No. 5
1912
Zaterdag 5 October
27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BAZAAR.
JONGE VROUWEN GILDE
de vriendelijkheid gehad aan te bieden
de leiding dezer bazaar op zich te nemen.
BARNABAS.
Opening stichting „Valkenheide".
ReCHTSZAKEN*
Uit de Provincie.
Gemengde Berichten.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent. -
Ongelukkigen en zwaarbeproefden het
ïyden te verzachten en hun eenige
vreugde te bereiden is een heerlijk werk.
In de Stichting „Vrederust" te Bergen
op Zoom, zjjn thans meer dan 300 pa
tiënten.
Eenige zusters, die op de Stichting
arbeiden, komen iedere week een avond
samen en maken handwerken, met het
doel om een bazaar te houden.
Nu heeft de Middelburgsche afdeeling
van het
Er zal heel wat te zien zijn, o a. werk
door verpleegden gemaakt, dat van zus
ters en voorts eigen werk van de dames
van het Gilde en wat verder is inge
bracht.
De opbrengst van de bazaar wordt ter
hand gesteld aan de Zusterkrans en
daaruit worden dan alle kosten bestre
den om aan de zwaarbeproefden eenige
aangenaamheid te verschaffen. De patiën
ten zjjn daar zoo gevoelig en dankbaar
voor. In sommige paviljoens ontbreken
orgels; de kranken ontvangen gaarne
versnaperingen en verschillende dingen,
die hun het leven aangenaam kunnen
maken; des wintersavonds en bij ver
jaardagen of nationale feesten wil men
ook op Vrederust gaarne vreugde; met
vele patiënten kunnen rijtoeren gemaakt
worden er Is zooveel, te veel om op
te noemen dat kan geschieden om
den armen te toonen dat men hen
liefheeft.
Voor dit uitnemende doel is een vrij
belangrijk fonds noodig.
Het zal niet behoeven met veel woor
den op te wekken deze bazaar te bezoe
ken. Men zal er zeer veel schoons en
nuttigs vinden en gelegenheid hebben
fraaie voorwerpen te koopen.
Wy verwijzen naar de advertentie in
dit blad voorkomende. Met den meesten
aaDdrang durven wjj aansporen belang
stelling te willen tooDen od vragen wij
ruime bydrageD, omdat al, wat wordt
tentoongesteld, is vervaardigd in eigen
kiing en men vooraf niet ieder heeft
lastig gevallen met aanvragen om in
zendingen.
Waar anderen hunne krachten geven
voor het moeiel|k werk der verpleging,
laten daar zy, die iets voelen voor alles
wat op Vrederust geleden wordt, het
schoone werk van het Jonge Vrouwen
Gilde steunen.
God geve Zijnen onmisbaren zeg6n.
Moge de uitslag de verwachting verre
overtrelen.
Ds. N. M. DE LIGT.
De veresniging „Barnabas" tot steun
van weduwen en weezen van Christe
lijke onderwijzers zond ons haar 40e
jaarverslag. Het blijkt, dat de Vereeni-
glDg 117 weduwen steunt, waaronder 85,
die niets uit het Rykspensioenfonds ont
vangen, omdat haar echtgenoot9n reeds
vóór 1906 waren overleden. Deze wedu
wen geven aan de Vereeniging hare phi-
lanthropische taak en om haar een pen
sioen van f200 'sjaars en den weezen
eenige gfldeiyke ondersteuning te geven
.heeft zjj 66D Suppletiekas, die jaarlijks
meer dan f 15000 noodig heeft. Dit bedrag
wordt verkregen uit de rente van een
afnemend kapitaal en voorts uit donatiën,
giften, bijdragen van schoolbesturen en
vereeniglngen, uit den arbeid van Dames-
Comité's en het Hulpfonds.
Naast deze Suppletiekas beheert de
VereenigiDg een Veideelinzskas, die dient
om alle weduwen een jaariyksche uit-
keering van f 50 te doen toekomen, waar
op zy krachtens de statuten recht hebben
wegens contributiën, eertijds door haar
overleden echtgenooten gestort. Deze kas
wordt gevormd door contributiën van
245 leden en renten van vastgezette ka-
pi ralen.
