No. 3 1912 Donderdag 3 October 27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Hotels op wielen.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10- cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent
91
MT* De opgaaf van den spoordienst
komt fn dit nommer voor op de gebrui
kelijke plaats.
3 Oct. 1912.
Laat ons het onderstaande fijn-humo
ristische stukje uit De Standaard mogen
overnemen en daarby den nadruk mogen
leggen op 't door zyn hoofdredacteur
ontdekte feit dat het nieuwe licht uit
het Westen is opgegaan.
De nieuwe religie.
Wat in Goes gebeurd is, verkwikt. De
witte das is er aan flarden gescheurd.
En een nieuw profeet is in Zeeland.op-
gestaan.
Tot zelfs nog in 1909 ergerde ons keer
op keer het metterdaad Walgeljjk tafereel
van een lachzieken niets-geloover, die,
als de stembus weer in 't zicht kwam,
de bekende doos met zes witte dassen
weer uit Den Haag liet komen. Met name
zelfs werden er Kamerleden genoemd,
die dit zaakje in handen hadden.
Vier jaar lang was 't dan ginnegappen
en spotziek lachen met de fijnen geweest,
maar nu de stembiljetten weer ter perse
waren gelegd, moest men iyn kiezers
ontzien, en dan speelde men opeens weer
van den vromen Hannes.
Meer daD één schaamde er zich zelf
voor. Als bjj met de witte das zjjn huis
uit ging, zet soms zelfs vrouwliefJan,
schaam er je toch voor! Maar 't was
eenmaal zoo afgesproken. Die ander had
wel een kerkorgel gegeven. Wat kwaad
stak er dan in zoo'n vroom strikje. Als
Juli weer in 't land was, ging 't toch
weer by de vuile wasch.
Thans echter heeft de heer Siemelink
op den liberalen Bondsdag te Goes aan
deze kwanselaryten minste voor Zeeland,
toch een eind willen maken. HO viel
daarmee wel uit de wys en ging toch
weer politiek en religie vermengen. Maar
de pluim zult ge hem toch op deD hoed
zetten. Wat hy vertoonde, was althans
eeriyk spel.
Naar een mededeeling van de Nieuwe
Courant ten miDste, kwam hij er voor
uit„Vele vrijzinnigen werpen den gods
dienst als nuttelooze ballast over boord
Top! Als wy dit vroeger beweerden,
heette het klare laster. Nu erkent men
het van liberale zjjde zelf.
Beschaving en ontwikkeling gaan hand
in hand met de overwinning van de
afstanden en de winst aan snelheid Ja,
men kan zeggen, dat de eerste door de
laatste worden beheersckt. Hoe dichter
de verschillende plaatsen van meDsche-
10 ke werkzaamheid bjj elkaar worden
gebracht, des te meer kan er worden
verricht zonder een vermeerdering van
de inspanning. De telegraaf, deielefoon
en de spoorwegen zijn daarom de be
langrijkste factoren geworden van den
vooruitgang.
De Bnelheid van de verbindingen is
echter al lang niet meer voldoende; de
mensch wil ook op aangename en ge
makkelijke manier worden vervoerd en
wil in staat worden gesteld, om den
op reis doorgebrachten tijd nuttig te
besteden. Rekening houdend met die
eischen, hebben de Amerikaansche spoor
wegen reeds sedert jaren hun best ge
daan, tusschen de middelpunten van
verkeer treinen te laten loopen, die den
afstand snel afleggen en den reizigers
de gelegenheid geven, onderweg zaken
te doen, die het met een verplaatsing
noodzakelijk gepaard gaande tijdverlies
tot een minimum beperken.
De bekendste onder die treinen zijn
de Congressional Express, die tusschen
New-York en Washington loopt, de
T win tigate-eeu w-express, die van New-
Vanzelf lag dit aan ons. De belijdenis
onzer vaderen, waarvoor weopkwomen,
was de ware Godsdienst niet. Al die
leerstellingen waren valsch en bedriege-
HJk.
