No. 50 1912 Woensdag *27 November 27e Jaargang N1EUWSBLAD VOOR ZEELAND, CHRISTELIJK- HISTORISGH leid OE, een zwatre >e, :ersknecht J<SL) fi rt VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIkiN Vooruitgang. Staten-Generaal. TWEEDE KAMER. De Balkan-Oorlog. POTTER, rke, Westhoek "ÖP Meliskerke. )ÖF~ vaass DE KAM (op |t benoodigd en te koop, bij M. if, St. Laurens, aart M. MEEUWSE, te Nieuwdorp PAÖTER, Keu ei I, St. Laurens. Ted. J. L. DE ten. d i a> a 11 jB-ROTTERDAM. 11912. fags) van Vlissin- irg 8.30 van Rot- o o t [ZIERIEZEB. 1912. g op werkdagen lagen alleen 7,30. lageiyks, uitgezon- 5op Donderdagen srkdagen en 's Zon- t „SCH SXDI". itterdam, 11912 laan. 17 8,30 10,— -)ins. 18 8,30 10,30 'Tocn.l9 8,30 8,30 Pond. 20 8 31 9,80 früd.21 8,30 10.30 Sater. 21 9,— 10,30 Sond. 23 9, 10,30 laan. 24 9,30 10,30 lins. 2510,— 10,- toen.26 7,30 10,— load. 27 8,- 10,— fry 28 8,30 10,- Sater. 29 9, - 10,- £ond. 30 8,30 10,— )ins. 31 8,30 10,- |l achter eea dust- is het tweede getal ii Y.XO 7.46 4 5 7-S* *a3 T3 S-S f» 2 z <D 3 0 A se Q ui 3 8.17 3 <D 8? W a <D a 0 M 8-55 .02 9.10 9-47 .20 10.43 0.50 D.05 11.22 1.05 I2.29 0.45 11-35 1.32 12.17 1-35 7.bf 8.05 8.12 8.20 8.27 8.36 8.46 «•S3 9.0Ó 9.11 9.17 9.29 9.4O 9-49 lO- 1046 12.13 id via Goch, Crefeld Lg te Goes geen tel- IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. pƒ1.25 Enkele nummers„0.05 UITGAVE DER FIRMA'S EN van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent Familieberichten van 1—10regels 1.—, ledereregel meer 10 cent 8.46 9 43 Verwest Goes. Men kent tweeërlei vooruitgang, een uiterlijke en een innerlijke; een voor uitgang in omvang en een vooruitgang in kracht; een vooruitgang in tal en een vooruitgang in degelijkheid. Niet altijd houden deze twee gelijken tred. 't Gaat er dikwerf mee als met een opgroeiend jongeling, die in de jaren van zijn snelsten groei juist het minst sterk is en van wien gezegd wordt, dat bjj uit zijn kracht groeit. Dan is er veel schijn, maar weinig wezen en komt het voor, dat de groote schijn onder ge brek aan wezenlijke kracht bezwijkt. Ook op geestelijk gebied valt dat verschijnsel waar te nemen, bjj de vol keren en kerken en partijen. Niet altijd is de tijd van den grootsten uiterlyken bloei, de tijd van wezenlijken vooruit gang. Immers, toen de kerk van Chris tus in de dagen van Constanten tot staatskerk verheven werd en de duizen den en tienduizenden de kerkdeur bin nenstroomden, toen de volken in hun ongeschifte massa's haar binnendron gen, toen had de kerk voor eeuwen het hoogtepunt van haren wezenlijken bloei bereikt. „Harmonie/ dat is Diet enkel de eer ste -wet der schoonheid, maar ook van het bloeiend leven. Vorm en inhoud, wezen en openbaring moeten aan elkan der beantwoorden. En houden deze tij delijk geen gelijken tred, dat dan niet het uiterljjke, maar het innerlijke den voorrang hebbe. Beter een krachtige ziel in een zwak tenger lichaam, dan een reuzenlichaam zonder geest. Beter de kerk een klein kuddeke, sterk in geloof en liefde tot haar Heere en Heiland, dan een kerk, die slechts een schijnkerk is en die haar belijdenis is vergeten. Van de laatste kan geen kracht uitgaan. De eerste zal, hoe klein ook, werken als een zoutend zout in het lichaam van heeJ het volk. En zoo ook heeft een party om waariyk te bloeien noodig uit een eigen beginsel te leven, een ken merkend en welomschreven beginsel. Zs moet een eigen standpunt hebben en dat standpunt hebben en dat standpunt moet afgepaald zyn van elk ander. En de party moet haar standpunt en haar beginsel kennen. Een tydelyke overwinning moge met meeloopers behaald kunnen worden, maar zy houdt geen stand. Als de wind omloopt, loopen zulke onbewuste, niet principieele meeloopers ook om en kee- ren