No. 288 1912
Zaterdag 7 September.
26e Jaargarij
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
M
«ktalbarg.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. j. DE JONGE-VERWEST, te Goes
SINHHHL.AHD.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
m
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Christelijk Historische Unie.
Tram
>ELBURG.
i): 4,40a, 4,45a,
1,20, 8,55(1,9,80,
0", 11,50,12,10,
,50d, 2,10,2,80,
10, 4,30d, 4,50,
6,50,7,10, 7,30,
05, 9,40, 10,15,
5,10a, 5,15a,
8,55, 9,80d,
d, 12,-*, 12,10,
50,2,10,2,80d,
,10, 4;30, 4,50,
p, 6,50, 7,10a,
15. 9,40, 10,15-
om 2,30 en 4,50
md werkmans-
all»en op work-
Itemise,
vs-rder dan de
ion goederen «1-
Paul Kruger-
ffiiea, Keerslnii,
□sbaan, Tram-
('lieren.
;ke-Domburg.
547 8.18)11.15
6.07 8.40)11.35
6.15 8.49} 11.44
6.22 8.56 )l 1.51
6.33 9.08 )i2.o2
6.44 9.20} 13.12
6.50 9.27} 12.18
i~Middelburg.
4.15 6.65 9.37
4.22 7.01 944
4.34 7.12 9.56
4.46 7.23 10.08
4.53 7.3o 10.I5
5.04 741 10.26
5.23 8.}i04j
ke-Domburg.
5.44 8.15)11.12
5.49 8.20S11.17
5.53 8.25811.2a
5.56 8.28511.85
6,07 840 }i 1.35
6.50 9.27)12.18
e-Vlistingen.
4.1S 6.55 9.
5.04 7.41
5.13 7-5°
S-16 7-63
5.2I 7.58
5.26 8.O3
:n alleen gedu-
tot en met 15
„7
10.26
10.35
10.38
10.43
1O.48
ke en tusschen
irg om 8.10 v.,
;rke om 10.35 v.,
plaatsen van
J0HSLD1T.
dam.
18 8,30 11,—
19 8,80 11,—
.20 8,30 11,30
.21 8,— 9,—
9, 9,
8,30 14,—
9, - 11,
9,80 11
.2610,— 11,
2710,11,—
28 7,— 11,
29 7,30 8,30
30 8,-12,—
22
23
24
.25
er em datum is
tweede getal is
[DDEL.B0RG-
m 7 uur en
uur en 4.45
Donderdags
c) 6,35 d)
e) 7,05
,05
,45 d) h)
■a hot vertrek
feuMi vm.8,50
elenen|Nenzen
hoogste li
ihtn.
t van 10,4k nit
6 April tot em
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
s -
Zij die zich met 1 Oct. a. s. op ons
,aa abonneeren, ontvangen de nog
in September verschijnende nummers
gratis.
-
Houd toch den Zondag in eere
Wy ontvingen van het Tentoonstel
lingscomité te Bergen op Zoom een com
muniqué ter plaatsiDg; wij legden het
evenwel, gelijk alle vorige, ter zijde,
omdat er ongeveer niets van Tentoon
stelling, en schier alles van Pretmakeiy
in voorkomt.
Men leze slechts:
.Zondag zal de kroon op het werk
zetten."
En dan komt de breede opsomming
vanCorso met wedstrijden, 0. a. voor
versierde ezelwagens, bokkenwagens,
hondenkarren, e. d.
Zondag zal zoo eindigt de mededee-
iing bovendien een echte volksdag
zijn, wegeDS de verlaagde entree.
Maar dit is juist ons bezwaar. De Dag
des Heeren mag nooit Volksdag zijn.
Het volk beeft er geen recht op. Er be
staat voor alle Christenen, zoo voor
Roomschen als voor Protestanten, een
Goddelijk gebod dat zegtGedenkt den
Sabbathdag dat gij dien heiligt.
