No. 48 1912
Maandag 25 November
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
IMMInkk.
te koop
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
:öoP
te huur
ïdienstbode
uishoudster,
De Balkan-Oorlog.
nufacturen,
«ven voor dada-
ername aan-
irswoning,
OOP
puike Kooien,
eren, zure Belle
range en Zoete
s,
schen,
uin.
0 0 P
jhbbI en
ietaltn Llonkul
~cTcTf
in Handknecht
oerendienstmeid
1 VISSER, Tholen.
dorp in Walcheren,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
klein
binnehljknb.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
AANGEBODEN
iet, groote uitstal-
zaak is verbonden
ndel met, afdeeling
Werkplaats, ruim
ide plaats in het
1. Omzet per jaar
en. Brieven onder
Bur. D. Y. ALTA,
j twintig jaar be-
HAAK in Krui-
aren, GomestiUes,
inverk, Chocolade
verwante Artike-
stand in Duin-
a„h age. Huur
Mooie vroolijke
200. Goederen
Brieven fr. onder
Alg. Adv. Bui.
ngstr. 21, Den
t.
OF, Kleverskerke,
i, en
elle, bij Goes.
ch aan den Zee-
om van den Edel-
G. van Nieu-
imeester, aldaar,
en in te leveren
November 1912
otaris LIEBERT
jstsingel,
EEN
J. A. VISSER,
rd, keur uit 3,
geschikt voor den
.RAVE, Landbou-
oudekerke.
bij de rekening, oi
vare Koe, en de
:te Koe te koop,
bij J- HOLLE-
Laurens.
Mei
REIJNIERSE,
Koudekerk».
zari a. s.
oog loon, bij
'JSE, landbouwer,
ite Kruiningen-
tond
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
jaar, in een
eren.
idel D'HUIJ.
fonge-Verwest, Goes-
Hoe men ons volk verleugent
Af en toe is het, zegt de „N. Prov.
Gron. Crt." noodig eens aan te toonen,
hoe men van libeiale zijde ons volk ver
leugent ten opzichte van de sociale wet
geving van ons Ministerie. Het blad
vestigt dan de aandacht op de volgende
woorden van het Vrjjz -Dem. weekblad
de Vooruitgang:
Duizenden werklieden staan eiken dag
aan ernstige gevaren blootzware arbeid
mat hen af, zezjjn oud, vóór voor de dag
des ouderdoms is gekomen. En dan ein
delijk op het sterfbed te moeten liggen
met beangstige gedachte, dat hun trouwe
gezellinnen straks niet alleen in rouw,
maar ook in armoede worden gedompeld,
dat is inderdaad voor die zwoegende tob-
bers, die toch ook een hart in de borst
dragen, iets pijnlijks en iets vreeseiyks.
Men vraagt zich dan ook af, hoe een
christelijk ministerie er toe komen kon,
wetten vooi te stellen, die zulke onchris
telijke toestanden In het leven kunnen
roepen
Hoe kunnen zulke wetten worden voor
gesteld door een Minister Talma, als pre
dikant eens de verkondiger van het
evangelie, „dat barmhartigheid wil en
geen offerande?"
Van dit fraaie stukje zegt dan de
„N. Prov. Gron. Courant"
Ons Ministerie zou dien toestand in
bet leven roepen.
Het kan erger?
Het is juist ons Ministerie, dat door
z'n wetten in den nood der aibeiders, hier
geschetst en die altijd heeft bestaan
z rnder dat de liberalen er iets aan deden,
voor een deel wil voorzien. Als een arbei
der sterft „voor de dag des ouderdoms
daar is", en zyn vrouw bljjft achter met
een gezin, dan ontvangt zy weezenrente.
Heeft zö geen kinderen en gaat zjj aan
den arbeid, als nu ook het geval is, dan
valt zy onder de verzekering, die zorgt
voor invaliditeitspensioen en ouderdoms
pensioen.
Maar als gebeurt, wat dit vrijzinnig
blad wil, staatspensioen op 65 oi 70-jari-
gen leeftijd dan juist biyftde ellende,
wanneer de arbeider sterft, ten volle be
staan. Stel, htJ komt te vallen op 40 of
50-jarigen leeftijd, waar is dan de hulp
voor de vrouw, die met haar kinderen
onverzorgd achterblijft
Is het dan een troost als men tot haar
zegtwacht maar tot ge 65 jaar zjjt en
ge krijgt 2 of 3 gld. pensioen?
