No. 307 1912
Maandag 30 September.
26e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buitsnlandsch Ovsrzicht.
Duitschland.
Engeland.
Spanje.
Turkije-Italië.
China.
MIJN LAATSTE URE
BINHEELAMD.
Middelburg. Gisterenavond is het
zomerseizoen gesloten met de laatste
openbare muziekuitvoering op het Molen
water, die ondanks het frisscbe weer een
zeei groot aantal menschen getrokken
haddie bjj wjjze van spreken voor een
maand of zeven afscheid kwamen nemen
van het Middelburgsch Muziekkorps.
VHssingen. Gistermiddag is op het
terrein van de Staatsspoor bjj het oude
station een locomotief ontspoord, doordat
een bout waarmede de rails aan ce dwars
liggers zjjn bevestigd, was losgeraakt.
Da locomotief kwam gedeelteljjk fn het
zand terecht.
Nieuwdorp. Gisteren had alhier een
ongeluk plaats, dat nog al goed afliep.
De landbouwerszoon V. kwam met een
leegen wagen naar huis gereden, toen
hem een auto tegen kwam. De paarden
weiden baDg en by het reorbyryden van
de auto weken ze plotseling zywaarts en
en kwam de wagen aan den steilen
kant vaD den dyk, zoodat deze naar bene
den tuimelde, de paarden meetrekkende.
De bestuurder sprong nog juist intyds
van den wageD, zoodat hy niet mee naar
beneden rolde. De paarden sloegen op
hol, terwyi de wagen in stukken onder
aan den dyk bleef liggen. Eerst kwamen
de paarden nog in een sloot terecht,
maar dadeiyk waren ze weer op d6n
weg en holden voort naar de boerdery.
Dat het tuig ook erg beschadigd was
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. pƒ1.25
Enkele nummers„0.05
o UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—iedere regel
meer 10 cent.
Het kan verkeeren.
Zoo ook met de overtuiging van de
Beiersche regeering. Doch hier hebben
we wel een curieus geval van verande
ring van inzicht. Wat toch is het geval
Voor eenigen tQd werd door het Beier
sche Centrum geageerd, en nog wel
krachtig geageerd tegen de Jotery-over-
eenkomst met Pruisen. Niet, dat het
tegen loterjj was, maar samengaan met
Pruisen, dat mocht niet. Dat zou „land
verraad" zjjn.
Zoo dacht men er verleden week nog
over, tot plotseling de meening zich
wijzigde, alhoewel er geen zakelijke of
formeele gronden voor bestonden.
Wat is de oorzaak van die wonder
baarlijke meeningaveranderiDg vraagt
terecht de Köln. Ztg. En aanstonds voegt
het blad het antwoord erbij. Het is een
gecompliceerde, een ingewikkelde zaak.
En toch weer eenvoudig.
De kanalisatie van den Main is er niet
vreemd aan. De uitvoering van de ka-
nalisatieplannen is uitgesteld, totdat de
kwestie van de invoering der scheep
vaartrechten op den Bijn en den Main
in overleg met de tot een verdrag toe
getreden Uuitsche staten geregeld is. Nu
hebben wel de Duitsche staten zich ver
staan over de heffiDg der scheepvaart
rechten, doch Nederland nog niet. Trou
wens, aan Nederland moet zelfs nimmer
een officieel verzoek gericht zjjn.
De scheepvaarrechten kuDnen dus niet
ingevoerd worden en in verband daar
mede komt van kanalisatieplannen voor-
loopig niets.
En nu verder. Pruisei wilde nu toch
wel een aanvang met de uitvoeriDg hier
van nemen, als Beieren maar toestem
ming verleent tot aansluiting bjj de
loterjj overeen komst. En, o tempora, o
mores, Beieren stemde toe.
Vandaar de plotseling gewjjzigde hou
ding van het Centrum. Het eene weegt
zwaarder, dan het andere, 't Is anders
een vreemde combinatieeen loterjj ver
drag, de rivier verbetering van de Main
en de heffing van scheepvaartrechten.
Van den strjjd in Uister hebben wjj na
tuurlek gehoord.