Maar nu deert dit niet meer.
Het licht is thans uit het Westen op
gegaan. „Nu hebben wjj gezien wat
waarheid was, en wat leugen 1* Zoo be
gint het te dagen. ,/Nu komen w(j tot
de uitkomst." De Christelijke religie
heeft afgedaan. De nieuwe religie is in
Goes aan het gloren.
Twee dogma's slechts houdt ge dan,
volgens den nieuwen profeet, over.
Numero één„Dat alle wegen tot God
leiden".
En numero twee: „Dat de hoogste
rechter (niet Christus) maar het geweten
in den mensch is".
Van de liberalen zal nu die nieuwe,
ware Religie uitgaan.
Z(jn ze niet vol vertrouwen, dat God
hen niet verlaten zal)"
Aan ons moet de Religie dan ook uit
de handen gewrongen. Wij zijn „de
kleine zielen". Al wat Liberaal heet is
groot van ziel.
WH doen „domperswerk."
Bij ons heerschen slechts „lage harts
tochten."
En daaraan zal nu een einde komen. En
voor goed. Het liberale Nederland zal
nu de nieuwe religie proclameeren, en
daarom roept de heer Siemelink al wat
Liberaal heet op, om den nieuwen gods
dienst te aanvaarden.
«Weg met de Christelijke religie. Eerst
nu komt de religie die hart en gemoed
bevredigen kan."
En dat iD 't jubeljaar van 1913. Kon
't mooier? En nogal vlak voor en in
verband met de politieke stembus.
Het wordt nu niet meer Bethlehem of
Mekka, neen. Goes zal de bakermat zyn
van de religie die de wereld redt.
Goes 't nieuwe Mekka en Siemelink
de Profeet.
Wie i» partijdig
Een drietal bsnoemiDgen uit den jong-
sten t|jd, door Eet Volk en de vrijzinnige
pers gewraakt, moeten dienst doen om
de regeering van partijdig te verdenken
Zoo wordt van den nieuwbenoemden
professor Lohman, op aanduiding van
Yoik naar Chieago gaat, en de PenDsyl.
vania Special, die dezelfde route berijdt-
Die treinen zijn niet alleen voorzieD van
alle denkbare weelde maar geven den
zakenman ook gelegenheid, onderweg
allerlei af te doen en den reistijd te be
nutten. New-York en Chieago zjjn de
beide groote handelscentra van het land,
en onophoudelijk doet zich de noodza
kelijkheid voor de bewoners van beide
steden voor, van gedachten te wisselen.
De telefoon is niet voldoende, omdat die
een gesprek onder vier oogen niet vol
komen kan vervangen en her overvloe
dig gebruik ook groote kosten mee
brengt. Het streven van de spoorwegen,
de beiae steden zoo dicht mogelijk by
elkaar te brengen, zoodat de zakenmen-
schen bijna zonder tijdverlies by elkaar
kunnen komen, is eindeiyk met succes
bekroond.
Zoo legt de bovengenoemde speciale
trein van den Pennsylvania-spoorweg
het ongeveer 1000 kilometer lang eind
in 17 uren af. Hy verlaat New-York
om vier uur in den namiddag en
komt den volgenden voormiddag om
negen uur in Chieago aan. De New-
yorker kan dus aan het eind van
zyn kantoortyd in den trein stappen en
arriveert in Chieago aan het begin van
den nieuwen kantoortyd. Daar heeft hy
vyf uren den tyd, om belangryks zaken
af te doen, want om drie uur kan hy
weer naar New-York terugkeeren, waar
hy den volgenden voormiddag even vóór
tienen aankomt. Hy verliest dus door
den vryzinnigen professor Kernkamp,
voorspeld dat hy by zyn onderwyseen-
zydig zal zyD, omdat hy iD z'Jn geschrif
ten zyn geloof niet heeft verloochend.
Maar dit laatste mag toch geen
oorzaak zyn om hem uit 't ambt te
weren Moeten er dan alleen maar pro
fessoren zyD, die op het staatsrecht en
op de historie van het staatsrecht een
vryzinnigen kyk hebben?
