No. 60 1912 Maandag 9 December 27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
Uit de Pers.
De Balkan-Oorlog.
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE
LEESTAFEL.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
Zij, die zich met 1 Januari a s. op
ons blad abonneeren, ontvangen het
tot dien datum gratis.
9 Dec. 1912.
Onze aandacht wordt gevestigd op een
mededeellng in De Ned. vaD 11 Nov. j.l.
als zou in Zaandam door de antirevo
lutionairen in 1909 by de herstemming
Duys aan zyn zetel zyn gehoipeD. Dit
is een onjuistheid die wy reeds vroeger
hebben weersproken. Thans geschiedt
die ook door den voorzitter der Centrale
Anti-Rev. Kiesvereeniging in Zaandam.
Deze meldt aan De Standaard dat, mis
schien op een enkele na, de antirevolu
tionairen aldaar zich hebben gehouden
aan het advies der leiders: onthoudtu.
Wel moeten Katholieken om den „papen
hater" Tideman te weren Dujrs hebben
gestemd. Een abuis dat zich daar althans
wel niet meer zal herhalen.
De Chritlelyke Pers.
In de Nieuwe Zeeuwsche Courant lezen
wjj het volgende
Naar men ons mededeelt, zal door
een tiental heeren, wier naam een
goeden klank heeft in ons district, een
krachtige campagne op touw worden
gezet voor de Katholieke pers. Iedere
gelegenheid zal worden aangegrepen
om de liberale couranten zoo mogelijk
uit alle Katholieke gezinneD te weren
en door goede Roomsche bladen te
vervangen.
Zonder hier een „oratio pro domo®
te willen houden, juichen wij deze
actie van harte toe, omwille van het
princiep. Immers hoe mooi, hoe inte
ressant, hoe technisch volmaakt een
liberaal en neutraal nieuwsblad ook
moge zQn, door de beginselen, die het
voorstaat, of door het wegdoezelen
der beginselen die de Katholiek be
hoort voor te staan, hooren zulke bla
den in een Roomach gezin niet thuis.
Laten toch van onze tegenstan
ders leeren. In gein enkel liberaal gezin
zal men „Tijd" of „Maasbode" vinden.
Dat is van liberaal standpunt bezien
consequent. Zijn ook w(J zoo conse
quent 1
Voor het schoone plan der heeren
pers-propagandisten een welgemeend
bravo 1
Valt er voor ons uit dit voorbeeld niets
te leeren
Wfl willen het stukje eens omwerken
en het onzen lezers in dezen vorm voor
zetten
Er diende een krachtige campagne op
touw te worden gezet voor de Chris
telijke pers. Iedere gelegenheid moet
worden aangegrepen om de liberale
couranten zoo mogelijk uit alle Christe
lijke gezinnen te weren en door goede
Christelijke bladen te vervangen.
Zonder hier een „oratio pro domo»,
een rede voor eigen belang, te willen
houden, zouden wij een dergelijke actie
van harte toejuichen, omwille van het
princiep. Immers hoe mooi, hoe interes
sant, hoe technisch volmaakt een liberaal
en neutraal nieuwsblad ook moge zijn,
door de beginselen, die het voorstaat,
of door het wegdoezelen der beginselen,
die de Christen behoort voor te staan,
hoorer zulke bladen in een Christelijk
gezin niet thuis.
Laten wy toch van onze tegenstanders
leeren. In geen enkel liberaal gezin zal
noen De Standaard of De Nederlander
vinden. Dit is van liberaal standpuDt
bezien consequent. Zjjn wij ook zoo con
sequent
De pogingen van heeren pers-propa
gandisten zullen door ons dan ook met
een welgemeend bravo begroet worden.
Moet deze actie van Roomsch-Katho-
lieke zijde ons niet een aansporiDg zijn
Te veel ambtenaren
Weer is in de Tweede Kamer de
klacht geslaakt dat er aan de ministrieele
departementen te veel ambtenaren zijn,
en dat zjj te weinig uitvoeren.
