No. 11
Zaterdag 12 October
NIEUWSBLAD
OOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een Bplad.
tjsi1 jxm
MCHT8ZAKCN
Uit de Provincie.
IEBEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Hulp uit Java.
Onder dit opschrift schrijft ons Friesch
Dagblad
Tjipto Mangoenkoesoemo sp'ak.
Deze javaan is inlandsch arts en heeft
zich te Malang in de politiek gewaagd.
H|j sprak een oordeel uit, dat een ver
oordeeling werd, van de tegenwoordige
politiek der christelijke reg9ering, zoowel
in 't moederland als iD de Oost.
Men zietalle stukken worden geladen.
Ons liberalisme kan 't alleen niet meer
af. En dies worden nu alvast aziatische
hulptroepen aangenomen.
Chineezen brengen geld bijeen.
Javanen spreken op vergaderingen.
Alles tot verheerlijking der vrijzinni
ge politiek en om af te breken het chris
telijk bewind.
Zie hier Tjipto'8 slotsom
,Wat de vrees voor een islam-kwes-
tie betreftz|j is niet denkbaar, als de
regeering afziet van haar kerstenings-
politiek en de bevoorrechting van één
groep der bevolking boven een andere
staakt."
Ja, 't staat erbevoorrechting
Vroeger was het beter. Toen de Re
geering eener christennatie in Atjefa een
mobamedaanschen tempel bouwde en de
locomotieven op Java met islamietische
gebruiken wijdde.
Tóén was z|j „vrijzinnig".
Maar nu de chr. regeering eener chris
ten-natie tóónt, dat de christenzending
op haar rekenen kan nu moet Tjipto
voor 't front komen, om onze eerzame
bevolking kippenvel op te jagen
H|j zal wel navolgers krijgen.
Men kan ze, Links, gebruiken
Vrijzinnige stembus-muziek
BINMËHLi A MD~
Nederl. belangen op den Balkan. Aan
het Fad. ontleenen we:
Het ligt voor de hand, dat b|J een
oorlog op het Balkan-Schiereiland, zich
ook de vraag voordoet, welke Nederland-
sche belangen b|j de bestendiging van
den vrede op den Balkan betrokken z|jn,
en weldra door een oorlog geschaad zou
den worden.
In het volgende wordt die z|jde van
het Balkan-vraagstuk in vogelvlucht
overzien.
In Rumenië heeft Nederland groote
belangen by de petroleumindustrie, aan
gezien de Geconsolideerde Hollandsche
Petroleum Cie., een creatie van de
„Koninklijke*, have productieterrei
nen grootenceels in Rumenië heeft, ter
wijl ook de Orion Petroleum Cy., de
Internationale Rumeensche en de Hol-
landsch-Rumeensche Petroleum Cy. on
dernemingen z|jn met Hollandsch kapi
taal opgericht.
Behalve in de petroleum-industrie is
veel kapitaal gestoken in den mijnbouw,
in het bijzonder steenkolen. Desgelijks
is Nederland (o. a. een Hsagsche Maat
schappij) voor vry belangrijke bedragen
betrokken in den hout-aankap en hout
handel in Rumenië.
Overigens is bekend, dat een groot
aantal Nederlanders in Rumenië op
handelskantoren werkzaam z|jn, hetgeen
vooral verband houdt met den belang
rijken uitvoer van Rumenië naar Neder
land (vooral Rotterdam); dit z|jn in
hoofdzaak granen (tarwe, rogge, maïs,
gerst, haver) en artikelen als kool- en
raapzaad, zemelen, etc. Totaal plm. 68
millioen gulden. Waarde van den Invoer
Ut Nederland 4 millioen.
In Boelgar|je z|jn de Nederlandsche
belangen nog niet zoo groot, ofschoon
onze handelsbetrekkingen met dat land
•och niet geheel zonder beteekenis z|jn.
fj® uitvoer naar Nederland, hoofdzakelijk
bestaande uit tarwe, rogge, haver, vooral
maïs, boonen, zemelen, huiden, vellen
en leer. Totale waarde bedraagt een
f479 000 De invoer uit Nedeiland be
droeg f500 000.
