De Balkan-Oorlog.
Uit de Provincie.
kerknieuws"
onderwijs.
zending.
BINNENLAND»
Middelburg. De landbouwersknecht
J. Louws uit Serooskerke, die alhier Zater
dag het gemelde ongeluk overkwam en
aanvankeiyk aan de beterende hand was,
is gisteren plotseling in het gasthuis al
hier overledeD.
Middelburg. Door dat meerdere agen
ten van politie alhier den laatsten tjjd
or gesteld waren, was het niet mogeiyk
geweest de andere hun geregelde vrjje
dagen te geven. Door medewerking der
rykspolitie is dit thans wel mogeljjken
kunnen ook de gemiste vrye dagen worden
ingehaald. Een paar ryksveldwachters
betrekken daartoe een paar der posten
anders door ageDten ingenomen.
Middelburg. De openiDg der Openbare
Leeszaal en Bibliotheek zal Zaterdagmid
dag niet om 3 uur, maar eerst 4 uur plaats
vinden. Men heeft hierin verandering ge
bracht om dr D. Bos, voorzitter van de
Centrale VereeDigiDg voor Openbare Lees
zalen en Bibliotheken, gelegenheid te
geven de opening by te wonen.
Goes. Naar aanleiding van het bericht
omtrent het in beslag nemen alhier van
prentbriefkaarten, met voorstellingen in
stryd met de „Zedeiykheidswet", deelt
de gewone beiichtgever van delftdd. C.
het volgende mede:
Vlisslngen. De sergeant le kl. J. Mesu
van het 4e bataljon alhier vertrok gisteren
naar de Koloniale-reserve te Nymegen,
teneinde na geneeskundig onderzoek over
te gaan by het leger in Ned. Oost.Indiö.
Wlssenkerke. Gisteren is van hier naar
het Huis van bewaring overgebracht als
verdacht van feiteiyke aanranding der
eerbaarheid P. J. B alhier. Midd. C.
Stavenisse. Het mosselscheepje Y 13
Polder Walcheren.
Middelburg. Door het kiescollege al
hier werd gekozen tot ouderling in de
vacature P. O. van Melle de heer J. A.
Klaassen, candidaat der vereeniging „De
Naam des HeereD is een sterke toren",
welke candidatuur gesteund werd door de
vereenigiDg „De Ned. Herv. Kerk*. De be
noemde verkreeg 56 stemmen. Op de heer
C. de Broekert werden 10 stemmen uitge
bracht.
Schore. In de ledenvergadering alhier
werd gekozen tot ouderling in de plaats
van den heer Comelis Bruinzeel, die niet
meer in aanmerking wilde komen, de heer
H. van Koeveringe Az.en tot diaken in
de plaats vbd den heer L. de Jonge, die om
dezelfde reden bedankte, de heer A.
Bierens.
Krabbendijke Geslaagd op hét te
Amersfoort gehouden examen voor Ryks-
hoefsmid de heer J. Meeuwstn alhier.
De Zending op Seemba.
doopende in den Naam des Vaders en des
de verdachtmaking en elke daad der re
geering werd tot nog toe steeds met hoon
en spot ontvangen. Mag men daD niet
vasthouden aan zyn Christelijke begin
selen, aan'zyn geloof van God, als heer-
scher in den Hemel en op de Aarde?
Het is wel opmerkeltyk dat de rust en
de orde in IndiS nog nimmer door de
prediking verstoord werden.
Na dit vurige pleidooi voor de heerltyke
zaak der zending behandelde de heer
Scheurer de Chineesche kwestie, kort
en voorzichtig. Deze kan slechts opge
lost worden door een regeling van de
rechtspositie der inlanders. Zoolang dje
niet geregeld is, wachtte men met toe
kenning van voorrechten aan Chineezen.
Achteruitstelling van de inlanders tegen
over de Chineezen kan noodlottige ge
volgen met zich slepen. De regeering
moet dus in de bevoorrechting der Chi
neezen vooral geen stap verder gaan.
