K,
No. 35 1912
Zaterdag 9 -November
27e Jaargang.
stede
N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
HISTORISCH,
UREAU,
VERKOOP»
GHRISTELIJK-
Verkooping.
13 NIVËMBEB1912,
enleven",
Staten-Generaal.
De Balkan-Oorlog.
Uit de Provincie.
vember eene
gebied der
Fd uitgenoodigd.
NOVEMBER 1912,
oopen:
4 ZWARE
li
eer gunstig gelege»
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
rplaten, enz.
ikers, enz.
Is Winden en Ppn
heid en Benauwd-
illingen, koortsige
blaren op dehuid,
e en beverige aan-
hting geven. Dit
tl om één doos van
goud Tientje per
ichrift ingenomen,
m. Zij verwijderen
voor een
1
Len wonderen doen
verloren Gelaats-
gbrengend en met
van 't menschelijk
leete klimaten zijn
constateerd in alle
oor Zenuw- enGal-
lebben van eenig
ijzingen.
\M, St. Helens,
doozen van f0.75
jk f4.25 en f 10.—,
3E, Drogist, Koite
.mperland bij VAN
/eere bij DE JONG,
te Oostkapelle bij
MALJERS, Winke-
vertegenwoordiger
efoon 4318.
[LAAR te Goes, ia\
te één uur, te He»
ofstede «Clarensteijn',
6D heer Jacob op
ouw E. M. J.Stie*
rd.
erceelen en in massa.
W. NEERVOORT te|
zal op
9 uur precies, in d£
jnje" te Goes, in M-l
pverkoopen s
's-Gravenpolder,
»lle, groot 58 HA1
zijn te bezichtig0®
en Vrijdag van 1"
es met kaart en in^cil
oman btj genoemd®"
m
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. pƒ1.25
Enkele nummers„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—1# regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
9 Nov. 1912.
Woodrow Wilton.
In toongevende anti-rev. kringen be
titelt men de overwinning der demo
craten in Amerika als eeD liberale. Wij
kunnen dit niet zoo dadelijk toegeven,
tenzij //liberaal" hier in den oorspron-
keiyken, goeden zin is bedoeld. Wel
weten wij dat van cuds gewoon waren
op de democraten te stemmen de ver
schillende minderheden, als de Ieren, de
Duitschers, de meeste Roomschen, en
vele Christelijk gereformeerden. Het feit
dat Wilson jarenlang president was voor
de presbyteriaansch getinte Princeton-
Universiteit, die indertijd dr. Kuyper
doctoreerde en voor welke deze oud
minister zijne Stone-lezingen hield, waar
borgt ook Wilson's beheer in echt Li
beralen geest.
Zijn verkieziDg beteekent ook, gelijk
wij reeds meldden, een recbtstreekschen
aanval op de trusts, terwijl die van
Roosevelt slechts een reglementeering
van deze lichamen zou ten gevolge ge
had hebben.
Overigens geeft deze verkiezing weer
tot velerlei beschouwing en herinnering
aanleiding.
Eet Handelsblad merkt in een mooi
artikel een en ander op dat vele onzer
lezers al wisten, doch om den vorm
waarin het gezegd wordt verdient te
worden nagezegd.
Vooreerst de tegenstelling tusschen
den democratischen regeeringsvorm en
het aristocratisch gezag van den presi
dent; tusschen den naam dat het volk
zelf zijn uitvoerende macht kiest en
toch eigenlijk niets te vertellen heeft.
„Der wereld zwaartepunt (aldus Het
Hand.), is in onze dagen een goed eind
naar de overzijde van den Atlantischen
Oceaan aan het verschuiven. De vlagen
die daar waaien, blazen bier na. In geen
land ter wereld misschien wordt aan de
individueele autoriteiten, eenmaal ge
kozen, zooveel persoonlijke invloed ge
gund, als in het democratische Amerika.
En onder die .allen is de President
de eigangerechtigdste. Hjj vereenigt-
als staatshoofd twee dingen, die an
ders meestal slechts gescheiden voor
komen bij rust op den uitgesproken
wil van het geheele volk, en hy staat
er tevens onafhankelijk tegenover.
„Daarom is het de moeite waard te
denken wie daar den 4en Maart 1918,
den offieieelen dag der proclamatie, voor
vier jaar de kroonlooze koning der Ver-
eenigde Staten zal zijn*.