Ten laatste administreert deVereeniging
een üitkeeringskas, om by overlijden
een bedrag van f250 voor éénmaal aan
weduwen of erven der leden uit te keeren
Voor deze kas stort ieder lid bij elk voor
komend sterfgeval 75 cents. Het aaDtal
leden dezer kas bedraagt 360.
Een groot verlies leed het Bestuur door
het overlijden van den voorzitter, den
heer M. Wiegand, die van de oprichting
af bestuurslid was en als voorzitter de
belangen der Vereeniging met al zijne
kracht en zfjn volle liefde behartigde.
Thans is het Bestuur samengesteld uit
de hoeren H. J. Emous, voorzitter, P.
Oranje, vice-voorzitter, P. S. van Dorp,
le secretaris, J. B W. Koelman, 2e secre
taris, en C. G. Wiegand penningmeester,
allen te Amsterdam.
De heeren A. D. de Marez Oyens, T.
H. van Eeghen en E Sillem vormen als
commissarissen een Oom missie van Toe
zicht, die raad en voorlichting geeft en
jaarlijks de rekening en verantwoording
en de bezittingen der Vereeniging naziet
Deze Commissie beveelt by vernieuwing
de belangen der Vereeniging by de vrien
den van het Christelijk Onderwys met
warmte aan.
Wy sluiten ons hierby gaarne aan.
Laten onze vrienden wanneer zy op jaar
feesten, huweiyks- of verjaringspartytjes
zyn, eens probeeren een collecte te hou
den voor deze 85 weduwen van onze
beste voortrekkers uit den stryd om
't bestaan der chr. school. De onderwyzers
brengen jaarlyks saam f5000 op; meer
mag men van hen toch niet vergen. En
de meest bejaarde weduwen onzer ont
slagen Chr. onderwyzers van de vorige
eeuw mogen toch geen armoe ïydenen
dat doen sommigen.
Op een plekja natuurschoon bjj Maars-
bergen werd gisteren op plechtige wy ze
het opvoedingsgesticht van de Ned. Herv.
Kerk voor jongens, „Valkenheide", ge
opend.
Dit gesticht ligt aan den weg van
Maarsbergen naar Leersum, te midden
van de heide en de bosschen.
Op een gebied, 80 H.A. groot, zyn de
verschillende pa-nljotns, van wit steen
opgetrokken, met roode daken, gebouwd.
Er woei daar allerwegen de driekleur, ter-
wyi op verschillende plaatsen eerepiorten
waren opgerichtbij den iDgang van het
terrein had zich een jongenscorps opge
steld. Het zag er op de „Valkenheide"
feesteiyk uit, want de opening van de
nieuwe stichting zou geschieden door H.
M. de Koningin-Moeder.
Tegen half elf reed H. M., die per auto
uit Soestdyk was gekomen, voor den in
gang van de stichting. H. M. was verge
zeld van jhr De Hanitz, graaf Van Lim
burg Styrum en freule VaD Ittersum,
terwyi vooraf reed de burgemeester, baron
8chimmelpenninck. Terwyi de muziek
zich deed hooren,werden de bestuursleden
der stichting door den voorzitter, dr J. Th.
de Visser, het Tweede Kamerlid,aan H. M.
voorgesteld. Onder de vele genoodigden
merkte men op den Mini? ter van Justitie,
mr Regout, de leden van de Tweede Ka
mer Snouck Henkemans en Schimm3l-
penninck, en directeuren van andere op
voedingsgestichten, alsds A. W Voors
(Martha-btichting, te Alf-n), Gordeau
(„Kinderzorg" te Utrecht),ds Visser (Rjjks-
opvoedinsrsgesticht te Amersfoort), Du-
bourq (Ryksopvoedingsgesticht te Ave-
reest), Van Wjjhe („Hoenderloo"), ds
Barger („Meer en Bosch" te Heemstede).
Voorts mr A. de Graaft, inspecteur van
den Centr. Bond van Chr. Phil. Inrichtin
gen, en verschillende burgemeesters en
predikanten, o. a. ds Id9nburg en ds Hel
dring, uit Amsterdam, en de architect van
het opvoedingsgesticht, ds heerC. B Post
humus Meyjes.