Bovendien het is de N. Rott. Crt.,
die het geheim verklapt is de heer
Lohman benoemd op voordracht van
curatoren na aanbeveling van de facul
teit. „Wanneer men nu" aldus het
oud-Libeiale blad »in aanmerking
neemt dat van het curatorium voorzitter
is jhr. mr. J. Roéll, vice-president van
den Raad van State, en een van onze
uitnemendste kenners van het staats-
en administratief recht, terwyi verder
in het college zitting hebben de commis
sarissen der Koningin in Noord-Brabant
en Utrecht, alsmede de vroegere secre
taris-generaal van BinnanlandscheZaken,
tegenwoordig burgemeester van Utrecht
alle op administratief gebied bevoegde
manneD, dan zal men begrypen dat aan
een voordracht van dit college inzonder
heid in dit geval veel waarde kon wor
den gehecht."
De N. R. C. heeft dan ook geen ander
bezwaar meer dan dat de benoemde wel
wat jong is.
Nu, dat waren de vryzinnigen Buys,
Opzoomer, Kuenen, e. a. by hunne be
noeming ook.
Trouwens reeds vroeger had de vry-
zinnige professor Hamaker hem al met
warmte aanbevolen voor een professo
raat in het Burgeriyk Recht te Leiden.
In toen hy er op werd gewezen, dat
Lohman nog zoo jong was en zich nim
mer op het Burgeriyk Recht had toege
legd, antwoordde prof. Hamaker„Wat
Lohman onderneemt, gelukt hem. Wy
twyfelen er niet aan of na een paar jaar
zal hy het Burgeriyk Recht op uitste
kende wijze doceeren*.
Waar de heer Lohman aan de Utrecht-
sche Universiteit het Staatsrecht, een
vak waarin hij reeds eenige jaren met
ernst gewerkt heeft, zrl hebben teondar-
wyzen, is er reden te meer om deze be
noeming alleszins te biliyken. Deze me
dedeeling gat De Stichtsche Crt.
Een tweede zoogenaamd partijdige
een reis near Chicago slechts i dag,
die geen eigeniyk verlies is, daar hy
hem immers heeft benut voor de afwik
keling van zaken. Buitendien staan in
den trein de middelen te zyner beschik
king om alles te doen wat hy te huis
moest verzuimen.
Wy willen aannemen, dat hy na een
dag van inspannend werken in den trein
stapt. Hy is moe, verhit en stoffig. Dade-
ïyk, als de trein het station heeft ver
laten, gaat hy naar de badkamer en ver
oorlooft zich de weelde van een warm
bad, waarna hy zich onder de koude
douche plaatst. Nu kan hy schoon linnen
goed aantrekken, dat hy in zyn hand
koffer heeft meegebracht, gaat in het
kaplokaal en laat zich scheren. Het bad
heeft hem eetlust gegeven, en hy gaat
in den restauratiewagen om te dineereD,
zoo goed, als hy maar in eenig New-
yorksch hotel kan doen. Na het eten
rookt hy by mooi weer zyn sigaar op
het achterste balcon en ziet er dalen en
bergen, rivieren, wouden en steden voorby
vliegen, terwyi de koele avondlucht hem
nieuwe kracht toewuift. Is het slecht
weer, dan gaat hy in den rookwagon,
waar hy in een gemakkelyken stoel zich
behageiyk kan uitstrekken. Misschien
treft hy een paar kennissen od gaat met
hen een spel spelen. Een druk op het
knopje van de electrische bel is vol
doende, om den negerbediende te brengen
die 't gevraagde, en een tafeltje aansleept,
dat aan de wanden in den vloer wordt
vastgezet. Nog een druk op het knopje,
benoemiDg is die van dr. Coops tot in
specteur van het middelbaar onderwys.
Yolgens Eet Volk is deze benoemde
minder dan een prul, 6n heeft hy alleen
het baantje gekregen omdat hj fijn is.
