No. 287 1912
Vrijdag 6 September.
26e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bs. N7M. de Ligt.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Zij die zich met 1 Oct a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen de nog
in September verschijnende nummers
gratis.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Sftjkxr m
Diepe Grondbewerking II.
Schapenhouderij.
Oudelande. Men schryfc ons uit het
zuideiy k deel van Zuid-BevelandWegens
Jf. C.
m
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maar.den franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
Op den tienden van deze Herfstmaand
zal het dertig jaar geleden zyn dat da.
De Ligt in zjjn ambt als predikant bjj
de Ned. Herv. Gemeente te Schalkwek
bevestigd werd. Na Rhenen gepasseerd
te z|jn, bracht ds. De Ligt de meeste van
zjjne dienstjaren in Middelburg door en is
thans de oudste der dienstdoende predi
kanten in Zeeland's hoofdstad.
Ongetwijfeld zal die dag in den kerke-
ljjken kring waarin ds. De Ligt heeft
geleefd en nog arbeidt niet onopgemerkt
voorbijgaan, maar aan De Zeeuw bl|jve
de taak om, naar aanleiding van de
onderscheiding die dezen tjverigen arbei
der in den wijngaard des Heeren dezer
dagen te deel viel te wijzen op den
veelvuldigen arbeid door hem op het
breede terrein van het maatschap peiyk
leven verricht.
Niet alle functiën door hem vervuld
z|jn m|j bekend. Eene opsomming daar
van zou vermoedelijk hem niet aange
naam z|jn en m|j niet kiesch toeschijnen.
Slechts op een tweetal wil ik de aan
dacht vestigen. Eén voor de provincie
Zeeland van belang en één voor de ge
meente Middelburg.
Toen voor eenige jaren de z g. Kin
derwetten tot stand kwamen, wetten
waarbij uitgegaan werd van de juiste
gedachte dat het pauperisme en het
misdrijf by den wortel, d.i. in de jeugd
moet aangetast worden op hoop van
zegen, opende zich, voor allen die ge-
looven dat een godsdienstige opvoeding
beter is dan een zedelijke opvoedingen
meer hoop op resultaat geeft, de gele
genheid om, gebruik makende van de
gunstige bepalingen dier wet, om de op
voeding van maatschappelijk misdeelden
en huiselijk verwaarloosden in christe-
l|jken geest te leiden. Opgewekt door de
classis Middelburg van de N. H. Kerk,
welker voorzitter ds. De Ligt was, be
grepen de Diaconiën hun roeping en
zagen z|j zich een arbeidsveld, wit om te
oogsten, aangewezen. „Kinderzorg" op
den Veerschen Singel werd geopend, een
klimmend aantal kinderen uit heel Zee
land werd daarheen gezonden. „Kinder-
zorg" verkreeg enkele jaren onder de
stichtingen van barmhartigheid, vrucht
van den arbeid van ons geslacht, een
welgevestigden, goeden naam. „Kinder-
zorg" wordt door velen gezien als een
hefboom die het logge maatschappelijk
gevaarte iets,een klein bsetje omhoog heft.
Maar voor dat weinige ieder dis het
maatschappelijk raderwerk van nab|j
kent zal dit toestemmen, is noodig
volhardende kracht, vaste wil en ruste-
looze Ijver. En het was ds. De Ligt, die
als voorzitter die taak op zich nam en
»Kinderzorg« bestuurde.
Meer plaatselijk was z|jn arbeid als
voorzitter van de beide scholen voor
Christelijk Volksonderwijs. Toen ds. De
Ligt hier voor 16 jaren kwam vond h|j
de beide scholen, h|j was de stichter
niet, maar allen die in schoolbesturen
zitting hebben of ooit hadden zullen iets
gunnen begrijpen van den arbeid ver
bonden aan het besturen van twee groote
scholen. Vooral in deze jaren nu de flnan-
cieële toestand onzer scholen volkomen
gelijkt op het budget van de r|jks
inkomsten en uitgaven. Steeds meer in
komsten, maar altijd nog veel meer uit
gaven.
Ook aan den arbeid voor de christelijke
school, een arbeid van de grootste be-
teekenis voor de toekomst van land en
volk nam ds. De Ligt Ijverig deel.
En het is daarom dat De Zeeuw aan
dezen Zeeuw b|j zjjn ridderslag gaarne
een eeresaluut brengt.
P. J. DE KRUWTER.
Middelburg, Sept. 1912.
