No. 38
Woensdag 13 November
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
HISTORISeH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTlSN
F E U l L L E T O N~
TORPEDO TEGEN PANTSERSCHIP.
De derde conclussie,
Staten-Generaal.
BINNEKIaAMT)
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iederc regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—1# regels 1.—, Iedere ïegel
meer 10 cent.
13 Nov. 1912.
foor onze propaganda-clubs.
De lezer vond in ons no. van gisteren
den afdruk van een circulaire, in ruimen
getale verspreid door het bestuur van
den Bond van A R Propapandaclubain
welke circulaire een feestgave voor den
Bond wordt gevraagd, of ook wel men kan
tot den Bond als begunstiger toetreden
tegen een jaarltjksche bijdrage.
De Bond van A. R. P. C. heeft in de tien
jaren van haar bestaan altjjd geworsteld
met tekorten. Dit ligt voornamelijk aan
den te geringen steun dien de uitgaaf van
baar propagandablad in de eerste jaren
vond.
Laat ons hopen dat het tekort, dat op
't oogenblik ruim f 400 bedraagt, door de
feestgaven en vermeerdeide of verhoogde
jaarliJksche contributies zoo klein moge
lijk wordt, en dat er nog zooveel b|) in
kas komt dat de Bond in 1913 een zoo
ruim en volledig mogelijke actie kunne
voeren met het oog op de Kamer- en
Statenverkiezingen.
Wie den Bond steunt, nu steunt, verricht
een dankbaar weik, en steunt hiermede
ook den verkiezingsarbeid in eigen
provincie en district; want vooral door
politieke tractaatverspreiding hoopt de
Bond in 1913 zich verdienstelijk te maken
Daarom behoeven en behooren niet
alleen antirevolutionaire, maar ook chris
telijk historische vrienden den Bond te
steunen,
De antirev. partij is geen kerkelijke
partjj. Haar bestuur in de Kamer bestaat
uit enkel Hervormden. Onder hare leden
z|jn toch Nederlandsch Hervormden. De
Bond van Antirev. Propagandaclubs, die
vjjf bestuursleden telt, heeft zijn beide
gewichtigste posten, die van voorzitter
en secretaris, toevertrouwd aan Ned. Her
vormden. Voorzitter van den Bond is
ds. Hogerzeil te Vlissingen.
Wjj hopen d£t velen zich geroepen
gevoelen mogen om hun bijdrage aan
J. de Bruin, Jacob Catsstraat 42, Rot
terdam, of aan den voorzitter, als hun
dat gemakkelijker is, te doen toekomen.
Ook onze redactie belast zich gaarne met
de inzameling van giften Zelfs de kleinste
gift zal welkom zijn en verantwoord
worden.
Nog beter is toetreding tot een der
plaatselijke clubs als lid ot begunstiger,
of oprichting van nieuwe clubs.
Wat dit laatste aangaat, hierbij wenscht
de Bond gaarne behulpzaam te zjjn. Ook
zal de Boud ia 1913 gaarne (zoo 't moge-
i mmamagaaBMB—mam
Naar het Fransch, van
CLAUDE F ARÈRE.
o—
De wraak.
De torpedo heeft het pantserschip ge
troffen onder de ket9ls in het midden
schip, beneden zijn pantser twaalf
voet onder de waterlijn.
Dan volgt de ontlading, eenvoudig en
precies als een uurwerkde percutie-dop
aan de punt wordt terug gestooten, en
slaat tegen den ontbrander van het sas-
kruit; het saskruit ontvlamt en steekt
de lading aan, vjjf en zestig kilo schiet
katoen die onder het vaartuig ontploft
als een mijn onder een rots. Dat geeft
niet veel geluid, tengevolge van de laag
water die het verdooft.
In de kiel ls een gat ontstaan alsof
er een stuk uit weggenomen was een
gat van vier meter lengte en zeven meter
hook te. Het vernielde metaal is verdwe
nen. Ba zee dringt naar binnen.
