No. 46 1912
Vrijdag 22 November
27e Jaargaiij
ïerswi:
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
D
tEPEN.
ossT
tegel»
ek.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
UTTER
i en prijs
igt beman
die offerte.
ipende
voor export
omende Meid
kersknecht
stbode
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
dit nummer behoort een Bjjblad,
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
De Balkan-Oorlog.
BJ
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
RECLAME 9.
Velen hebben een nieraandoening,
doch weten het niet.
Financiëele Berichten.
EiÜTAFËU
:eerd Begrepen,
7e druk, fraai
hts f 0,60. In
90.
eter Maritz, de
Transvaalschea
mann. 7e druk
ir slechte t1,30.
f 1,90.
De Hut van
EECHER STOWE.
6e druk, met
slechts fl,-.
f 1,40.
leze prachtige
n Uitgever D.
Rotterdam en
na ontvangst
,rop verlangde
MIDDELBURG
3n prijs voor
fWSCHE
.N AALSTRAAT
Ruime keuze,
concurrentie,
franco B
aeojftsa
rialeA>
ES: Dinsdags
iraderdags en te
3ÏÏN
evelend,
Mandenmaker,
E4, Middelburg.
1DIÖ
en Rijs,
en Mntserd.
EN, K a p e 11e.
i. s.
NDSE, Midden-
'•g-
nf Maart
DEURWAAR-
bij Brouwers
met Mei
knecht
HOOLMEESTER,
lud
KE, Landbouwer
d i e 11
.b-rotterdam.
1912.
-lags) van Vlissin-
rrg 8.30van Rot-
poot
ZIERIKZEE.
1912.
g op werkdagen
agen alleen 7,30.
lageljjks, uitgezon-
5op Donderdagen
>m 6,30 en andere
gs 7,30.
i ge-Verwest, Does-
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers. 0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
22 Nov. 1912.
De Qoesche Courant bevat een geest
driftig geschreven artikel over de Con
centratie der drie liberale partjjgroepen.
De schrijver, die zich A. teekent, prijst
het besluit „van historische beteekenis
voor ons vaderland", wjjl het nu een
drachtig gaan zal „tegen de clericale
overheerschingspolitiek" „van een ver
derfelijk bewind*.
Wij lazen het met zoo beminnelijke
naïviteit geschreven artikel met genoe
gen; ook hetgeen de schrijver aan ons
adres zegt. Wij kunnen het best hebben
dat bij zjjn chef hierin gehoorzaamt.
Deze heeft ons nu eenmaal op de zwarte
Hjst gezet en dus zullen wjj daar wel
op blijven tot wy onze schuld zullen
geboet hebben. Toch wagen wij het onzen
geachfen collega op één tunt Legen te
spreken. H(j meent dat wij woedend
waren sa onze woede toonden.
Dit nu is niet juist. Dien indruk heeft
het concentratie-program van „de liberale
partfl* niet op ons gemaakt; en wjj
hebben er ook niet zoo groote verwach
tingen van. Wij hebben er alleen maar
een heel klein weinigje den draak mee
Wat A. in de Goesche „meer dan schan
delijk" noemt, was slechts een weinig
scherts van iemand die overigens zijn
concentratie-program gaarne nu en later
de eere zal geven, die het toekomt.
Het verheugt ons intusschen, dat A.
zijn goed humeur nift te lang is kwijt ge
weest. Immers zjjn stukske eindigt met
de volgende fanfaronnade
Maar wij, vrijzinnigen uit het geheele
land, met allen, die zich thans in onze
gelederen zullen scharen, w|j zullen
voorwaarts gaan, vol moed voor de toe
komst, vol hoop op etta gemeenschappe
lijke overwinning, en door éénzelfde
len steunt ten koste van het gouverne-
mentsondeiwljs.
Het is onbegrijpelijk met walk recht
dit beweerd kan worden. Of is het een
doekje voor het bloeden, in verband met
d9 bevoorrechting van het openbaar on
derwjjs boven het bijzonder onderwijs
in Nederland, aan welke bevoorrechting
thans gelukkig een einde gemaakt wordt P
De vrjj-liberale afgevaardigde van Kar-
nebeek wilde waarschuwen tegen den
jubeltoon, die wordt aangeh-iven wegens
den gunstigen financieelen toestand van
Indiö. Onder meer wees spr. er op, dat
de ontwikkeling van de Aziatische be
volking ons wel dwingt de defensie-
kwestie ter hand te nemen een kleine
vloot, van groote schepen.