WH kunnen dit, althans nu, niet be-
oordeelen.
Jaren geleden is door betrouwbare
peisonen wel eens verteld dat zij zeiven
meermalen gezien hadden, dat ambte
naren te laat present waren, veel pijpjes
rookten en een gemakkelijk bureau-
Ipventje leidden. Maar dit kan sinds
verbeterd zijn.
In ieder geval schijnt de klacht op
dit oogenblik minder gegrond dank z(j
de vakvereenigingen en de oppervlakkige
persberichten.
De Nieuwe Courant maakt terecht de
opmerking dat zelfs een minister geen
kans ziet, althans de macht mist om
onnutte, minder bruikbaar gewordene
of voor hun taak onberekend gebleken
ambtenaren te ontslaan.
Daarvandaan komt het dat er schijn
baar zooveel overcompleete werkkrach
ten zjjn. Want wegsturen, dat durft
niemand.
Zoo een departements-chef het deed,
hij zou er van langs krijgen in vakbla
den en vergaderingen, in moties van
afkeuring en scherpe artikelen. Men
kent wel de kracht en het allooi dier
middelen.
Men herinnere zich het ontslag van
de onderwijzers Edelman en Traanberg in
Amsterdam.
Wat geschreeuw over zoo'n wandaad
van de autoriteiten 1
Toen zoo schrijft De Nieuwe Cou
rant onlangs een ambtenaar, die drie
jaar lang zijn ambtsplichten op de meest
ergerlijke wijze verwaarloosde, voor veer
tien dagen geschorst werd, stond onmid
dellijk een vakblad gereed om wee eD
ach te roepen over het griev end onrecht
dat dien vakbroeder was aangedaan. Het
natuurlijk gevolg van deze officieuse on
afzetbaarheid is, dat men naast den amb
tenaar die weinig bruikbaars tot stand
brengt, een tieteden ambtenaar zet om
het werk te doen. Zoo komt men tot een
teveel aan ambtenaren, en kweekt meteen
een toestand die demoralis ?erend werkt."
Er is derhalve niets aan te doen. En
wie zal zeggen hoeveel particuliere
patroons en kantoren geiyke ervaringen
opdoen, en er al even weinig tegen ver
mogen
Laten onze christen werklieden overal
in werkplaats, kantoor en winkel zich
maar steeds beijveren om te doen met
alle macht wat de hand vindt om te
doen, dienende om Jods wil hun heeren,
zoowel de goeden als de kwaden.
Inzake Ommen
had de Stand, vorige week nog de vol
gende driestar
Steeds meer komt aan hei licht, hoe
vele christelijk-hietorische kiezers in het
district Ommen door een paar „slimme-
lingen" in het ootje zjjn genomen.
Er is namelijk door een te groote los
lippigheid van een dezer hooge spelers
uitgelekt, dat heel hun plan om, met be
hulp van de liberalen en socialisten, Om
men om te zetten, reeds eer dr.Kuyper
ontslag nam, in elkaar was gezet.
Ze hadden toch bedoeld, als dr. Kuyper
in Juni 1913 weer canditaat werd gesteld,
hem met behulp van de liberalen en socia
listen te lateB vallen. Op die poets was
heel het plan van deze ooiyke heeren aan
gelegd. Om zich dat genot te verschaffen,
hadden ze alles aangedurfd. En dat zou
dan de groote triomf van 1913 voordeze in
geslopen „Bron8veldianen" zijn geweest.
Vandaar da' 't hun zoo bitter tegensloeg,
toen ze hoorden, dat dr. Kuyper opeens
zfjn ontslag als Kamerlid bad genomen.
Dit ontslag toch verjjdelde heel hun
toeleg.
Een al te bittere teleurstelling.
En het was om zich over die bittere en
harde teleurstelling te troosten, dat men
toen besloot, zonder iets te zeggen, er de
echte christ. historis hen in te laten loo-
pen en dan maar mr. van der Vegte tot
slachtoffer te maken.