Home-rule, zelfregeering, is de leus van
het overgroote deel der Iersche bevolking.
Niet van geheel Ierland.
De bevolking van Ulster, het toordeljjk
deel, waarin Belfast ligt, wil er niets van
weten. Oranje is de geliefde kleur van de
Ul8tersche bevolking. De Unie met Enge
land is haai ideaal en" Home-rule tracht
zjj te weren.
Zoo is een felle strjjd ontstaan tusschen
voor- en tegenstanders van zelfregeering
niet dateerende van gisteren of verleden
week, doch een strjjd, die reeds jaren de
politiek in Engeland beheerschte.
Carson is de aanvoerder van de Ulster -
sche tegenstanders. Men noemt hem den
generaal. Oreral waar hjj tegen Home-
Rule gesproken heeft, werd hjj door een
eerewacht van den trein gehaald. Een
leger, gewapend metspeelgoedge-
wereD Kanonnen van beschilderd hout,
op fietswielen, etc.
Zoo wordt als 't ware een strjjd op leven
en dood gevoerd. In Uister zal men nim
mer zelfregeeriDg gewillig ontvangen.
Zelfs hebben Iersche peers beloofd nim
mer zitting te zullen nemen in de wetge
vende vergadering van het zelfregeerende
Ierland.
Het beginsel zit wel diep.
Het Spaan ache rjjk staat in het teeken
van de staking. De spoorwegstaking
breidt zich al meer en meer uit. De broe
ders verklaren zich solidair en, dat de
toestand bedenkeijjk wordt, laat zich
denken.
De treinenloop is geheel in de war.
Slechts zeer weinige treinen loopeD er,
nog minde; bereiken er hun doel.
De stakiDg heeft zich thans over het
geheele noordernet uitgestrekt en breidt
zich nog steeds meerder naar Saragossa
uit.
Hierbij biyft het evenwel nog niet. De
bonden van bootwerkers, van de metaal
arbeiders en van de metselaars hebben
besloten zich bij de staking aan te sluiten,
wanneer de eischen van bet Catalaansche
spoorwegpersoneel niet binnen 24 uren
ingewilligd worden. Onnoodig te zeggen,
dat zoo'n dreigement gewoonljjk opeen
stakiDg uitloopt. De toestand in Barce
lona waDt hier is deze laatste stakings
beweging wordt daardoor niet gunsti
ger. Het moet er zelfs zeer gespannen
zijn. Troepen uit alle streken van 8panje
zjjn er aangekomen. De burgerij) ke gou
verneur heeft zeer strenge maatregelen
genomen. Samenscholing eD hetverkoo-
pen van vuurwapenen is verboden,
Zoo ziet men, hoe in den modernen
staat de geregelde gang van zaken door
staking van den treinenloop geheel in de
war loopt, en hoe veel spoorwegarbeiders,
althans voor een oogenblik, vermogen,
wanneer zjj zich solidair verklaren. Op
den duur zullen ze echter alleen hun
stvjjden bekroond zien, wanneer het recht
aan hun zijde is. Is dit niet het geval en is
een door kwade invloeden gekweekte
ontevreden geest de aanleiding, dan dient
het recht orer hen te zegevieren en dragen
zjj alleen de volle verantwoordelijkheid
voor de wandadeD, de ongeregeldheden en
vooral de veroorzaakte armoede en ellende.
Marokko.
El Hiba heeft het verbruid.
In Marrakesj is men woedend op hem.
Men beschouwt hem als een halven
verrader. Immers, laatst ontruimde hjj
Marrakesj voor de Pranschen en toen
hjj in Taroedant niet barteljjk genoeg
ontvangen werd, gaf hjj last den haid
Kabla om het leven te brengen. Het is
te begrjjpen, dat deze daad veel afschuw
gewekt heeft en dat de stemming niet
gunstig is te zijnen opzichte.
El Glaoui, M' ToDghi en Sidris Menou
brengen nu een macht op de been, waar
mede zjj El Hiba, die in het Sous-gebied
z|Jn tent tracht op te slaan, op het ljjf
willen vallen.