Evenals de heer Bogaardt kwam spr.
op tegen de Mekka vaart en. Na een goed
bedoelde waarschuwing tegen» overbren
ging van den schoolstrijd naar Indië
kwam de heer Bos (v.d.) ons vertellen,
dat hij den financieelen toestand vanNed.-
IndiS nog lang niet voldoende aeht. Op
het gebied van handel en verkeer valt
nog heel wat te doen.
Vervolgens passeerden de Ohineesche-
en de Schoolkwestie de revue, waarbij
wü niet langer zullen, stilstaan.
In de avondvergadering volgde de be
handeling van het ontwerp tot goedkeu
ring van verdragen betreffende aanvang,
hulp en berging, met verschillende lan
den gesloten.
Na de redevoeringen van de heeren
Limburg (v.d.), v. Karnebeek (v.l.), Van
Hamel (u.len Drucker (v.d.) kwam de
minister van Justitie, de heer Ragout,
opnieuw tot de slotsom, dat de regeering
in deze goed heeft gehandeld,
de artikelen en de wetsontwerpen wer
den achtereenvolgens z. h. s. aangeno
men. Eveneens het ontwerp houdende
voorbehoud van de bevoegdheid tottoe-
1 treding voor Nederland tot de op 4 Nov.
1 1911 te Berlijn tusschen Duitschland en
denkbeeld bezield, door één gedachte Frankrijk gesloten overeenkomst nopens
gedragen, zullen we overwinneD, nu en Marokko; en het verdrag met België be-
in de toekomst. treffende aanwijzing van het station
Vrijzinnigen, houdt moed, ons wacht j Esschen als overgangsstation.
Daarna maakte een belangrijk punt
van bespreking uit de verbouwing en
uitbreiding van departementen. Zooals
men weet gaat het hierbij om het fraaie
complex gebouwen van den Vijverberg.
Hieromtrent is men in de Kamer nog
niet tot een besluit kunnen komen. Op
verzoek van den heer de Stuers zal
Maandagavond deze zaak voortgezet
worden.
de zege
Ook dezen oproep lazen wij met ge
noegen al klinkt hij ook wat komisch
in het district Goes waar de kans op
overwinning voor de liberalen nihil is.
Gaarne willen wij echter medewerken
om er dien moed in te houden. Wjj
kunnen best de zon in het water zien
schijneD, ook wanneer straks links win
nen mocht.
Minderheid worden toch ia voor een
een partij, mits na eerlijken strijd, verlies
noch schande.
Men lette er echter wel op, wanneer
links wint, dan zal Jiet niet zjjn op dat
concentratie-program, maar op de ver
deeldheid rechts.
i«;Doch ook in dat geval zullen wjj den
uitsiag zonder „woede" begroeten, en
met belangstelling links aan het werk
zien in den geest van dit concentratie
program.
De heer Bogaardt (r.k.) vervolgde zijn
afgebroken rede over de Indische be
grooting, en verdedigde krachtig het
beleid van den gouverneur-generaal
Duidelijk toonde spr. aan hoe de school
strijd in Indië is begonnen door fana
tieke vrijmetselaars.
De Javanen worden gewaarschuwd
tegen de christelijke scholen, omdat zij
geen Christenen willen worden. Van een
reactie van den Islam onder de inlan
ders tegen de zendingsscholen is geen
woord waar. Zjj bestaat slechts in de
verbeelding van hen die gaarne deze
reactie wenschen. Ook is het onjuist
en onbillijk de beschuldiging dat de
regeering bij voorkeur de zendingascho-
Oorlogs- en choleraberichten wisselen
elkander thans gedurig af. Beide gewa
gen van vela slachtoffers.
De bladen bevatten nog steeds af
schuwelijke tooreelen, die in verband
met de cholera plaats vinden. Zoo liggen
op den weg van Hademkeui naar San
Stefano ontelbare ljjken, die nog begra
ven moeten worden, terwjjl te San Ste-
faDO een stuk grond in het bijzonder
voor choleralijken is bestemd.