Ze hadden dan wel hun wil niet van
de reis, maar dan Toch een pleister op de
wonde.
Wel is beweerd, dat in Ommen nie
mand van chdst-hist. zijde de liberalen
in het bekende complot heeft gelokt.
Hier stellen we echter tegenover, dat we
den man en zijn paard kennen, die het
hiertoe genomen initiatief kunDen consta-
teeren.
De zaak is maar, dat de breede schare
van kiezers, die eerst op Mackay en nu op
Bichon ging, er geen taal ofteekenvan
wist, wat door enkele raddraaiers in 't ge
heim beklonken was.
s Men moet willen.
De Nieuwe Zuth. Crt. wy it een artikel
aan den Balkanoorlog en aan delessen,
die daaruit te trekken zjjn. Zjj spreekt
over de kasteregeering der Turken over
den verlammenden en ontbindenden in
vloed van het Jong-Turksche comité en
merkt dan op, dat deze oorlog voor kleine
Staten by zon der leerzaam is:
Er is nog een les uit dezen oorlog te
trekken, die byzonder gewichtig is voor
Nederland. En deze is, dat een klein
volk volstrekt niet behoeft te wanhopen
aan de mogeiykheid om aan een grooten
Staat het hoofd te bieden. Bulgarije heeft
slechts een bevolking van 41/» millioen
zielen, dus niet meer dan 5U van Neder
land. En welk eene kracht heeft het in
dezen oorlog ontwikkeldhet had in
Thraciê de hoofdmacht van Turkye
tegenover zich en heeft die als kaf voor
zich uitgejaagd.
En de gezameniyke Balkanstaten tellen
nauweiyks het inwonertal van Nederland
en België, zy hebben het niet alleen
kunnen opnemen tegen Turkye, een
Staat, die geheel Klein-Azië, Syrië, Pale
stina, Armenië, MesopothamiS, tot aan
Perziëen een groot deel vanArabië omvat,
maar zfjne legers by alle gelegenheden
verslagen en vernietigd.
Er is echter een maar by en dit is een
afzonderlijke les; welke niet minder
moet ter harte genomen worden. Men
moet willen. Men moet bereid zyn zich
opofferingen te getroosten ook in vredes
tijd. Men moet zich voorbereiden De
Bulgaren beginnen hunne voorbereidin
gen reeds by de schooljeugdvan daar,
dat hun leger zoo strydvaaidig is en zy
nu de nieuwe lichtingen, na zeer korte
oefeningen,als volkomen gedisciplineerde
oorlogssoldaten den vjjand tegemoet
kunnen zenden.
Zy hebben, zoo gaat het blad voort
Zy hebben zich niet verzet tegen al-
gemeenen dienstplicht, integendeel zy
stelden er een eer in het vaderland te
mogen dienen. Zy hebben niet geklaagd
over diensttyd of last van opkomst on
der de wapenen. Zy hebben niet de kos
ten voor hunne verdediging beschouwd
als inproductief, maar als in de allereer
ste plaats noodig, omdat het behoud
van den Staat door hen geacht werd van
hooger belang te zyn dan zyne byzon-
dere inrichting. Zij hebben tegen geen
offers opgezien om bewapening inten
dance en legerinrichting tot de grootst
mogeiyke volmaking te brengenhoe
arm zjj ook waren, uitgeput door pen
eeuwenlang Turksch wanbestuur, heb
ben zy gemeend, dat op alles beter kon
bezuinigd worden dan daarop. En daar
aan, aan die van vaderlandslievende
offerwaardigheid, zoowel in de voorbe
reiding als op het oorlogsveld, danken
zy thans hunne overwinningen. En by
de overige Balkanstaten is het, mis
van 1—5 regels 50 cent, ieder» regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere tegel
meer 10 cent.
schien in eenigszins mindere mate,
evenzoo.
