Lange
EtfES.
ir.
nboomen,
No. 20 1912
Woensdag 23 October
27e jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
Middelburg.
I Noirine
I kachels mee Prija
1, 75 ct. Verkrijgb. i
ddelburgA. Rooze,
Pijl, SouburgBe*
I Verschure, Nieuw*
IKamperland; Roe*
urts bij alle soliede
L timeden.
Iks
E AAN8EB0BEN
Itipniog.
sr C. Q., bureau „De
m.
IUUR.
verkoop van Sui-
enz.
adel BAÜRDOUX,
I dtlburg.
ID, Yeerscheweg S
IJ li
[fstede „Bergzicht",
letten in te leveren
1912, bij
7AAL Cz., Souburg.
|et 1 November ge-
oi UHKOISIE,
jakker, Krabben-
fet Mei
ri#n gelegenheid bu-
bnwerk te leeren, bij
eroosktrke (W-).
en Mei
[LUIJFHOUT,
Biggekerke.
fovember
"KSfcfooi!©
leen alleenwonende
GROEN, Bminisse,
tijd,»}
ra
ra w
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DEJONGE-VERWEST, te Gees
e-Verweet -
Goes-
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Balkan-Oorlog.
BINHKHLAED.
\sRAA<RÏEiï.
\e- Ver-,vest Goes
KÖÖP li
ielkgeiten,
7*—,
1.10
7.46
4
5
7.56
rrt h
d a
B
Wj (JJ
m is
se
ifi
8.17
"B u
Q 8
-
Qss
la
0 <u
ra
23
NI O
Z
rt 0
c
Z v
ra v
Z M
8.55
8.02
9.10
9-47
9.20
10.43
10.50
IO.OJ
11.22
11.05
I2.29
10.45
n-35
11.32
12.17
ii*3s
7-f>5
8.05
8.12
6.20
8.27
8.36
8.46
8.S3
9.02
9.11
C-»7
9.29
9.4O
9-49
iO.-
10.46
12.13
land vla Goch, Crefeld
sdag te Goes geen rel-
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0-05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
8.46
9 43
IS
IS
l.ol
1.20
■34
23 Oct. 1912.
De vrije school regel.
Aan de kiesvereenigingen is dö agenda
gezonden voor de vergadering van het
Prov. Comité op 1 Nov. a.s. Op de agenda
komt onder meer voor het voorstel van de
a. r. kiesvereeniging te Goes, reeds vroeger
door ons gepubliceeidluidende
a. Het vraagstuk omtrent de volko
men gelijkstelling tusschen openbaar
en bijzonder onderwijs urgent te verkla
ren b. in de centra der provincie, in
overleg met de andere rechtsche orga
nisaties, vergaderingen te beleggen,
waar de urgentie van de rechtsgelijk
heid op het gebied van het onderwijs
worde aangetoond; c. aan de Deputaten-
vergadering voor te stellen de volkomen
rechtsgelijkheid tusschen de beide tak
ken van ons volksonderwijs op het pro
gram van actie te plaatsend. de
andere provinciale comité's uit te noo-
digen adhaesie te betuigen aan het
voorstel, opdat de kans, dat dit punt op
't program kome, zoo groot mogelijk zij.
[Gelijk men weet is dit een voorstel van
nu wijlen den heerBurggraaff,dieineen
mooie inleiding zijn voorstel verdedigde
en het door de kiesvereeniging met alge-
meene stemmeD aangenomen zag.
Door z(jn plotseling overlijden vervalt
voor hem de gelegenheid het te Middel
burg zelve te gaan toelichten. Dat zal de
heer Oosterbaan du doen.
Wjj kunnen ons niet voorstellen dat
tegen dit voorstel ook maar ééa enkele
stem zal opgaan.
De oude strijd, door Groen ingeluid,
en onder de bezieliDg van onze beste
schoolmannen en staatslieden voortge
zet, wacht op afdoende beëindiging. En
de gelegenheid om hiertoe te geraken,
moet nu worden aangegrepen.'
De vrije school regel, en de openbare
schoolniet voeg dat zou een her
senschim zijniraar in stand ge
houden van overheidswege overal waar
geen plaats is voor de vrye school in
het hart der ouders.
Is eenmaal de schoolquasstie opge
lost, dan kan, zoo rechts als links, alle
kracht worden geconcentreerd op de
sociale en andere vraagstukken, die
driDgend om oplossing roepen. Dan kan
het onderwijs zoo openbaar als bij
zonder zich voortaan vrij ©u volko
men ontplooien, en menig vraagstuk dat
ook op schoolgebfed om oplossing roept,
eindelijk worden ter hand genomen.
