No. 41 1912
Zaterdag 16 November
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
27e Jaargang
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Staten-Generaal.
De Balkan-Oorlog.
""crT—
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTISN
elNMKMLAMD.
Voor onze fruittelers i
IEBEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
TWEEDE KAMER.
De heer Duys: Ik vraag het woord.
De voorzitterIk geef u het woord niet.
Ziehier het relaas van een incident
in de Kamer, dat zich afspeelde tusschen
den socialistischen afgevaardigde Duys
en den voorzitter. Korter kan het wel
niet. De heer VaD Nispen verspilt geen
woorden en lokt ook geen tegenspraak
uit. Hy snoert iemand terstond den mond.
Dit even terloops.
Wy hebben reeds onder de telegram
men van gisteren gezien, hoe de amen
dementen der linkerzijde op art. 30 van
de wet op de invaliditeits- en ouder-
domsverzekering alle werden verworpen
en hoe het artikel zelf met 43 tegen 21
stemmen (rechts tegen links) werd aan
genomen.
Verder is overeengekomen de verze
kering ook te doen gelden voor geregeld
verrichten bykomstigen arbeid. Schaper
kwam er mee aan. Deze nam een paar
grepen uit het leven, wees op een schoen
maker, die kranten gaat bezorgen, op
iemand, die kippenhokken schoonmaakt
een zeer nuttig werk —.en op den
drager" by begrafenissen.
De minister, die zijn werk allerminst
voor volmaakt houdt, ging met deze
redeneering volkomen mee, zoodat het
lot van art. 31 weldra beslist wes.
De volgende 5 artikelen 31a -335 wer
den kort daarop zonder hoofdelijke stem
ming aangenomen. Er was nog wel een
bezwaar geopperd, met name door Hu-
genhoitz, doch de heer Talma had reeds
het plan door een algemeene maatregel
van bestuur de zaak gezond te maken.
Bfj art. 34 (niet verzekeringsplichtig
z(jn de arbeiders, wier invaliditeits- en
ouderdomspensioen publiekrechtelijk is
geregeld) kwam natuurlijk de risico-
overdracht ter sprake.
De heer De Visser (c.-h.) verdedigde
een amendement tot invoering van een
art. 34a, waardoor ondernemingsfondsen
mogelijk blijven en anderzijds zoowel
het belang van den arbeider als dat van
de Rijksverzekeringsbank voldoende is
verzekerd. Spr. zou het zeer betreuren,
wanneer aan oudernemingsfondsen de
levensader werd afgesneden.
Men weet, dat wij op dit punt niet in het
schuitje der Christelljk-Historischen mee
varen. De Anti-revolutionairen staan hier
naast hen op een eigen standpunt. In dit
geval niet alleen, want de linkerzijde, zelfs
de uiterste, gaat ten opzichte van de risi
co-overdracht met ons mee. De heer Teen-
stra (v. d.) die wel een weinig naar het
standpunt van den heer de Visser over
helde, kon hem toch niet door dik en
dun volgen en de heer Duys (s. d. a. p.)
kon geen woorden genoeg vinden, om
zijn afkeer van risico-overdracht kenbaar
te maken.
De bezwaren zijn te talrijk; zoowel
vaD administratieven aard als van soci
alen aard. Bij noemde het amendement-
de Visser zelfs een moord voor den mid
denstand.
De heer de Visser moest dan ook ten
slotte erkennen, dat het amendement
alleen aan de groote werkgevers zou ten
goede komen. Hy heeft natuurlijk geen
kans, dat het aangenomen wordt.
Gaarne hadden wy nog 's ministers
houding tegenover het ingrijpende amen
dement van dhr. de Visser willen kennen,
doch de heer Talma is niet meer aan
het woord gekomen.