De sociaal-democratische afgevaardig
de Huyenhotz kwam ook met zyn ad
viezen, in de eerste plaats inzake de
Chineezenrelletjes, maar op hoe geheel
anderen toon. In z(Jn rede was een geest
van tegenkanting duidelijk waar te ne
men. HQ was het heelemaal niet eens
met de taktiek van de rechtsche
regeering en hy zou het ook nimmer
met haar eens zyn.
De vry-liberale de Beaufort liet ver
volgens ook zyn waarschuwende stem
hooren, voornamelijk tegen het opwekken
van fanatisme door de zending. De zen
ding mag niet als een regeeringsorgaan
beschouwd worden,
De heer Bogaardt (r. k.) sloot zich, wat
de flnanciSele beschouwingen aangaat,
eveneens aan by den heer de Meester. Spr.
diende mede namens de heeren Scheurer,
Brummelkamp, v. Viymen en de Wyker-
slooth een motie in strekkende om binnen
een tydperk van 10 jaren maatregelen
te treffen tot verbod van opium in geheel
Indie behalve voor geneeskundige doel
einden.
Voorzeker een goede maatregel, doch
dan dient ook aan de drankkwestie ge
dacht. De drankellende spant nog niet
den kroon, doch wy zullen eens zien,
wanneer het opiumverbod er is. In dit
verband mag dus ook wel aan het tweede
kwaad aandacht geschonken worden.
Vermelden wy tenslotte nog, dat op
's voorzitters voorstel besloten werd om
tot aan Kerstmis ook 's Maandags te ver
gaderen om half twee en voorts elke
week 's avonds byeen te komen op Maan
dag, Woensdag en Vrydag. De heer van
Nispen deelde bovendien nog meede, dat
het zyn voornemen is de volgende week
in de avondvergaderingen aan de orde
te stellen de justitie begrooting en op
dagen dat geen avondzittingen worden
gehouden, door te vergaderen tot 5 uur.
De heeren krygen het niet gemakkeiyk
doch om 's lands belangen te behartigen,
mag toch wel zoo'n gering offer geéischt
worden.
Cholera.
Angstaanjagende gedachte.
Op het oorlogsterrein heeft de cholera
een verlammende werking. Vooral bet
aanschouwen van zooveel ellende, onbe-
schryfeiyk groot, ontneemt velen den
moed. Neen, vervult den soldaat met
wanhoop, of slaat hem met vertwyfeiing.
Zyn leven is hem niets meer. Hy wenscht
niets liever, dan mede te sterven te mid
den van dien poel van ziekte en verderf.
Immers dood is dood, denkt hy, of neen,
na den dood zal hem het grootste geluk
ten deel vallen, wanneer Allah oordeelt,
dat hy genoeg slachtoffers gemaakt heeft
en zich zijner onlfermt.
Rampzalig einde. Die hoop zal zeker
beschaamd worden.
Doch keeren wjj terug tot de feiten. Te
Konstantinopel zyn thans vele cholera-
ïyders, de meesten ondergebracht in de
Aya Sofia en andere moskeeën en kerken.
De maatregelen, die toegepast worden,
vermogen niet veel. Wel zyn reeds groote
sommen beschikbaar gesteld voor de be-
stryding, doch de middelen zyn nog
hoogst gebrekkig. De ziekte is het eerst
uitgebroken onder de door ellende en
ontbering uitgeputte troepen, die achter
de Tsjataldzja-linie geconcentreerd waren,
en door vluchtelingen overgebracht Daar
Konstantinopel.
Wy zullen onze lezers niet met cyters
vermoeien. Ook omdat het aantal slacht
offers onmogeiyk by benadering is op te
geven. Het is ons slechts te doen om
een klein beeld van de vreeseiyke ellende,
die daar heerscht.
