No. 295
Maandag 16 September.
26e Jaareranj
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Zij die zich met 1 Oct a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen de nog
in September verschijnende nummers
gratis.
~FEUILLETO N
Anna Louisa Geertruida
BosboomT oussaint.
De hooge waterstanden en
de landbouw.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
iiËiiïïi.jiHD.
Nieuwe sabels. Bij de nieuwe uniform
van het leger worden tevens twee nieuwe
sabels ingevoerd en wel \oor da offi
cieren een z. g. vechtsabel en een wan
delsabel.
De vechtsabel wordt by uitrukkende
diensten gedragen en bestaat uit een
klewangkling met sabelgevest voor band
dekking; daarbij behoort een zwarte
schede. De wandel- (salon) sabel is van
zeer licht model, ongeveer geheel over
eenkomende met de officierssabel.
N. B. C.
Invaliditeits- en ouderdomsverzeke-
ring. De rechterzijde in de Tweede Kamer
aldus scbjjft men aan De Tijd is
het omtrent haar houding ten opzichte
van het wetsontwerp op de Invaliditeits-
en Ouderdomsverzekering eens geworden
bij de beraadslagingen in de Commissie
van Voorbereiding. Ingrijpende amende
menten zijn dientengevolge van de leden
der rechterzijde niet te verwachten.
Men vertrouwt, dat het reeds vastge
stelde commissoriale verslag in het begin
van de volgende week zal verschijnen
en dat in October de openbare beraad
slagingen een aanvang zuilen nemen.
Chr. Nat. Werkmansbond. In de
voortgezette vergadering van dezen bond
werd besloten 25 April, den geboortedag
van Willem den Zwijger, als {ropagan-
dadag voor den werkmansbond te be
stemmen. Met bijna algemeene stemmen
is besloten in deD Bond niet de levens
vragen van de Ned. flerv. Kerk te be
spreken.
Men besloot aan te dringen op een
nieuwe Zondagswet. Een motie, voorge
steld door dr. de Visser, wordt aangeno
men. Daarin wordt de hoop uitgesproken
op spoedige aanneming van het wetsont
werp op de invaliditeits- en ouderdoms
verzekering.
De vergadering spreekt op voorstel van
de afd. Zwolle haar teleurstelling uit
over het feit, dat aan den nachtarbeid
der bakkers nog ge3n einde is gemaakt.
Viermaanders 1912. De min. van
oorlog heeft bepaald, dat de miliciens-
viermaanders van de lichting, 1912 in
plaats van op 30, reeds op 28 dezer in
het genot van groot verlof zullen worden
gesteld.
Naar het Hbl. verneemt bestaat by
de invoering van de jaarwedden voor de
onderofficieren van het leger het voorne-
II.
Zooals reeds gezegd draagt kennis
van de persoonlijke hoedanigheden van
een auteur, de levensomstandigheden
en het miiieu, waarin h}j verkeerde, veel
bij tot een objectieve beoordeeling van
zijn letterkundige voortbrengselen Eerst
w nneer wij die kennen, zullen w(j waar
lijk verstaan wat de schrijver bedoeld
heeft in zijn werk te leggen. Veel wat
ons anders duister zou toeschijnen, wordt
ons dan duidelijk. We zien beter den
persoon van den auteur in zijn werk.
Aan den anderen kant treedt ook dik
wijls daarin zvin persoon op den voor
grond, vooral by subjectieve bescha
vingen, doch dat is nog niet voldoende.
We leeren dan wel iemands gedachten
en denkbeelden kennen, maar niet altyd
de omstandigheden, die hem drongen
zich alzoo te uiten.
Hier volge daartoe een korte schets
van het leven van Geertruida Toussaint,
zooals ze gewooniyk genoemd werd, aan
men om de sergeanten, majoor- en opper
wachtmeester-administrateur reken plich-
tig ambtenaar te doen worden. Zy zullen
daarvoor een borgstelling moeten plaat
sen, waarvoor hun een jaariyksche toe
lage zal worden toegekend.
