No. 17
1912
Zaterdag 19 .October
27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Staten-Generaal.
BINNENLAND.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
VEREENIGIMSLEVEN.
Middelburg. Vrjjdag vergaderde ds
afd. MiadelDu/g van „Patrimonium". Als
spreker trad op de heer J. Hage met het
onderwerpNederland voor honderd
jaren. Spreker begoD met te wijzen op
het jaar 1813. Dit is een jaar dat door
elk rechtgeaard Nederlander bekend is.
Het jaar waarin ons volk, ons land van
het Fransche juk bevrjjd werd en wed9r
een onafhankelijk land werd. Spr. wilde
ons echter in het bijzonder bepalen bij
de jaren die aan 1813 vooraf gingen en
vooral bU de jaren 1810—1813. Wat ons
volk in die jaren geleden en doorgestaan
heeft is ontzettend. Zwaar drukte de
roede van Gods hand op ons. En toch
was die toestand d^or^sne eigejj, volk
begeerd, want toen de demoöratie en de
autocratie enkele jaren daarvoor in voort-
durenden strjjd wareD, bleek dat ons land
door geen van bek'e kon geregeerd
worden en dus een monarchie noodzake-
ïyk was. Daarom moest een vreemde
monarch ons komen regeeren. In het be
gin ging alles goed, maar toen de Fran
sche koning vervangen was door den
Franschen keizer, werd de toestand nij
pend. De staatsschuld, die elk jaar 40
millioen rente kostte en door den Fran
schen keizer was overgenomen, doch
slechts voor een derde werd uitgekeerd,
bracht, aangezien de staatsleeningen ten
behoeve van Nederlandsche burgers ge
sloten waren, groote ellende. Bovendien
werd alle handel met Engeland verbo
den, en alle aanwezige Engelsche koop
waren verbeurd verklaard; dit had ten
gevolge dat vele handelshuizen ten
gronde gingen, duizenden gezinnen
met zich slepende Ja, onze koloniën
konden voor ons geen levensbehoeften
meer zenden, omdat zij in Engelsche
handen waren, en de voorradige kolo
niale waren belast waren met 50 pCc.
Doch déze toestand was het niet alleen
die ons volk benauwde. De Keizer die
steeds met andere volken in oorlog waö,
rukte onze zonen van de ouders weg
om als soldaat te dienen en te sneuvelen
in het Fransche leger. Maar eindelijk
kwam er in 1813 uitkomst. De Fran
schen waren door de Russen verslagen.
Men hoopte op vrijheid, maar de ellende
was nog niet ten einde. Napoleon, woe
dend over z}jn geleden verliezen, moest
een ander nog machtiger leger hebben, zoo
dat alles wat maar kon en niet kon van de
harten der. ouders gescheurd werd om
in het Fransche leger te dienen. Maar
de verlossing was nabij. Duitschland
met nog enkele landen vei klaarden den
oorlog aan den geweldenaar en de zon
van den onoverwinnelijke, wiens vaandel
door de Russen was in stukken ge
scheurd, ging by Leipzig onder. De-Ne
derlanders, wakker geschud, wachtten
hunne bevrijders niet af, maar joegen
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Uit de Provincie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
TWEEDE KAMER.
De socialist Hugenholtz was nog niet
klaar met zijn speech over de invalidi
teitsverzekeringom 11 uur zou by dien
voortzetten.
Maar, o wee, de belangstelling voor
z|jn welgemeende woorden was al laag
gedaald.
Mén kan immers van het goede te
veel krjjgen. De aandacht was bjj de
vorige redevoeringen toch al niet bui-
tengemeeu groot, doch nu vielen er nog
meer, aanvankelijk getrouwen uit, waar
door de Kamer onvoltallig was.
Toen er nog enkele heeren, misschien
bjj vergissing, binnenliepen het was
heusch nog geen bewijs van warme be
langstelling voor des heeren Hugenholtz
onmetelijke rede was het spreker ver
gund verder te gaan, om in de eerste
plaats het ontwerp-Talma voorbij te gaan
en ten slotte stil te staan bij het En-
gelsche stelsel vanstaatspensionee-
ring.