En wat daar in Brabant, helaas met
Zeeuwsche medewerking, gebeurt, is het
tegendeel van Zondagsheiliging, zelfs
ook van Zondagsrust.
Laten wij voortaan ernstig positie
Demen tegen tentoonstellingen, die ook
des Zondags open zjjn, en omlijst worden
door spel en vermaak, waardoor zjj 't
groote doel: de eere Gods door
den Profeet (Jesaja 28 26) geteekend,
voorbijstreven.
Het is ons een aangename taak de
Zuid-Bevelandsche kinderen die op Ko
ninginnedag zoo ijverig bun best deden
met den verkoop van het Oranjebloempje,
op verzoek van het Goesche Comité de
heeren J. Donner, L. Duvekot Cz. en P.
Bommeljé, hartelijk dank te zeggen voor
den zeer gewaardeerden steun aan het
Comité verleend. Bedoelde meisjes waren
leerlingetjes van de beide Christelijke
scholen te Goes, en voorts van die te
Wemeldinge, Ierseke, Krabbend jjke, Ou-
delande, Coljjnsplaat en Wissenkerke.
Dank ook aan de meisjes te Kloetinge,
die te Goes op een Chr. school gaan, en
die te Kloetinge het Oranjebloempje ver
kocht hebben.
Er z|jn 600 bloempjes door deze lieve
meisjes verkocht; zoodat het Comité
f60 aan het Hoofd-Comité te Utrecht
kon opzenden.
Wanneer men nagaat dat het te Rotter
dam dat zooveel grooter is dan Goes en
genoemde omliggende gemeenten saam,
slechts tot een opbrengst van f1300
kwam, dan mag men dankbaar zjjn voor
deze goede opbreDgst.
Gelukkige kinderen, die niets geweten
hebt van het booze, onvrijzinnige verzet
dat in de vrijzinnige couranten tegen uw
arbeid gepleegd werd, die niets vernomen
hebt van het gescheld op de zoo nuttige
militaire tehuizenen rustig uw gang
gingt, teiwjjl men uwe pogingen voor
anti-nationaal liep uit te kryten, het
Comité zal uw vriendelijke medewerking,
zonder welke dat geld niet bij elkaar i
gekomen zou zijn, nooit vergeten.
Wanneer gij groot worden moogt, zult j
gij het nut onzer militaire tehuizen wel
leeren inztèn nu geloofdet gij dit slechts
op gezag, doch wanneer gij ouder zult
geworden zjjn, zult gij er beter mee op
de hoogte zjjn, wanneer uw broer of
vriend u er uit zijn ervaring mee op de
hoogte zal stellen. En dan zult gij met
nog des te grooter voldoening terugden
ken aan den 31 Augustus van dit jaar,
als den dag waarop gij mede een steentje
hebt mogen aandragen voor den bouw
onzer clericaal gescholden, doch inder
daad echt Christelijke militaire tehuizen.
Het ontzettend ongeval in de gracht
van het fort Vossegat, bij welke onder
meer de milicien Louwerse uit Domburg
omkwam, geeft ons aanleiding tot vragen
en veronderstellingen, die wij vooralsnog
niet uitspreken.
Alleen zijn wij geneigd te vragen of
't Diet wenscheljjk en noodzakelijk is by
dergelijke oefeningen van de noodige
materialen, als dreggen, enz. tot redding
van drenkelingen voorzien te zijn.
Het is een treurige gedachte dat nu
reeds tot driemaal toe bjj militaire ma
noeuvres slachtoffers gemaakt werden.
Bjj 't doorwaden van de Maas verdronk
een milicien uit Koewacht; te Amers
foort bezweek een milicien na onvoldoen
de geneeskundige behandeling; dit on
geval bjj Utrecht evenwel, waarbij zes
jeugdige levens werden afgesneden, komt
de deur dicht doen. Wy hopen en ver
trouwen dat een ernstig onderzoek vol
gen zal.
