No. 290 191
Dinsdag 10 September.
26e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Drievoudig voordeel.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DEJONGE-VERWEST, te Goe#
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zij die zich met 1 Oct a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen de nog
in September verschijnende nummers
gratis.
In 't gelijk gesteld.
Merkwaardige verklaring.
BIHHHHLAim
VXT VM y&QTOSTQXS.
Middelburg. De gemeencebegrooting
voor 1918 wyst in ontvang en uitgaaf
een bedrag aan van f 807.937.26 met een
post voor onvoorziene uitgaven van
f 3022.62. De inkomsten van de gasfabriek
worien geraamd op f198 482; die vau
de duinwaterleiding op f 44516.25 en van
het gemeenteiyk electrisch bedryf op
f9680, waartegenover als uitgave voor
deze takken van dienst staan resp.
f146.480, f27.931 en f 10.690, terwyi de
gemeenschappeiyke kosten van de gas
fabriek en duinwaterleiding zyn geraamd
op f 12.325. De kosten van het onderwys
zyn geraamd als volgt: hooger onder
wys f24069.4C, middelbaar onderwys
ff9861.50 en lager onderwys f83065.56
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—li regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
9 Sept. 1912.
Naar aanleiding van het ongeval
ÜiWy hebben reeds gezegd dat dit onge
val tot velerlei vragen aanleiding geeft
doch zoolaDg het ministerieel onderzoek
hangende is, komt 't ons beter voor te
zwegen. Wel willen wy bereids opmer
ken dat 't ons wenschelQk voorkomt de
miliciens te leeren zwemmen, en gevaar
lijke operaties als aan het Vossegat alleen
door zwemmers te doen verrichten, ot,
zoo dit niet gaat, dezen dienst op ondiep
water te doen verrichten.
Er zjjn echter nog wel enkele kleine
verbeteringen en tegemoetkomingen in
het soldatenleven mogelijk, die kunnen
medewerken om den rechtmatigen tegen
zin onzer jongelui tegen den dienst te
breken.
Er zijn in den dienst nog van die
middeleeuwsche verhoudingen overge
bleven, die het onmogelijk schijnen te
maken dat den Christen-milicien recht
geschiedt. Onder anderen de order voor
stilte voor 't eten schijnt niet overal even
consciëntieus uitgevoerd te worden. De
onderofficieren hiermede belast begrepen
wel wat wij bedoelen. Een order uitvoe
ren en een order uitvoeren is twee Men
kan in gelaat en gebaar bjj de uitvoe
ring iets vertoonen van spot of tegenzin
men kan dit ook doen in toon of woor
denkeus. Daardoor allicht is het getal
jongelui die als varkens op den bak aan
vallen in de kazernes zoo groot; er zyn
er zoo weinigen die voor het eten even
de handen vouwen.
Nu ligt natuurlijk de grondfout hier
bij de miliciens zeiven. Over'talaemeen
schamen z|j zich het Evangelie van
Christus, en deinzen daarom ook zelfs
voor de meest gemakkelijke taak, die in
deze op hen rust, terug. En de jongelui
uit de hoogere kringen mazen het daarbij
het bontst. Tenminste zoo vertelde men
ons wel eons.
Dat die enkele miliciens, welke voor
hun belijdenis uitkomen, van hun mak
kers veel te verduren hebben, hierover
zwegen wjj. Hier kan geen meerdere
iets tegen doen. En bovendien, die god-
zaliglpk willen wandalen, moeten reke
nen op verdrukkingen. De dienstknecht
is niet meerder dan zjjn heer. Maar dat
het zoo is, daaraan heett in 't algemeen
mede schuld die meerdere, welke even
eens zjjn opvoeding verloochende en de
lessen zjjner moeder in den wind sloeg.
Gaf hjj 't voorbeeld van standvastigheid,
menige milicien zou dit voorbeeld volgen.
Nu spot hjj mee met den grooten hoop.