Zonderling merkt de schrijver op
dat de meerderheid der democraten
te Baltimore juist hem candidaat stelde.
Immers „De inzet werd van allerlei
kanten geambieerd. Oude politieke rot
ten staatslieden van rangsenatoren
met pakkende levensgeschiedenissen en
leuzenslimme politiekastersvan ouds
populaire voormannen, hebben in de
partij-conventie medegedongen naar de
gunst der democratische kiezers. De
gunst der officieele party-organen is
door Wilson niet gezocht. Integendeel,
hjj hield zich daarvan, van de „boss"-
usances en gevoeligheden, grootendeels
los, en zocht, als tijdens dj officieele
verkiezingen, zooveel mogelijk zjjn eigen
»comité" te zijn. Hjj heeft zicb op een
eenigszins afwijkend plan gesteld, een
dat in den aanvang door de gerouti-
neerdeD, als wat idealistisch en theore
tisch maar voor half vol gerekend werd."
En hoe snel gaat de stijging! Presi
dent van een universiteit, gouverneur
van New-Yersey, eerste candidaat van
d6D nationalen partijdag der democrati
sche party te Baltimore, president der
Enie, alles In den tyd van twee jaren
Raar hy had ook reeds te voren zyn
practischen zin als beheerder en leider
getoond.
De scbryver kent hem, want hy be-
locht hem als president van de Prince-
ton Universiteit. »(Deze is) een der
meest geëerbiedigde wetenschappeniyke
instellingen van Amerika, die, geboren
uit den presbyteriaanschen geest, by
hare stichting den persoon van onzen
KoDlng Stadhouder Willem III tot toon
beeld bad genomen, waarvan de naam
(Princeton) de Nassausche Leeuw, die
het wapen der plaats uitmaakt, en de
college-kleuren, 't bekeDde oraDje en
blauw (tot zwart verbasterd) die door
de studenten gedragen worden en overal
terugkeereD, de herinnering] levendig
houden. In deze te midden der bosch-
ryke heuvels van New-Jersey gelegen
„buiten-universiteit* had Woodrow "Wil
son zyn naam gemaakt. Hy was bezig
er zyn stempel op te drukken."
Alles te zaam genomen mag men
derhalve verwachten dat Wilson een
krachtig figuur zal zyn, misschien min
der krachtig dan Roosevelt, maar dan
ook minder klein dan deze, want de
grootste mannen, wanneer zy achteruit
slaan, zyn meestal het kleinst.
OTT SS 3PSSIS.
Gemotiveerde verbazing?
Herinnert men zich wat wy in ons
artikel „De Roomsehen en de Drankbe-
stryding" o.a. over Luther opmerkten
Wy herhaalden het rympje, dat „aan Lu
ther toegeschreven" wordt:
Wer nicht liebt Weip, Weib und Gesang
Der bleibt ein Narr, sein Leben lang.
Ziehier hoe de heer O. N. (oordmans
te S.(auwerd) in het Herv. Zondagsblad
voor de prov. Friesland dit „overzet"
Wat een Roomsche allicht voor in.
den mond ligt, wat in hun verweer
schriften altyd wordt aangetroffen,
Luther voor te stellen alsiemaDd,;die
het leven wel lustte, dat ziet men
toch met verbaziDg zwart op wit naar
aanleiding van Paepschestoutighheden
als te Gendringen in een Christeiyk
historisch dagblad.
De geachte schryver zal zyn ver
bazing zien groeien als hy verneemt of
zich herinnert dat dit rympje, waarvan
wy, biy kens onze woordkeus, betwyfelden
of het wel van Luther afkomstig is, niet
door Roomschen, maar door de Prote-
stantsche bewaarders van den Wartburg
onder de motto's is opgenomen, die dit
historische plekje versieren. Nederlander.
TWEEDE KAMER.
In de Veluwe las ik onlangs dit aar
dige versje, even treffend als waar.
Nooit goed.
Wanneer hat radsrwerk van Staat
Wat stooterig en langzaam gaat,
Dan stygt van links een luid geklaag
Het rechts bewind werkt veel te traag.
Maar zet diezelfde rechterzy
Eens alle kracht en zeilen by
Dan roept en kermt men ach en au
Rechts jaagt en jakkert veel te gauw.