Late nu echter niemand in onze krin
gen door deze ramp, welke wij, mede
met 't oog op de diep verslagen bloed
verwanten dezer ongelukkige slachtof
fers, zich verleiden om kwaad te zeggen
van het »militairisme«. Het is nu een
maal zoo dat het vaderland moet ver
dedigd worden, en derhalva onze jongelui
moeten voorgeoefend worden, opdat zij,
kwame er oorlog, in staat zouden zijn in
ieder opzicht het land te verdedigenook
door 't opslaaD van noodbruggen.
Maar wel moeten v?y eenparig bij dan
minister van oorlog onze bede doen
klinkenzjjt toch er op bedacht, 0 mi
nister,dat wij oDze landszonen met tegen
zin, met zelfopoffering, cf ook met ver
trouwen en in gehoorzaamheid aan
's lands dienst afstaaD, doch daarbij er op
rekenen dat voor de veiligheid van hun
leven en hunne gezondheid, zoo immer
dit in menschelijk vermogen ligt, worde
zorg gedragen.
Alleen zoo zal voorkomen worden dat
de goddelooze geest van het antimili-
tairisme ook in onze Christelijke kringen
doorbreekt.
De KoDingin zal op Vrijdag 13 Sep
tember de militaire oefeningen, die nabij
Nijmegen worden gehouden, komen bij
wonen.
DeAschstaal. De stakende binnen
schippers, belast met het vuilnisvervoer
op den aschstaal in den Haag hebben
een onderhoud gehad met den aannemer,
van dit vuilvervoer.
De stakers hebben by dit onderhoud
te kennen gegeven bereid te zijn de
helft van hun eischen te laten vallen en
de staking op te heffen wanneer zou
worden betaald een uurloon van £5 ets.
met een gegarandeerd weekloon van f 15.
De aannemer was ongeneigd hierop in
te gaan. Van dit onderhoud is een
schrifteiyk verslag toegezonden aan den
wethouder, den heer H. de Wilde, met
wien een hoofdbestuurslid van de Fede
ratie en een vertegenwoordiger van de
stakende arbeiders 's ochtends een on
derhoud hadden gehad.
Zondagsrust bij di politie. Eenige
agenten van politie te Amsterdam be-
hoorende tot verschillende kerkgenoot
schappen, hebben zich, mede namens
collega's, die eveneens tot die gezindten
behooren, tot hunne kerkeraden gewend
met het verzoek hun adres, waarin af
schaffing van den Zondagsdienst van
24 uur gevraagd werd, by den burge
meester en den gemeenteraad te steunen.
De Oranjebloem. Het Hdbl. meldt,
dat de verkoop op 31 Augustus van de
Oranjebloem ten bate van de Christe-
ïyke Tehuizen voor Militairen geweigerd
is, omdat voor dien dag reeds vergunning
was verleend voor den verkoop van
het heidebloempje. Het verkoopen van
twee verschillende bloempjes op den
zelfden dag achtte men ten stadhuize
niet wenscheiyk.
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Tholen. Tengevolge van de groote
vraag voor het buitenland rijzen de vee-
en vleeschpryzen nog steeds. Kaltkoeien
gelden thans van f250 tot f400, melk
koeien van f200 tot tBOO, vette beesten
van t0.6Ö tot f0.55 de K.G., Vft jarige
ossen van f100 tot f?50, vette varkens
van 10.60 tot f0 65 de K.G, speenoude
biggen van f10 tot f 12.
Tentoonstelling Bergen op Zoom.
Onder de bekroonden op de veetentoon
stelling zyn de volgende Zeeuwen. Stie
ren met meer dan 2 breede tanden2e
prijs: „Adolf". Eigenaar W. Byi-West-
kerke, Scherpenisse.
In de afdeeling geiten war geen enkele
inzender uit Zeeland.