zich morgen tegen de vrienden van heden. Daarom wydde men aan het inneriyke altyd de eerste aandacht. Bewerking van eigen party, dat is nummer éénpropa ganda naar buiten, dat is nummer twee. Zoo kan zelfs een slinken in aantal, tydeiyk gepaard gaan met wezenlyke vooruitgang. Dat heeft met name onze party van haren grooten stichter en geesteiyken leidsman, Groen van Prin- sterer en na hém van Dr. Kuyper ge leerd. Schreef Dr. K. niet in de Heraut, nadat Groen in 1871 met den conserva tieven nasleep had gebroken en er slechts een geriDg aantal stemmen op de drie niet gekozen candidaten waren uitgebracht i/Thans eerst weten we, waaraan we ons te houden hebben. Het leger op papier is geschrapt. „Onze duizenden zyn tot honderden weggeslonken, maar die honderden staaD dan ook werkeiyk hun roepiDg bewust sn wel gewapend, te velde. ,We werden altyd door denkbeeldige cfjter8 begoocheld. Hoe sterk waren we wel nietWelnu, die illusie heeft uit. éeven duizend uw hoogste cyfers met ®eu achtmaal sterkeren tegenstander 'oor en achter u. »Dat te weten is goud waard*. ,°oh is vooruitgang naar baiteD, uit weiding vaD het aantal, ook wel dege- ïyk doel en streven van eene party. In dien maar eerst vast staat, dat het in neriyke de voorrang verdient, en de geesteiyke bewerking altyd voorop moet gaan, dan is niets schooner en meer ge- wenscht, dan dat de krachtige ziel in een lichaam zich openbare van toe nemende kracht en grootte. Als de be ginselen maar niet verzaakt worden, de breedte maar niet ten koste van da diepte is, dan is een uitbreken in me- Digte het ideaal van een party en is het winnen van stemmengetal gewis een teeken van bloei. Het zou zeker belangryk zyn in het licht van deze waarheden de rekening eens op te makeD van de onderscheidene partyen en richtingen, en zulks dan met name ten opzichte der sociaal de mocraten, die zulke groote overwinnings bulletins kunnen samenstellen. Gaat hat socialisme vooruit Dat vraagt men onwillekeurig wanneer men in Het Volk leest, dat de jongste ge- meentpraads-verkiezingen voor de soc.- dem. zoo gunstig zyn uitgevallen. Zulke berichten kunnen inderdaad zinkenden moed onder de mannen dier party ver levendigen. Dan flikkert het geloof aan hun toekomst weer op en dat uit zich in de snoevende taal, die wordt uitge bazuind. Toch verwondere men zich niet over de biydschap in de kringen der soc.- dem. over hunne vorderingen. De stem busuitslag in de hoofdstad des lands is bepaald verrassend voor de geesteskin deren van Marx. In duizenden loopen hunne stembuscyfers en het aantal soc dem. leden van het Raadscollege is sty - gende. Zy kunnen van krachtigen groei getuigen. Met een weinig fantasie zien ze daarin dan ook een openbaring van de wet der evolutie en hoort men het voorspel van de generale victorie, de victorie van de zoogenaamde volksparty, van de party van den werkman, die in den klassenstryd allen weerstand door zyn moker verbryzelt. Met een weinig fantasie ziet men in Amsterdam een rood bewind. Toch is het zoo ver nog niet. Vergeet echter niet, dat het socialisme niet stilzit, maar dat de stroom doorwerkt Het groeit ook, ge- ïyk als weleer wy, onder den druk. Het socialisme gaat vooruit. Echter gelukkig alleen in betrekkeiyken ziD, niet in den zin waarin het dit zelf gaarne zou doen gelooven. Wel in den zin van paitygroepeeriog zooals zy die zich deD- ken, niet zoo als de partygroep8ering werkeiyk bestaat. De soc. dem. gelooven in eD prediken den klassestryd. Volgens hen zyn er geene partyeD, maar eigeniyk twee klas sen, die Worstelen, de klasse der prole tariërs en der kapitalisten. En zóó de tegenstelling gedacht, kan er zeker van vooruitgang in tal en invloed by de eer sten gesproken worden. Doch dit is niet de wezenlyke