In Servië z|jn de Nederlandsche be
langen van weinig beteekenis. Zy bepa
len zich lot houthandel en van daarmede
samenhangende industrieën, en den han
del in gedroogd fruit, vooral pruimen.
Van grooter belang zijn onze handels
betrekkingen met Griekenland. De naar
Nederland ingevoerde artikelen z|jn
vooral krenten en Ijzererts. Waarde 19
millioen. Waarde van den invoer 5.8
millioen.
Van meer beteekenis voor den invoer
van Hollandsche producten is Turkije
de waarde van die artikelen is jaarlijks
21 millioen gulden, in hoofdzaak dezelfde
als die, welke naar de overige Balkan-
Staten gaan, n.l. manufacturen, papier,
rijst, bewerkte huiden, kaas en marga
rine. De uitvoer van Turk|je naar Neder
land bedraagt 15 millioen, hoofdzakelijk
amaril, drogerijen, maïs, rozijnen en w|jn.
Montenegro laten wjj bulten beschou
wing onze handelsbetrekkingen met
land z'jn vry wel nihil..
Uit het nevenstaande blijkt voldoende,
dat het zeer verklaarbaar is, waarom de
gebeurtenissen op het Balkan-Schier
eiland hier met bijzondere belangstelling
worden gevolgd en waarom vooral velen
de vraag interesseert of ook Rumenië
daarin betrokken zal worden.
Tweede Kamer. De 5e afdeeling van
de Tweede Kamer is gisteren gereed ge
komen met het onderzoek van de Staats-
begrooting, zoodat de openbare vergade
ring van de Kamer op Dinsdag kan
doorgaan.
Mr. H. Goeman Borgesius. Mr. H.
Goeman Borgesius is aanstaanden Don
derdag 35 jaar lid van de Tweede Kamer.
Tér gelegenheid van dit feit bieden de
leden van de Kamerclub der Liberale
Unie hem Vrijdag d. a. v. een feestmaal
aan. Rbl.
Bij de Tweede Kamer is ingediend
een wetsontwerp tot reorganisatie van
het beheer der Rijksverzekeringsbank, in
verband met de aanhangige voorstellen
tot uitbreiding van de arbeiders verze
kering.
Gisteren heeft in Den Haag de staats
commissie voor de legerbezuiniging ver
gaderd.
Gisteren vergaderde de bemidde
lingscommissie met patroons en arbeiders
in het kantoor van de gasfabriek te Delft.
--De Tarief wel. In een te Grave ge
houden vergadering van een vereeniging
van schapenhouders is besloten de bemid
deling van het lid der Tweede Kamer voor
het district Grave in te roepen om wyzi-
ging te verkregen van het ontwerp-Tarief-
wet ten gunste van de schapenhouderij.
Men kOD er zich niet mee vereenigen, dat
de invoer van schapen, van ruwe wol, af
val van wol en gebleekte wol, vr|J zou
blijven. Voorts zou de vergadering scha
penhuiden en vellen, verseh en gezouten
of gedroogd, met een recht van 10 a 20
percent belast willen zien. N. B. G.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Een Persdelict.
Voor de rechtbank te Middelburg werd
heden behandeld de zaak tegen jhr. B.
J. O. van B., dagbladredacteur, wonende
te 's-Gravenhage, aan wienten laste ge
legd werd, dat 'hjj ongeveer in het begin
van April 1912 te Middelburg in nummer
84 van de in Middelburg en omstreken
algemeen verspreide Middelburgsche Cou
rant heeft doen opnemen een door hem
gesteld stuk, getiteld „Van den Haag-
schen toren" en onderteekende „Vw ge
trouwen torenwachter", in welk stuk
h|j opzettelijk den eer en goeden naam
aanrandt van Rudolphe Oiovanini, vroe
ger vertegenwoordiger van den Paus b|j
de Nederlandsche regeerir.g, door dezen
ten laste te leggen, dat deze als Roomsch
Katholiek priester zou van plan zijn te
trouwen met de weduwe, die hem iDder-
tüd het hofmaakte met het keniyk doel
om daaraan ruchtbaarheid te geven
althans, dat h|j op t|jd en plaat3 voor
noemd in bovengenoemd stuk bovenge
noemde Giovanini opzettelijk heeft be-
leedigd met de volgende woorden„In
„de stille week is hier niets te doen.