SchapenLinkolusbire ram, geboren
in 1911 of vroegerle prys. Een ram met
meer dan 2 breede tanden, jhr. J. van
Vredenburch te Tholen, en 3 Linkoln-
shire ooien van J. Q. C. Lenshoek te
Kloetinge.
ïïït 'sm
Men schiyit ons uit Middelburg:
Woensdagavond hield de afd. Middelburg
van „Patrimonium" een feestavond ter
gelegenheid van den jaardag onze geëer
biedigde Koningin. Het bestuur had voor
dien avond als spreker uitgenoodigd ds.
J. B. Netelenbos. Weldra was het gebouw
geheel gevuld met de leden en hunne
echtgenooten en bezoekers.
Nadat de voorz. de leden en bezoekers
met een harteiyk woord had verwelkomd
en de beteekenis vaD dezen avond had
uiteengezet, gaf by het woord aan ds.
Netelenbos. Het zou my niet mogeiyk
zyn de geheele redevoering weer te ge
ven. Deze met vuur uitgesproken rede
werd door allen als het ware ingedronken.
Wy hingen aan des spresers lippen. Ik
zal dan ook niet trachten de rede in zyn
geheel weer te geven, het zou aan de
rede zelve te kort doen. Ik zal dan ook
maar enkele grepen doen uit den schat
van woorden. Spr. vertelde ons van het
oude Oranjehui", stond stil by verschil
lende Prinsen uit het oude Oranjehuis.
Maar in het bizonder by onzen geliefden
Willem van OraDja. Wat een kracht, wat
een ernst straalde van hem uit. De liefde
van zyn volk voer den grooten Napoleon
ligt in iets hoogers, dan alleen in den
moed. Zyn onvergaiykeiyke liefde voor
het arme verdrukte volk, zijn volk,
dat is de band die hem hecht
aan ons verbond. Hy heeft het recht
toegepast, by hem was geen aanzien des
persoons. Hy had zyn geheele volk lief
en stelde recht boven macht. Alles had
hy voor zyn volk over, zoodat door hem
zelfs het noodige werd ontbeerd om zyn
soldaten hun soldy te kunnen geven. En
toch werd deze vorst zoo miskend. Door
zyn Koning gehaat, door andere vorsten
gewantrouwd, zoodat de leiding van za
ken hem soms zoo tegenstond. Doch hy
sterkte zich in den Heere zyn God en
wilde zyn volk redden van het juk der
dienstbaarheid, zoowel Protestant als
Katholiek. En het is Gbd geweest die ons
volk heeft willen redden door zyn hand,
want zonder de hulp van andere mogend
heden heeft hy ons volk gered. En ster
vend werd door hem den zegen van God
voor zyn volk afgesmeekt. Wat het volk
in hem verloor, was niet tebeschryven.
Was het niet als een David uit Israel,
die zyn volk lief had!
Spr. kwam zoo tot ons tegenwoordig
Vorstenhuis. Wy hébben onze Koningin
lief, omdat zy ons volk begrypt en lief
heeft. Geve God dat zy ons nog vele
jaren mag regeeren met haar scherp
zinnig beleid. Toen zy ons een prinses
schonk was er algemeene blydschap en
werd de hoop, door ons gekoesterd, weer
werkelykheid, dat wy ook na haar nog
een Oranjetelg op den troon zullen heb
ben.
Spreker -eindigde met de hoop uit te
spreken dat ons volk bewaard worde
voor revolutie, want het kan en mag
niet vergeten worden wat door dat edel
vorstenhuis voor ons gedaan is.
Na deze rede, die onder ademlooze
stilte was aangehoord, volgde een harte-
ïyk applaus, en toen de voorz. den spr.
voor zyn keurige rede dauk zegde, was
hy aller tolk.
Na enkele oogenblikken pauze die ge
bruikt werden om zich van een en ander
te voorzien, trad eeD zangkoor, voor
dien avond uitgenoodigd, op het podium.