Daarbinnen heeft men den dubbelen
bodem, een bolwerk van afzonderlijke
afdeelmgen, gelijkende op de cellen van
een bijenkorf. Maar alles is verpletterd
en losgeratende binnenste wand ge
scheurd als papier, rafelt uiteen en daar-
lljk is) sprekers of debaters zenden in
plaatsen waar dit gevraagd wordt. De
clubs zeiven, met name die te Goes en
Vlissingen hopen ook werkzaam te zijn.
Onze propagandaclubs vervullen in den
electoralen strijd zeer te waardeeren pio
niersdiensten. Wie hen geldelijk steunt,
verricht derhalve een goed werk.
De moord op den Spaanschen premier
Canalejas geeft aanleiding tot allerlei
opmerkingen.
Een van deze verdient wel openlijk te
worden uitgesprokenalthans indien
deze moordaanslag niet vrucht is van
brooddronkenheid maar van een wel-
overlegd plan om door de daad te pro
testeeren tegen de weerstandbieding door
dezen liberalen minister aan de revolutie
in baar uitiügen vaa republikeinisme
en socialisme.
Het ministerie Canalejas is de vrucht
geweest van een compromis tusschen
de vooruitstrevend liberale elementenen
de sociaal democratie.
De conservatieve en gematigd liberale
ministers, o. a. Maura, waren achtereen
volgens door de roode meerderheid ver
jaagd; en nu zou 't met een vooruit
strevend verzoenmgskabinet worden be
proefd. Doch Canalejas, schoon als volks
vertegenwoordiger van de uiterste partg,
ontpopte zich al spoedig als man van
orde en gezag, zooira hfj tot de hoogste
plaats onder dm Koning in de lands-
regeering geroepen werd.
En dit tu heeft bfj de uiterste partfjen
kwaad bloed gezet. Men heeft hem in
Kamer en Pers, in MeetiDg en Jaarver
gadering telkens feller, bestookt en naar
het leven gestaan. En zoo vièl hij eindelijk
als slachtoffer van zijn plicht door de
hand van een sluipmoordenaar.
En dit alles, niettegenstaande z(jn
felle anti-clericalisme
Wat hieruit te leeren valt f Dit:
Laten de vrijzinnigen in alle landen wèl
bedeDkeD dat zij het monster der revo
lutie niet zullen winnen met strQkagiêa
en lok woordjestoegeven aan zij n eischen
of overstappen in zjjn gelederen oen
socialistischen vijand niet tot zwijgen
brengtdat een kniebuiging, zelfs voor de
roodsten onder de politieke naneven,
dezen niet gunstig voor hen stemmen zal.
Men mag zoo ver gaan als men wil,
het program van den sociaaldemocraat
op de voornaamste puDten overschrij
ven, overstappen desnoods heelemaal in
door opent zich een tweede gat naar de
kolenruimendie.de ketels van een pantser
schip als een zwarte gordel omringen.
De zee dringt door en overstroomt de
kolen.
Een derde wand scheidt de kolenruimen
van de ketels. Hier is het kloppende hart
van het schip, de plaatijzeren waDd om
hult dat hart als een borstkas. Maar ook
die wand buigt en blijkt gescheurd
slechts een kleine scheur, maar in
het hart is een speldeprik evenveel waard
als een bijlslag.
De zee spuit er door met het zachte
geborrei van een fontein.
De stookplaats, bakboord-midden-
scheeps.
Acht ketels op een rij voor een gang
waar de geklopte steenkool ligt opge
hoopt. Zes 6d twintig half naakte mannen
werken daar moeizaam, hun zware schop
pen zwaaiend en met alle kracht de kolen
in de vlammende haarden werkend. Van
de zoldering hangeD lampen omlaag
waarvan de electrische witheid vloekt
met den bloedrooden gloed van de
haarden. Een stalen ladder daalt recht
van boven neer, van een gesloten val
deur, dichtgeschroefd.