De vryzinnige bladen in onze omgeving
hielpeD// biykbaar met instemming" deze
onwelwillende critiek verbreiden.
Onwelwillende, wy mogen er welaan
toevoegen partydige critiek. Want wat
toch wordt er in de oud Liberale N. Rott.
Crt. aangaande den benoemde verteld?
Men leze maar:
De heer Coops, werd <J Febr. 1870 te
Doetinchem geboren en tot onderwyzer
opgeleid aan de Christ. Kweekschool voor
Onderwyzers aldaar; hy verkreeg de
akte in 1888. Achtereenvolgens was hy
onderwyzer aan de Christ. Scholen te
Zelhem, Oosterbeek, Doetinchem en De-
demsvaart. In 1895 deed hy als extraneus
eindexamen aan het Gymnasium te Doe
tinchem. In 1893 deed hy candidaats-
examen in de wis- en natuurkunde. Hy
legde toen zyn onderwyzersbetrekbing
neer en ging in Utrecht studeeren, waar
hy in 1900 zyn doctoraal examen deed
in de scheikunde en iD 1901 promoveet de,
beide keeren met lof. Weldra werd hy
benoemd tot leeraar aan de H. B. S. te
Bergen op Zoom, welke betrekking hy
in 1903 verwisselde met die van leeraar
in de scheikunde aan de R|jks Land
bouwschool te Wageningen. Toen deze
werd gesplitst in eene Middelbare Neder-
landsche Landbouwschool te Groningen
en eene Middelbare Koloniale Landbouw
school te Deventer, werd de heer Coops
benoemd aan laatstgenoemde. Van zyn
hand verschenen eenige werkjes op schei
kundig gebied, o.a. Landbouwscheikunde,
een leerboek, dat by zyn verschyDen
van verschillende zyden .heftige critiek
uitlokte."
Nu dit laatste kan waar zyndat be-
wyst niet dat het boek niet deugdeen
al het andere wat in 't bericht omtrent
hem staat bewyst dat hy een hoogst
bekwaam selfmade man is, een die zich
zelf gevormd heeft, in de theorie en in
de praktyk. Wat Eet Volk van hem
vertelt, kunnen wy vermoedeiyk wel
GDder de rubriek Lasterpraatjesboeken,
zooals by voorbeeld dat van dien door
een auto van minister Colyn gedooden
milicien
en een dienende geest brengt dranken
of sigaren. Vindt men geen aansluiting,
dan kaD men zich lectuur halen uit de
treinbibliotheek, die de meeste nieuwe
werken en zoo goed als alle tydschriften
van eenige beteekenis bevat.
Missehien heeft de reiziger geen tyd
voor zyn genoegen, maar moet brieven
over zaken beantwoorden, die hy heefc
meegebracht. In dat geval vindt hy in
een van de wagons een stenograaf, dien
hy kosteloos iets mag opdragen en wien
hy zyn brieven dicteert.
Terwyi de stenograaf de brieven op het
meegebrachte papier van de firma schryfc
met de schryfmachine of op het sieriyke
briefpapier, dat de treindirectie kosteloos
levert, kan de reiziger zoolang in het café
zich gaan verpoozen, om daarna zyn brie
ven te onderteekenen, van een beambte
de postzegels, die hy noodig heeft, te koo-
pen en de postzaken aan den conducteur
ter hand te stellen, die er voor zorg ,dat
ze aan het eerstvolgend station den daar
wachtenden brievenbesteller worden ter
hand gesteld. Als een beursman zulk een
reis doet, dan behoeft hy Diet te vreezen,
dat hem iets zal ontgaan van de zaken, die
hem by zon dei iDteresseeren, want aan
ieder station worden aan de passagiers de
door de telegraaf nagezonden laatste
koersberichten overgereikt.