En by allen heeft zich in den stryd,
zoowel by de gewone militairen als by
de aanvoerders, eene vaderlandslievende
opoffering getoond, die eigen leven gaarne
veil had, ontberingen en moeite met
geestdrift verdropg, geen gevaar ontzag,
waar het gold het welzyn des vaderlands.
Die offervaardigheid, zoowel in de voor
bereiding als in de uitvoering, is eene
onmisbare factor, maar eene factor, die,
zooals deze oorlog ons leert, bergen kan
verzetten en ook een klein volk in staat
stelt het hoofd te bieden aan de grootste
overmacht.
De Balkan'volken hebben niet gerede
neerd tegen het overmachtige Turkye
is niets te doen, ze zya niet by de pak
ken neer gaan zitten, neen, ze hebben
gewild, ze hebben gehandeld, ze hebben
zich voorbereid, hun offers gebracht en
ze hebben gezegevierd.
Het blad spreekt ten slotte de hoop
uit, dat deze lessen voor Nederland niet
verloren mogen gaan een hoop, die zeker
door allen, die het wel meenen met ons
onafhankeiyk volksbestaan, wordt ge
deeld.
De wapenstilstand is nu overal, waar
zulks behoorde, afgekondigd. Wanneer
nu de vredesonderhandelingen zullen
beginnen, met zekerheid valt het niet te
zeggen. Uit Konstantinope) wordt nu
weer geseind, dat ze den 14en Decem
ber zullen aanvangen.
In stryd met de verplichtingen, die de
wapenstilstand oplegt, is hier en daar
nog wel een uitval beraamd en uitge
voerd. Zoo opende de Turksche artillerie
van den Tarabosj Vrydag herhaalde
malen het vuur op de stellingen der
Montenegrynen ep de Sjiroka en op de
Oblika. De Montenegrynen, zeer edelmoe
dig, kwamen hun verplichtingen even
wel na en beantwoordden het vuur Diet.
Behalve enkele dergeiyke incidenten en
behalve de gevechten met de Grieken
natuuriyk, heerscht er thans rust op
dén BalkaD.
De oogen worden nu geopend voor al
de veroorzaakte ellende en wanorde Er
is zeer veel werk. Vele ïyken moeteD
nog begraven worden, veie gewonden
verpleegd, vele plaatsen ontsmet en aller
lei hersteld.
Moge het voorrecht van een wapen
stilstand, als pauze tusschen de oorlogs-
tooneelen, enorm groot zyn, algemeen
wordt thans de wensch uitgesproken,
dat het genoeg zy en dat de vredeson
derhandelingen tot een bevredigend re
sultaat mogen leiden.
De les voor da Turken is reeds hard ge
noeg geweest. Waar blyft anders het
einde!
Van een wapenstilstand tusschen
Griekenland en Turkye verneemt men
Diets meer. Intusschen zetten zy de
oorlogsoperaties voort en, mogen wy de
jongste telegrammen gaiooven, wel met
succes, zy bet dan ook niet met schit
terende overwinningen.
Een Grieksch bataljon heeft Syrako,
een klein plaatsje dicht by de Grieksche
grens, op ongeveer vier uur afstands
van Dzjanina, ingenomen. Inmiddels liet
een smaldeel van 6 schepen zich even
voor de Dardanellen zien, echter zonder
een ernstige poging te wagen tot een
aanval of een lauding.
De verhouding tusschen Oostenryk
Hongarye en Servië zou weer iets meer
gespannen zyn. Men meent dat de con
ferentie vaD gezanten Oostenryk vol
strekt geen oplossing aan de haDd zal
kunnen doen. Men weet wel dat Rus
land den oorlog niet wil, maar de sleu
tel van den toestand ligt te Belgrado.
Het gaat volstrekt niet alleen om de
Servische haven aan de Adriatische Zee,
maar om de Servische kwestie in haar
geheel. Oostenryk-Hongarye is besloten
tot het einde te gaan. Slechts de mede
werking van de andere mogendheden
ban thans nog een vredelievende oplos
sing van de crisis geveD.