Ik heb ze bj] massa's gezien, aldus
een Engelsch 'oorlogscorrespondent, toen
zij in doodstrijd lagen en vond anderen
die reeds dooden geleken. 45 wagons
met cholorapatiënten, waaronder 7 Hjken,
zjjn Zondag te Konstantinopel binnen
gekomen. Ik heb de Sofia moskee be
zichtigd, die vol zieken was. De deuren
blijven gesloten. Onder de zieken bevindt
zich hier en daar een deserteur die niet
is aangetast, doch tot straf bjj de pa
tiënten is iD gedeeld.
We kunnen ons slechts een flauw be
grip vormen van de ellende, die daar
heerseht. 'tls eenvoudig onbeschrijfelijk.
Het gevaar is niet denkbeeldig, dat de
cholera zich snel over een paarwereld-
deelen verbreidt. Immers op het oogen-
blik, dat de vreeseljjke ziekte in Kon
stantinopel zoo hevig woedt, worden
duizenden matrozen van de verschillende
vreemde oorlogsschepen in de besmette
stad gezonden. Dit is een groote onvoor-
zichtigbeid, om niet te spreken van
roekeloosheid. Vel9 dappere matrozen
zijn! onder de meest ongunstige hygië
nische omstandigheden onder dak ge
bracht in de besmette wijken en het zou
niet vreemd zjjn, wanneer zij de bacil
naar de schepen overbrachten, zoo zij
al niet sterven aan de zijde van de on
gelukkige Turksche soldaten.
Wanneer wij de volgende mededeeling
over de gevechten ip de Tajataldzja-linie
lezen, dan komt het ons niet zooonge-
vjjand voor, dat de Bulgaren zoo grif toe
stemden in een korten wapenstilstand.
Hun positie liet ook wel iets te wenschen.
De beslissende slag voor de linie van
Tsjataldzja duurde vier dagen zonder
eeD keer ten guDste van een der partijen
genomen te hebben. De Turken boden
zeer hardnekkig verzet en werden op hun
twee vleugels door het vuur van de vloot
gesteund, dat den vijand telkens dwong,
van aanvallen af te zien. De verliezen
waren aan weerskanten zwaar.
De versche troepen uit Klein-Azië voch
ten met volmaakte doodsverachting. Oog:
getuigen bevestigden, dat het een vreese
lijke strijd was. Maarschalk Foeadpasja
en andere oude generaals werden daar
door iD hun opvatting van de noodzake
lijkheid van den strijd tot het uiterste
versterkt en waren blij dat de eer van het
Turksche leger gewroken en gered is.
Betichten van vermeende overwinningen
uit Monastir en Skoetari verhoogden deze
stemming.
Men ziet, het is een opgeschroefd be
richt uit Turksche broD, doch w(j heb
ben nu toch wel zachtjes aan de zeker
heid, dat ook de BulgareD met minder
succes gestreden hebben.
Uit de vermeende overwinningen bij
Monastir blijkt duidelijk het wonderlijke
optimisme van den Turk, De positie van
de Turken is er niet lang gunstig geweest.
De jongste berichten van de Tsjataldzja-
linie luiden lang niet gunstig voor de
Bulgaren. Aangezien ze echter alle uit
Turksche bron komeD, zijn wjj niet in
staat eenige vergelijking te maken.
In Macedonië hebben de staten meer
succes. Over de inneming van Monastir
wordt nog het volgende gemeldDe
nederlaag der Turken bjj Monastir is te
vergelijken bij die, welke zjj bjj Koemano-
wa hadden geleden. Men gelooft te Bel
grado niet, dat de overblijfselen van bot
verslagen Turksche leger, zich nog weer
zullen kunnen reorganiseeren, te minder
waar de Turken dooi de Servische cava
lerie zonder ophouden worden achter
volgd, hetgeen de wanorde in de Turksche
gelederen nog doet toenemen.
De Grieken hebben tbans Fiorina bezet,
terwjjl Grevena door de Turken werd ont
ruimd zonder den minsten tegenstand.
Aan de Bulgaarsche kust roert de
vloot zich flink. Vier Bulgaarsche tor
pedobooten hebben bjj Kaap Kali Akra,
ongeveer ter hoogte van, Warna, den
Turkschen kruiser Hamidië aangevallen,
die schietvoorraad uit KoDstantsa had
gehaald. Het gerucht loopt, dat de kruiser
geheel in den grond is-geboord.