Natuurlijk
Eindelijk was de tijd aangebroken,
waarop de rechterzijde zich zou doen
hooren. Ze had reeds zoo veel moeten
slikken, zonder te mogen invallen, om
tegen valsche voorstellingen, persoon
lijkheden en foutieve conclusies op te
komen, dat het nu wel hoog tijd werd,
dat zjj eens ging bewijzen, dat het regee-
ringsontwerp heusch zoo slecht niet is,
als men het nu reeds drie dagen lang
heeft willen doen voorkomen.
Allereerst had de heer van Bast(r.k.)
nog een woordje te zeggen. Het betrof
de beschuldiging van den heer Treub,
als zou hij zich in een vergadering te
Maastricht van demagogische argumen
ten ten gunste van de Tariefwet
hebben bediend.
En wat had de heer van Best nu ge
daan? Wel, niets anders dan bestreden
de uiting in een vlugschrift van het Vrije
Ruilverkeer, volgens welke 12V8 pet. van
de opbrengst van het Tarief zal komen
uit weeldeartikelen. En op die uiting had
spr. geantwoord, dat de arbeider geen
12'/2 pet. van z(jn inkomen voor weel
deartikelen gebruikt.
Natuurlijk volstrekt geen demagogisch
argument, gegeven nog, dat het onjuist
is, dat 12l/a pet. uit weeldeartikelen komt.
Daarom kwam spr. met kracht tegen
die beschuldiging op.
Hierop verhief ons antirevolutionaire
lid de heer van Vliet zjjn stem, om mi
nister Talma warme hulde te brengen
voor diens sociale wetteD, inzonderheid
voor het thans aan de orde zijnde ont
werp.
Wat heeft men gevraagd Vr^ willige
verzekering of een SiaatslijfreDtebank.
Alles goed en wel, maar beseft men niet
dat het daarvoor 25 jaar te laat is P Vroe
ger wars een oplossing mogelijk geweest.
Nu niet meer.
Spreker betreurt het, dat aan de over
zijde deze zaak tot een politieke gemaakt
wordt. Op medewerking van die zjjde
valt volstrekt niet te rekeneD.
Waarom niet Wie verklaart de zwen
king aan liberale zijde.
Vroeger was toch de meening vóór
verplicnte verzekering. En nu is meD
bijna eensgezind voor staatspensionee-
ring, het voorwerp van dweperij der
socialisten.
En zijn de arbeiders werkelijk tegen
het ontwerp-Talma? De heer de Jong
had het gezegd. De heer van Vliet noemt
het een staaltje van ouderwetsche groot
spraak. En terecht, want we weten hoe
tienduizenden arbeiders van Patrimo
nium, Christelljken Werkmansbond en
R. K. Werkmansbond er voor zijn. Jaren
lang is er om gevraagd. Er valt een
achterstand in te halen.
De heer van Vliet deed ook een goed
werk door nog de beschuldiging onwaar
tt maken als zou dr. Kuyper naar den
Bondsdag van Patrimonium geweest zjjn
om de arbeiders voor de verplichte ver
zekering te belezen. Spreker heeft zelf
de bewuste vergadering geleid en dr.
Kuyper las het verkiezingsprogram eerst
na de aanneming. Over Staatspensioen
is toen geen woord gerept.
Los van de politiek en het oog gericht
op Duitscbland zijn de christelijke arbei
ders toen gaan strijden voor de verplichte
verzekering. Nu vragen zij deze wet. En
zjj roepen ons toe: „praat er niet te
lang over; maar doe wat."
Na deze rede, die zich van de vorige
betoogen door zakelijkheid, klaarheid, en
kortheid onderscheidde, nam de heer
Aalberse (r,k.) het woord, om in de eerste
plaats op de onj uistheid van de profetie
van Schaper te wijzen, als zouden de
rechtsche heeren niet aan het debat
deelnemen.
Verder komt spr. nog op en dit kan
niet te krachtig gedaan worden tegen
de bewering, dat het ontwerp er //door
gejakkerd* wordt. Het is immers 18 maan
den geleden, sedert dit ontwerp is inge
diend, nadat de materie 20 jaar in de
politieke atmosfeer was geweest. Men
spreekt maar steeds van „afjakkeren".