//Alle publieke vermakelijkheden z|jn ge
floten w|j hebben nu allen den t|jdonze
«zonden te overdenken. Daaronder vallen
„natuurlijk ook de zonden van andereD,
„want wat zou het saai worden iDdien
„w|j ons alleen met orize eigen zonden
„mochten bezig houden. Zoo is onlangs
„hier vernomen, dat d« gewezen inter
nuntius monseigneur Giovanini die een
„paar jaar geleden zooveel van deed spre
uken door z|jne galante avonturen met
„enkele Haagsche dames weldra van plan
„is met da weduwe, die»hem indertijd het
„hof maakte te trouwen. Na zijn ver
strek uit den Haag heeft h|j de pauselijke
„diplomatie verlaten en is thans in België
„in zaken" hetgeen zoo goed marcheert,
„dat h|j met de Haa»3che vrouw z|jner
„keuze kan trouwen.
Men begrijpt dat dit „nieuwtje" furore
„doet in de Haagsche talons, waar men
„dezeD priester diplomaat nog niet ver
beten is.
„Met dit slot der Giovanini klacht voor
z/oogen, kan men intusschen begrepen,
„dat onze Roomsche medeburgers in der
„tjjd niets van dezen vertegenwoordiger
„van d<n Paus wilden weten. Het was
«een rare sn|jboom, die pauselijke! mon
seigneur."
Als getuige was, behalve de beleedtgde
zelf, gedagvaard de hoofdredacteur der
Middelburgsche Courant de heer J. H.
Deibel.
Als verdediger van beklaagde trad op
mr. Q. ter Spill uit Den Haag; terwijl
mr. J. Adriaanse zich civiele party stelde
voor den heer GiovaniDi.
Op het laatste oogenbiik werd van de
civiele vordering afgezien.
Üe heer Deibel als eerste getuige ge
hoord, erkende het stuk te hebben doen
plaatsen en de courant op de gewone
w|jze te- hebben doen verspreid' n.
De tweede getuige de heer GiovaniDi,
voor wien als tolk optrad de heer Ober
man predikant te Vlissingen, verklaarde
zich door het artikel beleedigd te voelen,
o. a. door de woorden een rare sDtjboon
en vooral ook door wat betreft het in
het huwelijk treden.
Bekl. erkende het stuk te h9bben ge
schreven, doch niet het doel,te hebben
gehad te beleedigen, hij heeft hem nooit
persoonlijk gekend. H|j wist niet eens
dat de getuige priester was, het priester-
diplomaat sloeg op het diplomaat z|jn
voor het priesterschap.
Getuige zeide nu, dat alle pauseiyke
vertegenwoordigers priesters zijn, en h|j
iD Den Haag zelf de mis opdroeg. Bekl.
ontkende het eerste en weet van het
laatste niets af.
Bet O. M. meende dat men in het
algemeen wel van iemand mag zeggen
dat h|j gaat huwen, maar niet van een
katholiek priester en eischte 110 of 10 d.
De internuntius had intusschen de
zaal verlaten.
De verdediger juichte dit toe, omdat
daardoor voorkomen werd, dat namen
genoemd worden van met deze kwestie
b9kende personen. Pieiter meent, dat
meD, als men van een priester zegt dat
h|j huwen gaat, men hem met Luther
gelijksteld. Het woord snijboon is ook
geen beleediging en mr. Ter Spill vroeg
dan ook vrijspraak.
Na re- en dupliek werd de uitspraak
bepaald op 18 October. Vele dames en
beeren woonden de behandeling dezer
zaak by.
INGEZONDEN STUKKEN.
(Builen verantwoordelijkheid der Redactie.)