Op vele plaatsen werden de ljj ken inder
haast by hoopen in een kuil gestopt,
aanvankeiyk wordt geen enkele bygië
nische maatregel genomeD, uit vrees, dat
ruchtbaar zou worden, dat een veel ge-
vaariyker vyand nog dan de Bulgaren
in het Turksche legerkamp was ver
schenen. Zoodoende werd de ziekte niet
gestuit en verspreidde zy zich met ont-
zagiyke snelheid over de twee vleugels
van het Tsjataldzja leger. Daar zag men
herhaaldeiykaangrypende tooneelen. Sol
daten vielen neder met het geweer in de
hand. Vergeefs zag men uit naar genees-
heeren en geneesmiddelen, beide waren
ver te zoeken. De arme zieken smeekten
vergeefs om watwater of citroen en
stierven meestal, zonder dat iemand Daar
heD omkeek. De wegen en toegangen
naar het station waren als bezaaid met
de ïyken der ongelakkigen, die hun laat
ste krachten hadden byeengeraapt om
zich naar den trein te sleepeD, die hen
naar de hoofdstad zou vervoeren-. En zy,
die zoo gelukkig waren geweest een
plaatsje te veroveren in de wagons, wer
den, zoodra bleek, dat zy aan de ge
vleesde ziekte leden, mededoogenloosden
wagen uitgeworpen en stierven op den
berm van den dyk, waar zy onbegraven
-bleven liggen. Eerst thans begint men in
te zien, hoezeer men den toestand daar
door verergerde en worden de lyken met
petroleum begoten en verbrand. lotus-
schen is de toestand echter al zoo ver
ergerd, dat hy ernstig gevaar oplevert
voor de geheele wereld, zoodat reeds door
verschillende staten voorzorgsmaatrege
len zyn genomen.
Een kleine verademing kan nu plaats
hebben. In verband met de onderhande
lingen over het sluiten van een wapen
stilstand hebben de Bulgaarsche troepen
gister bevel ontvangen het gevecht te
staken en in de bezette stellingen te
biy ven. Dadeiyk hielden de gevechten op.
Voor hoe lang deze wapenstilstand zal
golder, melden de berichten niet. Biyk-
baar zal dit afhangen van den loop der
onderhandelingen.
Moge het daarheen geleid worden, dat
het zwaard niet meer opgeheven wordt
en het geschut zich niet meer laat hooren.
Mede in verband met het heerschen der
cholera, die de grootste mogeiyke toe-
wyding eischt, is vrede dringend ge
wen scht.
Cholera. De minister van binnenland-
sche zaken heeft alle havens vaD Euro-
peesch-Turkye besmet verklaard wegens
Aziatische cholera.
De arbeiders te Sluit. By het af-
deelingsonderzoek der Tweede Kamer
werd herinnerd aan de herhaaldeiyk ge
maakte opmerking dat naturalisatie met
het oog op de daaraan verbonden kosten
zeer bezwaariyk is voor de minder be-
deelden.Naar aanleiding daarvan wensch-
te men gaarne van de regeeriDg te
vernemeD, hoe het komt, dat thans zoo
vele arbeiders, in staat zyn om de kosten
eener naturalisatie te betalen. In ver
band daarmede had het de aandacht
getrokken, dat een groot aantal te Sluif,
wonende arbeiders zich met een verzoek
om naturalisatie tot de regeering hadden
gewend. Men vroeg, of eene byzondere
aanleiding hiervoor der regeering bekend
was, en zoo ja, of zy daarvan mede-
deeliDg wilde doen. Men kon niet aan
nemen dat zuiver nationaliteitsgevoel
hier de eenige dryfveer was.
RECLAMES.
Een agent komt den winkel binnen
van S. om iets te koopen en ziet tevens
op de toonbank een collectie prentbrief
kaarten liggeD, waaronder twee stuks
met vrouwenfiguren, Daar het naakt
model. De politieman eischt nu deze
kaarten op, begeeft zich hiermede naar
het politiebureau, waarna proces-verbaal
opgemaakt is wegens het in voorraad
hebben van prentbriefkaarten verboden
volgens Je huidige zedeiykheidswet. Dit
zy bier nog gemeld, dat de kaarten niet
uitgestald waren voor het winkelraam.