Nog zou de „schik" in den dienst bjj
menigen milicien ongemeen kunnen ver
meerderen, wanneer de zekerheid toenam
dat het toezicht op de bereiding der
spjjzen voldoende is. Die zekerheid scb jjnt
niet in alle garnizoenen even sterk te
zjjn. Tenminste men hoort op dat punt
nogal eens klachten.
Ook wordt in sommige garnizoenen
niet zoo gemakkeljjk verlof verleend.
Ons is een geval bekend van een mi
licien met een blanco strafregister, die
toch in den tjjd tusschen Pinkster en
Kerstmis geen enkelen keer met twee
dagen verlof naar huis mocht, iets wat
te meer krenkt, wanneer de miliciens,
geljjk bjj de Genie (spoorkompagnie) bjj
de Hembrug zjjn gedetacheerd en daar
dageijjks zwaren arbeid hebben te ver
richten, en, geljjk nu bjj gelegenheid van
Koningins jaardag, welke op een Zaterdag
viel, twee dagen vrjj hadden.
Een milicien uit onze omgeving die
gaarne met twee dagen verlof van Hem
brug hierheen wilde afreizen, kon toch
geen verlof Krijgen om Maandag per
eerste gelegenheid van hier naar zjjn
garnizoen terug te keeren, wel per eerste
gelegenheid uit Amsterdam. Dergeljjke
beschikkingen worden wjj geloovan
het gaarne door de belangen van den
dienst gevorderd. Maar een milicien die
zoo ver van huis dient, en in geen maan
den naar huis kon, heeft toch ook wel
eens zjjn belangen.
Gelukkig hebben wjj een minister van
oorlog die met dergeljjke klachten reke
ning houdt. Ook in de Kamer wordt er
door onze a.r. afgevaardigden herhaalde
lijk de aandacht op gevestigd.
Opdat Zjjne Excellentie en onze Hoog-
mogenden weten zouden dat wjj 't in
dezen met hen eens zjjn, geven wjj bjj
deze onze opmerkingen ten beste, in de
verwachting dat waar 't kan verbetering
volgen zal.
Nu de zomer met zjjn ontspanningen
en vermaken voorbjj is, en de herfst
met zjjn steeds langer wordende avon
den op het punt staat zjjn intrede te
doen, vestigen wjj, als alle jaren, de
aandacht op de noodzakelijkheid om den
najaarsarbeid onzer Clubs en Kiesver-
eenigiDgen te hervatten.
Onze antirevolutionaire party ia van
alle partijen in de .provincie, wat den
staatkundigen arbeid aangaat,naar wij ge-
looven mogen, de best geschoolde. Onze
ouderen kennen 't klappen van de zweep,
en doen ook zonder dat geklap wel hun
best; onze jongeren hebben dat aange
name geluid slechts noodig te hooren,
als een teeken dat het lang verbeide uur
voor hen om mee te doen is aangebroken.
Wat er zooal te doen is, behoeft in
onze kringen niet verteld te worden;
aansporing is, een enkele uitgezonderd,
voor niemand noodig.
Deze maand nog komen dan ook alle
kiesvereenigingen en propagadaclubs
bjjeen, om den rooster van werkzaam
heden vast te stellen. Van October tot
en met April iedere maand minstens één
avond van samenkomst en samenspre-
king, bestudeering der verschillende
vraagstukken, voorbereiding altegaar voor
1918, het je ar der driedubbele verkiezing
voor Kamer, Staten en Gemeenteraad.
En elke kiesvareeniging zendt van
haar vastgesteld „plan de campagne" een
afschrift aan den secretaris der Centrale
in de hoofdplaats van het kiesdistrict.
Vooruit! mannenbroeders 1
De verkoop van de Oranjebloem ten
bate der Militaire Tehuizen, is door som
mige burgemeesters geweigerd.
Wijl wjj in onze provincie niet hoorden
van weigering, hielden wjj ons buiten
deze quaestie.
Wjj hebben alleen aan wie ons per
soonlijk om inlichtingen vroegen gezegd
dat voor deze wjjze van gelden inzamelen
geen toestemming >an den burgemeester
noodig is, zjj behoeft niet gevraagd en
derhalve kan zjj ook niet geweigerd
worden. Hoogstens geeft men eenvoudig
kennis, zoo men wil.