Een leugenachtige voorstelling als wij
aanwezen wordt nog het best verklaard,
door aan te nemen, dat de schrijver te
dom is, om de zaak waar het om gaat, te
begrijpen.
Maar men staat tegenwoordig voor
niets.
Tusschen Oostemyk-Hongaryeen Ser
vië is het nog niet pluis. Zaterdag is
er reeds door een vaag berichtje aan
herinnerd. Aan de mobilisatie van Oos
tenrijk werd niet meer getwijfeld. Het
is daarom wel eigenaardig, dat men in
Oostenrijk de berichten over een mobi
lisatie officieel logenstraft en tevens op
de meest in het oog loopende manier,
die denkbaar is, groote militaire maat
regelen treft. De bruggen worden be
waakt door schildwachten en patrouilles.
De tramconducteurs worden zelfs opge
roepen en de Donauvloot voert geheim
zinnige bewegingen uit.
Wat de algemeene politieke toestand
betreft, deze moet sedert Vry dag-
middag wel verbeterd zijn. Servië moet
reeds heel wat gematigder geworden
zfjn en teruggekeerd van een onbezonnen
politieke opvatting, Ook al omdat Rus
land niet weinig kalmeerend gewerkt
heeft, door op ondubbelzinnige wijze te
verstaan te geven, dat het niet geDeigd
is, onbillijke eischen van Servisch chau
vinisme te ondersteunen. Dit standpunt,
dat Rusland van het begin af aan in
genomen heeft, is een verder bewijs voor
het vertrouwen, aldus ontleent de „N. R.
C." aan de „Lokal Anzeiger", dat de
politiek van Sasonofin de hoogste krin
gen van Russische rijk geniet en daarom
zijn alle geruchten van den omkeer in
de buitenlandsche politiek van Rusland
ongegrond.
Mogen de onderhandelingen, die thans
tusschen deze beide landen over Servië's
eisch gevoerd worden, tot een goed re
sultaat leiden. Het nou de kiem voor den
Europeeschen oorlog kunnen zijn.
Waarschijnlijk moeten de bewegingen
van Oostenrijk slechts als wat sabelge-
kletter beschouwd worden. Om Rusland,
dat eigenlijk tot niets in staat is, te
kalmeeren. Zooveel te beter.
En tochVan andere zijde hand
haaft men de bewering, dat de toestand
te Weenen zeer ernstig is. Met spanning
verbeiden wjj de toekomst.
De engel des verderfs waart nog rond op
het slagveld en maakt zjjn slachtoffers.
De Bulgaren hebben zich van de Tsja-
taldzja-linie in hun stellingen, die eenige
kilometers naar achteren liggen, terugge
trokken. De cholera noopt hen. Zy, die
aangegrepen worden door de noodlottige
ziekte, zyn verloren voor het leger. Hun
toestand eischt veel zorg en omvangryke
maatregelen.
Zaterdag is er dan ook in het geheel niet
gevochten. De Bulgaren schynen eindeiyk
naar het einde der inspanning te verlan
gen. De Turken daarentegen krygen weer
meer moed. Te Konstantinopel gelooft
men niet hard aan een spoedige sluiting
van den vrede. De Turken zyn van mee
ning, dat zy zich met goed gevolg in de
linie van Tsjataldzja handhaven en hoe
wel in de kringen der vreemdelingen de
opvatting bestaat, dat- de bondgenooten
nog niet met volle kracht een slag hebben
geslagen, gist men toch naarstig, waarom
de bondgenooten de linies hebben aange
vallen, indien zy niet van plan waren er
door heen te dringen. Een terugslaan van
de bondgenooten beschouwt men nu als
een overwinning vaB de Turken.
Uit Macedonië en Albanië geen byzon-
der nieuws.
Ommen. De Nederlander, het leidend
Christ.-Hist. orgaan, dat de vorige maal
zich van aanbeveling ODthield, schryft
thans aan het slot van een hoofdartikel
„Hoewel de quaestie al of niet coali
tie, eene. vraag is van zuiver takti-
schen aard, niet van beginsel, behoort
toch, dunkt ons, voor alle districten die
zich by de Christeiyk-Historische Unie
hebben aangesloten, de gemaakte af
spraak te biyven gelden. Men kan niet
tegelykertyd „coalitie" en „niet coalitie"
candidaten verdedigen.