Op dit oogenblik leverc Nederland het
treurig beeld van een echt waterland. In
de laagste gedeelten van Nederland, waar
de kunst de terreinen tot het echte pol
derland heeft gevormd, met bemaling op
boezems en hoogeboezems, zijn wind- en
watermalens onophoudeiyk iD de weer
om het water der polders op deze kunst
matige voorloopige bergplaatsen te voe
ren. Maar op vele plaatsen hebben de
waterstanden der boezems het boezem-
peil reeds bereikt of overschreden, en
wordt vanwege polder- af boezembeheer
het sein gegeven de afmaling op den
boezem te doen staken, omdat anders de
boezemdyken gevaar loopen vanteover-
stroomen en door te breken.
In polderlanden zonder groote bedy-
kingen of algemeene bemaling, zooals in
Friesland, is de toestand erger. En ook in
de hoogere kleistreken, waar de bodem
geheel een faaie papmassa is geworden,
waar de gewone wegen onbegaanbaar
zyn, is het met den toestand van den
landbouw treurig gesteld. Tarwe en haver
staan te rotten op het land en hetrype
graan is ontkiemd, zoodat stroo noch
graan waarde meer heeft. Ook de aardap
pels ïyden buitengewoon in den vochti-
gen bodem, zy zyn gestuit in hun groei,
het bederf tast de vrucht aan en doet de
aardappels rotten.
Op de golvende zandgronden en in de
hoogveenstreken ziet het er eveneens
treurig uit. Uitgestrekte gewesten, die
vóór een jaar om dezen tyd smachtteD
naar bevochtiging door hemelwater,
waar alle slooten örooglagen en men met
moeite het grondwater voor de welputten
kon bereiken, staan thans geheel oDder
water, een toestand, die met de hoogwa
terstanden van den winter overeenkomt.
Tusschen Zwolle en Meppel, tusschen
Meppel en Zwartsluis staat alles onder
watervele graslanden zyn er diep door
bedekt. Zoo hier en daar ziet men op de
hoogere gedeelten het rundvee on de
schapen als op eilandjes by elkander
gevlucht.
Hooiwinnen kan men niet meer, zelfs
niet van de hoogere grondeD, hoewel het
gras er overvloedig is. Thans past men
algemeen de methode toe, om het gras,
groen en vochtig als het is, in hoopen te
de hana van een beschry ving van prof.
dr. Jan ten Brink.
Zooals gezegd, op 16 September 1812
werd Anna Louisa Geertruida Toussaint
te Alkmaar geboren, waar haar vader,
de heer Hendrik Toussaint, een zeer ge
zien apotheker was. Alkmaar heeft de
eer genoten een bekwaam schrijfster
binnen hare muren te hebben zien op
groeien. Het ligt daarom voor de hand,
dat het Alkmaar is, dat een meer open
lijke hulde op het programma van de
herdenking heeft staan. Een monument
zal daar voor onze nakomelingen een
krachtig getuigenis zyn van de groote
beteekenis der negentiende eeuwsche
scbryfster.
Om tot ons onderwerp terug te keeren,
haar vroege jeugd ging stil daarheen,
zonder dat er iets byzonder voorviel.
Acht jaar lang bleef zy het eenig kind
harer ouders-
Na de geboorte van een broeder in
1820, vertrok Geertruida naar Harlingen,
waar zy aan dd zorgen van haar groot
moeder, mevrouw Toussaint-Talma werd
toevertrouwd. By deze nam haar ont
wikkeling een groote vlucht. Grootmoe
der was een knappe dame, die letter
kundig gevormd was en dus haarklein-
zetten 6n door persing op bepaalde tem
peratuur voor den winter te bewaren.
Voor een dertigtal jaren kende men die
methode nog niet. De wetenschap heeft
hier de praktyk d8n weg gewezen, men
plukt de vruchten van het landbouw-
enderwys. Het gebruik van den thermo
meter by den landbouw is thans alge
meen.