tegenstelling. Wat als een wigge de volken spiyt, is niet het kapi taal maar het geloofNiet in twee klas sen, maar in twee partyen gaan, naar de leer van Groen, de molken uiteen. De party des geloofs staat tegenover die des ongeloofs. En het zal al meer biykaD, dat dit de werkeiyke tegenstelling vormt. En dan is het de vraag, of het socialisme vooruitgaat. Dan zyn er integendeel tee kenen, die te midden van den grooten afval onzer dagen, wy zeD, op Gods genade bemoeienis, op een krachtiger opleven juist van de partyen des geloofs. De vooruitgang der soc. dem. is minder een vooruitgang dan wel een verschui ving in eigen party. Wat het socialisme wint breekt het liberalisme af. De ver sterking is Dog geen versterking van de gelederen links. Zyn de tyden ernstig, reden tot moe deloosheid is er niet. Alleen roept alles ons tot arbeid, tot verhoogde arbeid ter versterking van eigen party opdat er bjj uiteriyke groei vooral zjj inneriyke bloei. 27 Nov. 1912. Ommen. Onze candidaat, trouw gesteund dooi de Katholieken, in Ommen, is niet ge kozen. Dit was te verwachten. De orga nisatie der christeiyk historische Unie, in welke ook de Ommensche kiezers op gevoed en opgegroeid zyn, leent er zich niet toe om van eene stemming tusschen een candidaat van ons en een van de chr. historischen iets voor den onzen te verwachten. De leiders der Chr. histo rische unie zyn bovenste beste brave menschen, doch zy dienen slechts vaa advies, en zyn daarby zoo bescheiden dat zy te g06der trouw den kiezers, die toch een advies krygen om zich prnstig af te vragen of zii er niet naar luisteren zoudeD, tegeiyk aan het veistaDd bren gen dat zy dit advies ook aan hun laars mogen lappen. De Ommensche kiezers, geiykdeEle- sche in 1909 en de Hilversumsche by eerste stemming in 1911, hebben de ba- teekenis van zoodanige adviezen goed ge snapt, en zyD zoo ongeveer met alle maD met een politieken vrijbuiter maegegaaD, met een candidaat, die in engeren zin niet eens meer tot de coalitie kon gerekend wordeD, een tegenstander daarenboven van het Rachtsche kabinet. Dit zyn de consekwenties van een orga nisatie, die den kiesvereenigingen toelaat zelfs op een anderen candidaat te gaan stemmeD, dan dien het hoofd bestuur haar aan de hand doet. De invloed van hoofd bestuur, provinciaal bestuur en plaatse- ïyke leiders, althans in Ommen, is biyk- baar ODgevter geiyk nul. Zoo biyft zelfs het gevaar bestaan, dat, hetgeen nu geschied is tegenover een antirevolutionairen, nog eens wordt uit gehaald tegenover een christeiyk histori schen caDdidaat, een man uit de eigen organisatie. Aldus zullen onze vrienden in Ommen het ook wel hebben ingezien. Met man nenmoed hebben zy den ongeiyken kamp tegen liberaal—socialistisch—christeiyk historische-antigereformeerde, anti-Kuy- per, anti-coalitie-combinatie volgehouden. Met hun 3541 stemmen meer kunnen zy met behulp der Katholieken daar biykbaar niet uitbrengen hebben zy andermaal een goed figuur gemaakt. Om hunnentwil spyt ons deze jam- meriyke uitslag, die de kroon zet op het meest jammeriyke verraad. Maar aan den anderen kant zyn wy er nm velerlei redenen biy mee. Met Ommen is nu een ziekte-verschyn- sel aan het licht getreden, waartegen in christeiyk historische kringen krachtige maatregelen kunnen worden getroffen. Alle voorteekenen toch zyn aanwezig dat wy hier niet te doen hebben met een sporadisch geval. Gelukkig dat het nu reeds uitkwam. Wat zou 't geweest zyn indien dit pas in 1913 aan het licht gekomen ware Dan zouden, in trouw aan de afsnraken, in alle chr. hist, districten de onzen en de Katholieken de aftredenden weer heb ben ingehuurd, en zouden de onzen in antirevolutionaire districten, door den afval der chr. historisch"'. het pleit ver loren