En wat het tarief aangaat zonder
twyfel kan ook een vryhandelaar lid zyn
der Christeiyk-Historische Unie, ja, wy
meenen dat verreweg de meeste leden
vrjjhandelaars zyn in beginsel, geiyk
zelfs de vroegere afgevaardigde van Om
men, de heer Van Alphen dit was. Maal
ais men nu een tarief als het nu voor
gestelde „protectionistisch" noemt, om
dan tegen dien fiscalen maatregel te
stemmen, gaat men vierkant in tegen de
financieele politiek van het Kabinet, en
scbynt ons, of men wil het erkennen of
niet deze candidatuur tegen het huidige
Kabinet gericht.
Naar ODze meening wy wachten in-
tusscben bet advies van het Hoofdbestuur
af behooren dus onze kiezers niet mr.
Bichon maar mr. Van de Vegte te stem
men".
Het Hoofdbestuur van de C. H. Unie
heeft zich met deze aanbeveling ver-
eenigd.
De Nederlander heeft in hare aanbe
veling de onderstelling ingelascht dat de
antirevolutionairen in Goes by een tus-
schentydsche vacature hetzelfde zouden
doen als nu de Chr. Historischen in
Ommen tot twee malen toe hebben uit
gehaald. Deze onderstelling is minder
juist. Ofschoon Goes eigeniyk een antire
volutionair district is zouden onze leiders
aldaar in zoodanig geval stellig ad viseeren
op den chr. historischen opvolger van
den heer Lohman te stemmen.
„Boaz*. In een vergadering van le
den der Vereeniglng van Nederlandsche
Patroons „Boaz" ODder leiding van den
heer W. Hovy in „Zeemanshoop" gehou
den, is opnieuw geconstitueerd de afdee-
ling a Amsterdam en omstreken" van
Boaz. Tot bestuursleden werden gekozen
de heeren A. C. Goldschmeding, Jac. van
Oversteeg, J. F. H. Spier en F. J. D.Tbeyse.
Op voorstel van eenige leden besloten
de ter vergadering aanwezigen tot het op
richten van een Coöperatieve Spaar- en
Voorschotbank „Boaz" voor Amsterdam
en Omstreken. In den Raad van Toezicht
dier Bank werden henoemd de heeren W.
Hovy, B. J. Lindeboom, H. W. van Marle
Jr., F. J. D. Tbeyse en D. Schut, terwyi
tot hare Bestuurderen aangewezen wer
den de heeren J. L. Been, G. H. A. Groshei
de Jr., Jac. van Oversteeg, J. W Reese,
F. J. Rietveld en Mr. J. Verdam. Een
concept-statuten werd behandeld en goed
gekeurd. Het Bureau van de Spaar- en
Voorschotkas zal gevestigd zyn ten kan
tore van Mr. J. Verdam, Heerengracht
189, Amsterdam:
Tweede-Kamerverkiezing in het di
strict Ommen.
Een paar weken geleden vroegen we
Ommen, Ommen! Wat moet daarvan
„kommen"
Die vraag behoefde niet gedaan te zyn.
Immers Ommen had plotseling ver
maardheid gekregen. Zooals reeds sinds
jaren Gouda z'n »sprits« heeft, Haarlem
z'n „halletjes", Amsterdam z'n „korst
jes", Weesp z'n „moppen" en Arnhem
z'n „meisjes", zoo heeft Ommen nu ge
kregen z'n....ja, zeg 't maar: precies
't zelfde als Rotterdam IIz'n pam
fletten. 'n Eigenaardig politiek gebak,
dat gepresenteerdwe bedoelen te
slikken gegeven wordt in verkiezings
dagen. Bjj de laatste stembus in Ommen
hebben de politieke bakkers daarmee
succes gehad. De menschen slikten, en
daar was 't toch maar om te doen. Of
't lekker was, is iets anders, 'n Monsch
moet in 't leven wel zooveel slikken,
dikwyis levertraan ook zonder 't habi
tueels klontje suiker toe.
Uit Ommen zond men ons by de
vorige verkiezing reeds twee zulke
pamfletten toe En thans kregen we er
opnieuw een. 't Is 't zelfde baksel.'t Is
„Een ernstig woord aan de Kiezers en
in 't byzonder aan de Leden der Her
vormde Kerk". Er staat niet in „Kiest
Bichon!" Maar „in 't byzonder de Leden
der Hervormde Kerk", wetend dat de
heer Bichon van IJselmonde Hervormd
is, kunnen na de lezing van dat „ern
stig woord" zelf wel de conclusie nemen
wat hun a.s Dinsdag te doen staat.