De stokeis hebben de ontploffing ge
hoord. De schok heeft hen onderst boven
geworpen als kegels. Ze staan weer op,
gekneusd, en zien het water, bet doode-
Ifjke water dat uit den wand springt.
zjjn politieke schuitje, van zijn vriend
schap ls men dok slechts ten halve zeker.
En de revolutie in haar slechtsten
vorm van anarchisme, hoe vriendelijk
men haar ook tegemoet trede, laat zich
door niets ter wereld paaienzij wacht
slechts het oogenblik af dat z'J wordt
weerstaan,en dan doodt zfj wie haar in den
weg treedt, allereerst den drager van
het gezag, ook al was deze in een vorige
betrekkiDg, haar, althans in woord en
gebaar, heelemaal niet vijandig gezind.
Alleen op 't terrein der beginselen is de
revolutie verwinbaar, eD in dien strijd
zijn de antirevolutionaire beginselen (in
ruimeren zin) de eenig beproefde.
TFXT SS
van De Stand., inzake Ommen, luidt dat
de gebroken coalitie slechts gehéeld kan
worden op vast accoord.
NI. de coalitie van drie
Want opzettelijk constateert De Stand.
dat we met de roomsch-katholieken
nooit „mot« kregen, zoodat de tweebond,
wat èns betreft harst toont, nbch scheur,
maar dat de moeilijkheden altijd weer
tusschen de Chr.-Historisehen en de
andere beide partijen oprezen.
Het Stand -artikel eindigt aldus
Doch stel al, dat Ommen bij nieuwe
keus een geestverwant van den heer
Van Alphen afvaardigde, en dat hier
mede voor het oogenblik de verstand
houding in eere hersteld werd, dan ware
hiermee toch de droeve zaak nog aller
minst uit.
Wie in volle zee een gevaarlijk lek
kreeg, loopt, ook al kwam hl] nog veilig
de haven binnen, toch die haven niet
weer uit eer zjjn schip op de helling
gehaald en het lek verholpen is.
Vandaar onze overtuiging, dat de coa
litie, zal ze in 1913 baar dienst kunnen
doen, zich de noodige guarantie heeft te
scheppen tegen terugkeer van wat haar
thaDs tot een belaching maakte bij vriend
en vijand.
Wat men thans van links in zijn
proloog op het akkoord aankond'gde,
toont, dat ook bij onze tegenpartij gelijke
behoefte bestaat aan vaste stipulatiën
tusschen de fracties.
Ook in het buitenland sloeg men
steeds dien weg in.
Dien weg zullen ook w(j van nu af
aan te volgen hebben.
En in dat gesloten stookruim, waaruit
men niet naar buiten kan komen, waarin
men moet verdrinken als een hond met
een steen aan den nek, ontstaat een
tooneel van onbeschrijfelijke verschrik
king.
De mannen zjjn allen tegelijk naar
de ladder gestormd alsof het moge
lijk was dcor die valdeur te ontsnap
pen, waarvan het losschroeven tien mi
nuten vereischtHet water is reeds tot
de knieën gestegen. En de machinist
stoker, aangegrepen door zjjn verant
woordelijkheid, die nu een waanzinnige
nutteloosheid is geworden, schreeuwt:
„Op je postI" met zjjn revolver eender
vluchtelingen doodschietend, onverschil
lig welken. Daarna zich van de ramp
bewust, overtuigd van zijn onmacht, en
vol angst voor den afschuwljjken doods
strijd dien hij voorziet, doodt hij zich
zelf met een tweede schot.
Het water stijgt tot de borst en over
stroomt plotseling de vuurhaarden. Luid
gefluit als van een aantal lokomotieven
overheerscht nu alle geschreeuw, terwijl
groote stralen kokend water en stoom
de hoop vleesch, die zich aan deladder
vastklemt, vreesplflk branden.