(uit Ierseke) is gister op het Scheld on
der deze gemeente aangevaren dooreen
klipperschip en omgeslagen. Naar ver
luidt is de bemanniDg gered.
V Nisse. In de Woensdag gehou
den raadsvergadering waren alle leden
aanwezig. Aan de orde was wyziging
der begrootingen^Wlï en '18 tot een be
drag van f7,26 en f74.45 Besloten werd
een geldleening aan te gaan groot f340
Inzake verbouwing der school. Op ver
zoek werd aan dhr A. Geill ontslag ver
leend als gemeentegeneesheer terwyi in
zijn plaats benoemd werd met ingang
van 1 Januari a. s. dhr W. H. Klos, arts
te Hulst. Daarna sluiting.
Hedenmiddag te ééD uur werd in het
polderhuis in de Abdy te Middelburg
eene buitengewone algemeene vergade
ring van het polderbestuur van Walche
ren gehouden onder voorzitterschap van
den heer H. P. den Bouwmeester. Aan
wezig; wareu 4 raden en 14 commis
sarissen. Eéne vacature van commissaris.
Aan de orde was het eerst het voor
stel van het dageiyksch bestuur betref
fende omlegging van den
straatweg te Oostkapelle.
Van Burgemeester en Wethouders van
Oostkapelle ontving het dagelyksch be
stuur een schryven d.d. 9 October hou
dende aanvraag om subsidie in den bouw
van een nieuwe dokterswoning, waar
door de tegenwoordige zoude verdwynen
en er gelegenheid zoude bestaan om den
straatweg te verleggen en den bestaanden
zéér gevaariyke hoek te doen verdwynen.
Het verleggen van den weg is volgens
het dageiyksch bestuur zeer zeker in
het belang der ingelanden en het mag
inderdaad een wonder heeten dat by het
toenemend gebruik van de automobielen
daar ter plaatse nog geen ongelukken
gebeurd zyn. Het dageiyksch bestuur
meende derhalve op het verzoek te moe
ten ingaan en deed aan B. en W. het
na te melden schryven toekomen.
Het dagelyksch bestuur stelt tenslotte
onder overlegging eener teekening voor,
te besluiten
le. den weg ter bedoelde plaatse te
doen omleggen overeenkomstig bedoelde
teekening
2e. aan het gemeentebestuur van Oost
kapelle als bydrage in den bouw van
een nieuwe dokterswoning uit te keeren
een bedrag van f1250;
8e. het dagelyksch bestuur te machti
gen tot het tot stand brengen van de, ten
gevolge van de omlegging benoodigde,
kostelooze ruiling van grond.
De eventueele kosten kunnen volgens
het dagelyksch bestuur gevonden worden
uit het wegenfonds, zoodat de kas daar
mede niet bezwaard wordt.
Uit het schryven van B. en W. van
Oostkapelle teekenen wy nog aan, dat de
raad terugdeinsde voorde hooge kosten
van het bouwen van een nieuwe woning
en meende dat de eenige kans, die nu
nog bestaat om deze zoo gevaariyke bocht
op te heffen, zou wezen, indien het Polder
bestuur kon besluiten tot dit doel eenig
subsidie aan de gemeente toe te staan.
Alleen in dit geval zien B. ei W. nog
een laatste redmiddel om de meerderheid
van den raad voor hun voorstel tot oprui
ming van het bestaande gebouw waar
voor zy thans niet te vinden was te
winneD.
Een geiyk schryven richtten B. en W.
ook aan het bestuur van vreemdelingen
verkeer te Middelburg en aaD den Alge-
meenen Nederlandschen Wielrydersbond
en aan de Nederlandsche Automobiel
club.
In zyn antwoord deelt het dagelyksch
bestuur van den Polder aan B. en W. mede
dat een verbreeding van den weg als door
B. on W. bedoeld hem van zeer veel be
lang voorkomt en het bestuur dan ook
gaarne het voorstel in overweging wilt
nemen.
Het bestuur legt ten dien einde eene
teekening over, waarop de om te leggen
straatweg is aaDgeduid.