Nu de Koninginnedag en de Inzame
ling, of liever de Verkoop, achter den
rug zjjn, vestigen wjj hierop de aandacht.
Men houde er rekening mea in het
vervolg.
Op Koninginnedag houde men liefst
inzameling voor nationale instellingen.
En voor inzamelingen op de wjjze als
nu met de Orarijabloem geschied is, vrage
men geen verlof; indien men iets doen
wil, geve men eenvoudig kennis, onder
opmerking dat 't hier niet geldt een
collecte van huis tot deur, maar een in
zameling bjj de vrienden.
De burgemeester van Amsterdam, die
de inzameling weigerde, ging derhalve
zeer zeker buiten zjjn boekje, en die van
Hardinxveld, die den veldwachter langs
de huizen zond om tegen het koopen
van de Oranjebloem te waarschuwen,
maakte er zich nog belachelijk bjj.
Die van Zaandam, Hoorn, Leeuwarden
en andere liberale gemeenten waar de
verkoop geweigeid werd, riepen alleen
maar de herinnering wakker aan het
oude fanatisme waarmee, voor vele jaren,
de vrjje school en de vrjje kerk, de unie
collecte en de Christelijke werkliedenbe-
weging werden tegengestaan.
Zjj deden alleen maar zien, hoe het
liberalisme, ware 't nog oppermachtig
als in Kappejjne's tijd, ons negeren en
negeeren zou.
vtus s
De Bott. bevat 't volgende merkwaar
dige artikeltje, waarop we gaarne in
deze rubriek de aandacht vestigen
De September aflevering van De Gids
brengt een merkwaardig artikel van den
bekenden Haagschen Dr. Colenbrander,
handelend over De geur der grondwets
herziening.
Die geur bevalt den schrijver niet.
Het voorstel der Grondwet commissie
riekt volgens hem naar „de sacristy".
Als onvervalscht vrijzinnige heeft hjj
een hartgrondigen afkeer van dat cleri-
cale luchtje.
Merkwaardig is 't nu echter bjj een
schrijver als dezen zoo frissche beoor
deeling van de onderwjjsparagraaf te
vinden.
B9kend is hoe de meerderheid der
Grondwet-commissie een voorstel doet,
waardoor onze leuze: „de vrjje school
regel, de openbare school uitzondering"
zal worden verwezenlijkt.
Eenstemmig verzetten zich daartegen
evenwel de liberale leden in een af
zonderlijke nota, waarin zy een grond
wetsartikel voorstellen, dat principieel
niet van het bestaande verschilt.
Welnu, Dr. Colenbrander plaatst zich
in deze tegenover zyne liberale mede
standers.
Woordeiyk zeet hy van het voorstel
der liberalen„Het voorstel is voorde
rechterzijde dan ook volstrekt onaanne
melijk„Bet art. 192 der heeren Van
Doorn e.s. is een dood dinghet laat de
quaestie precies op het thans bereikte punt".
De (?uf8-schry ver geeft dan ook den
vryzinnigen den raad met den onder-
wyseisch der rechterzyde accoord te
gaan.
Waariyk niet, wyi hy sympathiseert
met de richtiDg van het onderwys, ge-
ïyk dit van Christeiyke zyde begeerd
wordt. Bitter merkt hy op: „Laat de
rechter kindertjes hun ABC leeren,
met den catechismus ér by".
Niettemin luidt zyn beslist advies
„Laat de rechterzyde haar art. 192 heb
ben. Zy zal gecolisae'ö biyven tot zy
het heeft, en ons verslaan zoolang wy
zoo dom zyn haar af te wachten in de
voor ons denkbaar ongunstige stelling".
Onomwonden erkent hy dat de bruik
baarheid van het openbaar onderwys
voor allen zonder onderscheid een droom
beeld is gebleken.