Servië moet een allerminst vredelie
vende houdiDg aannemen. De toerustin
gen tegen Oostenryk worden met den
dag opvallender. Op den Donau oever
beneden Belgrado zyn talryke geschut-
stellingen aangelegd. Tegenover elk groot
object aan Hongaarsche zyde staan op
den Sarvischen oever kanonnen in bat
tery.
Ook in deze zyn aller oogen op de
mogendheden gevestigd. Verstandig, on
bevooroordeeld en onpartydig overleg kan
een oorlog verhinderen. Zullen zy ons
wederom een teleurstelling bereiden
De Oranjebloem. De netto-opbrengst
van de Oraojebloem is als voigt bestead
Mil. Tehuizen in Nederland f6556,24,
Ned. Mil. Band f2203,93 en Chr. Mil.
BoDd voor O. en W. lndië f 44 6.86.
De Ned. Boerenbond houdt te Ny-
megen een algemeene vergadering op
16 en 17 December.
De Vriend des Huizes, onder hoofd
rad. van ds.J. Scbry ver. Afl. 12. Neer-
bosch' Boekhandel.
Met deze 12e aflevering is ook deze
Jaargang van De Vriend des Huizes weer
voltooid Reeds meermalen prezen wy
dit mooie maandschrift, aan om zyn vele
verhaleD, photo's en illustraties, raadsels,
verzen en muziekstukken, en zoo meni
gerlei biyk vaD de uitnemende wyze
waarop d-'ze Vriend wordt geredigeerd.
In deze afl wering trekt weer byzonder
aan de gravure van het Vrederyk waarby
een fragment is gevoegd uit Da Oosta's
ffVyf en twintig jaren", bet bekende „Op
's hemels wolken zal Hy komeD®. Mr.
H. Verkouteren, de veelwetende histo
ricus, geeft op onderhoudende wyze een
beschouwing over den Balkanoorlog. Het
vertaalde verhaal „Confiteor* blyft, zeker
tot veler spyt, onvoltooid, wegeDS de
Auteurswet. Toch geeft de vertaler nog
een kort resumé van het slot. In ruil
kunnen onze jongens hun hart ophalen
aan „Napoleons tocht naar Rusland* en
het boeiende vervolgverhaal „Berwout".
Het Maandoverzicht gewaagt weer van
velen in verbaal en beeld, die in de laatste
wekeD jubileerden of overleden. Ook de
rubriek „Lectuur voor de Jeugd" is weer
goed verzorgd.
Iedere boekhandelaar neemt gaarne
bestellingen aan op dezen uitnemenden
Vriend, die met Nieuwejaar weer een
nieuwen loop naar en in onze huizen
wenscht te beginnen. Onze beste wen-
schen vergezellen hem
Recht en gericht. Platen van Ha
rold Copping met by schriften van
dr. J. R. CalleDbach, en anderen.
Nykerk, G. P. Callenbach.
De uitgever Callenbach maakt er ernst
mee. Eerst gaf hy in het licht „Naar
het land der vaderen"daarna „Uit een
heilig veriedeü", nu ziet het licht „Recht
en gericht». Met ingenomenheid zullen
ODze lezers de advertentie in ons blad
hebben begroet, waarin hy van deze
uitgave melding maakt. Evenals in de
beide voorgaande prachtwerken hebben
dr. Callenbach, dr. Lu mm erts v. BueieD,
P. J. v. Melle, prof. dr. A. Noordtzjj, prof.
dr. J. W. Pont, dr H. SchokkiDg, G. H.
Wagenaar en dr. B. WieleDga elk een
hoofdstuk geleverd by de aangrypende
platen van Copping. De teekenaar, wy
mogen wel zeggen de schilder heeft in
deze platen met groote juistheid van
het Israël dier dageD, het volksleven In
zyn vreugd en smart, voor- en tegen
spoed weergegeven. Kenners verzekeren