Wegens onvoltalligheid der vergadering
kon geen enkel besluit meer- genomen
worden. Het ontwerp werd terzijde ge
legd, misschien wel voor goed. De linker
zijde ziet haar aanhoudende obstructie
niet goeden uitslag bekroond.
hl) het afscheid nemen van dit
verzekeringsontwel p willen wjj de
techterzijde een woord van lof Diet ont
houden voor haar krachtige verdediging
bovenal hulde aan den minister en aan
den voorzitter, die zulke moeilijke weken
achter den rug hebben. Zelfs het liberale
Handelsblad, spreekt met lof over 's minis
ters onuitputtelijk geduld en onverwoeste-
Hjk goed humeur vijf weken achtereen in
lange dag- en avondzittingen onder het
aanhooren van allerlei wisheid en dwaas
heid en van de bewonderenswaardige
plichtsbetrachting, waarmede de heer Van
Nispen zjjn zware taak heeft vervuld.
De liberalen moeten het evenwel niet
laten voorkomen, alsof de rechterzijde een
verwijt kan gemaakt worden wegens de
herhaalde onvoltalligheid der vergaderin
gen. Dat is al te naief. We hebben geluk
kig steeds de obstructie van liberaal en
sociaal-democraat, om de regeering tegen
te houdeD, duidelijk in het licht gesteld.
De Christelijk Sociale Partij.
Aan de „Nederl." wordt o.a. het vol
gende medegedeeld uit het concept-pro
gramma van de Ohristelljk-Sociale partij
Volgens artikel 1 belijdt de Christeljjk-
Sociale partij .Jezus Christus als Verlos
ser èn Koning, zonder Wien geen ding
gemaakt iszij wil zoo alle terrein des
levens voor Hem opeischen en God den
Vader, den Zoon en den Heiligen Geest
verheerlijken, doordat alle krachten, die
in een volk zjjn gelegd, tot volle ontwik
keling en ontplooiing komen, Zijn naam
ten prijs.»
Art. 2. Met verwerping van de beginse
len der revolutie vindt zij noch in den
volkswil, noch in de wet, noch in het
Staatswezen, noch in de Kerk, doch al
leen in God de bron van souvèrein ge
zag, terwijl zij anderzijds de souvereini-
teit van Oranje eert, als onder de leiding
Gods in onze geschiedenis geworden.
In art. 3 wordt uitgesproken, dat de
neutraliteit in h6t staatsleven moet wor
den uitgebannen, en heel de natie voor
Christus moet worden opgeëischt.
Art. 4 erkent de noodzakelijkheid van
staatkundige partijen, die echter, zoo zij
van Christelijke beginselen uitgaan, van
alle ongerechtigheid .hebben af te staan,
en, desnoods met opoffering van we-
reldsch succes, den Christeiyken waar
heidszin nimmer mogen verloochenen.
Art. 5 vraagt algemeen kiesrecht voor
mannen (voor Kamer,Staten en Gemeente
raad) met beperkt vrouwenkiesrecht, zon
der maatstaf van maatschappen ken wel
stand. De uitsluitingen worden geregeld
in art. 6bedeelden zjjn daarom niet
uit te sluitenart. 8 vraagt-evenredige
vertegenwoordiging als een bü uitstek
Christelijk beginsel.
Art. 9 vraagt een volksleger zonder
kazernes, en afschaffing van de vrijstel
ling van Protestantsche godsdienstlee-
ïaren.
Inzake het onderwijs eischt het pro
grammat voor alle overheidsscholen ieder
beletsel voor het beladen van Christus
worde weggenomen. Met volkomen eer
biediging van de persoonlijke vrjjheid
der onderwijzers, worde door ieder die op
deze overheidsscholen onderwijs geeft,
naar zijn overtuiging en begeerte van
Christus getuigd. Enkel met deze beper
king, dat niets in strijd met de Aposto
lische Geloofsbelijdenis worde geleerd,
terwijl noodeloos kwetsen van anderer
overtuiging moet worden vermeden. Aan
de bijzondere scholen blijve de bestaande
subsidie verzekerd. En deze subsidie kan
zoo noodig worden verhoogd, zoo slechts
niet de oprichting van bijzondere scholen,
met volkomen onderhoud van overheids
wege mogelijk worde.
In de sociale artikelen wordt-gevr-aagd
De overheid trachte mede te werken tot
perequatie van bezit (art. 12) met eer
biediging van het beginsel vaD steun
en vrijheid tot sterking van de persoon
lijke veerkracht; de overheid zij in haar
verhouding tot ambtenaren enz., den
particulieren bedrijven ten voorbeeld
(art. 13); de bedrijven, die door hun
bijzondere economische ontwikkeling of
gesteldheid daartoe geschikt zjjn, wor
den door de overheid genaast (art. 14).