Veel valt er van het Marokkaansche
oorlogsveld niet te verMlea. Gerucht
makende ty dingen zjjn den laatstentjjd
niet ontvangen.
In de buurt van Fez wordt da toestand
geleidelijk steeds beter. Verschillende
stammen hebben reeds hun onderwer
ping aangeboden. Zonder te veel opzien
te wekken zet de vjjand zjjn veroverings
tochten voort.
Over den ocrlog sprekende, denken
we aan den vrede. Het zjjn al berichten
over vredesonderhandelingen, die ons
bereiken. Met oorlogs- en ook met vre-
desberichteu, zoo men wil, kan men
echter niet ta voorzichtig zijn. We heb
ben het ervaren van het begin van den
strjjd af. Hoeveel mededeelingen heeft
de pers niet verbreid, die weer gedemen»
teerd moesten worden
Dit moeten wj) ook thans bedenken,
nu eer. stadium van vredesonderhande
ling n is aangebroken. Ze mogen over
het algemeen wellicht ejn gnnstigen in
druk omtrent de kansen vestigen, zeker
heid hebben wjj nog in gepneD deele.
Wordt er een en ander bekend, dan
wordt men wèl wjjzer door wat het ver
leden, doch niet wat de toekomst betreft.
Dat er niet tot een wapenstilstand
besloten wordt, is zeker onverantwoor
delijk. Terwjjl de voorname gedelegeerden
hun diplomatiek gekjjf voortzetten, ja,
misschien zoo veel mogelijk trachten te
rekken, elscht het slagveld nog menig
offer. En dat moest niet mogeljjk zjjn,
terwjjl heel de wereld een spoedigen
vrede zeker verwacht.
Of is Italië nimmer verzadigd?
Hier volgen enkele van de laatste be
richten, die tot ons komen, 8n die men
neme voor hetgeen ze zjjn, in het [licht
van ons dementi-verhaal.
Da Daily Telegraph verneemt, dat
Resjid pasja, die eergister uit Konstan-
tinopel is vertrokken, in opdracht, zekere
voorstellen naar Zwitserland over te
brengen, die, hoopt men, het sluiten van
den vrede tengevolge zullen hebbeD.
Nog mooier klinkt het volgende. De reis
zou in verband staaD met den wensch
van de Porte om het sluiten vaD den
vrtde te bespoedigen teneinde op den
Balkan de haDden vrjj te hebben. Ze
zou met name haar vloot willen gebrui
ken, voor het geval het om Kreta met
Griekenland tot een botsing kwam.
Genève denkt ook aan Turkjje. De
leden van het vredescongres hebben
een commissie afgevaardigd om aan de
Italiaansche en Turksche gedelegeerden
een adres te overhandigen, waariD de
wensch wordt uitgesproken voor het tot
stand komen vaq een voor beide landen
eervolle schikking.
Het congres wilde zich natuurljjk niet
geheel en al onbetuigd lateu, doch het
is de vraag, of er veel invloed van uit
gegaan is.
Eerst iets over een leening. De Chi-
neesche leeniDg van 10 millioen pond,
die de jonge republiek zoowaar in ern
stige politieke moeiljj kheden zou breDgen.
Toen China er niet goed voor zat, ja
zelfs in de grootste flnanciëele moeiljjk
heden verkeerde, is er onderhandeld met
Engeland, Frankrijk, Duitschland, Japan,
Rusland en de Vereenigde Staten, de
naties, die het. meeste belang bjj den in-
nerlQken toestand van China hebben. Er
zou toen door deze een leening van niet
minder dan 60 millioen pond verstrekt
worden.
Echter Diet voor niets. De voorwaarden
waren geweldig zwaar. Zelfs moest China
een lastig en vernederend toezicht ge-
doogen op de wjjze van besteding van
het leaning8geld, d. w. z. zjj moest haar
innerlijke aangelegenheden voor de bui
tenwereld blootleggen.
