk van den heer J.
A. Cla» jjs, zich noemende rijtuigfabrikant
ce 's Herrenhoek. Het spijt ons het met
Z.Ed. niet eens te kunnen zijn betreffende
zijne opinie over Utrechtsche wageDsen
Walchersche huifwagens. Dit is, zooals
inzender terecht opmerkt, geheel een
kwestie van smaak. Echter is het onze
plicht op te komen tegen zijn bewering,
dat de Middelburgsche verlotingscommis
sie niet bevoegd zou zjjn een keuze te
doen. Die commissie wordt door ons ge
heel en al bevoegd geacht tot een keuze
wat materiaal en afwerking beide betieft.
Want indien een stalhouder en een rjj-
tuigsmid die bekwaamheid niet zouden
hebbeD, zou men dan de keuze soms over
laten aan een herbergier
Het vorige door ons geleverde wagentje
was die commissie zoo goed bevaileD, dat
ons ook nu weer eenzelfde werd opge
dragen.
De heer C. schrijft verder, dat die com
missie beter had gedaan een goed wagen
tje aan te koopen. Wil de heer C. mis
schien zoo goed zjjn eens op te geven wat
er aan het door ons geleverde mankeert
en om welke reden het niet is wat het kan
z|jn. Overigens zijn we het met inzender
geheel eens, als hij beweren wil, dat niet
door alle zich noemende rijtuigfabrikan
ten steeds nieuwe wagens worden gele
verd maar wel eens opgelapte Er zjjD er
die ze van elders betrekken en daardoor
niet weteu wat door hen geleverd wordt.
Een wagen moet toch door den fabrikant
geheel en al van nieuw materiaal en onder
zijn toezicht worden gemaakt.
Met dank voor de opname teekenen we,
hoogachtend,
Grfipskerke. Wed. P. DE KAM.