Nu is het avond geworden. De zwarte
bedienden hebben de zitplaatsen inbed
den veranderd, en wie naar den slaap ver
langt, begeeft zich ter rust9. Spoedig
heerscht diepe stilte in de wagons, alleen
De derde gehekelde benoeming is die
van den beer Landweer tot inspecteur der
scheepvaartcommissie. Die man zou ook
al niet geschikt zy n omdat hy sinds een ige
jaren van het vak af is.
Alsof dit ook maar iets bewyzen kon.
Maar en hier komt de aap uit de
mouw I hy is een schoonzoon van
dr. de Visser. Hy is dus fijn, en moet
derhalve ook //stom." wezen.
Wat kunoen vele vryziDnigen zich
toch moeiiyk indenken dat de wysheid
Diet meer alleen hen is, maar dat er
ook „clericale" knappe menschen zyn
Intusschen gelukkig voor hen
komt bericht, dat da benoemde geen
schoonzoon van dr De Visser is, doch
slechts een broer van dien schoonzoon.
Komaan, dan is hy misschien wel vry-
zinnig en derhalve dan weer wel knap
De nieuwe Kamervoorzitter.
De Unie-liberale Vaderlander be^at
een zeer waardeerend artiKel over den
nieuwen voorzitter der Tweede Kamer.
wDe jongeheer Van Nispen*, zooals
de heer Van Kol hem eens om zyn
jeugdig uiteriyk in de Tweede Kamer
betitelde, heeft zich in zyn 10 jarig Ka
merlidmaatschap doen kennen als een
man van beteekeni3. Zyn naam heeft
hy voorgoed gevestigd bij de behande
ling van het Arbeidscontract, toen by
de dankbare taak op zich had genomen,
om te bewyzsn, dat de sociaal-demo
cratische agitatie, tegen het gewyzigde
ontwerp, niet verschillende van die tegen
het ongewyzigde, alle reden van bestaan
miste. Hy kweet zich'daarvan met zoo
veel kennis van zaken en zelfbeheer-
sching, dat zyne tegenstanders voor
„jongeheer Van Nispen* het veld moesten
ruimen, waardoor ze, tot het uiterste
geprikkeld, van hun kant vaak alle zelf-
beheersching verioren".
Het blad besluit als volgt:
Voegt men daarby, dat de nieuwbe
noemde voorzitter reeds als ondervoor
zitter biyk heeft gegeven vast te houdeD,
wat hy eenmaal vastgreep de heer
Hugenholtz weet daarvan te spreken
dan noemen wy al wederom een eigen
schap, die voor het voorzitterschap ge-*
schikt maakt, want by de leiding van
eene vergadering, die uit zoo heterogene
afgebroken door het geratel van de wielen
en het gestamp van de locomotief. Zacht
schuift de neger door de smalle gang, die
de slaapplaatsen van eikaar scheidt en
zamelt de schoenen en laarzen iD, om ze
in den nacht te doen glanzen, want al
worden in Amerikaansche hotels de
schoenen der gasten niet gepoetst, in de
treinen gebeurt het wel.
Wie niet kan of wil slapen, mag in het
café of in den rookwagon biy ven, om te
mymeren of zich met geiykgezinden te
onderhouden. Den volgenden morgen ont
waakt de gelukkige, die in een snellen
trein kan slapeD, frisch en opgewekt. Wie
dat niet kan en een meer of minder slape-
loozen nacht heeft doorgebracht, vindt
een welkome verkwikking in het koude
bad, dat te zyner beschikking is. Nage
maakt toilet vindt hy in den restauratie
wagon het ontbyt gereed en dan resten
hem nog een paar uurtjes, om zaken af te
doen of zich op de komende gesprekken
voor te bereiden.
Maar niet enkel voor mannen van zaken
zyn die treinen by zonder geschikt, na-
tuuriyk is er een aparte damessalon aan
wezigen in den restauratiewagen worden
tafeltjes voor alleenreizende dames gere
serveerd. De uitrusting en inrichting van
die treinen vertoonen groote weelde, en
men kan gerust zeggen, dat ze de grenzen
van 't bereikbare welhaast zullen hebben
bereikt.
(Dt Aarde en haar Volken.)