Wat de vredesonderhandelingen be
treft, zoolaDg Bulgarjje zijn eischen be
stendigt, is er van vrede geen sprake. De
Porte was van meening dat de eischen
ten eenenraale onaannemelijk ztjn, en
gaf bevel aan Nazim pasja, om de krijgs-
bedrjjven te hervatten.
van 1—5 regels 50 cent, ieder; regel meer 10 cent.
Familieberichten van —19 regels 1.—, iedere t egel
meer 10 cent
ifflHKHLAND
Naar de A. C. verneemt heeft H. M. de
Koningin-Moeder in de laatste dagen we
gens een lichte ongesteldheid het paleis
niet kunnen verlaten.
Christelijke Sociale Partij. Uit de
- voorloopige statuten zij gemeld, dat lid
van de nieuwe partij kunnen worden alle
mannen en vrouwen van Nederlandsche
nationaliteit, dia ouder zjjn dan 18 jaar,
in hoofdzaak instemmen met het program
en onvoorwaardelijk met artikel 1. Ook
voor candidaten vooi de Tweede Kamer is
geen bezwaar toegelaten op het stuk van
artikel 1.
Diamantnijverheid. De N. R. C.
meldt, dat in de week van 10—16 dezer
het getal werklooze diamantbewerkers te
Amsterdam van 1498 tot 1924 is gestegen.
De Algemeeme Nederland ache Zui-
velbond zal zjjn gewone algsmeene ver
gadering houden op 18 Dec. te Utrecht.
Hedenavond vertrekt mej. Kuyper
(dochter van dr. A. Kuyper) met een kleine
ambulance naar Konstantinopel. Gisteren
werd zij ten paleizedoorH M. de Konin
gin ontvangen.
Kamerverkiezingen 1913. Da-N. R. C.
meldt, dat dhr. W. J. C. vaD Santen te
Goes voorloopig candidaat is van de
vrijzinnige partijen in het district Fra-
neker.
Minister Colijn. De Middelburgsche
Crt. schrijft over den minister van Oorlog
Nu is het misschien heel dom, maar
we moeten bekennen dat die eeuwige
kritiek op ieder voorstel dat vdn een
minister van Oorlog komt, ons in een
stemming van ergernis en verveling
heeft gebracht. Aan geen departement
hebben we zooveel ministers versleten
als aaD „Oorlog". Sedert 1848 hadden
we er 36 in een 24-tal ministeries. Het
is al erg genoeg dat de leiding van onze
weerbaarheidsorganisatie niet gehouden
kan worden buiten de politiek, zelfs niet
buiten de christelijke antithese. Het be
hoeft niet nog erger te worden gemaakt
door de oneenigbetd van deskundigen,
die juist door de oneenigheid ten slotte
geen van allen het vertrouwen hebbeD
van het leekenpubliek.
i We zouden daarom erop willen aan-
dringen om aan den maD, die door zjjn
ministersambt de aangewezen persoon
5 is voor de legerorganisatie, nu ook de
gelegenheid te geven iets te doen.
We geven toe dat die leekenwensch
voor geen gering deel voortkomt uit het
gevoel dat we iD minister Coljjn iemand
hebben, die in zjjn Indische loopbaan ge
toond heeft een organisator van talent te
zjjn. En bovendiembleek bjj op den minis
terpost een persoon van energie, een eigen
schap, die in dat departement brood-
noodig is.
Maar er is nog iets, voor dit speciale
geval
Wat hjj nu voorstelt, is eigenljjk te veel
een kwestie van uitvoering, dan dat een
gemengd licbaam als de Kamer er een be
slissing over zou mogen hebben, tot
in de onderdeelen toe. De financiëele
kwestie maakt dat echter noodzakelijk.
Maar laat men nu toch ook daar in
aanmerking nemen, dat een kwestie van
uitvoering beter is toevertrouwd aan
één persoon, dan aan een lichaam van
honderd praatvaêrs.
Anders loopt men gevaar, dat men
weer veel kritiek, maar geen resultaat
krjjgt. En het wordt nu toch werkeljjk
tjjd, dat de door iedereen als wensche-
Ijjk erkende verbetering komt.