China bedacht zich nog eens en vond
het geraden eerst bjj anderen aan te
kloppen en op andere wjjze de som los
te krijgen. En werkeljjk, het is haar
gelukt 10 millioen pond te leenen van
een Londensche firma. Het spreekt dat
de onderhandelingen met de zes mogend
heden plotseling afgebroken werden. Deze
zjjn daaiover evenwel lang niet gesticht.
De gelegenheid was zoo mooi, om in
China's politieke warboel eens 'u kjjkje
te nemen en nu is hun eensklaps die
gelegenheid ontnomen. Vooral de Engel
sche regeering kan er niet over uit, om-
dtt het juist een Engelsche firma is,
die de gelden beschikbaar stelde.
Zoo niet direct, indirect kan Engeland
de zaak nu wel tegenwerken. De Britsehe
gezant is er du op uitgestuurd, om bjj
Joeansjikai's re geering een krachtig pro
test te doen hooren en te wij zén op bet
gevaar van een lesDing te aanvaarden,
waartegen de zes grootste mogendheden
der aarde zulke erstige bezwaren koes
telen.
Maar dit is nog niet genoeg Engeland
krjjgt nog steeds 10 millioeD als scha
deloosstelling uit het Boksers-oproer en
nu eischt het die op, zoodra China over
de gelden kan beschikken.
Zoo bljjft misschien het geld tenslotte
in Engeland. Een diplomatieke zet, niet
waar? Een muisje, dat nog wel een
staartje kon hebben.
De slimme Joeansjikai zal er wel iets
op vinden.
De Chineesche troepen zjjn nog maar
Diet tot rust gekomen. Muiterjjen zijn
wederom aan de orde van den dag. In
den nacht van Dinsdag op Woensdag,
is er weer aardig huisgehouden.
De muiters telden 2000 man cavalerie.
Hun kazerne ligt buiten de muren der
stad. Weldra kwamen nog troepen artil
leristen hun broeders versterken om
toen het er op aankwam, aan den
haal te gaan.
Wat kan men anders van dat volkje
verwachten. Het is uitsluitend op eigen
voordeel en natuurljjk ook op levens
behoud bedacht. Dat is het eenige be
ginsel dat voorzit.
Toen de bevelvoerende generaal in
Woetsjang van de muiterjj hoorde, liet
hjj de poorten der stad sluiten, nadat
eerst vjjftig muiters de stad waren bin
nengelaten. Toen deze aldus In de val
gelokt waren, werden ze terstond neer
geschoten. E9n krasse maatregel, in vele
gevallen evenwel een muiter waardig.
Een afdeeling getrouwen toog daarop
naar buiten en pakte er nog een twee
honderd, die zonder vorm van proces
terechtgesteld werden. Dat is Chineesch.
De overige muiters ontkwamen.
Wanneer mjjn laatste ure slaat,
De golven m' overstelpen,
Wil GjJ, o trouwe Heiland dan
Mjjn arme ziele helpen 1
Wanneer de dood my overmant,
En 't nacht wordt voor mjjn oogen -
Zie dan, Ootfermer, troostend neer
In teeder mededoogen I
Verlaat mjj in die ure nietl
Vergeef, verzoen mjjn zenden 1
En stervend zjj mjjn oog gericht,
Erbarmer, op ¥w wondeD
Fr. Dagblad. L. PENNING.
Naar men verneemt, zal H. M. de Ko
ningin vao Soestdjjk niet naar hetLoo,
doch naar 's-Gravenhage terugkeeren.
Indische begrooting. Het onderzoek
van de Indische Begrooting in de af-
deelingen van de Tweede Kamer is Don
derdag beëindigd.
Het Hbl. meldt, dat er druk wordt
onderhandeld over het onderhoud van
het Paleis op den Dam.
Vanaf 1 Oct. 1912 worden tele
grammen in verstaanbare taal naar de
Ver. Staten, Canada en West-Indië via
„Emden-Azoren" tegen de helft van het
tarief toegelaten,benevens naar nog andere
staten. Nadere inlichtingen verschaffen
de telegraafkantoren.
Invaliditeitsverzekering. De voorzit
ter van de Tweede Kamer zal in de
Dinsdagmiddag te houden openbare ver
gadering voorstellen den 15sn October
een aanvang te maken met de behande
ling der Invaliditeitsverzekering.