In artikel 15 wordt gepleit voor vrij
willige verzekering, met vrijstelling van
de lage loonen en rekening-houdend met
de talrijkheid van het gfzin.
Art. 16 vraagt een wettelljken tienuri-
gen arbeidsdag en afschaffing van nacht
arbeid „zoo althans buitenlandsche con
currentie een dergelijke afschaffing niet
voor het nationale bedrijf te gevaarlijk
doet zijn".
Art. 17 vraagt belastingen naar draag
kracht, en afschaffing van de indirecte
belastingen, terwijl art. 18 zich tegen
tariefsverhooging keert. Echter .be
scherming van eenig bedrijf door in
voerrechten vinde slechts in een land
als het onze bij hooge uitzondering
plaats
Art. 19 vraagt een salarisregeling voor
ambtenaren, die rekening houdt met de
talrijkheid van een gezin.
Art. 22 vraagt herziening van de
rechtspositie der pachters, en verkrijging
van grond door arbeiders.
Art. 23. De Kerk worde door de Over
heid erkend als een Goddelijke instelling,
die onafhankelijk is van den Staat. De
pluriformiteit der Kerk als ideale toe
stand worde volkomen verworpen. Art.
171 der G. W. blijve voorloopig onge
wijzigd. Mocht echter tot wijziging wor
den overgegaan, dan worde aan de Ned.
Herv. Kerk wegens haar historische
rechten en harr karakter als volkskerk
aanzienlijk belangrijker uitkeering ge
daan dan aan de andere kerken. Daarbij
zjj echter uitgesproken, dat deze Kerk
eerst dan aan hare roeping als Kerken
dus ook als volkskerk volkomen kan
voldoen, zoo zij uitdrukkelijk de belijde
nis van den Christus naar de Schriften
handhaaft.
De Chr. zending worde van overheids
wege krachtig gesteund. De overheid
wake, dat de eene zending, bepaaldelijk
de Roomsche, niet verstorend ingrijpe
in den arbeid der andere.
Het recht der overheid om met den
dood te straffen, wordt erkendz(j worde
echter alleen hersteld, zoo de rechters
zelf deze doodstraf ten uitvoer brengen.
Voorts wordt geëischtbestrijding van
het Nieuw-Malthusianismeafschaffing
van de Staatsloterij; bestrijding vaD het
alcoholisme door local optionafschaft! og
van vaccinedwangterugbrenging zoo
veel mogelijk van de productiemiddelen
in het medebezit van alle producenten
invoering van het bedrljfs-medebezit door
de arbeiders, of uitkeering van een deel
der winst; invloed der arbeiders op de
regelicg van den arbeiduitsluiting van
willekeur by ontslag; bevordering der
Zondagsrust door invoering van den
vryen Zaterdagmiddag; invoering, waar
mogelijk, van den acht-urigen arbeids
dag.
In artikel 39 wordt gevraagd, dat in
de kerk alle verschil naar rijkdom aan
goederen worde vermedendat het plaat-
sengeld worde afgeschaft; dat ook aan
de vrouweiyke lidmaten het gemeente-
ïyke kiesrecht worde toegekend.
Volgens het Huisgez. vraagt het ont-
werp-program ook het passief kiesrecht
(verkiesbaarheid tot lid van de Staten-
Generaal, de Provinciale Staten en den
gemeenteraad) voor allen zonder onder
scheid van geslacht.
Een der onderwysartikelen vraagtBy
de vakken van onderricht worde ook met
verhooging van kunstgevoel rekening ge
houden.