Het spreekwoord «grijpt als 't rijpt"
mag en moet nu, hier, worden toegepast.
Kan dat
Wy hebben het verkiezingsblaadje der
Chr. Hist. Kiesvereenigingen in het
district Ommen niet gezien, wy moeten
derhalve hier afgaan op mededeelingen
van De Rotterdammer, welks redactie
het blijkbaar wel gezien heeft.
En wat blijkt dan?
Dat de heer Mackay reeds 2 Oct. be
dankt had voor de candidatuurdat de
chr. historischen 4 Oct. toch een candi-
datenlljst voor hem inleverden, hem per
advertentie in de Zwolsche Courant aan
bevolen, en, niettegenstaande mr. Mackay
opnieuw, afdoend en openly k de candi
datuur afwees op 21 Oct. een verkie-
i1) In de Zwolsche Courant toch
schreef hij
Mijn aandacht wcrdt gevestigd op een ad
vertentie in uw blad van 16 October j.l., be
treffende mijn candidatuur In het kiesdistrict
Ommen.
Reeds 2 October, na het bericht van mijn
candidaatstellingtn De Nederlander ge
leien te hebben, heb ik voor die candidatuur
bedankt. Tot mijn verbazing Is zij toen toch
g'handh«afdik heb daarop verklaard bij mijn
besluit te volharden. Over de candidatuur heb
1* «barna met niemand uit het district gesproken
0' gecorrespondeerd. Voor mij was de zaak uit.
Aan het verzoek van dezen en genen om mijn
ijze te mogen vernemen aangaande de
zingscourant uitgaven, waarin zij druk
ken lieten de «odjuistheid"dat mr.
Mackay de candidatuur by nadere over
weging had aanvaarden dat mr. Mackay
indien hy gekozen werd niet bedanken
zou.
Voorts biykt dit verkiezingsnummer
niet door staatkundige, maar door uit
sluitend kerkistische overwegingen ge
ïnspireerd te zyn.
Op pagina I toch zoo verhaalt De
Rotterdammer wordt op grond van
Openbaringen 210 betoogd dat men ge
trouw moet zyn, en bevelen vier Ned.
Herv. predikanten de candidatuur aan.
Op de volgende pagina wordt erop ge
wezen, „dat dr. Kuy-per het reeds laDg
op den ondergang van onze Hervormde
Kerk toegelegd heeft". Dan wordt ge
sproken over de voorstellen der Staats
commissie voor Grondwetsherziening in
zake de financieels verhouding van Kerk
en Staat. Met stilzwygend voorbygaan
van het feit dat verscheiden Ned. Herv.
"predikanten die voorstellen sympathiek
gezind zyn, wordt dr. Kuyper erover
aangevallen en gezegd: „En hoeveel van
dien aard zouden wy niet kunnen op
noemen ten bewyze, hoe dr. Kuypar c.s.
op allerlei wyze de Herv. Kerk afbreuk
zoeken te doen". Dat ongeveer de helft
(zoo niet meer) der anti-rev. Kamerleden
getrouwe Ned. Hervormden zyD, wordt
maar stil verzwegenZoo is er meer.
Toch durft genoemd blaadje nog te schiy-
ven „De stembusstryd wordt ditmaal,
behoudens enkele uitzonderingen, kalm
en waardig gestreden."
Als eerste van de „Nuttige leefregelen"
voor iederen kiezer op 21 October a.s.
prykt in genoemd verkiez'ngsnummer
«Vraag in uw morgengebed den zegen
van God voor den stemdag, opdat Mackay
moge gekozen worden." Een uitnemend
advies, maar dat niet geheel past by
minder juiste beschuldigingen als boven
staande.
Hoe men 't neme of keere, de houding
van een deel der Chr. Historischen in
Ommen was niet zuiver.
De algemeene beschouwingen over de
Invaliditeits- en Ouderdomsverzekering,
Vrydag afgebroken, zyn gisteren weder
hervat. De heer Rutgers (a.r.) was aan
het woord en zette zijn rede voort, nadat
de voorzitter zyn voornemen medege
deeld had, om 's middags te vergaderen
tot half vyt en 's morgens, uitgenomen
op Dinsdag, aan te vangen om half elf,
in plaats van elf uur. En praten deheeren,
ik heb hier vooral de linkerzyde op het
oog, nu erg lang, dan zal hij nog voor
stellen, om ook des Donderdagsavonds
byeen te komen.