Wanneer het dan wel goed zou gaan
De lezer heeft het al verstaan
Het juiste tempo werd gevat,
Als links maar weer de teugels had.
't Is een gedicht van de „nieuweren",
dat voelt U dadelyk. 't Is zelfs vaD zeer
recsnten datum. Immers doelt het niet
op de behandeling van de verzekerings
wet TalmaOf het dus ook up to date is I
Eerst, wanneer de rechterzyde alle
kracht en zeilen byzet, spreekt men van
jagen en afjakkeren. Komt de wet de
andere week niet gereed delinksche
heeren zullen dan waariyk „eer" van
hun werk hebben dan is men beusch
nog onbeschaamd genoeg, om de regee
ring een verwyt te maken om haar ge
ring prestige en langzaam bewind.
Wanneer het dan wel goed zou gaan
Het versje geeft hierop reeds het ant
woord, niet vry van ironie.
Doch ter zake. Eiken dag zal ik in het
licht stellen hoe de linksche partyen
haar obstructie toepassen. De arbeiders
zullen het weten wie de verantwoorde
lijkheid treft, wanneer de wtt-Talma
niet tot een goad einde komt.
Reeds by art. 3, ik zeide het reeds,
ging het wat stooterig. Dit artikel
verstaat onder arbeider ieder, die den
leeftyd van 16 jaar heeft bereikt, niet
in werkeiyken militairen dienst is en in
loondienst arbeid verricht binnen het
Ryk en tegen een loon van niet meer
dan 1290 gulden per jaar.
De heer Patyn (u.l.) wilde nu den leef
tyd van 16 jaar schrappen, om ook jeug
diger arbeiders binnen de verzekering
te doen vallen. Schaper (s.d.a.p.) wilde
hetzelfde en stelde tevens een amende
ment voor op art. 194, opdat voor de
arbeiders beneden 16 jaar de premie al
leen door de werkgevers worde betaald.
Treub (v.d.) lichtte een reeks amende
menten toe op dit, en op daarmee verband
houdende artikelen. Hy wilde de loon
grens doen vervallenSchaper wilde die
op f2000 brengen. Teenstra (v.d.) had
zooveel bezwaren, dat ze niet in amen
dementen waren te belichamen.
Ook de heer Nolens (r.k.) had bezwaar
tegen de leeftydsgrens.
De minister bracht haar dan ook terug
tot 13 jaar zoodat dhr. Paty'n zyn ont
werp kon intrekken, doch zag geen reden
de betaling van de geheele premie voor
jeugdige arbeiders beneden 16 jaar aan
den werkeever op te leggen. Het amen
dement Schaper vond de heer Talma
natuuriyk onaannemelyk. Waar dient
het voor, om loonen. boven f1200 in de
verzekering op te nemen
Tenslotte keurde hy goed, dat dan alleen
gedurende den overgangstijd de loongrens
f 2000 wordt, om de gelegenheid tot deel-,
neming aan de verzekering te openen
voor velen, die reeds boven de in artikel
3 vastgelegde en vastgelegd biyvende
grens van f 1200 waren uitgekomen en die
toch, ware de wet vroeger of later in het
leven geroepen, op grond van een geringer
aanvangsloon van de voordeelen van de
verzekering hadden kunnen genieten.
Na sluiting van de beraadslagingen
ging men over tot de stemmingen. De
amendementen Duys werden met groote
meerderheid verworpen, eveneens glans-
ryk het amendement Treub (vervallen
var de loongrens) en niet minder schit
terend het amendement Duys tot ver
hooging van de loongrens tot f2000.
De linksche heeren leden alzoo een
geweldige nederlaag by de behandeling
van deze grondstellingen. De artikelen
3 -18b kwamen er toen zonder slag of
stoot door.
Artikel 19 zal weer langer duren.
Te Adrianopel wordt de toestand steeds
ontzettender, vooral nu honger en ziekte
hunne slachtoffers eischen. De typhus
richt onder de bezetting groots verwoes
ting aan. Duizenden liggen er aan ziek.
Op 't oogenbiik doet dan ook de ziekte
meer kwaad dan de vyand. Het is duide
lijk, dat de stad het niet lang meer
uithoudt, ondanks de vry sterke bezet
ting, die op 40 tot 50000 man wordt
geschat. De JBulgaarsche troepen willen
echter niet de verovering forceeren, maar
zich voorloopig slechts tot een volstrekte
insluiting bepalen.