Woensdag zag men, trots de nog zware
en dreigende cumuli en de regenwolken
die langzaam tegen den hemel opdreig-
den, enkele herfstdraden zweven, die
zilverachtig glinsterden in de weinige
zonnestralen, welke van tyd tot tyd uit
de gescheurde wolkgordyn doorbraken.
Dat geeft hoop op beter! was de opmer
king van oude landbouwers, die tot nog
toe de teekenen des hemels ongunstig
hadden geoordeeld,
Eu werkeiyk, toen Donderdagmorgen
de dagvorstin uit de kimmen rees, was
de hemel helder, en hing er eenherfst-
nevel over de lage landen en tegen de
bosschen. De oosteiyke wind wordt met
vreugde begroet. Want hy alleen is in
staat de hooge wateren van onze kust
weg te stuwen, de rivieren weer hun
gewonen loop naar zee te doen herne
men. Dan kan binnen weinige dagen het
normale niveau van de waterstanden in
dezen tyd wel weer bereikt worden voor
de kleine rivierendan kunnen de na-
tuuriyke kommen in onzen bodem weer
worden ontlast.
Maar toch, de schade, door den regen
in Augustus en de eerste helft van Sep
tember aan onzen landbouw toegebracht,
wordt hierdoor niet hersteldhet jaar-
getyde is daartoe te ver verstreken
vele oogsten zyn geheel vernield.
Had de landbouw niet den zegen van
een uitstekenden voorzomer te boeken,
het jaar 1912 zou een by uitstek on
gunstig jaar moeten geacht worden voor
dan landbouw in Nederland. Thans kan
gezegd wordeD, dat de byzonder gunstige
verwachting van den voorzomer niet is
vervuld door het te kort van den na
zomer; en zoo zal het gemiddelde van
1912 hoogstwaarschijniyk het kenmerk
dragen van een jaar met matige econo
mische resultaten, - N. R G.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Staande de zitting werden heden F.
J. v. d. B,geb te Middelburg, en J. K, S
61 jaar, geb. te Vlissingen, veroordeeld,
de eerste wegens bedelary tot 2 dagen
hechtenis en opzending voor den tyd
van 3 jaar, de tweede wegens landloo-
pery tot 2 dagen hechtenis en opzending
voor den tyd van 3 jaar.
dochter al dadeiyk op het goede pad
leidde.
Na tien jaar keerde mejuffrouw Tous
saint weder naar Alkmaar terug. Zy had
zich toen reeds een doel voor oogen ge
steld, en wilde zich aan het onderwys
wyden. Bageerig naar kennis, aldus prof.
TeD Brink, onverdroten werkzaam ter
verovering van het onbekende op velerlei
gebied, b6zat zy de overtuiging, dat zy
door wilskracht en volharding slagen
zou. Zoo kenmerkte zy zich van den be
ginne door een opmerkeiyke vastheid
van wil, door onverschrokken volharding
by het eenmaal gevormde plan.
Ook openbaarde zich by haar een ver
langen naar de geesteiyke dingen. Zy
leefde er reeds vroeg in. Kort na haar
terugkomst in Alkmaar legde zy beiy-
deDis des geloofs af by den Hervormden
predikant ds. H. E. Vicke, later hoog
leeraar in de theologie te Utrecht. Met
den diepsten ernst en van ganscher harte,
en in latere jaren placht de deftige pro
fessor er met voldoening op te wyzen,
dat zy, de beroemde Geertruida Toussaint,
door hem tot hare belydenis was voor
bereid. Uit het innigst heiligdom des
harten opgeweld, was hare" belydenis
een beslissende daad voor haar volgende
van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 16 cent.
Familieberichten van 1—1# regels 1.—, iedere regel
meer li cent.
Vervolgens stond terecht de 29-jarige
J. M. F te Grypskerke, beklaagd van
oplichting.