Onder de nisuwe Militiewet is het
mogelyk geworden, dat jongelieden, die
voor den verplichten militairen dienst
zy n aangewezen, volstaan met een eersten
oefeningstyd van 6maand, inplaats van
81/» maand, mits zy voldoen aan bepaalde
eischen van lichameiyke ontwikkeling,
volgens een by kon. besluit vastgesteld
programma Op dit programma komen
voor: staafoefeningen, loopen, springen,
polsstokspringen, 6dz. De aanstaande
miliciens zoo luidt het wetteiyk voor
schrift worden in de maand November
by een der korpsen van het leger aan een
examen onderworpen. Ook te Rotterdam
hadden een groot aantal jongelieden zich
maanden en maanden met vee] opofferin
gen van tyd, en in vele gevallen ook aan
geld, geoefend, teneinde daardoor het
voorrecht van een verkorten oefeningstyd
te verwerven. Doch van de 101 slaagden
er maar 17
Voor 84 jongelieden uit Rotterdam en
van andere plaatsen is dus de moeite vaD
maanden en maanden tydstever
geefs geweestAvondpost.
De Avondpost verneemt, dat in het
1913 geen landweer-afdeeliDgen, tot het
verrichten van werkeiyken dienst, onder
de wapen zullen worden geroepen.
Ommen. Volgens het Vaderland is
de candidaat der chr. historischen, mr.
O. J. A. Bichon van IJselmonde tegen
de Tariefwet.
Een twaalftal jaren geleden was de
heer Bichon lid der Staten van Zuld-
HollaDd voor Ridderkerk. Hy behoorde
tot de rechterzyde, die hem meer dan
eens voor het lidmaatschap van Gedepu
teerde Staten aanbeval. Hy moet een
bekwaam man zyn, wiens werkzaam
heid echter door zyn gezondheidstoestand
nog al wordt belemmerd. Men verzekert
dat hy zich, hoewel de chr. historische
richting toegedaan, met beslistheid tegen
de coalitie verklaard heeft.
„Partijbenoemingenn. Men schryft
ons uit Rozenburg: Als de heeren van
links straks by de Begrootingsdebatten
in de Tweede Kamer over //partybenoe-
mingen* van het Kabinet-Heemskerk
spreken, mogen ze van onderstaande
nota nemen By de Woensdag gehouden
stemming voor een lid der Prov. Staten
van Zuid-Holland in het district Vlaar-
dingen werden hier te Rozenburg op den
candidaat van Rechts 134 stemmen
uitgebracht en op de gezamstiiyke can-
didaten van Links47 stemmen, en
toch werd hier onder het huidige Mini
sterie een man van links tot Burgemees
ter benoemd. Bott.
De stryd by Tsjataldzja is zwaar ge
weest. De Bulgaren toondeD echter groo-
ten krygsmoed. De geheele eerste forten
linie is thans in hun handen; ze zetten nu
de vluchtende Turken na en zy'n hun
heel dicht op de hielen. Het Turksche
hoofdkwartier, dat te Hademkeui was, is
eveneens gevlucht. Men is van meening,
dat er nu voor den opmarsch der Bulgaren
naar Konstantinopel geen enkel beletsel
meer is.
Over den iDtocht der Bulgaren in
Saloniki vertelt meD, dat het Bulgaarsche
leger, komende van Sereo en optrekkende
naar Saloniki, van Tasim, den gouver
neur van Saloniki, de mededeeling ont
ving, dat hy geneigd was de stad over te
leveren. Vrydag kwamen de Bulgaren
voor Saloniki aan en vernamen, dat de
stad reeds door Grieken bezet was. Gene
raal Theodoros vroeg toen-aan den kroon
prins vergunniEg om met zyn leger de
stad binnen t8 trekken. De kroonprins
gaf toestemming. Zondag zyn de Bul
garen de stad binnengetrokken zonder
muziek en met opgerolde vlaggen.
Dinsdagavond is het gevecht by Mo-
na8tir begonnen. De overstroomingen
maken de bewegingen der troepen zeer
moeiiyk. De beslissende slag zal dan ook
wel uitgesteld moeten worden.
Skoetari houdt zich nog Hink staande.
Volgens berichten uit deze plaats heeft
koning Nicolaas van Montenegro de con
suls in de stad verzocht op Riza bei in
vloed te oefenen, opdat hy de verdedi
ging van Skoetari op zou geven. De
consuls weigerden dit echter, zich be
roepend op de neutraliteit. Riza bei ver
klaarde, dat hy Skoetari tot den laatsten
man zou verdedigen, ook al gaf Kon
stantinopel zich over.