Dr J. Th. de Visser, na voorlezing van
den 121sten Psalm en het gebed, hield
een rede, beginnende met een Welkom
aan de Koningin-Moeder en den Minister
van Justitie, het hoogste kerkbestuur, de
colleges en verdere aanwezigen.
Ds Leenmans, voorzitter der Synode,
prees deze stichting, vrucht van den nood,
die was opgelegd, om by gebrek aan ge
noegzame plaats in andere opvoedingsge
stichten, zelf in de geestelijke en stofïe-
ïyke behoeften van zooveel jonge levens
te voorzien, die tot de Ned. Herv. Kerk be-
hooren en wegens wangedrag op jeugdi
gen leefty d zoo byzondere zorg vereischen
zullen ze op de levenszee niet reddeloos
schipbreuk ïyden.
Vervolgens sprak de directeur van het
gesticht „Valkenheide", ds C. S. van Lely-
veld, een woord tot de jongens.
Wat een schoone plek van ons vaderland
is voor u, aldus spr, aangekocht, wat een
fraaie gebouwen zyn voor u opgericht.
Spr wees op de tegenwoordigheid van
H. M. de Koningin-Moeder, den minister
v. justitie en zooveel andere autoriteiten.
En dat gebeurt niet omdat gy zoo lief en
braaf zyt. Ach, wy wetei het wel, daar
schuilt heel wat boosheid onder die bruine
buisjes en achter die glimmende knoopjes,-
Uaar het is omdat 6n onze Koningin-Moe
der, èn onze Regeering onze kerk willen
helpen en sterken om wat beters van n te
maken. Spr hoopt, dat al de jongens,
wanneer hun iederen dag het goede wordt
voorgehouden met de teedere liefde en
ernst (en strengheid ook als het moet)
zich er niet doof voor zullen houden.
Hier kunt gy leeren, aldus spr, van alles,
dat u straks kan dienen in de maatschap
pij timmeren en smeden en straks nog
meer. En nu vooral: tuinieren en land
bouw. Dat bebouwen van den grond is het
allereerste werk geweest van den mensch
en ook (zie een beroemd man uit het ver
leden) het eerlykste en nuttigste en nobel
ste werk, dat de mensch kan uitoefenen.
Ook wees spr. op het huishoudeiyk werk.
Ten slotte sprak ds Van Lely veld eenige
woorden tot zyn medewerkers. Noodig
voor u zyn vooral twee dingenkracht en
vriendelijkheid, naar het voorbeeld van
Jezus Christus onzen Heer. Van Hem
moeten wy ook dat leerenkrachtig te
staan tegen de verkeerde neigingen onzer
jongens, maar liefderyk ook ons te ver
plaatsen in hun toestand, hen verdragend
en aanmoedigend, en alle goeds van hen
hopend.
Daarna sprak de minister een waar-
deerend woord, en eindigde met eenige
eyfers, betreffende de kinderwetgeving.
Op het oogenblik zyn er 226 vereeni-
gingen, welke door de Rpgeering erkend
en gesubsidieerd worden. In 1907 bedroeg
bet aantal gesubsidieerde verenigingen
108, in 1908 155 en tbans 226. Er zyn
41 vereenigingen, welke zich ook het
lot der z.g. Regeeringskinderen aantrek
ken. In de Ry fesgestichten bevinden zich
626 kinderen.
Van de 8000 kinderen, welke onder
de Kinderwetten vallen, is de minder
heid het misdadige kind, doch de meer
derheid het verwaarloosde kind. Op hoe
veel tekortkomingen van ouders en
voogden wyst dat cyfer niet.
Spi. meende, dat dit cyfer nog stijgen
zal, doch sprak de hoop uit, dat de kin
derwetgeviDg na een lange reeks van
jaren doorgewerkt te hebben, devruch
ten van baar aibeid mocht zien.