hebben. De cör. historischen zou den de winst hebben weggedragen en de antirevolutionairen zouden met liberale en socialistische hulp er by de herstem mingen uitgepoetst zyn geworden. Hiertegen kan nu van chr. historische zyde bereids krachtig worden opgetreden. En zoo dit niet gaan mocht, welnu dan is er voor de coalitie nog tyd genoeg over om met een harteiyken handdruk afscheid van malkaar te nemen. De antirevolutionairen kuDnen dan in Goes, Leiden, Schiedam en Bodegra ven, en, zy het ook met minder goede kansen, in Ede, Apeldoorn, Zwolle en Harlingen hunne oude rechten doen gelden. Wie roept daar van doordraven? Maar zoudt gy dan meenen dat een saamwerking op vast aceoord dergaiyke catastrofen, of wilt ge schandalen, als Ommen nu weer te zien gaf, zal ver- ydelen Hy zou al te naïef zyn, die't geloofde. Nog eens, de leiders zjjn beste men schen. Maar de volgers, voorgelicht door typen als Van Dorian d, en op sleeptouw genomen door candidaten als mr. Bichon, opgevoed als zy zyn in de leer dat alle partyleven uit den Booze is, en dat de antirevolutionairen alles alleen willen hebben, en dat de gereformeerden de Hervormden maar willen gebruiken, en dat Kuyper zoo'n dit en zoo'n dat is, die volgers zullen, galyk zy nu het wel wat laat gekomen advies van hun hoofdor gaan en van het hoofdbestuur kalmpjes langs zich heen lieten gaan, ook met hot vaste accoord den spot dry venen hei eind er van zal zyn een nederlaag voor Rechts, en voor het Christ,eiyk Ministerie, en opDieuw een verschuiving van de op lossing van zoo menig sociaal vraagstuk, waarby ook de christeiyk historische ar beider belang heelt. De Zending in de Minahassa heeft het gedaan. De heer Roessingh kon er niet over uit. En hy noemde zich nog wel een voorstander van de zending. Zoo'n vurig voorstander van deze goede zaak moest inzien, dat in de Minahassa niet recht anders gehandeld had kunnen worden, althans niet beter. Wat toch is het geval P De zending heeft dooi krachtig werken grooten invloed gekregen. De inboorlingen zyn den zendeling gaan vertrouwen. Er is geesteiyke ontwaking gekomen.En toen zich de behoefte aangoed onderwys deed gevoeleD, werd de school uitbesteed by de zending, zooals dr. Bos het noemde. Was de zending hier niet het aange wezen lichaam? Doch dit is nog niet alles. Op die Zendingsscholen wordt na- tuuriyk onderwys in christeiyken geest gegeveD, Dit i3 het voornaamste. De vryzinnigen kunnen dat niet hebben. Daar moeten openbare scholen komen, zeggen zy, met neutrale onderwyzers. Ook al wordt er dringend gesmeekt om positief christeiyk onderwys. Aldus redeneerden vroeger reeds de heeren Bos en Ter Laan en gisteren de heeren Roessingh en Hugenholtz. De a. r. afgevaardigde Scheurer nam het weer voor de rage9ring op. Hy ver dedigde, dat het da plicht is der zendiDg, onder de Mohammedanen de ware be schaming te brengen Op de regeering rust de plicht haar daartoe te steunen. Wat de agitatie tegen de zending betreft, deze komt slechts uit de kringen der Europeanen, waar men met God en Zyn gebod gebroken heeft, volstrekt niet van de zyde der inlanders. De heer Bos (v dverklaarde by zyn repliek zich met de voornemens van de minister op economisch P' Haandeel ere b' d .komen te kui.nen vereenijr ie. Vooralsnog nad spr bedenkinget' tegen den Kolonialen Raad In dien Raad zou den n. I. mannen zitten, die jareD lang in Indië zyn geweest, en dus wel Indië kennen, doch die na hun vertrek, door de snel wisselende omstandigheden in Indië, niet volkotneD meer op de hoogte zouden zyn. Wat de kcfficultuur betreft, verklaarde spr. zich voor de vrya cultuur in plaats van èen gedwongene. De politiek der regeering tegenover de de vreemde oosterlingen had zyn sympathie. Wat de zending en het onderwys