Tweede Kamer. Minister Taltna
heeft, in vei band met hetgeen is mede
gedeeld in den aanhef van het vers'ag
inzake het ontwerp-Invaliditeitswet, aan
den voorzitter der Tweede Kamer doen
toekom eD een nader verslag van prof.
dr. J. C. Kluyver, met bjjbehoorende
tabellen, met verzoek het ter kennis van
de leden te brengen.
TJXT 3ÖH
Het bekende handige, vriendeljjke
boekske „Bredee's Reisboekj« voor Neder
land, winterdienst 1912/1918", is weer
verschenen en alom 10 cent te beko
men. Men schaff-; zich dit Spoorboekje
haastig aan; want Dinsdag begint de
Winterdienst al.
Het tweede deel van het programma
bevatte verschillende composities van den
directeur van het korps dhr. Jan Morks,
en wel den Kleppermarscb, Het choral
.Soil ich mein Gott nicht singen", de
Reiën en de Trommelmarsch. Luid ap
plaus dankte den componist en zjjn korps
voor al hetgeen zij ook dit jaar de Mid
delburgers weer heeft doen genieten.
Middelburg. Donderdagmiddag kreeg
een der politieagenten alhier het ver
moeden dat er een partjj vleesch fraude
leus in deze gemeente zou zjjn ingevoerd.
Bijgestaan door de heeren keurmeesters
is het hem gelukt, na een jjverig onder
zoek een kalf in beslag te nemeD, wat
door de keurmeesters direct werd afge
keurd, daar hun bleek dat het dood ge
boren was. Na een verder onderzoek zjjn
zjj tot de overtuiging gekomen dat dit
vleesch was ingevoerd door sen zekeren
v. d. B., koopman in lompen, wonende
te St. Laurens. Van deze overtreding is
pi ocesverbaal opgemaakt. M. G
Te Oud-Vossemeer zal nu weldra
worden overgegaan tot restauratie van
het oude, zeer vervallen Kerkgebouw der
Ned. Herv. gemeente; op de staatsba-
grooting is als eerste termjjn f5000 uit
getrokken van de bjjdrage van het rjjk,
In 't geheel bedragende f 11000; de sy-
Dode heeft toegestaan f 1500, terwjjl het
kerkbestuur ongeveer f 10000 bezit, be
stemd voor bedoelde restauravie.
Groede. Donderdagvoormiddag geraakte
alhier op de hofstede van J. Risseeuw
een schelf tarwe in brand. Er was veel
gevaar voor nabjjstaande schelven, doeh
tenslotte wist men toch den brand te
blusscben, zonder dat die op ander koren
was overgeslagen. Oorzaak onbekend,
vermoedelijk vuurtje spelen door kinde
ren. Verzekering dekt de schade.
De bjj het 3e reg. infanterie benoem
de 2e luitenant J. J. Harts wordt inge
deeld bjj het 2e bataljon te Middelburg
met ingang van 5 Oct.
De Stct. bevat de wjjzigingen in de
statuten van de N. V. Insulaire Hypo
theekbank te Zierikzee.
Bjj K. B. van 9 Juli is aan de na
te noemen gemeenteD, die door de uit
gaven tot een behoorljjke inrichting van
haar lager onderwjjs vereischt, in ver
houding tot hare middelen en andere
uitgaven, onbilljjk zcuden worden be
zwaard, een subsidie verleendBosch-
kapelle f690, Burgh f1100, Hengstdjjk
f 1000, Overslag f 860, Scbore f liUO,
Serooskerke (Sch.) f 426, Stoppeldjjk f 800,
Veere f800, Zuiddorpe f1600.
Heinkenszand. Vrjjdag 27 Sept. vierde
de ouasie inwoonster dezer gemeente,
m^j. wed. L. de Houdt, onder talrjjke
bljjken van belangstelling hare 96ste
verjaardag. Het oudje ishaar hoogen
leeftjjd in aanmerking genomen, nog zeer
kras en masr zich nog in een goede ge
zondheid verheugen.