Het ontwerp mag volstrekt niet «afge
jakkerd" worden en als men door onmo-
geiyke lange redevoeringen de zaak in
het honderd wil jagen, dan zal de voor
zitter er wel een paar uur by opleggen.
Daar had men bepaald niet op gerekend.
Nu dan, ons antirevolutionaire lid, de
heer Rutgers, zette zyn rede voort, de
drie stelsels van staatspensioen bespre
kende: het burgerpensioeD, het arbei
derspensioen 8n het armen pensioen. Het
burgerpensioen heeft by ons afgedaan.
Alsof staatspensioen een belooning zou
zyn voor aaD den staat bewezen dien
sten. De heer Rutgers bestreed deze
versleten argumentatie krachtig, geiyk
de heer Treub dit trouwens ook reeds
gedaan had.
Het betalen van belasting kan geen
vraagstukken van staatkundigen of economi-
schen aard, heb ik toen uit denaard der 2 aak
niet voldaan. Nu ik bovenbedoelde advertentie
lees, moet ik evenwel mijn stilzwijgen verbre
ken, om te verklaren, dst ik de candidatuur
niet heb aangenomen en djatbij volhaid.
grondslag zyn voor het staatspensioen.
Ook het arbeiderspensioeu is een ver
laten stelsel. Het is geheel en al het
stelsel van sociaal-democratischen huize.
Tn het program der S. D. A. P. van 1897
kan men d9n eisch van staatspensioen
voor oude arbeiders vinden. Dus alleen
arbeiders, met uitsluiting van anderen.
De rechtsgrond voor het arbeidèrspen-
sioen, die thans ook nog wel aangehou
den wordt, was, dat de arbeiders in de
kapitalistische maatscbappy te weinig
loon ontvangen en de meerwaarde door
het kapitalisme wordt opslokt. Maar ook
in de S. D. A. P. kan het verkeeren
vandaar dat men thans pensioen vraagt
voor het, die het noodig hebben. De
socialisten zyn daarmede dus in het
schuitje van de voorstanders van het
armenpensioen gestapt.
Spreker toonde toen aan, hoe het
meerwaarde-argument geenszins behoef
de te leiden tot staatspensioen, doch
behoorde ta voeren totdwangverzeke
ring. Verder schetste spr. hoe de heer
Schaper de meerwaarde-theorie losge
laten had en premiebetaling door werk
gevers bestreed. Daarmede was de heer
Schaper op het standpunt van de Ned.
Ver. van Werkgevers gekomen. De
industrie zou te zwaar gedrukt wor
den. Spr. vei moeide dat men zelfs op
Duitschland een beroep zou doen, ver
moedelijk, omdat de heer Duys op non
activiteit is gesteld.
Drie roode broeders werden hier even
opgeschrikt. Wat, ongepaste inmenging
in de socialistische zakenBovendien
onjuistJe zal nog opfrisschen van m'n
nonactiviteit 1
Wat zyn ze toch heet gebakerd. Maar,
0 wee, al3 wy by hen by alle persoon-
ïykheden, particuliere zaken, spottende
en schimpende uitdrukkingen eens zou
den invallen. Ze zouden geen vyf mi
nuten achter elkander kunnen doorpraten.
Wyseltfk stoorde de heer Rutgers zich
niet aan het geschreeuw, doch ging ver
der. Afstappende van het arbeiderspen
sioen kwam spreker tot het armenpen
sioen, het stelsel van Denemarken en
Engeland. Elk pensioen, dat gegeven
wordt by «behoefte", valt onder armen
zorg. Ook het in Nederland verdedigde
staatspensioen zou een armenpensioen
zyn, al acht spr. armenzorg op zich zelf
volstrekt niet vernederend.
Staatspensioen is echter, let wel, zeer
slechte armenzorg. Zie maar den toestand
in Engeland. Verslapping van de energie
is er het gevolg van. Vanzelf moeten
wy daarom komen tot dwangverzekering.
Na het karakter daarvan bezien ^eco
nomisch verband tusschen premie en
uitkeering is by sociale verzekering on-
noodig het zegelstelsel verdedigd en
het verwyc van onvoldoendheid krachtig
bestreden te hebben, verklaarde spreker,
dat hy met geestdrift voor het ontwerp-
Talma zal stemmen.
Na den heer Rutgers kreeg de vxy-
zinnig-democraat Teenstra het woord.