Ten slotte open'' e H. M. de Koningin
Moeder de stichting met de volgende
toespraak
>Het is my zeer aangenaam aan uw
verzoek te voldoen, maar alvorens daar
toe over te gaan, wil ik myn geluk-
wenschen aanbieden aan allen, aan wier
werken en zorgen en krachtigen steun
dit opvoedingsgesticht zyn ontstaan te
danken heeft. Ik verheug my, dat in
ons vaderland voor de verzorging en op
voeding der jeugd zoo belangrijk werk
wordt verricht, ook door de oprichting
van inrichtingen als deze, waaraan zich
de behoefte herhaaldeiyk en dringend
deed gevoelen. Met groote ingenomen
heid begroet ik dan ook de totstandko
ming van dit opvoedingsgesticht. Ik
hoop van harte, dat het in alle opzich
ten aan zyn bestemming moge beant
woorden en dat het werk, dat binnen
deze muren zal worden verricht, voor
vele jonge mannen op lateren leeftyd
een reden moge zyn tot groote dank
baarheid voor bestuur en directie en der
stichting een bron van rechtmatige vol
doening. Met de bede dat daartoe God's
onmisbare zegen overvloedig moge rus
ten op dit eerste opvoedingsgesticht
vanwege de Ned. Hervormde Kerk, ver
klaar ik deze stichting geopend."
Door de jongens werd ten slotte een
lied gezoDgen, waarna ds. P. S. Meer
burg, de secretaris van het oprichtings
comité, met dankzegging sloot.
Daarna werd 't gebouw bezichtigd.
De (30) jongens voerden eenige oefenin
gen uit en zongen daarna H. M. de
woorden uit Ps. 134 3 toe.
De stichting bestaat uit één hoofd of
menage-gebouw, één paviljoen voor 90
jongens boven 14 jaar, een werkplaats
en gebouw met schoollokalen voor het
geven van herhalingsonderwys, een ge
bouw voor water- en electrisch licht
voorziening, een boerdery, en eenige
woningen.
Deze gebouwen hebben met inbegrip
van meubilair en inrichting gronden-
ontginning f250,000 gekost.
De stichting wilde in de eerste plaats
zyn een landbouwstichting. Het vakon-
derwys kan echter niet geheel ontbreken.
Tot dusver is het eerBte gedeelte
klaar, wil de stichting ook het tweede
gedeelte uitvoeren, dan heeft zy nog
veel steun noodig.
Een gratieverzoek. De boterhandelaar
K. J. v. H. die op 30 April 1912 door de
arrondissementsrechtbank wegens over
treding van artikel 2 der boterwet tot
f 100 boete subsidiair 14 dagen hechtenis,
en wiens cassatieberoep den 16en Sep-
temqer j.l. door den Hoogen Raad is
afgewezen, heeft tot H. M. de Koningin
een verzoek om gratie gericht. In dit
verzoek wyst de veroordeelde er onder
meer op:
dat hy erkent volgens de wet schuldig
te zyn
dat hoewel schuldig voor de wet, hy
onmogeiyk kan voorkomen boter met
een te laag vetgehalte in voorraad te
hebben daar sieeds te goeder trouw boter
van de boerinnen (fabrikanten) wordt
gekocht
dat volgens aanhaling van deskundi
gen en scbeikundigeD, in verschillende
couranten vermeld, het niet doeniyk is
direkt te kunnen constateeren of de boter
een voldoend vetgehalte bezit;
dat hy met reden vermeent door het
herhaaldeiyk bezoek van den botervisi-
teur dikwy is gevolgd door monsterneming
niet vry te kunnen blijven van bekeuring;
dat hy met bereidwillige medewerking
van nagenoeg alle boterhandelaren en
winkeliers in Zeeland mede gesteund
door de Kamer van Koophandel te Mid
delburg en verschillende andere veree
nigingen, welke] buiten den boterbandel
staan, gepoogd'heeft wetswyzigng te
verkrijgen, waarop door Zyne Excellentie
den Minister van LaDdbouw, Nyverheid
en Handel afwyzend beschikt is, dathy
echter het bemoedigend antwoord van
den Minister heeft bekomen, dat er reke
ning zal worden gehouden met de goede
trouw der winkeliers;
dat hy zich van die goede trouw be
wust is en niet moedwillig eene ontdui
king heeft gepleegd;
dat hy tengevolge van een en ander
o. a. een bediende heeft moeten ontslaan,
die gedurende een 10-tal jaren trouw en
eeriyk in zyn zaak is werkzaam geweest
en ten slotte, dat hy vroeger nooit
met den strafrechter in aanraking is
geweest en wellicht nooit had gekomen.