De liberale party moet niet langer
>de inderdaad reeds verloren positie der
neutrale staatsschool als de centrale regel
matige zoeken te verdedigen
En dan volgen van dezen liberalen
auteur tot zyn medeliberalen deze woor
den, welke wy voor goed willen vast
leggen: „Zoek het niet in de neutrale
overheidsschoolis het u dan nog niet
gebleken welk een stomp strijdwapen die
is Richt liberale ouders, uwe schoolvtr-
eenigingen op, even vrij van kerkelijk ge
zag als van de louter negatieve, impotente
neutraliteit van dien modernen paus, de
schoolwet", a Maak uwe eigen scholen tot
het voorwerp uwer aanhoudende zorg,
onderwerp ze aan uw toezicht, aan uw
onderzoek naar de bekwaamheid, de zede
lijkheid, de levende paedagogisehe kracht
bovenal der onderwijzers".
Legt geldt ten koste, o liberalen, voor
uwe vrye scholen en zy zullen de betere
zyn.
De openbare neutrale school zal dan
worden de school voor de onbemiddelde
maar tevens onverschillige liberalen.
De vrye school regel, de openbare
uitzondering - de leuze door al wat
anti-clericaal is, ten diepste verfoeid
ze vindt alzoo in De Gids vedediging.
Dat van deze zyde met onze oplossing
der schoolkwestie sympathie betuigd
wordt het is nauwelyks tegelooven.
Het zal zelfs de frontmakers een
oogenblik stil maken.
Onder dit opschrift schryft, volgens
De Rotterdammer, de r.-kath. Gelderlander
het volgende:
De heeren W. H. Vliegen en J. G. van
Kuykhof, de beide afgezanten van de
S. D. A. P. by den Haagschen burge
meester, hebben in Het Volk een merk
waardige „verklaring", afgelegd.
Zy zetten nu zelf uiteen dat de Burge
meester, in plaats van inconsequent te
wezen, zooals hem verweten isintegen-
<ie< 1 reeds het vorig jaar, by zyn toe
stemming tot den eersten rooden optocht,
te kennen gegeven, daarmee niet geacht
te willen worden, zoo'n relletje ook ieder
jaar dien dag ln Den Haag te zullen toe
laten. Zy schryven toch letteriyk:
't Vorig jaar heeft de burgemeester
ongeveer gezegd dat wanneer de „Roode
Dinsdag" een jaariyks terugkeerende
zaak, een jaariyksche „instelling" zou
worden, hjj er anders tegenover zou
staan. Doch niets kon doen vermoeden
dat hy bedoelde zulk verlof geen twee
den keei te geven.
In het gesprek van onlangs zei de
burgemeester het verlof te weigeren,
wyi „wy zooiets niet ieder jaar kunnen
hebben" en hjj beriep er zich op dat
hy het vorig jaar daarvan had doen
biyken. Dit heeft de eeist-ondergetee-
kende met een knik beaamd en er op
geantwoord dat van „een biyvende in
stelling" hierby ook geen sprake was,
doch dit jaar de stand van het kies
recht-vraagstuk, o. a. door de verschy-
ning van het rapport der grondwets
commissie, aanleiding was tot het hou
den van eenzelfde betooging als vorig
jaar.
Uit het meegedeelde omtrent de uit
latingen van den Burgemeester biykt
duideiyk, dat hy al den eersten keer te
verstaan heeft gegeven, dat zyn toestem
ming voor dien eenen keer gold en hy
er niet aan dacht, zich daardoor te binden
voor 't vervolg: integendeel.
Toen hy dus ditmaal, nu de socialisten
zelf herhaaldeiyk verklaard hadden, dat
de Roode Dinsdag eeD bjy vende instelling
moest worden (immers zoolang het alge
meen ïnannen, en vrouwenkiesrecht nog
niet ingevoerd is), zyn toestemming wei
gerde, hadj de eerst-ondergeteekende ook
dit niet anders dan met een knik kun
nen beamen.
Dat is duideiyk voor ieder, die zich niet
met socialistische draaieryen ophoudt.