Deze ging ook zyn eigen meening uiteen
zetten. We zien, dat er onder de linksche
partyen voorwaar geen eenstemmigheid
op dit punt heerscht en dat de heeren,
wanneer zy de regeering in handen had-
deD, niet veel tot stand zouden kunnen
brengeD. Tot nogtoe komen alle bestry-
dingen van den linkerkant hierop neer,
dat het ontwerp-Talma niet aanvaard
kon worden. Natuuriyk omdat dit het
werk is van een Christeiyk Ministerie.
De heer Teenstra dan had weinig lof
voor het ontwerp, dat is te begrypen.
Noch voor de indiening, noch voor de
toelichting, die hy maar niet begrypen
kan. Verder trachtte hy zich te recht
vaardigen met betrekking tot het onder
zoek in Zuidhorn, maar dat gelukte na
tuuriyk allerminst. Na berekeningen, en
nog eens berekeningen, koD hy tenslotte
toch niet het groote verschil tusschen
de cyfers wegmoffelen.
Het is alweer de liberale Nieuwe Rot-
terdam&che Grt. die hst onderscheid tus-
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—1# regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
schen de cyfers van de heeren Rutgers
en Teeüstra veel te groot vindt,
M. a. w. de heer Teenstra heeft ons
niet van zyn goede trouw kunnen over
tuigen, maar is op z'n zachtst uitge
drukt zeer klakkeloos te werk gogaan
met het overnemen van beslist onjuiste
getallen. Alleen om vaar voldoende be-
strydingsmaterlaal tegen de regeering en
haar ontwerp te krygen. De linkerzyde
zy echter op haar hoede. Wy van onzen
kant zullen de oogea geopend houden
en haar by elke herhaling openiyk aan
de kaak stellen.
Om kort te gaan, de heer Teenstra
verdedigde het staatspensioen met al de
kracht, die hy kon ontwikkelen, en werd
opgevolgd door den heer Vliegen (s.d.a.p.)
die er natuuriyk het zyne bydeed.
Heden morgen mocht hy verdergaan,
om het de rechterzyde nog eens goed
te zeggen, dat zyn party van de Chris-
teiyke regeering niets moet hebben, of
het bruikbaar of onbruikbaar is. Want
daarop komt geheel het betoog ten
slotte neer.
In druk zyn verschenen de amende
menten ingediend op het wetsontwerp-
Talma. In de Jeerste plaats die van de
sociaal-democratische Kamerfractie, ten
getale van 32.
De heer Treub wil o.a. de uitvoering
doen berusten by de Raden van Arbeid
zeiven. De ryksbydrage wil hy iftet be
perken „tot een even langdurigen als
willekeurig gekozen overgaDgstyd".
De amendementen Patyn c.s. strekken
om de verzekering reeds vóór deD leef-
tyd van 16 jaar te doen aanvangen en
om de uitvoering van de verzekering
van den voorzitter op het bestuur van
den Raad van Arbeid over te brengen.
De heeren Aalberse, Passtoors en De
Wykerslooth de WeerdestpyD hebben
een amendement voorgesteld strekkende
om verband te leggen met de tabel be-
hoorende by art. 5 der wet op de perso
neels belasting wat betreft het van het
loon afhouden door den werkgever van
bepaalde bedragen voor de premie. De
bedoeling hiervan is om eenigermate
tegemoet te komen aan het bezwaar, dat
in groote en kleine gemeenten een geiyk
geldloon een gansch andere economische
beteekenis heeft.
De slag by Kirkilisse moet in vollen
gang zyn. De Turksche verdedigings
linie most doorgebroken zyn en de
Krema-pas genomen. Althans als we de
Bulgaren mogen gelooven. Gisteren be
vatten de bladen reeds berichten, dat de
verbindingsiyn Konstantinopel-Adriano-
pel doorgesneden zou zyn, doch ze wor
den nu niet bevestigd. Als dit waar was,
zouden de Bulgaren inderdaad een groe
ten stap verder zya en zouden zij zich
op kunnen makeD, om naar Konstanti-
nopel op te trekken.
De Servisch-Turksche gevechten zyn
hevig en tabyk. Uit Belgrado seinde
men gistermorgen, dat een colonne van
het Servisch-Bulgaarsche leger na het
innemen van Sultan Tepe de belaDgryke
stelling Egri Palanke ingenomen heeft.