Zoodra de verdedigingslinie vanTsja-
taidzja door de Bulgaren veroverd is,
rukken zy op Konstantinopel aan. Om
de mogendheden te believen zullen ze
echter de stad niet binnentrekken, doch
slechts voor de stad blyven.
Tsjorloe is thans bezet, doch.vermoe-
deiyk niet dan na een geweldigen stryd
geleverd te hebben, die vele slachtoffers
eischte. Duizenden Bulgaarsche ïyken
zyn er gevonden. De meeste wonden
waren door granaten veroorzaakt.
Ook Saloniki is thans bezet. De Grie
ken zouden gisteren de stad binnenruk
ken. In Athene heerscht reeds groote
vreugde over deze daad. De straten zijn
er feesteiyk verlicht, en overal klinkt
uitbundig gejubel.
De stad is evenwel nog niet ingenomen
en het is nog zeer twyfelachtig of alles
wel voor den wind zal gaan. De Turken
ten getale van 15000 rüaD, zyn n.l. ge
reed om tegenstand te bieden. En alge
meen openbaart zich herleving van den
wil om den oorlog tot het bittere einde
voort te zetten.
Vooral de spoed, waarmede de Turk-
sche regeering de bemiddeling van
Frankryk en daarna de bemiddeling der
andere mogendheden heeft ingeroepen,
heeft de bevolking en de troepen zeer
gekrenkt; en het heeft de smadeiyke
verlamming, die na de jongste neder
lagen was ingetreden, doen verdwyneD.
Daarom vreest men te Saloniki he
vig verzet.
In AlbaDië is aller aandacht opSkoe-
tari gevestigd. De laatste toebereidselen
tot den algemeenen aanval op Skoetari
zyn gereed. Aan de boorden van de Bo-
jana en de Drin hebben reeds scher
mutselingen plaats gehad. Deze waren
echter nog van weinig beteekenis.
We meldden reeds een en ander over
de stemming onder de Turken. Ook de
regeering twyfelt nog niet, al is overhaast
om bemiddeling verzocht. Het besluit
van den ministerraad, om den oorlog tot
het uiterste voort te zetten, wordt met
alle kracht ten uitvoer gelegd.
Byna alle bladen maken een in ont
roerende woorden gesteld beroep op de
vaderlandsliefde openbaar, dat alIeOtto-
manen uitnoodigt om deel te nemen aan
de verdediging van de hoofdstad.
De Jeni Gazeta zegtDe zetel van het
chalifaat en de Islamsche wereld is in
gevaar. De Sultan en heel het Keizerlijk
Huis hebben gezworen hun leven op te
offeren. Europa kan alle verdragen ver
scheuren. Maar wy zullen de Koran niet
verscheuren, noch de geschiedenis der
Turken te niet doen.
De grootvizier, de ministers, het leger
en de natie, hebben gezworen hun laat
ste druppel bloed te offeren op het altaar
des vaderlands.
De bladen noodigen alle gepensioneer
de officieien uit weer in actieven dienst
te treden en alle inwoners om zich als
vry willigers te laten Inschryven, zy het
ook als hospitaalsoldaten of voor het
verleenen van anderen hulpdienst.
Uit Sofia verneemt men, dat de Balkan-
staten yverig van gedachten wisselen,
om de gemeenschappeiyke eischen te
preciseeren. De besprekingen hebben ten
doel, overeenstemming te kiijgen over
verschillende militaire kwesties, en de
grensgeschillen te beslechten naar aan
leiding van de tegenwoordige militaire
resultaten.
Met betrekking tot het door Servië van
een haven aan de Adriatische Zee, wordt
beweerd, dat diplomatieke besprekingen
worden gevoerd, en dat het Oostenryksche
standpunt niet alleen door Duitscbland
en Italië wordt gedeeld maar ook ge
steund.
Verscheidene plannen, worden thans
overwogen, welke veroorloven op een
minneiyke schikking te hopen.
Men gelooft, dat Italië en Oostenrijk
het eens werden over den volgenden
grondslag: Geen vermeerdering van
grondgebied der groote mogendheden
erkenning van de rechten der verbon
denen; de onaantastbaarheid van Albanië.