Het vervolg der „verklaring" is ook
nogal merkwaardig:
Dat wy zouden geweten hebben, of
zouden hebben kunnen weten, dat de
burgemeester het verlof dit jaar zou
weigeren daarop komt het neer
en dus de party hebben laten besluiten
tot het houden van de manifestatie in
Den Haag, terwyi wy wisten, dat
zulks niet zou worden toegestaan,
tegen die voorstelling komen wy op.
Za is oDjuist.
Ons dunkt dat de heeren Vliegen en
Van Kuykhof hier een onnoozelheid voor
wanden, die geenszins in hun aard ligt.
Zoo dom zyn ze waariyk niet, dat ze
den duideljjken wenk van den Burge
meester, bjj de eerste toestemming, niet
zouden begrepen hebben.
De Koningin heeft zich Zaterdag
van het Loo naar Soestdyk begeven,
teneinde een bezoek te brengen aan de
hertogin van Albany en aan H. M. de
Koningin-Moeder. De hertogin van Al
bany zal-Woensdag van Soestdyk naar
Engeland terugkeeren. N. R. C.
H. M. de Koningin zal Woensdag
de oefeningen van het lste ieg. huzaren
onder Ede by wonen.
ÏTË C L. A M B S.
Wie Hilversum over den Vaartweg
voorbygaat, diens aandacht wordt dade-
ïyk getrokken door een allerliefste villa
door laaggroen en hooge boomen omge
ven. Deze villa, die „Villa Aletta" heet,
draagt het no 137 van den Vaartweg en
wordt bewoond door Mevrouw J. G. C.
Becker, geboren Hanegraafl.
Mevrouw J. G. O. Becker heeft, dank
zy de behandeling met de Pinkpillen, een
zeer mooie genezing verkregen. Toen wy
haar bezocht hebben om de verzekering
van dat uitmuntende nieuws te vernemen,
stelde zy ons de volgende verklaring ter
hand, die wy woordeiyk overschryven
„Ik verklaar dat ik geheel en al vol
daan ben over de behandeling met de
Pinkpillen gebruikt om een toestand van
overmatige zenuwachtigheid te bestry-
den, en de kwaal is na weinige dagen
geweken onder den weldadigen invloed
vaD dat geneesmiddel.
„Ik moet hieraan toevoegen dat de
Pinkpillen my ook veel goed hebben ge
daan voor myn maag. Sedert ik ze heb
genomen is myn spysvertering veel beter
en heb ik een betere eetlust."
Mevrouw Becker heeft een drievoudig
voordeel door de behandeling met de
Pinkpillen verkregen. Zoo zal het alle
zieken gaan die gebruik maken van
dezen merkwaardigen wederbelever van
het bloed, versterker van 't zenuwstelsel.
Ten slotte, enkele woorden over de zr-
nuwuitputting waarvan zoovele vrouwen
te ïyden hebben.
De ziekte is iD den aanvang zeer vat
baar voor indrukken, verschrikt op het
minste gerucht. Hy heeft zonder reden
vrees en nachtelyke angsten, zyn keel is
toe geklemd, zyn ademhaling wordt wei
felend en zyn hart klopt dikwyls als zou
het breken. De zieke heeft ook het hoofd
vermoeid door zenuwpynen en schele
hoofdpynen. Hy ziet zjjne krachten ver
minderen, want by eet niet meer en des
nachts rust hy niet meer.
Wy kunnen de zieken die zoo aangetast
zyn, geruststellen. Hun geval is niet
ernstig en kan volkomen genezen worden
door de behandeling met de Pinkpillen,
die een machtige uitwerking, op de weder-
beleving van het bloed en van het zenuw
stelsel heett. Een weinig rust en de be
handeling met de Pinkpillen zyn vol
doende om de zenuwellenden te doen
verdwynen.
De Pinkpillen zyn verkrijgbaar a f 1.75
per doos, en f9 de zes doozen, by het
Generaal Depót der Pinkpillen, Van Ee-
ghenlaan 22huis, Amsterdam voor Mid
delburg en omstreken by Joh. de Roos,
Vlasmarkt K 157voor Goes by Gebrs.
Mulder; en in alle goede apotheken en
drogisteryen.