Samenwerking der vrijzinnige par
tijen. Nu het concentratie program de
goedkeuring der algemeene vergade
ringen heeft verkregen, zjjn door de
hoofdbesturen der drie vrjjzinnige par
tijen de ondersfaande heeren aangewezen
om als centraal-comité op te treden bjj
de verkiezingen van 1013: Mr. M. Tyde-
man Jr., prof. A. C. Visser van IJzen-
doocn en jhr. mr. H. Sraissaert als af
gevaardigden van den Bond van Vrjje
Liberalenrnr. H. Goeman Borgesius,
mr. P. Rink en A. Roodhuyzen, als af
gevaardigden van de Liberale Unie en
Herman SDjjd8rs, mr. J. H. Tfaiel en
mr. L. N. Roodenburg, als afgevaardig
den van den Vrjjz. dem. Bond.
Velen hebben een nieraandoening,
doch weten het niet, omdat deze dik-
wjjis zoo sluipend zich verder ontwik
kelt. Uiterljjk schjjnt de patiënt een
goede gezondheid te genieten, behalve
dat bij nu en dan last heeft van rug
pijn en een zwaar, dof gevoel. Doch reeds
spoedig en plotseling kan hjj er last
vanh9bban, dat scherpe pij oen door zijn
lendenen en rug trekken, het water
kan bewolkt en neerslag achterlaten,
soms heeft hjj voortdurend aandrang
tot urineloozing, het kan ook zjjn dat
de loozing moeiljjk en pjjnljjk ge
schiedt. Voorts kunnen zjjn ledematen
opzwellen door water (waterzucht), het
hart schjjnt aangedaan, de handen en
voeten zjjn rillerig, hij kan lastkijjgen
van rheumatiek of jicht.
Het is noodig in te grjjpeD, voor
dat uw nieren ernstig ontstoken wor
den. Een goede kuur met Foster's Rug
pijn Nieren Pillen dient de ontsteking
en overwerk!held der nieron op te htffen,
en de natuurijjke werking der nieren en
blaas te herstellen. Dit geneesmiddel
werkt spoedig en rechtstreeks op de
nieren en herstelt haar goede werking,
waardoor het bloed volkomen gezuiverd
wordt, tengevolge waarvan de oorzaak
van uw ljjlen wordt weggenomen.
Te Goes verkrjjgb. bjj de hb. dePaauw
Co.en te Middelburg bjj Job. de Roos,
Vlasmarkt K 157. Toezending geschiedt
franco na ontv. v. postwissel A f 1,75
voor één, of flO.—
voor zes doozen.
Eischtde echte Fas
ter's Rugpjjn Nieren
Pillen, weigert elke
doos, die niet voor
zien is van neven
staand handelsmerk.
Handcis- en Landbouwbank te Gorin-
chem met Bijkantoor te Dordrecht.
In de 20 November j.l. gehouden Al
gemeene Vergadering der Handels- en
Landbouwbank werd op voorstel der
Directie met het oog op den steeds
voortdurenden bloei en gestadigen voor
uitgang der Vennootschap besloten het
.Kapitaal der Vennootschap te verhoogen
met f 500.000.— en alzoo te brengen op
een millioen gulden.
De Directie werd gemachtigd van dit
nieuwe Kapitaal twee series elk groot
f 100.000.is f200.000 uit te geven
tegen den koers van 110 pCt. Op deze
aaodeelen moet evenals op de reeds uit
gegeven 50 pCt. worden gestort.
Het avans dezer uitgifte wordt naaf-
trek der kosten gestort in het Reserve
fonds.
Verder werd de Directie gemachtigd
tot de uitgifte van 4 pCt. Deposito-
Obligatiën aan Toonders met een op
zeggingstermijn van zes maanden.
AaD de aandeelhouders weid mede
gedeeld dat de Diiectie in overleg met
Commissarissen geslaagd is met den
aankoop van een groot pand in de
Westwagenstraat te Gorinchem, welk
pand reeds is afgebroken en op welk
terrem nu een nieuw naar de eischen
des tjjds ingericht Kantoorgebouw zal
worden opgetrokken.
18131815. Geïllustreerde geschie
denis vao den Vrijheidsoorlog door
prof. dr. J. v. Pflugk Hartlung. Met
de geschiedenis onzer verlossing
door J. H. Been. - Rotterdam, J.
M. Bredee.
De 3e aflevering blinkt naast de vorige
uit door levendigheid van verhaal en
keur van prachtige pistenook bevat
zjj een paar reproducties van liederen
uit die dagen op Bonaparte.