Men vergelijke daarmede maar eens den
spoed, waarmee het Engelsche ontwerp
op het ouderdomspensioen is behandeld.
Het ontwerp doorliep in het Lagerhuis in
twee maanden tjjds drie instanties,
ondanks de bezwaren van het Hooger-
huis, de terugzending van het ontwerp
naar het Lagerhuis, en nog veel meer
hindernissen.
Waar blijven wy nu b|j onzen slak
kengang
Spreker houdt vervolgens een verge-
ljjking met staatspensioneering. Deze
laatste mag alleen ingevoerd wor
den als uiterste noodzakelijkheid, wan
neer er de welvaart van het land mee
gemoeid is, als alle andere middelen on
mogelijk blijken.
Want wat is staatspensioen anders
dan een stuk staatsarmenzorg?
Zedelijk en politiek bederf zijn er de
gevolgen van.
Dat invaliditeits- en ouderdomsverze-
kering in een onverbrekelijk verband bij
elkaar behooren wordt nog door den
heer Aalbei se aangetoond. Tenslotte
wordt nog de fiaancieële zijde van het
vraagstuk onder de oogen gezien.
Voor een blijvende bijdrage van den
staat voelde spr. niet, doch overigens
verklaarde hy zich natuurlijk geheel
voor hst regeeringsontw8rp.
De heer Rutgers (a. r.j critiseert de
enquête in het district Zuidhorn gehou
den naar het aantal 70-jarigen, dat ge
holpen zal worden door art. 357a
Da heer Teenstra had de vergadering
met sterk overdreven cijfers willen fop
pen, doch, had misschien niet op de
critiek van meer waarheidslievenden ge
rekend. Zelfs de liberale Nieuwe Bott.
Crt. erkeDt de fout.
Zoo moeten de linksche heeren op de
vingers getikt worden.
De Rotterdamsche loonmoties. Gisteren
vergaderde de Raad van Rotterdam ter
behandeling van de loonmoties, naar
aanleidiDg van het voorstel tot een betere
regel lDg van de loonen voor de werk
lieden bij de gemeentebedrijven.
Wethouder de Jong tooDde o. a. met
cijfers aan, dat magazijnknechts van de
gemeente in minder uren meer verdie
nen dan particulieren, zoo ook stokers.
De socialistische leden Heljkoop en
Spiekman, die zich met hun confrères
geregeld al onbetamelijk gedragen had
den, vielen hem daar woedend in de rede.
Wat de heer de Jong echter daarop me
dedeelde werd met daverend applaus en
groote vroolljkheid ontvangen. De cijfers
van looneD bij particulieren betaald zijn
nota bene ontleend aan 't voorstel van
de commissie van 8 raadsleden inzake
minimum-loon en maximum-arbeidsduur
in gemeentebestekken een stuk dat
medeonderteekend is door de sociaal
democratische leden Spiekman, van Hin-
te en Hejjkoop, die dus Jniet betrouw
baar zjju.
Na verwerping van de voorstellen vaü
verschillende leden, o. a. dat van den
heer Diemer, werd het voorstel van B
en W. voor kennisgeving aangenomen.
Vrijzinnige samenwerking. Op 16
Nov. vergaderen de Vrijzinnig Demo
cratische bond, de liberale Unie en de
bond vaD vrije liberalen ter bespreking
van het ontwerp program van gemeen
schappelijke actie der vrijzinnigen in
1913.
Graaf van By landt. De Ned. herin
nert aan een tweede parlementair jubilé
op j.l. Donderdag: het was toen 30 jaar
geleden, dat graaf van Bylandt tot lid
van de Tweede Kamer werd gekozen.
De heer Van Bylandt herdacht dezen
dag helaas buiten de Kamer, wegens
zjjn nog voortdurende ongesteldheid, die
hem tot groote voorzichtigheid noopt.
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent
zelf de Franschen uit het land en toen
onze Prins van Oranje, na eeD 18-jarige
ballingschap, weer voet aan wal zette,
juichte ons Nederlandsche volk.