Goes. Verplaatst met ingang van 1
Nov. dhr. F. J. Mynsen, commies der
post. en tel. le kl. van postkantoor Go8s
naar postkantoor Arnhem.
Hansweert Door aardverzakking by
den put voor de derde sluis kan de exca-
vateur niet doorwerken. De rails liggen
nu te dicht by den rand van den put,
zoolat ze meer achteruit moeten gebracht
worden. Een gevolg is dat men weer een
verlengstuk aan den „yzeren man" moet
zetten, om de helliDg minder steil tc
doen worden. Jf. O.
Eervol ontslagen uit den militairen
dienst de reserve luitenant-kolonel W.
N. Roldanus, commandant van het 38ste
landweerdistrict. Op zijn verzoek is eer
vol ontslagen de de heer J. P. L Goemans
te Zierikzee als plaatsvervanger van ds
districtsveearts, wien Dordrecht als
standplaats is aangewezen.
De gemeenteraad van Stavenisse
verklaarde zich met 4 tegen 2 stemmen
vóór ontheffiDg der verplichte inwoning
van den burgemeester. M. C.
Omdat op 1 Mei 1913 het twêetal
jareD, gedurende hetwelk de in 1910 ge
dane schatting van de pachtswaarde der
gronden in den calamiteuzen Suzanna
polder, tot grondslag strekt voor den
aanslag van het djjkgeschot, verstreken
zal zyn, hebben Gedeputeerde Staten een
nieuwe schattiDg bevolen, die thans
voor tien jaren geldeD zal.
Op de grens by Klinge is een
brutale diefstal gepleegd. We lezen daar
omtrent in de „Gazette van Gent" het
volgende
Dieven hebben 's nachts by een land
bouwer de yzeren staven van eeD klein
venstertje doorgezaagd en zyn aldus in
de woning gedrongen. Binnenshuis heb
ben zy de kasten opengebroken en een
belaTigryken buit gemaakt. Al het goud
en zilverwerk hebben zy medegenomen,
evenals verschillende bankbriefjes van
honderd frank.' Woensdagmiddag ont
moetten de veldwachters van Kapelle-
brug twee verdachte kerels, die den weg
insloegen naar Belgiseb Klinge.
zy werden ingerekend. Jf. C.
In Ret Volk is als de officier, die
aan de mannen van de landweer het
verhaal had gedaan van een soldaat, die,
aangereden door een auto in zyn bajonet
was gevallen en dientengevolg overleden,
genoemd de 2de luitenant Janse. Wy
hebben getracht van den bedoelden offi
cier, werkeiyk genaamd D. Janse, en wo
nende te Middelburg, te vernemen of hy
de zegsman van dit verhaal was, en of
hy in dat geval, het kon bevestigen. De
heer Janse heeft op deze vraag zonder
meer geantwocrd, dat, hy niet de eerste
zegsman is geweest. Wy vernemen
echter er by, dat thans van hoogerhand
een onderzoek naar de wyze waarop
het verhaal in de wereld is gekomen,
wordt ingesteld. Dat het niet juist Is,
dat staat nu wel vast. Hand.
Het hulptelegfaaf kantoor te Nieuw-
dorp is met ie gang van 16 October op
werkdagen geopend van 8 u. v. m. tot 1
u. n.m., van 2 tot 3.36 en van 6 tot
7.30 uur n.m.
Te Hoogeveen is een 8 jarig knaapje
door een hotel-omnibus overreden en
gedood. Een 17-jarig meisje te Nsede
ging de vorige week voor het versieren
van een bruiloftspyp wat groen sntfden
en kreeg daarby een wondje aan de hand.
Aanvankeiyk liet het zich niet ernstig
aanzien doch na enkele dagen is zjj ten
gevolge van bloedvergiftiging overleden.
Zooals men zich herinnert, had voor
eenige;dagen te Maeseyck een ernstig
auto-ongeval plaats, waarbty op slag