De stad zal dus eerdaags met geweld
genomen moeten worden.
De onderhandelingen tusschen Turkya
en Bulgarye mor-ten geopend zyn.
De Bulgaarsche voorwaarden voor een
wapenstilstand luiden aldusontruiming
van de rest van de Tsjataldzja-stelling
en overgave vaD het Turksche leger of
aftocht onder bewaking. Ontruiming van
Adrianopel, Skoetari, Jenitzaen Manatsje.
Verder het binnenrukken van de Bul
gaarsche troepen in Konstantinopel, af
staan van het bezette g6bied, interna-
tionaliteit van Konstantinopel, vrye door
vaart door de DardaDellen en vergoeding
van oorlogskosten.
Het is de vraag of Turkye hierop kan
ingaan, of wil ingaan. Bulgarye wil
echter tot eiken prys baas biyven. Het
wil biykbaar liever den oorlog tot het
uiterste voortzetten, dan op deze voor
waarden iets laten afdingen.
De Bulgaren willen niet, dat er bloed en
millioenen voor niets verspeeld worden.
w.
In de nommer8 8 en 9 van het weekblad
Hededeelingen van den Ned. Tuinbouwraad
aan de aangesloten Vereenigingen komen
belangryke mededeelingen voor omtrent
de fruitteelt in Kent en de tentoonstelling
in Maidstone. De heer F. Kakebeeke, secre
taris der Veilingsvereeniging „Zuid-
Beveland" bracht een bezoek aan verschil
lende kweekeryen in Kent.
De fruitteelt in Kent is verbeterd door
zending van betere soorten met name uit
Holland. Er zyn uitgestrekte fruitkwee
keryen. Dikwerf is de fruitteelt een der
onderdeelen van een zeer veelzydig be-
dryf, waar ook andere culturen een hoogst
belangryke plaats innemen. De heer C. v.
Lennep, die met den heer Kakebeeke de
„internationale" (fruittentoonstelling) te
Londen bezocht, geeft van zoodanig een
grootbedryf een beachryvicgwaarby hij
ook de hopcultuur omvat. Ook wysthy
op de oprichting van het Z. O. Agricultur
College te Wye (Kent), waaraan een afdee-
ling voor meer intensieve culturen (fruit
teelt, enz.) verbonden is, en hetwelk een
onderdeel is van de universiteit te Londen,
mede op kosten van de kweekers in Kent
beheerd, en welke zoo grooten invloed
heeft op de verbeterde tuinbouw, enz.
IazoDderheid zyn de heeren Kakebeeke
en v. Lerinep getroffen geworden door het
geen zy zagen op enkele farms naby Maid
stone, in een waarvan alleen reeds de
onderbeplanting(hazeinoten, enz.) dit jaar
gemiddeld een ton (1016 KG per acre
(40 Are) bedroeg met een prys van f 720
per H.A. Ook de wyze van pakken en be
waren werd door hen bezichtigd. Appels
van 1911 zagen op 22 Mei 1912 er nog uit
of jsy pas geplukt warendank zy de
goede, door de firma (BaDyard Co.) zelve
uitgedachte bewaarplaats, waarvan de
schryver een beschryving geeft. Vooral
de verpakking* wordt ten voorbeeld ge
steld, het z.g. Standard-type, waarvan de
heer Kakebeeke in Juni j.l. een beschry
ving gaf aan het Secretariaat van den
Ned. Tuinbouwraad. Deze kisten zyn
dan ook reeds in gebruik by een com
binatie van kweekers, die deD geregelden
uitvoer van Nederlandsch Fruit naar
lndië ter hand nam. Vooral omtrent de
Tentoonstelling in verband mei de resul
taten van het Wye-college deelt de heer
v. Lennep, mede namens den heer Kake
beeke velerlei mee. dat wy in de aan
dacht onzer fruittelers aanbevelen.Plaats-
gebrek verbiedt ons er breed op in te
gaan. Het betreft voornameiyk de ver
schillende wyzen waarop men de vruch
ten in de kisten pakt; waarmede ook
in verband staat de sorteering, niet
alleen naar het uiteriyk maar ook naar
de grootte, en het laatite wel met een