De dappere samensteller of zyn er
medefirmanten in de zaak? van het
pamflet laat natuuriyk na het te onder
teekenen. Iemand die m«t zooveel vuil
komt aansjouwen, om dat Dr. Kuyper
en de Gereformeerden in het gelaat te
werpen, zegt liever z'n naam niet.
Wat het pamflet dan inhoudt? 't Is
alias niet na te vertellendaarvoor is
het veel te lang en te onoprecht. Maai
wel kan meegedeeld, dat het verkiezings
pamflet handelt over de Vrye Universi
teit, de Doleantie, de Gereformeerden,
de Afgescheidenen enz., en dat de naam
Dr Kuyper daarin schering en inslag is.
Allereerst wordt al de stelling gepo
neerd, dat „kerkeiyke belangen door de
antirevolutionairen op den voorgrond
worden gesteld".
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—IQ regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent
De volgelingen van Dr. Kuyper in den
kerkeiyken stryd worden smalend ge
noemd„het zoogenaamde vrome volk
Gods", die beweerden dat „hun stem
was de stem van den Heiligen Geest"
dat „zy waren de uitverkorenen".
Verder wordt verteld, dat de predi
kanten opgeleid aan de Rykshoogescho-
len „niet rein waren in de oogen van
't vrome volk Gods", en dat de Kamers
„om" moesten terwille van „de dierbare
Vrye Universiteit".
Over het zoeken van den steun der
roomsch-katholieken by de stembus
wordt gezegdDie Groen van Pnnste-
rer moet zich wel in zyn graf omge
keerd hebben
Bfi „de revolutionaire plannen van
dr. Kuyper* in 1886 was het om „de
brandkasten vooral" en „de daarin ge
borgen geldswaardige papieren" te doen,
want, heet het dan„Zalig is immers
de bezitter?"
„Ruw en gemeen" heet de taal der
doleerenden.
Dan dit fraaie: „Kuyper en Domela
Nieuwenhuis: beiden eenmaal predikant;
beiden mannen met groote gaven beiden
in opstand tegen de wetbeiden op den
zelfden dag veroordeeldde overeenkomst
is wel treffend
Nadat vervolgens een en ander is „mee
gedeeld" van de „vereeniging van dolee
renden en afgescheidenen", wordt, o
wonder boven wonder 1 party getrokken
voor.... ge raadt in geen tienen!....
voor de Theologische School, want
„reeds zyn een paar leeraren van de
Kamper school naar de Vrye Universi
teit verhuisd, en zoo zullen langzamer
hand de beste sappen aan de Kamper
school onttrokken worden, tot deze van
uitputting sterftdan is verdwenen een
school, waarop de oude afgescheidenen
roem droegen, omdat zy gesticht was en
onderhouden werd uit eigen middelen».
Hoe vindt ge dat nu? We zouden zoo
zeggen, dat uit pure dankbaarheid voor
deze liefdesverklaring „de oude afge
scheidenen" in het district Ommen en
die zyn er heel wat I wel op mr. Bichon
mogen stemmen
Maar 't is den pamfletschryver eigen
iyk toch ook weer niet om de Theol.
School te doen, maar hoor, hoorHer
vormde kiezers! om de Hervormde
Kerk, want geloof 't maar gerust!
den Gereformeerden „zit de wrok diep
in 't gemoed" en „de oude boom (d.i.
de Herv. Kerk) zal vallen", doch.'...
dochop 26 November (d.i op den
dag der stemming in bet district OmmeD)
is „de aanslag nog te veryielen».
De kiezers weten 't nu I Of mr. Bichon
op zyn tochten door het district ook al
gezegd heeft, dat de Hervormde Kerk
van het huidige Kabinet en van de voor
gestelde Grondwetsherziening niets te
duchten heeft, dat doet niets ter zake,
want 't gaat tegen dr. Kuyper en de anti
revolutionairen. En dan moet men niet
zoo kièk opletten Dan mag schier alles
We zouden niets liever weDscben, dan
dat de Ommer politieke pamfletten-bak-
kery spoedig wegens bankroet gesloten
werd. Het baksel is waariyk te ifiisseiyk
om het een fatsoeniyk mensch zelfs
gratis in banden te stoppen.
(Rotterdammer.)
Pest op Java Van 6 20 November
kwamen in de afdeeÜDgMalang 88 nieuwe
gevallen voor, 78 dooden, in Kediri 37
doodeiyke gevallen, in Soerabaja 6 en
in Toeloengagoeng, Madioen en Ngawi
ieder 1 geval.