aan gaat, aldus sprak de heer Bos, niemand ter linkerzyde twyfelt aan de eeriyke, op rechte bedoelingen van den minister. Voorwaar pen merkwaardig woord, doch het is niet erg aannemeiyk, dat alle linksche heeren hiermede zullen instem men. Trouwens hunne redevoeringen be rusten nu juist niet alle op die gedachte. En al zegt de heer Bos nu honderdmaal, dat de vryzinnigen niets tegen de zending hebben, en dat zy haar niet graag zouden verdry ven, het is toch een feit, dat de in vloed der zending met zekerp bezorgdheid door hen wordt gadegeslagen. Na den heer Van Karnebeek (v. 1.), die over de ChineezeDkwestie sprak, repli ceerde de heer Lobman (c. h.) Deze zeide, dat hy zich volstrekt niet door zyn tem perament laat overmeesteren. Zy, die den heer Lobman kennen, zullen dat dan ook niet onderschry ven. De heer Lohman laat zich niet zoo gauw overmeesteren. Hier was er reden voor gemoedsaandoening. Tot voor kort was Indië buiten de verkiezingen gebleven thans achter haalde moD Indië er in en nam men zelfs geld aan van Coinepzen met het oog opde Tarief wet, waar gern Chi nees zich om behoeft te bekommeren. Wat de schoolkwestie betreft gaan de heeren Lohman (c.hen Scheurer (a.r.) niet met elkander mee. Terwyi laatstge noemde den Christeljjken onderwyzers afraadde zien aan de openbare school te verbinden, kon de heer Lobman er niet genoeg op aandringen. De echte libera liteit is de openbare èn de zendingsscho len tot ontwikkeling te brengen, zeide de heer Lohman en daarom hoorde hy den raad van den heer Scheurer niet dan met leedwezen aan. „Wil de heer Scheu rer dan, dat er alleen socialisten en liberalen naar het openbaar onderwys in Indië gaan Na den repliek van den heer Bogaardt (r.k.), ontstond naar aanleiding van Ter Laan's rede een heftige woordenwisseling tusschen dezen en de heeren Lobman en den voorzitter. De heer Ter Laan moest hierby door den voorzitter op z'n nummer gezet worden. Heden morgen ving de minister zyn dupliek aan. In Thraciü is het thans rustig. De toestand op de Tsjataldzja-linie is onver anderd gebleven. Uit Saloniki komen berichten van er- geriyke wreedheden door Grieken en Bulgaren gepleegd. Zooals het met meer berichten het geval is, aanvaarden wy deze ook niet daD onder eenig voorbe houd. Toch kunneD deze madedeeÜDgen n'et van grond ontbloot zyn. Hoort wat een Knnstanoinopolitaansch correspon- dent aan zyn blad, de Vossische Zeitung schryft: Dezer dagen is een van myn bekenden, een volkomen betrouwbaar mensch, uit Saldniki hier (te Konstanti- nopel) aangekomen en heeft my een uit voerig verslag gegeven over de gebeur tenissen in de stad sedert de bezetting van de Grieksche en Bulgaarsche troe pen. Als ik den indruk, dien deze mede- deelingen op my gemaakt hebben, met één woord weergeven moet, dan moet ik zeggenOe ergste wreedheden die in onze dagen de Turken tegen Christe nen begaan hebben, verbleken by de gruw 1. waaraan Grieksche en Bul- g-iarsch soldaten zich tegenover weer- luoze mohammedanen od judeD en ook tegen de ongelukkige vluchtelingen uit h-t binnenland schuldig gemaakt hebben en opdat de gebeurtenissen van myn zegsman niet als partydig betwyfeld wor den, merk ik op, dat hy geen Turk, maar een West Europeèsch christen is, die met zyn politieke sympathieën niet aan de zyde van den Turk staat. Onnood;g te zugger>, dat deze wreed heden algemeone afkeuring verdienen. Immers zy schand"lekken het leger, zy verliezen het recht, dat zy tot nu toe aan hun zyde hadden, en ze kunnen niet larger aanspraak maken op de sympa thie, waarmede zy tot nu toe in hunne bewegingen gevolgd werden. De Grieksche overheid dient zeker Iets te doen, om de ellende, die te Saloniki,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1912 | | pagina 1