Hooggeachte Redactie 1
Zou 't m|j vergund z|jn rret alle be
scheidenheid een plaat-je te vragen in
uw veel gelezen bl?d, naar aanleiding
van het bericht uit Vrouwepolder, voor
komende in het nummer van Vrijdag
4 October 1.1. In dit blad weid m|jn
naam genoemd, waardoor waarschijnlijk
't lezend publiek in den waan is ge
bracht, dat ik rnet mijn knecht op
„kippendiefstal" uitgiDg, 't geen gansch
en al logen taal is en waartoe ik m|j zel
ve niet gaarne zou verlagen. De waar
heid wil ik hier neerschrijven. Ik had
m|jn paarden naar de weide gebracht en
wandelde geheel alleen naar huis. Doch
ik hoorde in de vette iemand fluitend
aankomen. Mijnheer de Redacteur, dat
doen geen dieven. Ik meende dan ook,
dat een mijner buren zulks deed en dacht
hem nog even te spreken. Daarom ging
ik bem een eindje tegemoet, maar weldra
bleek, 't was mijn knecht, die naar
Vrouwepolder was geweest. Zoo ging ik
nu met hem mee terug, niet wetende
wat h|j by zich dioeg. Enkele schreden
verder ontmoetten wy de twee in 't be
richt genoemde jachtopzieners. Myn
knecht, hen ziende, wierp vlug iets van
z|jn arm, dat ik, zoowel als zy, zag een
kip te zyn. Hiermede wilde by, zooals
hy mij later zeide, een grap uithalen.
Hy had ze gegrepen uit een hangenden
boom, die aan den weg, doch niet, zooals
't bericht luidde, op een hofstede stond,
't Was eenvoudig weg, maar om een
guitenstreek uit te halen, maar o wee,
't bericht luidde„die was gestolen".
Hardhandig werd de jongen beetgepakt
en tot verantwoording geroepeD, doch
overmand van schrik, wist hy niet wat
hy zeide. Daar hy nog jong is en m6t
zulke handelingen nooit in kennis kwam
en ook ik nooit eenige oneeriyke handel-
wyzen, noch aanleiding tot diefstal in
hem bespeuren kon, meende ik te moeten
protesteeren tegen het zwartgallig be
richt «een kip gestolen om te verkoopen,
teneinde braspenningen voor den aan
staanden „Liesjesdag" te hebben. 'tKan
haast niet erger. Hiermede wensch ik
't publiek te doen verstaaD, dat de ge-
heele zaak niet myn persoon betreft,
maar dat myn knecht door zulk een
giap met de genoemde politiemannen
in aanraking kwam.
U, M- d. Rharteiyk dank zeggend vooi
de verleende plaatsruimte, teoken ik my,
Hoogachtend, Uw dw. dn.,
M. LOUWERSE,
Landbouwej, Lepelstraat,
Serooskerke (W.)
Middelburg, 10 Oct. 1912.
Bazar met Verloting ten bate van
de Vereeniging „Zusterhulp".
Mijnheer de Redacteur l
Mag ik u verzoeken, my eenige ruimte
af te staan in Uw blad.
Het zal wel vrjj algemeen bekend
zyn, dat de Vereeniging „Zusterhulp"
eerstdaags een Bazar met verloting hoopt
te houden en hoewel de Vereeniging in
ODze stad meer en meer bekend woidt,
zullen waarschijnlijk nog velen niet vol
komen op de hoogte zijn van het doel
en werk van dezen arbeid. Daarom is
een kort overzicht zeker niet overbodig.
„Zusterhulp" verleent na nauwkeurig
onderzoek ty deiyk hulp aaD alleenstaande
vrouwen en meisjes, al naar hare be
hoeften en omstandigheden, zonder on
derscheid van stand of godsdienst.
De diepgevoelde behoefte om jonge
levens, die tot wei ken ongeschikt zyn,
door langdurige verzorging weer tot den
arbeid te bekwamen, leidde „Zusterhulp"
tot oprichting van het Rusthuis „Moria"
te Nunspeet, waar zwakken, rustbehos-
venden en overwerkten, naar ziel en
lichaam, tjjdelljk trouwe verzorging vin
den.