Wat werden (de tyd in aanmerking ge
nomen, die ze hadden gehad om
te studeeren) de nummers verdiensteiyk
uitgevoerd. Er zat bezieling in, we ge
noten ervan. Toen dan ook 't eerste num
mer was gezongen, volgde een langdurig
welverdiend applaus. Voorts werd de
avond doorgebracht met enkele goed
uitgevoerde toespraken en voordrachten.
Het was een uitstekend geslaagde avond.
Toen dan ook de 2e voorz. allen die
medegewerkt hadden tot het welslagen
van dien avond had bedankt, toonde het
applaus voldoende, dat allen hiermede
instemden. Nalat door ds. Netelenbos
met dankzegging was geëindigd, ging
men zeer voldaan huiswaarts.
Middelburg. De schilderachtige uit
bouwen aan de Zuidzyde der Kuipers
poort, die zooals wy iDdertyd meldden,
wegens bouwvalligheid moesten worden
afgebroken, zullen binnenkort door Ne-
halennia" opnieuw in denzelfden trant,
worden opgetrokden. Na de restauratie
zal aan de ingezetenen een bydrage
worden gevraagd in de kosten. If. C.
Goes. Giste: avond hield de afd. «Goes"
Christ. Nat. Werkmansbond hare drie-
maandeiyksche. vergadering. Volgens ver
slag van den p'enningmeester waren de
ontvangsten van d8 afdeeliDg f 42,43, de
uitgaven f26,956, alzoo een goed slot van
f 15,47®voor het ziekenfonds was ont
vangen f 156.03, uitgegeven f 87 waarvan
f77 aan de zieken uitgekeerd, dus was
het saldo f 69,03. Als bestuursleden wer
den herkozen de heeren J. deGraaff, P.
J. Marion en C. van de Reepe, in de
commissie van toezicht dhr. M. Hooge-
steger.
Vlisslngen. Het Dag. Best. dezer ge
meente heeft besloten voortaan op ver
jaardagen van leden van het vorsteiyk
huis niet meer, zooals gewooi.iyk van
de openbare lagere scholen te vlaggen,
omdat de vlaggen, die daarvoor tot he
den toe gebruikt werden versleten zyn,
en aanschaffing van nieuwe een belatg-
ryke uitgave eischt. Wel jammer
De Commissie voor de lezingen
van het Zeeuwsch Comité voor Esperan
to deelt ons mede, dat door haar de
volgende leziDgen voor Esperanto worden
georganiseerdte Middelburg op Donder
dag 17 October sprekers Mej. Boon van
'sHage en de heer van Erp, Kapitein
der infanterie te Bergen op Zoom, te
Hoedekenskerke 9 October, te Krabben-
dyke 3 October, spreker van Valkenburg,
te Terneuzen 12 October, te Zierikzee
en Brouwershaven op 27 en 28 Septem
ber, te Oostburg op 26 October sprekers
vau Valkenburg en Zeegelaar, terwyi nog
lezingen zullen worden gehouden te Goes
(van Andel en Nubé), te Yerseke, te
Kloetinge, te 's Heeren hoek, te Wol-
phaarcsdyk, te Kortgene, te Colynsplaat
en te Kruiningen.
Yerseke. De Zuiderzee-Campagne
kan voor de mosselschippers als geëin
digd beschouwd worden. De weinigen,
die nog zyn geweest, zyn ruim twee we
ken weg geweest, en konden hun brood
er niet mee verdienen en hebben nu ook
finaal opgehouden.
Stavenisse. Gistermorgen zou vrouw
S., die met een landbouwer was mee
gereden, uit de kar stappen. Zy meende
op de trede te stappen, maar stapte mis,
en vielachterovei, waarby zy haar rech
terhand zoo bezeerde, dat zy deze niet
kan gebruiken. Gelukkig dat de kar op
een aarden weg stilhield, anders was
het waarschyniyk minder goed afgeloo-
pen.
By K. B. is benoemd tot eersten
luitenant-kwartiermeester, by het 3e reg.
infanterie de 2e luitenant J. G. Wilie.