Het bestuur zegt daaraan de voorwaarde
te willen verbinden, dat een uit die verleg
ging eventueel voortvloeiende ruiling van
grond tusschen de gemeeDte en den pol
der kosteloos geschiede
Het vragen van bydragen aan vreemde
lingenverkeer, Wielryd6rsbond en Auto
mobielenclub acht het bestuur niet ge-
wenscht.
Zonder discussie of stemming werd
aldus besloten.
Het tweede voorstel luidde om aan
W. M. Wilderom te Koudekerke over
eenkomstig diens verzoek te verkoopen
een stuk ouden watergang ter opper
vlakte van 650 c.A. voor f0.05 per M2.
en alzoo voor f32.60.
Ook aangenomen zonder discussie of
stemming.
In de najaarszitting vaD 21 September
1.1. is door den commissaris P. de Visser
de wenschelykheld betoogd van het
plaatsen van schuifdatnmen in den Dom-
burgschen watergang en tevens verzocht
de redenen te mogen vernemen, waarom
L. Dommisse te Aagtekerke en 5 mede-
onderteekenaren, die btj adres eenzelfde
verzoek tot het Polderbestuur gericht
hebben nul op request hebben gekregen.
Ter voldoening aan dat vertoek legt
het dagelyksch bestuur het bovenge
noemde adres met de daarop gegeven
beschikking over.
In het adres vragen adressanten mid
delen in het werk te stellen ter voor
koming van den lagen waterstand in
den Polder. Naar hunne bescheiden mee-
ning zou zulks kunnen voorkomen wor
den door schuifdammen te plaatsen in
een der heulen van den Domburgschen
en den Veerschen watergang, waardoor
zy zouden gebaat zyn. Dit verzoek werd
d.d. 'i Mei 1.1. gedaan, omdat de water
stand toen zeer laag was, zoodat bet
drinkwater voor het vee spoedig slecht
en de scheidingsslooten droog zouden
zyn.
Id het antwoord op bet bedoeld adres,
welk antwoord gedateerd is 5 Juli, deelt
bet dagelyksch bestuur mede, dat plaat
sing van dammen in den Domburgschen
en Kleinen Veerschen watergang tot
moeilykheden aanleiding zou kunnen
geven, aangezien het water ook opge
houden zou worden langs gronden, die
daarvan wellicht bezwaar zouden onder
vinden.
Het bestuur kon daarom aan het ver
zoek niet voldoen, maar gaf adressant
in overweging, door het uitdiepen en
desnools verbroeden van de seheidings-
slooteD, die met de sprinken en water
gangen in verbinding staan, hun water
voorraad te vergrooten en door dammen
in die slooten op te houden op eeahooger
peil dan in die sprinken en watergangen
na lange droogte intreedt.
Op die wyze kaD, waar daaraan be
hoefte bestaat, plaatseiyk in het gebrek
aan drinkwater worden voorzien.
Op verzoek van den commissaris Kodde
wordt dit antwoord door den griffier
voorgelezen.
De heer P. de Visser zegt, dat dit
antwoord hem niet kan bevredigen, hy
meent dat de bezwaren geen recht van
bebtaaD hebben en zet dit in den bieede
uiteenen spr. herhaalt, dst de kosten
geen bezwaar kunnen zyn. Spr. stelt
voor een drietal schotdeuren te plaalsen
één zou er desnoods kunnen vervalien
of één kistdam.
De voorzitter acht het wensche'yk,
dat de heer De Visser schritteiyk een
voorstel indient, waarop in de voorjaars
vergadering advies zal worden uitge
bracht. Dit wordt goed gevonden.
By de rondvraag vroeg de heer De
Visser vérwydering van een paar po
pulieren. Dit werd toegezegd.
De heer Koene vroeg hoe de hooge
waterstand omstaat.
De voorzitter zegt, dat de voornaamste
reden daarvoor is, de slechte verzorging
van de slooten door de ingelanden.