De eerste getuige was d8 deurwaarder
P. A. Vervaart, die zeide, dat op 23 Juni
beklaagde by hem kwam met verzoek
om een telegram en een briefje te schry
ven, bewerende, dat twee door hem van
zekeren Ds Bue te Gapinge gekochte
varkens afgekeurd waren te VlissiDgen.
Getuige De Bue verkocht de varkens
aan beklaagde, toen de varkens volgens
zeggen van bekl. afgekeurd werden, bood
bekl. aan als schadevergoeding voor f60
nog eens drie varkens van beklaagde te
zullen koopen. Toen getuige hoorde, dat
van de afkeuring te Vlissingen niets be
kend was, begreep hy, beetgenomen te
zyn.
Beklaagde erkende tegen getuige ge
zegd te hebben, dat de varkens afge
keurd werden en dat de keurmeesters
zouden komen om zyn andere varkens
te keuren en toen heeft by om bekl.
voor ongenoegen te bewaien de andere
drie varkens voor f&0 verkocht. Bekl.
erkent dus getuige te hebben voorgelogen.
P. Goedbloed, de vrouw van den vori-
gen getuige verklaarde in geiyken geest,
en ook getuige W. Kesteloo, die het door
den deurwaarder geschreven briefje als
een berkeuringsbewys beschouwde.
Getuige De Witte, keurmeester te Vlis
singen, heeft op 23 Juni slechts een half
varken van bekl. gekeurd en dat goed
gekeurd.
De eisch luidde 3 m. gev.-straf.
De verdediger, rnr. F. N. van der Bilt,
meent dat de dagvaarding geen straf
baar feit aangeeft. Er is hier geen sprake
van afzetten van geld, doch van koopen
tegen zéér, zéér geringen prys. Ook van
samenweefsel van verdichtsels i« hier
geen sprake, want dan moet een aantal
leugens een ondoorzichtbaar geheel vor
men en daarvan is hier geen sdrake.
De verhalen over de schade van de
eerste koopovereenkomst had niets te
maken met het sluiten van den tweeden
koop.
Pleiter begrijpt niet dat getuigen, en
speciaal een keurmeester, een briefje van
een deurwaarder aanzien voor een her
keuringsbriefje.
Het aannemen van he: praatje dat de
keurmeesters de andere varkens op de
stal stonden komen keuren noemt plei
ter onnoozel; en tegen onnoozelheid be
schermt de wet niet. Er is hier geen
sprake van oplichting, doch hoogstens
van beet nemen.
Het schryven van het briefje, ook al
had de deurwaarder geweten dat de in
houd onwaar was, acht nu van der
leven. Zy had voor goed party gekozen.
In alles straalde haar godsdienstige
overtuiging door. Zy was een Christin
by uitnemendheid. Aangegrepen door
de grootheid van Christus'leer en leven,
gloeide zy van geestdrift voor de hart-
veroverende idealen van haar Meester.
Mejuffrouw Toussaint was naar Alk
maar gekomen, om een tijdperk van
gezetten arbeid aan te vangen. Ze hield
niet van het doellooze leven, dat ver
beuzeld wordt door allerlei niets om het
ïyf hebbende liefhebberytjes. Zy schaam
de zich niet om allerlei huisboudeiyken
arbeid aan te pakken. Zy streefde in
één woord naar onafhankeiykheid. Een
karaktervastheid openbaarde zich reeds
vroeg by haar, niet minder, dan by den
meer dan veertig jaren later door haar
vereeuwigden Majoor Frans.
Hare studiën droegen ryke vruchten.
In 1833 legde zy met gunstig gevolg
examen af voor huisonderwyzeres of
hoofd eener openbare school, en kort
daarna werd zy gouvernante in een
deftig gezin te Hoorn.
Tot nu toe viel er niets buitengewoons
in haar leven voor. Toch willen wy alle
by zonderheden nagaan, om op te merken,
hoe langzamerhand In haar de lust tot
Bilt niet zoo 8rg; er worden door deur
waarders en procureurs wel eens meer
leugens geschreven.