Dit was in hoofdtrekken de inhoud
van de rede. Spr. meende evenwel, dat
hoewel de schaduwzijde donker is, Na
poleon ons toch nog enkele nuttige din
gen nagelaten heeft. Door hem zjjn vele
wegen aangelegd waar wjj heden nog
van profiteeren. Doch God behoede ons
voor een nieuwe overheersching. Het
feit dat wy van Zjjne hand die heer
lijke vrijheid weer ontvingen, moet ons
allen recht dankbaar stemmen.
Ia diepe stilte werd het gesprokene
aangphoord Zij, die niet tegenwoordig
waren, hebben veel schoons en leer
zaams gemist.
Schore. Gistermiddag vergaderde de
raad der gemeente Schore. Aanwezig alle
leden. De voorzitter opent de vergadering
waarna de notulen worden gelezen en
goedgekeurd.
Ingekomen o. a. mededeeling, dat kas
en boeken gemeente-ontvanger z|jn opge
nomen en in orde bevonden in kas was
en moest zjjn f 198,85.
Aan de orde is tbans een verzoek tot het
aanstellen van een schoolarts. B- en W.
stellen voor dit schrijven voor kennis
geving aan te nemenalzoo wordt be
sloten. Daarna de rekening van het bur
gerlijk armbestuur over 1911. De com
missie benoemd tot het nazien der
rekening adviseerde om een door haar
opgemerkte fout te herstellen. Dit wordt
gedaan, waarna het gebeele rapport wordt
voorgelezen, waaruit bleek, dat de com
missie belangrijke aanmerking had op de
bedeeling in geld.
Haar was geblekem dat de bedeelde M.
Potter bedeeld^vjrerd met f 4 per <week en
zijn dochter met ruim f 42 aan levensmid
delen per jaar, terwijl M. Potter een eigen
woning heeft en gedurende een geheel'
jaar werkt en in den zomer eveneens zjjn
dochter, terwijl de bedeelde C. Boudt, die
geheel ongeschikt is om te werken, slechts
bedeeld werd met 12,50 per week en deze
geen eigen woning bezit, zoo ook L. Op en
Neer te Vlake, die slechts gedurende de
wintermaanden eenige bedeeling ont
vangt en beide laatstgenoemde bedealdeD,
evenals M. Potter, oude, in de 70-jarige,
menschen zjjn.
De bedeeling van N. Beenhakker met
f3.335 per week voor vrouw met twee
kinderen noemde de commissie eeriparig
ongemotiveerd hoog in vergelijking met
L. SaamaD, die slechts f4 per week in
den winter en f2.50 in den zomer ont
vangt voor man, vrouw en 4 kinderen.
De opmerkiDgen zouden in overweging
genomen worden, waarna de rekening
werd goedgekeurd. Daarna begrooting
van het Burgerlijk armbestuur. De com
missie adviseeit deze toed te keuren.
De voorzitter sprak als zjjn meeDing
uit dat de wethouders als bestuurders
van die instelling geen salaris mochten
ontvangen en stelde daarom voor den
post van f45 salaris te veranderen in
presentiegeld.
Dhr. Verhaagen had geen bezwaar
tegen het salaris, doch hij meende, dat
het college van B. en W. belast was
met toezicht op de Godshuizen en dat
het bezwaarlijk gaat dat de twee wet
houders bestuurders zjjn en dan toe
zicht moeten houden op hun eigen werk
zoo iets gaat niet.
De vooizitter is van dezelfde gedachte
en stelt voor den post salaris te veran
deren in presentiegeld.
Dhr. Verhaagen wil voor dit jaar de
zaak bestendigd zien en een onderzoek
doen instelleD en zien of het in strjjd
is met de wet dat een wethouder salaris
ontvaDgt. Alzoo worde besloten en de
begrootiDg goedgekeurd.
Hierna komt een verzoek van C. de
Jonge ter tafel om zjjn vangput temo
gen aansluiten aan 't gemeente riool. B.
en W. stellen voor dit te verleenen tegen
eene vergoeding van f0.50 'sjaars.