Een monsterachtig vuistgevechtal
die menschelljke beesten, als door eeu
tooserslag tot woestheid gebracht, slaan
elkaar neer, verscheuren elkaar met de
tanden en met de nagels om het denk-
Niet om de rechtmatige vrijheid van
beweging in de districten aan banden
te leggen. Die vrijheid is bjj geen partij
in hooger eere dan bij ons. Doch tegen
over die vrijheid moet eenheid van poli-
tieken zin het onmisbaar tegenwicht
vormeD, of eenparige actie door heel het
land is afgesneden en alle spreken van
unie en coalitie zelfbedrog.
Door in de achterhoede van zijn paitij
elementen van alle gadiog optenemeD,
wordt 't werk zelf van de staatkundige
partij ondermijnd. Zoo kan men wel een
omnibus, maar geen politieken gezel-
scbapswagen laten uitrijden.
Vrijbuiterij kan voor den vQand kwaad
aardig worden, maar aan guerillabenden
kan geen politieke staatspartij haar hoofd
kracht ontieenen. Elke staatkundige
groep moet met een eigen leger in het
veld verschijnen, onder eigen vaandel en
in een uniform, dat ieder herkent.
TWEEDE KAMER.
Wederom een uur van den nationalen
tijd verloren gegaan. Van dien kostbaren
tijd. Thans door onvoltalligheid der ver
gadering. Wien het verwijt treft, die
trekke het zich aan.
Om 12 uur kon gistereD de behandeling
van het verzekeriDgs ontwerp Talma
voortgezet worden. Zooals men zich her
innert was aan de orde art. 19 betreffende
de middelen voor de dekking der uit te
keeren renteD, enz en het amendement-
Patijn strekken om de bijdrage vaD het
Rijk tot een blijvende te maken.
De vrijzinnig democratische afgevaar-
de Treub had op dit artikel een tweetal
amendementen voorgesteld, om het woord
„premiën" te vervaDgen door „bijdragen"
en om een jaarliJksche bijdrage van het
RUk te geven vaD 8 millioen, elk jaar op
klimmende met f 200.000. Dit laatste ver
dedigt de heer Treub aldus. In het stelsel
van den minister moest de som in geleide
lijk afloopende bedragen verdeeld zijn.
Spr. achtte het rationeeler een langzamer
hand oploopend jaarlQksch bedrag1 vast te
steller.
De verdediging was maar zwakjes.
Eigenlijk maakte de heer Treub zich er
maar af met te zeggen, dat 't een kwestie
van opportuniteit is.
Hierna kwam een amendement van
Duys cum suis aan de orde. Dit heeft de
strekking de middelen tot uitkeering van
ouderdomsrenten, weduwenrenten en
beeldige recht één trede hoogei te sterven.
Het water overdekt de eerste hoofden.
Er zjjn er die zwemmenanderen die
het niet kunnen, sterven op den bodem
met wilde sprongen. De oppervlakte van
het water kookt. Op de bovenste sport
van de ladder, onder het gesloten mans
gat, klemt degene die het laatste wil
sterven zich aan de schroeven van het
deksel vast; maar in zijn krankzinnige
angst vergist de ongelukkige zich en
draait de moeren den verkeerden kant op.
Dan, als het water de laatste sporten
bereikt, werkt zich een zware, rood be
haarde stoker, wiens krachten zich ver
dubbelen in zijn levenswoede, zich met
messteken naar boven, en snijdt in de
zich vastklemmende handen totdat hij
ook de onverbiddelijke valdeur aanraakt.
Maar het water stijgt sneller dan hij,
en hij houdt overwonnen stil, laat het
ïoode mes vallen, en zijn breed, brutaal
gelaat valt met een snik op zijn borst
Het is afgeioopen. Het stookruim is vol.
Van de bijna verzwolgen torpedoboot
kijkt de verstijfde Fierce toe en geniet
van zjjn wraak.
De king Edward is in z(jn doodsstrijd.