Nod Herv. Kerk
Beroepen te Wezep, Th. Keek te Zui-
lichemte Ter Apel, F. H. Koster te
Zalt-Bommel.
Benoemd tot onderwyzeres teOos-
terland raej. G. G. Berends te Bergen op
Zoom.
Benoemd tot hoofd der openbare
school te O ver loon de heer J B. Honteler,
ondeiwyzer to Princenhage, afkomstig
van Oostburg.
Het mondeling gedeelte van het
exameD Itaiiaansche taal eu letterkunde
(akte M. O) zal, voor zoover het in het
openbaar wordt gehouden, wordeD afge
nomen te 'sGravenhage op 4 Dec. a.s.
1.45 n.m.
Geslaagd op het examen vrye- en
orde-oefeningen der gymnastiek te Breda
de heeren J. Ry nberg en M. L. Groenewege
te St. Annaland en te Venlo mej. S. K.
Schippers te Kortgene.
Hecen slaagden nog te Venlo N. C. v. d.
Graaff te 's Heer HendrikskindereD, T. v.
d. Vliet te Ierseke.
Vele vrienden der Zending in Zeeland
hadden zich gisterenavond opgemaakt'om
in de Noorderkerk te Middelburg te hoo
ren naar hetgeen ds. D. K. Wielenga, van
Soemba, hun te zeggen had.
Nadat gezongen was Ps. 72 6 en voor
gelezen Ps. 67 opende ds. Netelenbos deze
samenkomst met gebed. Met een kort,
krachtig, kernachtig woord leidde hy den
mi8sionairen dienaar in. Spr. herinnerde
er aan, dat door een der redacteuren van
het Zeeuwsch Kerkblad de aanmerking ge
maakt was, dat op den onlangs gehouden
Zeeuwschen ZendiDgsdag de predikanten
te veel hadden „gepreekt" eu te weinig
over den Zendingsarbeid en het Zendings
terrein hadden gesproken, 't Zal nu anders
zyn De gemeente zal nu niet een preek
hooren, maar ze zal vernemen, hoe moei.
iy k en hoe beeriyk toch ook het werk der
ZendiDgis.
Spr. hoopt, dat Zendeling Wieier ga's
woorden ons zullen overtuigen van da
waarheid van 's Heeren bevel„Gaat dan
henen, onderwyst alle volkereD, dezelve
Zoons en des Heiligen Geestes".
Ds. Wielenga wil na afloop vragen ba
an twoordeD, die 'hem gesteld mochten
worden. De zusters, die niet spreken mo
gen in de gemeente, moeten het hun
mannen maar vragen, als ze thuis komen,
't. Is dus zaak voor de manneD, van de ge
legenheid gebruik te maken.
Ds. Netelenbos verzoekt zy ^ambtsbroe
der den kansel te beklimmeD.
Wanneer een arbeider op het eenzaam
ZendingsterreiD, aldus spreker, in aanra-
king met Europeanen komt, dan treft hjj
steeds twee soorten menschen aan. De
een zegt: Myoheer, wat doet ;u toch
voor die domme, vuile, vieze menschen
De ander zegt: We waardeeren uw
arbeid we), maar waarom werkt u toch
eigeniyk onder heD, want die heidenen
zyn immers tevreden en gelukkig.
U verstoort maar hun rust en vrede,
't Spreekt, dat daardoor de arbeider niet
wordt aangespbord. Beeriyk is het voor
een zendeling, als hy in het vaderland
mag spreken tot menschen, die met
hem meeleven en meevoeleD.
Z. E stelt zich voor, te laten voelen,
wat er leeft In de harten der heidenen,
opdat men straks henen gaat met de bede
„O God I wees de arme heidenen ge
nadig."
Toen spr. op Soemba kwam, kreeg
hjj een grooten dunk van het gods
dienstig leven der heidenen. Immers de
heiden bidt en offert dageiyks. Slacht
by een varken, dan kykt hy in de lijnen
van de lever, om te bespeuren wat er
geschieden zal. Hjj kan daarin zien of
zyn reis voorspoedig zal zyn, of hy door
zjjn reis zyn doei bereiken zal, of zjjn
familie geen onheil overkomen zal. ZJJn
die lynen goed, dan gaat hy op reis.