Het Drievoudig Verbond zou dus aan de
Triple Entente voorstellen de formule:
Albanië aan de Albaneezen.
BIHEu&HLAHB»
Een nieuwe partij. Volgens „De Beuke
laar" worden door een voorloopige com
missie, bestaande uit d». O. W. Coolsma,
Groningen dr. C. D. Cramer, Utrecht
ds. J. 0. B. Eykman, Sittard A. de Geus,
GendringeD dr. E. A. Keuchenius, Sche-
venlngenmej. M. van Woensel Kooy,
Huizen en mr. dr. A. van de LaarGen-
dringen, stappen gedaan om te komen
tot oprichting eener Christeiyk Sociale
Party.
De nieuwe uniform. Degrysgroene
uniform sal, volgens de Avp., het eerst
worden verstrekt aan de lichting der
militie, die op 1 Augustus 1913 overgaat
naar de landweer. Eerst wanneer de
landweer hiervan geheel is voorzien, zal
tot invoeriDg by het leger worden over
gegaan. Het voornemen bestaat om
els tegemoetkoming in de kosten van
aanschaffing van de nieuwe uniform
aan alle officieren, adj. onderofficieren en
onderofficieren van hoogeren rang, een
geldelyke vergoeding toe te kennen.
Onrust onder de Chineezen. Aan de
N. R C. wordt uit Batavia geseindTe
Pontianak is het rustig. Chineezen en
Dajaks blyven echter weigeren belasting
te betalenzy bedreigen degenen, .die
wel wel belasting willen opbrengen, met
den dood. De militaire commandant is
door Chineezen gemolesteerd.
Goes. De Christeiyke Volksbond hield
gisteravond in de Prins van OraDje zyn
algemeene vergadering.
De voorzitter, de heer J. A. van Heel,
opent de vergadering en spreekt er zyn
biydschap over uit, dat zooveel nieuwe
leden gewonnen zyn en dat ook
een van die nieuwe leden ter vergade
ring is opgekomen. Daarop doet de
secretaris, de heer J. Donner, voorlezing
van de notulen, welke onveranderd wor
den goedgekeurd.
Twee bestuursleden, de heeren Joh.
Pilaar en M H. Harinck zyn met ken
nisgeving afwezig.
De commissie tot het nazien der „boe
ken" geefc gunstig verslag van haar
bevindingen by monde van den heer
v. d. Meulen, die echter liever wil spre
ken van bet nazien der rekening, aan
gezien hy van de boeken geen kennis
nam. De heer le Cointre, mede com
missielid, haast zich evenwel te zeggen,
dat hy alles, ook de boeken en de loon-
lysten, gecollationeerd en in orde bevon
den heeft.
In de plaats van den heer le Cointre,
die als commissielid aftreedt, wordt op
voorstel van 't bestuur de heer Stemelink
benoemd, die deze benoeming aanvaardt.
Naar aanleiding van het verslag van
de werkzaamheden van den bond, welk
verslag den indruk geeft van het groote
Dut van deze instelling, heeft niemand
der aanwezigen iets op te merken. De
voorzitter releveert nog even hoe de
mattenmakery plaats maakte voor de
mandenindustrie en hoe pogingen in het
werk gesteld werden, om een bekwaam
vakman als leider te krijgen. In den heer
Blom van Tiel is zoo iemand gevonden.
De aftredende bestuursleden, de heeren
Van Heel en Stieger, worden by accla
matie door de vergadering herkozen.
Beiden verklaren zich bereid hun functie
te blyven waarnemen.
De voorzitter spreekt een woord van
dank aan de Commissie tot werk
verschaffing, voor haar onvermoeiden
arbeid in het belang der goede zaak
verder aan den voiyverigen bode Hille-
branden verzoekt den heer Kakebeeke
de dank der vereeniging over te brengen
aan het Burgeriyk armbestuur voor de
genoten bydrage.
Op verzoek van den voorzitter geeft
de commissie tot ledenwerving, de pro-
pagandacommissie, of boe ze anders
moge heeten, by monde van den heer
le Cointre, verslag van' haar ervaringen
en vanj het i ver kregen resultaat. Niet
minder dan 105 nieuwe leden werden
gewonnen, de meesten tegen een jaar-
ïykuche contributie van f 1. Wy hebben,