Door Gedeputeerde Staten zyn in
onderstaande geldleeningen der Provincie
Zeeland de aflosbare obligaties met 1
Januari a.s. uitgeloot
In de geldleening (1889) ad f490.000
de nog 119, 383, 142, 237, 327,256,479a
en b, 350, 59, 182, 263.
In de geldleening (J 893) ad fl20.00Q
de nos. 104, 73, 7, 9, 90, 48.
In de geldleening (1893) ad f 200.000
de nos. 22, 146, 123, 173, 120, 134, 182,
92, 168, 68.
In de geldleening (1905) ad ten hoogste
f245.000 de nos. 70, 64, 151, 182, 121,
22, 145, 123, 174, 59.
In de geldleening (1908) ad ten hoogste
f 175.000 de nos. 46, 90.
In de geldleening (1909) ad ten hoogste
f265.000 de nos. 36, 98, 48, 133, 86,95,
74, 18, 100.
In de geldleening (1910) ad ten hoogste
f 100.000 no. 23.
In de geldleening (1911) ad f185.000
de nos. 5, 157a en 'o, 23, 43, 92, 141 a
en b, 149a en b, 153a en b, 13,161a en b.
Kapelle. In de gisteren gehouden ver
gadering der opgerichte Coöperatieve
Boerenleenbank alhier werden tot be
stuursleden gekozen de heeren: H.Blok
Az. P. Mol en Joh. de Jager Az; tot
plaatsvervangende bestuursleden de hee
ren J. Tollenaar en P. Staal Jz.voor
raad van toezichtde h6eren H. P. Gan-
zeman, P. Nysse, Joz. de Jager Bztot
kassier dhr. Th. Fossen.
De jaarvergadering der Chr.-Hist. Unie
werd deze week te Leeuwarden gehouden
en geopend met een mooi openingswoord
van dr. J. Th. de Visser, voorzitter.
Plaatsgebrek verbiedt ods uit deiede
iets over te nemendaarom beginnen
wy liever met het referaat van dr. P, J.
Kromsigt, van Amsterdam, over artikel
171 der Grondwet, de „Zilveren koords.®
Wy volgen hierby het verslag in De
Nederlander
Spreker begint met te zeggen, dat het
hier eene zeer Detelige quaestie geldt,
die echter in het nauwste verband staat
m6t de beteekenis die onze Ned. Herv.
Kerk in ons volksleven inneemt. Van
daar dat allen, wien het welzyn dier
Kerk ter harte gaat, zich met dit punt
inlaten, en met belangstelling gadeslaan,
wat ten opzichte van hetgeen in het be
wuste artikel wordt uitgedrukt en staat
te gebeuren. Wordt de Kerk eene Kerk
van de „elite", dan kan deze zaak mis
schien koud laten, in elk geval van ge
ringe beteekenis schynen voor hen, die
hiervoor gevoelen, doch zal zy zyn
„Volkskerk", welke allen omvat die tot
haar behooreD, dan betreft het hier eene
levensquaestie. Dan is de flnantieele
quaestie van het grootste gewicht. Daar
om ziet spreker hier een groot gevaar
voor de Kerk, niet het minst met het
oog op de voorgestelde wetswyziging van
de Staatscommissie. Tod einde duideiyk
te doen gevoelen wat hy bedoelt, geeft
by lekture, eerst van het thans geldende
artikel en vervolgens van de voorgestelde
wyziging. Tot op heden heeft de Herv.
Kerk krachtens hare historie en positie
eene groote beteekenis in ons volksleven
gehad. Deze positie nu wordt door het
het nieuwe artikel bedreigd. Kras, maar
waar noemde ds. Wagenaar daarom dit
art. eene „myn" onder de Volkskerk, en
spreker zal illustreeren waarom hy deze
ondermynlng ongeoorloofd acht.
De heele zaak waar het hier om gaat
ligt in het eene woord „normaliseeren",