Het eerste legercorps onder den kroon
prins veroverde Tabanowtsze, het eerste
station voor Koemanovo. De val van deze
plaats acht men een kwestie van slechts
enkele dagen, niettegenstaande daar aan-
zieniyke Turksche strijdmachten gecon
centreerd zyn/,die de positie eerst na hard-
nekkigen strjjd zullen opgeven. De Ser
viërs zyn over het algemeen vol goeden
moed en moeten trouwens wel flink vor
deren. Men denkt binnen niet a! te langen
tjjd zoowel Koemanovo, Prisjtuia, Sjenitza
als Novibatar te veroveren.
Dat de Serviërs ook groote verliezen ge
leden hebben, staat vast. Gisteren zyn er
b.v. nog 295 gewonden aangekomen,
om niet te spreken van de dooden, die
hst slagveld eischtp. Hiermede stemt
dan ook een bericht uit Turksche bron
overeen, dat vermeldt, hoe de Serviërs
by Boesdinvoice een zware nederlaag
geleden hebben.
Aan de Grieksche grens moet het ook
niet malsch toegegaan zyn. Een bericht
uit Konstantinopel spreekt van 5C00
dooden aan Grieksche zyde en wel by
een gevecht tusschen Discataen Elassona.
Turkye heeft alweer een kleine con
cessie tegenover Griekenland gedaan.
De termyn voor de doorvaart van Griek
sche schepen door de zeeën gten is met
drie dagen verlengd. De kapiteins ver
langen nu nog een vrygeleide, eer zy
zich de engten inwagen.
De Zwarte Zee is, zooals de lezer
weet, ook een tooneel \an stryd gewor
den. Van de blokkade is algemeen kennis
gegeven aan de Imogendheden. De Bul-
gaarsche regeering heeft thans aan hare
vertegenwoordigers by de buitenlandsche
mogendheden opgedragen om te protes-
teerer tegen het bombardement van
Kawarna.
In de Oostenryksche Kamer heeft de
minister van financiën o.a. verklaard.
Wy hopen vast, dat men er in zal slagen
de gebeurtenissen op den Balkan binnen
de tegenwoordige grenzen te houden.
Intusschen zullen aan de stations van
de staatsspoorwegen manoeuvres gehou
den worden voor het troepenvervoer met
het spoor. De lichting 1912 is reeds tegen
vandaag opgeroepen, in plaats van tegen
half Januari.
Dit iykt niet op een onzy dig verkla
ring, zooals Frankryk die ambteiyk heeft
bekend gemaakt.
De kanalisatie van de Kaas. Naar aan
leiding van het bericht van de Neptune
over het Maasvxaagstuk heeft de Limb.
Koer. zich gewend tot den voorzitter
van het Rjj a-Maaskanaalcomité, die haar
heeft medegedeeld, dat bedoeld bericht
onmog ïyk juist kan zyn, daar toch de
Nederlandsch Belgische commissie is een
technische commissie, die te beoordee-
len heeft, op welke wyze de Maas be
vaarbaar te maken is, en zich dus niet
bezighoudt met een Ryn-Scheidekanaal
of met een doorsnyding van den dam
te Woensdrecht, welke onderwerpen uit
sluitend behooren tot de competentie
van de personen, die met de diploma
tieke onderhandelingen zullen worden
belast.
De Turksche regeering heeft ter
kennis van de Nederlandsche gebracht,
dat de Bulgaarsche havens Warna en
Boergos door de Turksche vloot in staat
van blokkade worien gehouden.
Verlof. Het is den minister van
oorlog gebleken, dat by het verleeaen
van verblyf aan officieren en onderoffi
cieren een te ruim gebruik wordt ge
maakt van de bepaling, dat ook in de
zomermaanden verlof kan worden ver
leend, en dat het belang van den dienst
niet altyd by het verleenen van derge-
lyke gunsten in het oog wordt gehouden.
De minister wy8t erop, dat als regel
moet geldeD, dat slechts verlof wordt
verleend gedurende den tijd, dat by het
betrokken onderdeel geen miliciens onder
de wapenen zyn, terwyi ook het deta-
cheeren, enz., van personeel alleen be
hoort te geschieden van die ondeideelen,
waarby geen militie is ingedeeld. De
uitoefening van den practischen dienst
moet, meent de minister, steeds hoofd
doel blyven.
Naar de N. R. C. verneemt wordt
het 4a geniecommandement binnenkort
opgeheven.
Het Nederlandsche Roode Kruis.
Naar aanleiding van den Balkanoorlog
is dézer dagen de vraag gerezeD, of het
Nederl. Roode Kruis een ambulance naar
het oorlogstooneel zou zenden ter ver-
1