Dhr. Verhaagen is van meening dat
op dit verzoek, gezien een schrjjven van
den minister van financiën, geen besluit
genomen mag worden aangezien hier
een gunst gevraagd wordt en het ver
zoek ongezegeld is. Spreker stelt voor
aan C. de Jonge te berichten dat hjj dit
verzoek op zegel nader kan indienen, en
aan B. en W. machtiging te verleenen
om thans reeds die maatregelen te doen
nemen welke in 't belang der zaaknoo-
dig zjjn. Alzoo wordt besloten.
Daarna komt in behandeling de begroo-
ting voor de gemeente voor't jaar 1913.
Besloten wordt: lo. de jaarwedde van
den veldwachter met f 50 te verhoogen
voor 't behaalde politie-diploma2o. de
woning hoofd der school te doen aan
sluiten aan de waterleiding3o. bet sala
ris van den wegwerker te verhoogen van
f350 tot f375 wegens 20 jarigen trou
wen dienst4o. het salaris van G. v. d.
Repe, telefonist, te verhoogen met f 15
wegens uitbreiden werkkring. Dhr. Ver
haagen bestrjjdt dat en toont dit aan uit
de begrootingen, waaruit bljjkt dat d6
werkkring in de laatste jaren is vermin
derd. 5o. Wordt besloten om in plaats
van 3 schepen grint voortaan 1 schip
macadam en 1 schip grint te koopen
voor onderhoud wegen, waarna de be-
grooting wordt vastgesteld op een bedrag
van f 8813,235 met een post voor onvoor
ziene uitgaven van f51,57.
Een voorstel van B. en W. om een
gemeente-opzichter te benoemen op f 60
per jaar werd met 4 tegen 8 stemmen
verworpen.
Een verzoek Comité plan 1913 om sub
sidie werd met vier tegen 3 stemmen
verworpen. B. en W. hadden f10 voor
gesteld. De heer In 't Anker stemde tegen
met het oog op den Sabbath dhr. Karelse
omdat hjj er niets voor gevoelde; en
dhr. Verhaagen omdat hjj geen vrjjheid
kon nemen f10 te geven met het oog
op den benarden financieelen' toestand
der gemeente.
Daarna wordt een 2e suppletoir kohier
H.O. vastgesteld met 2 aanslagen en een
bedrag van f51,55.
Bjj de rondvraag vraagt dhr. Sterk
naar de vorderingen in de voorziening
van gas.
De voorzitter deelt mede dat B. en W.
van Schore en B. en W. van Kruiningen
hebben geconfereerd en dat de raad van
Kruiningen nog geen definitief besluit
heeft genomen, zoodra dit is geschiedt
zulien nadere mededeelingen worden g«-
daac.
uhr. Verhaage zegt, dat er voor de
gemeeDte een schip grint is geleverd dat
nog te slecht is om op den weg geworpen
te worden, het laatste geleverde was
uitstekend. Spr. gééft B. en W. in over
weging meer te letten op de hoedanig
heid van de grint.
De voorzitter zegt dat de grint slecht
was doch niet zoo erg als dhr. Verhaage
het voorstelt.
Dhr. Rtjn zegt: de grint is niet veel
slechter aaD die van den polder. Verder
vraagt dhr. Verhaage inlichtingen om
trent de door hem toegezegde stuk
ken betrekking hebbende op de woning
van Louwerse; hij noemt de hem aange
dane behandeling kwajongensachtig, om
de stukken toe te zeggen en als spreker
dan ter secretarie komt wordt hem door
de gemeente-bode gezegd „de Burgemees
ter heeft gezegd dat ik aan u moest
zeggen je krijgt ze niet."
De voorzitter zegt dat hjj dat niet zoo
aan den bode gezegd heeft.
Dhr. in 't Anker zegthier gaat het
weer om ja en neen, ik zou daar nu maar
over ophouden.
Dhr. Verhagenneen ik houd er niet
over op, hier is het grootste onrecht ge
beurd wat gebeuren kan. Een boer met
43 gemeten eigen grond wordt vergun
ning verleend om een huis te bouwen