Hoe velen ook uit onze stad en odzs
provincie hebben, na een uitstekende
verpleging, hare gezondheid daar her
kregen en konden weer hare vtoegere
plaats in de Maatschappy innemen.
In de 4 jaar, dat hier in Goes de Af
deeling bestaat, werd aan 11 meisjes
uit onze omgeving hulp gegeven op ver
schillende w(jze.
Door de oprichting van de Werkschaf-
fng, gevestigd te 's Gr.-ivenhage, tracht
Zusterhulp, door goed betaald werk uit
te geven, het lot te verzachten van velen,
die in eigen onderhoud moeten voorzien,
en tot arbeiden buitenshuis niet de kracht
hebben.
Zusterhulp's kleerkast voorziet ook in
een groote behoefte, zy verstrekt tegen
gedeeltelijke vergoeding, of zoo noodig
kosteloos, de kleeren, die door het Be
stuur worden aangevraagd, en neemt
daardoor bezwaren weg, dfo vrouwen
dikwyis verhinderen, om een werkkring
te aanvaarden. De kleerkast wordt door
de Afdeelingen van gratis kleeren voor
zien.
Of velen of weinigen kunnen geholpen
worden, hangt natuuriyk alleen af van
Zusterhulp's inkomsten. Dit deed Me
vrouw De Beaufort het initiatief nemeD,
de kas van Z.b. een extra versterking
te geven, en dit was de aanleiding tot
het houden van den Bazar. Door familie
omstandigheden moest Mevr. De Beau
fort zich onttrekken aan de verdere voor
bereiding.
Het Comité kan voorloopig niet klagen
over gebrek aan belangstellingintegen
deel de sympathie schynt vry algemeen
te zyn. Doch waar nu de inzenders van
geschenken zoo talryk waren, hopen we,
dat ook de koopers niet achterwege zul
len biyvan, en noodigen nu ieder vrien-
deiyk uit onzen Bazar te komen bszoe-
S ken. HET COMITÉ.
1
Middelburg Gistermorgen werd door
de keurmeesters van vte en vleesch van
een slager alhier afgekeurd een geslacht
i varken dat lydende was geweest aan
algemeen tuberculose. Bedoeld varken is
I onder toezicht der keurmeester ODtdaan
van spek en reuzel en het overige vleesch
na vet pakt te zyn, verzegeld en opgezon
den ter sterilisatie. Bedoeld varken ver-
j tegen woordigde een gewicht van p. m.
150 k.g.
Goes. Benoemd met ingang van 1
Nov. a. s. tot Kantoorknecht te Schiedam
M. Barbier thans brievenbesteller te Goes.
Goes. De Ver. voor Alg. Wetenschap
pelijke Belangen alhier zal op Donderdag
17 October 1912 in V. O. V. vergaderen
ter behandeling voor de navolgende pun
ten 1 verslag secretaris2 verslag pen
ningmeester; 3 rekening 1911/1912; 4
verkiezing twee bestuursleden, vacatures
I. G J. Kakebeeke (aftrmr. J. Stieger
(aftr.)5 Werkplan I9t2/l9l3; 6 wat
verder ter tafel zal worden gebracht.
Toezegging tot het vervullen van een
spreekbeurt is verkregen van de heeren
dr. A. H. de Hartog, dr. D. van Gulik,
dr. L. F. de Beaufort en Chr. F. flaje.
Stavenisse. Naar men verneemt, zyn
er uit de gemeente Stavenisse diverse
adressen verzonden aan H.M. de Konin
gin, verzoekende niet goed te keuren,
dat de Burgemeester onthrf&cg verkrygt
van de verplichte inwoning in de ge
meente.
Ierseke. Donderdag is men alhier klaar
gekomen met de werken tot herstel der
stormschade van 30 Sept. 1911 aan den
noordeiyken dyk van den Burenpolder,
in onderhoud en beheer by het water
schap de Breede Watering bewesten
Ierseke. O. a. is de betonglooiing, waar die
beschadigd was, vernieuwd en in die
richting van Xykuit, de noord-oostel|jke
punt van den polder, aanmerkeiyk ver
lengd. M. C.