By een rivier bidt hy en offert h|j.
Halverwege maaki hy den heer van
't land zijn opwachtiDg en offert. Komt
hy aan 't eind van zyn reis by men
schen in huis, dan neemt by watsirik.
Uit de ingewanden van een in der haast
geslachte kip wordt nagegaan of de
komst van den man goed is.
Gaat hy zaaien, dan offert hy, komt
het zaad op, offeren, wordt er geoogst,
offeren. De 8oembane.es doet dus als 't
ware niets zonder offeren.
Dit alles maakt op den vreemdeling
een gunstigen indruk, waar zoovelen
met rekeneD met God en Zyn gebod,
Dringen we chter in het zieleleven van
den heiden door, dan zien we, dat h|J
van buiten e6n wit gepleisterd graf is,
doch van binnen vol met doodsbeenderen.
De voornaamste vragen van deD Soem-
banees zyn„Wat moet ik doeD, om
spoedig ryk te wordeD, om hoog in aan
zien te komen eu veel kinderen te krij
gen. Het leven hier namaals stelt h(j
zich juist voor als dat op aarde. Hun
religie is „voorvaderendienst*. Het is
noodig, dat hy kinderen krygt, opdat
die na zyn dood voor zyn schim zouden
zorgen.
Al zyn gebeden en offeranden zyn dus
gericht op iykdom, aanzien en nakome
lingschap. Zyn godsdienst is zelfverzor-
ging. De Godskennis hebben ze verloren,
Ze weten wel van een Opperwezen, maar
Die woont zoo oneindig hoog, zooda/ze
Dien niet kunnen naderen. Ze bebto
God van den troon gestooten en i|Jn
daarop zelf gaan zitten. Hun godsdienst
is egoïsmtf van een materialistische soort.
Moeilyk is het, tot die menschen te spre
ken. Komen we tot hen met de wet des
Heeren dan vragen ze, evenals Farao:
„Wie zegt dat?" God kent den heiden
niet, waarom zou by Dien dan gehoor
zamen. De Soembauees is een dief, een
echte paardendipf. Toen Z.E. een Soemb.
vroeg waarom hy zooveel paarden stal,
antwoordde hy, dat hy ze riet- sta), maar
eenvoudig wegnam. Toen spr. by een
Radjab kwam, vroeg hy dieD, of by veel
op 't oorlogspad geweest was, waarop
de vorst antwoordde, dat hy al veel ge
streden bad, eens had hy 40 gesnelde
koppen meegebracht. Toen spr. hem daar
op het »Ge zult niet doodslaan* toevoegde,
hernam de Radjab, dat hy slechts ge
wroken had, omdat zyn grootvader eer-
tyds vermoord was. Ook het vyfde gebod
wordt door de kinderen der Soembaneezen
zeer slecht in praktyk gebracht. De vader
wil zyn zoon ter wille zyD, opdat deze
straks voor de schim van vader zal zor
gen. Het gebód luidt voor hen: Eert uwe
kinderen, opdat gy hier namaals rustig
kunt leven. Ook is de Soemb. een
echte leugenaar. Hy liegt om te liegen.
De groojste leugenaar staat het meest
in aanzien. Ook dit wordt door Z.E. met
een staaltje, dat hy zelf had ondervonden,
toegelicht.
Radjah Lewang liet zes slaven om
binden met riet, en na met petioleum
begoten te zyn, in brand steken. Daarna
kon hy, die de vlugste was, zich redden,
door de vlammen in een rivier te gaan
blusschen.
En juist door die hardheid werd de
vorst geeörd. Dat was nu nog eens
iemand, die aanpakken durfde. Met mo-
raalprediking kunnen we tot den Soemb.
niet komen. Wat wy diefstal noemen,
noemt by handigheid, moord is by bem
plicht. Voor we dus de wet predikeD,