Scherts of ernst In Het Volk wordt
verteld„Griekenland had 7 wyzen
Solon van Athene, Pittacus Mytilone,
Bias van Priene, Chiton van Sparta, Cleo-
bulus van Lindus, Periander van Corinthe
en Thalea van Mileto. In de Kamer
hebben wy er ook helaas nog maar 7
Zouden de socialisten werkeiyk meenen
dat hunne zeven geestverwanten de
eenige wyzen zyn in de Kamer?
'n Slechte WhipIn het EDgelsche
Parlement, herinnert De Tyd, heeft iedere
party haren „Whip", het lid, dat de mede
leden der party oproept, als het byzonder
noodig is.
Meneer Hugenholtz, die zich zelf
Woensdagmiddag in de Tweede Kamer
promoveerde tot „Whip" der geheele Lin-
kerzyde, kent de feunst nog niet.
De Linksche heeren lappen 't doodeen
voudig aan hun laars
Oordeelt slechts
't Scheelde weinig, of Donderdagochtend
kon de zitting te half elf niet beginnen,
omdat er geen 51 leden waren.
Wat leert ons de presentieiyst in het
Kort V erslag
Allereerst, dat meneer Hugenholtz, de
„Whip" der Linkerzyde, zelf als no. 52 er
op voorkomt.
Voorts, dat van de 51 leden, die het
eerst teekenden, er 40 (van de 58 Recht-
sche) tot de Rechterzyde behoorden en
slechts 11, zegge elf, (van de 41 Linksche
leden) tot Links.
Wy geven het lystje:
Unie-liber. 5 geteek. 16 n. get. (76 pCt.)
Vryz.-Dem. 3 9 02
Vry lib. 2 2 (50
Soc. Dem. 1 6 (84
Ant. rev. 11 9 (45
Chr. Hist. 10 2 (18
Kathol. 19 7 (28
Meneer Hugenholtz mag zyne vrienden
en speciaal zyn naaste geestverwanten
wel wat achterna ryden. Zal dit gebeu
ren We hebben er voorloopig weinig hoop
op na lezing van onderstaand slichteiyk
artikel in De(n) Nederlander van Donder
dagavond, onder het opschrift „Exem-
plairiyk».
Dit stukje luidt:
De heer Hugenholtz zei Woensdag in
de Kamer by de regeling der werkzaam
heden, dat de president tegenover het
niet-piesent zyn der leden exemplairiyk
moest optreden door desnoods een dag te
schorsen.
Wat gebeurde echter Donderdagochtend
in de Kamer? Th half 11 was op één na
het vereischte aantal ledeD aanwezig
Deen, bad geteekend op de presentieiyst.
Er was nog een lid, maar dat lid had
niet geteekend, en weigerde ook te teeke
nen toen de heer griffier bet hem verzocht.
„De heeren van rechts moeten maar aan
wezig zyn", was zyn bescheid Geluk
kig was zyn hulp niet noodig. Dit eene
lid was... de heer Hugenholtz Was dit
nu misschien exemplairiyk? En wat
moet men wel van deze antithese tusschen
woord en daad denken
Openbare Leeszaal en Bibliotheek
te Middelburg.
Betreffende de opening van de Open
bare Leeszaal en Bibliotheek te Middel
burg op Zaterdagmiddag jl., dient nog
het volgende te worden gemeld.
De openiDg werd bygewoond door een on
verwacht groot aantal belangstellenden.
Behalve het reeds in ons vorig num
mer vermelde, zeide de voorzitter, de heer
ds. M. van Empel, in zyn openingsrede
nog, dat een telegram van de.Dordsche
zustervereenieing was ontvangenlui
dende: Welkom lieve kleine zuswelkom
in het leven.
De rede van den heer Van Empel werd
met luid applaus bezegeld.
Vervolgens nam de burgemeester, de
heer jhr. M. van den Brandeler het woord
en wenschte het bestuur van harte geluk
met het voorloopig succes. Daar de weg
der vereeniging niet op rozen gegaan is,
kan het bestuur dubbel verheugd zyn en
zyn de verdiensten des te grooter. Spr.
spreekt den wensch uit, dat de resultaten
zoo goed zyn, dat niet alleen hst volgende
jaar de gemeenteraad een proef, doch ook
voor de volgende jaren steeds een proef
toestaat.
De behoefte aan deze inrichting zal uit
het gebruik biyksn, en ook dat een goed
werk is begonnen. (Applaus.)