Byna by iederen handel ten platte
lande komen volgens pleiter leugens
voor. Tegen deze leugens had getuige
da Bue zich gemakkeiyk kunnen wape
nen. Pleiter vertrouwt op vry spraak.
De officier van justitie legde er nog
eens flink den nadruk op, dat bekl. zich
gratis twee varkens toeeigende, en dat
het gedane verhaal wel degeiyk een
samanhangs8l van leugens is.
Na dupliek van den verdediger werd
het onderzoek in deze zaak gesloten.
De 21-jarige Marie Z. uit Goes stond
terecht wegens mishandeling van F. Bil
aldaar op 18 Juli. Toen getuige Bil door
de St. Jacobstraat kwam vroeg bekl. of
zy nog iets te zeggen had, getuige zeide
van niet en daarop sloeg en krabde
bekl. haar en ook de moeder van ds
getuige, die te hulp kwam liep een
stomp op en gooide haar op den grond.
Beklaagde erkende gekrabd te hebbes,
maar niet geslagen, wel gaf zy de moe
der een stomp, maar dit was per ongeluk.
Ook de moeder hield echter vol dat
dit wel degeiyk opzet was.
Getuige H. Bens, zag de vechtpartij,
acht allés wel degeiyk opzet.
De laatste getuige A charge, A. M. Ch.
van den Wyn gaarde, zag ook de mis
handeling en hield ook het opzet van
bekl. vol.
De eerste getuige décharge F. Wijs,
zag alleen krabben, doch niet slaan.
De tweede getuige a décharge M. A.
Geense, heeft eigenlik niets gezien.
De eisch luidde f20 of 20 dagen.
Beklaagde trachtte nog aantetoonen,
dat getuige eigeniyk de schuld was van
alles.
De 32-jarige M. v. S. uit Ierseke was
niet verschenen, doch de getuigen kwa
men netjes uitleggen hoe hy op 26 Juli
in dronkenschap den broodbakker J. van
de Vrede, mishandelde.
De eisch luidde f15 of 15 dagen.
De werzman T. M. uit Goes was in
verzet gekomen van een vonnis waarby
hy wegens vernieling van een ruit tot
f10 of 10 dagen werd veroordeeld.
Thans vroeg het O. M. f20 of 2t
dagen voor hem.
De volgende zaak was die tegen den
35-jarigen W. A. R., uit Vlissingen, die
slecht over weg kon met zyn buurman
J. Beun; en volgens de verklaring van
dezen buurman en zyn vrouw sloeg hy
op 31 Juli een ruit iu de woning van
getuige iu.
De eisch luidde f 10 of 10 dagen.
het scheppen van kunstwerken in Neder-
landsch proza begon te ontwaken. In
Soorn breidde zy haar lectuur en studiën
steeds meer uit. Het was in den tyd,
dat Nederland „uit de slaperige domme
ling van vadzigheid en volgzaamheid*
ontwaakt was, en schoone dagen voor
de Nederlandsche letteren aanbraken,
toen mejuffrouw Toussaint zich in de
strooming begaf en hare eerste penne-
vruchten verschenen. In 1835 had zy
een beslissenden stap gedaan. Zy had
haar betrekking als gouvernante neer
gelegd en was besloten zich uitsluitend
aan letterkundigen arbeid te biyven
wjjden. Dat was een gewichtig oogen
blik in haar leven, want zy verliet een
arbeidsveld, dat zy werkeiyk had lief-
gekregen. Toch ging de drang van haar
hart naar iets anders uit en, zooals wy
weten, het was niet de vrucht van een
ongestadig karakter, die haar een ande
ren weg deed kiezen. By het onderwys
had zy zeker niet meer ten zegen kun
nen zyn, dan zy in baar letterkundige
loopbaan is geweest.
Want ook daarvan zyn de vruchtei
op het nageslacht overgegaan.
Wordt vervolgd,}