Eerst is er aan boord niets anders op te
merken dan een groot rumoer kreten,
fluitjes, bevelen, een angstlawaai, dat de
wind naar de ooren van deD overwinnaar
overbrengt als een heerlijke muziek.
weeenzrenten te doen vinden uit bijdra
gen van het RQk, en die tot uitkeering
van invaliditeitsrenten en te verleenen
geneeskundige behandeling uit bijdragen
van het RU k en van de werkgevers. Het
Rijk zal de administratiekosten dragen.
Subsidiair werd voorgesteld alles uit de
premiën van de verzekerden en werk
gevers te vinden, zoo noodig aangevuld
door Rijksbijdragen.
Deze heeren willen dus de kosten ten
laste van de gemeenschap brengen om
het met de eigen woorden van Duys te
zeggen, zp willen bedeeling door de rijken.
Zoowel Treub als Duys hadden het er
weer op aangelegd, om een dagje te vullen
en kwamen mst ellenlange citateD, die
met niet verholen ongeduld werden aan
gehoord. Ten slotte kwam Hugenholtk er
nogb(j om Duys' subsidiaire amendement
ie verdedigen.
In de avondvergadering werd ook weer
geweldig geredeneerd en geredekaveld
over de voorgestelde amendementen.
Van de rechterzijde sprak nog de heer
Rutgers, terwijl de minister nog gelegen
heid had het artikel te verdedigen. De
heer PatÜD, die bij de zakelijke bespre
king ongeoorloofde politiek gevoerd had,
kreeg daarbij nog een veeg.
Met obstructie werd de dag besloten.
Het was wederom Duys, die voor spel
breker speelde. Met alle geweld wilde
hij zijn rede afbreken om den volgenden
ochtend door te gaan, doch hij had bui
ten den waard gerekend, in casu den
voorzitter, die even krachtig bU zijn
voornemen bleef, om art. 19 nog af te
handelen.
Duys had niet veel wil van zijn ob
structie (de heer Lohman mocht gerust
zjjn handelswijze aldus kwaliflceeren),
want wjj zijn nu toch aan de stemming
toe. Halaas moesten wegens onvoltallig
heid der vergadering de beslissingen uit
gesteld worden.
Een portret van de Koningin. Volgens
de N R. G verschijnt er bjj de TJitg.
Mij. Elsevier te Amsterdam een nieuw
portret van de Koningin in koninklijk
ornaat.Het is 'n goed gelijkend portret, een
beeltenis van H. M. in volle waardigheid,
een mooie plaat. H. M. is afgebeeld met
een diadeem op het hoofd, en den her
melijnen mantel over een licht en fijjn
staatsie-kleed, met edelgesteenten ge
tooid
Als een lichtende gestalte komt de
Daarna trilt de ontzaglijke scheeps
romp plotseling als dooreen reusachtige
beving. De King Edward rolt zijwaarts
over. Groepjes menschen verschijnen
nu boven de verschansing, en stappen
er overheen om In zee te springen. Het
pantserschip helt over, diep, heel diep,
nog dieper, zoDder zich op te heffen.
De zijwand duikt in het water. Em sekon-
i de ziet men het geheele dekhet schip
I ligt op zijn kant; de volgende sekonde
duikt ook het dek onder, en de andere
j scheepswand verschijnt, daarna de kiel,
i met de schroeven die buiten het water
i blijven drijven. De King Edward blijft
I een minuut onderste boven drijven
daarna deinst zfj achterover, de achter-
steven duikt plotseling onder, de boeg
steekt omhoog. En rechtop, als een man
die met de voeten in het water zinkt,
verdwijnt de King Edward in de zee.
De torpedoboot-zinkt ook. Gelukkig
en glimlachend dryft Fierce op het dek,
waar de golven liefkeosend over vloeien.
Hu lijdt niet, hij is te verzwakt. HU
heeft geen bloed meer in zijn aderen.
Eu hfj slaapt in, gewiegd door de zee,
op zjjn lippen ais een laatsten groet de
Daam van Selysette.
Een schrikkelijke fantasie van hetgeen
een moderne zeeoorlog in werkelUkheid
zal geven te doorleven.