5 Sept. 1912. f
Tentoonatellingsbachanaliën, i
Wat 'n genot is het toch dat w|j hier
in Zeeland af en toe eens een landbouw
tentoonstelling hebben
Uit de advertenties in sommige Goe-
sche bladen heeft men kunnen lezen
hoeveel kermispret de Commissie aan
deze nuttige zaak wist te verbinden.
Zeker om volk te trekken.
Wegens de kermisvermakelijkheden,
nota bene nog wel op twee achtereen
volgende Zondagen hebben wjj onzen
steun aan deze Tentoonstelling onthou
den. Een volgende maal echter, wanneer
men waer aan de Tentoonstelling derge
lijke Bergsche bachanaliën mocht willen
verbinden, zullen w|j er ons ki ach tig
tegen verzetten, en onze landbouwers
ernstig aanraden niets in te zenden, en
zeiven er ook niet heen te gaan, ook al
levert de tentoonstelling, gel|jk, naar w|j
vernamen, ook de nu geslotene, nog
zooveel bezienswaardigs.
Of 't dan zoo erg is geweest
Wij z|jn er niet geweest, derhalve
oordeelen w|j slechts van hooren zeggen.
Maar de bron is hoogst betrouwbaar.
Het is de Itiddelburgsche Courant, wel
ker vrijzinnige redactie de Tentoonstel
ling genegen was, en een specialen
verslaggever er heen zond.
Het blad toch schrijft:
Tegen twaalf uur Zondag, to9n de
godsdienstoefeningen wareD afgeloo-
pen, trok de optocht de stad rond. Het
was een magnifiek gezicht al die ver-
eenigingen met wapperende vaandels
en banieren afgewisseld door rjjen
Zeeuwinnetjes die met haar Flippen
mee waren gekomen.
Langs verschillende straten trok
men de stad in naar het tentoonstel
lingsterrein, alwaar de vereenigingen
door het hootd-comité werden ontvan
gen. Daarna nam het festival een
aanvang. Op drie kiosken werd beurte
lings gespeeld en men trok dan de
stad door van de eene kiosk naar de
andere, onder het spelen van allerlei
lustige moppen.
Jammer dat die verdraaide regen tel
kens de feestvreugde kwam verstoren.
Tegen den avond klaarde het weer
echter op en toen kwam de echte
feestvreugde er in. Tot laat in den
nacht zwierven troepjes joelende
vreemdgingen die te veel aan Bacchus
geofferd hadden, de stad rond.
Wij schaamden ons toen wy dit lazen.
W|j schaamden ons voor de talrijke
B8velandsche jongens en boerinnekes,
die zoo op den Dag des Heeren zich
afsloofden om den god der eeuw hun
wierook te brengen.
Moeten nu op het van ouds recht
zinnige Zuid-Beveland de zeden zoo ver
basterd worden
Van achter bljjkt dat w|j onze roeping
verzaakt hebben met niet tjjdig tegen
deze goddeloosheden te waarschuwen.
Wy bekennen dit gaarne; doch voe
gen er ons ernstig protest by dat tot
zoo buitensporig zingenot door de op
zetters van het Tentoonstellingsplan
aanleiding gegeven werd.
Er schynt in het Roomsche Noord-
Brabant nog heel wat te moeten gedaan
worden, eer men er de menschen, ook
wat de Zondagsviering betreft, in het
rechte spoor heeft.
De burgemeester van Den Haag, jhr.
dr. mr. van Karnebeek, een gematigd
vryzinnig man, heeft dezer dagen een
knuppel in het vryzinnige hoen
derhok gegooid, door aan de sociaal
democraten Vliegen en v. Kuikhof de
organisatie van een algemeen-kiesrecht-
optocht op 17 Sept. a.s., den dag waarop
de Koningin de Kamers opent, te wei
geren.
Dat Het felk en andere soc. bladen
over deze weigering op hun pootspeel-
deD, was te begrypen, maar waarom
moest de vrijzinnige pers over heel de
linie hierover op haar achterste beenen
gaan staan
wy geven toe dat dit gemakkeiyk was.
Want al kon socialistenvrees of sociaal
democratische neigingen, of 1913-politiek,
of politieke lendenslapheid verborgen
dryfveer der afkeurende critiek van de
vryzinnige dagbladschryvsrs zyn, in 't
openbaar kon men meer dan een motief
laten zien, waardoor men kon voorwan
den zich te laten leiden.
Men kon byvoorbeeld zeggen en
men zei het ook dat men tegen de
betooging op dien dag, tegen de betooging
voor algemeen stemrecht, tegen de batco-
ging met socialisten saam, gekant is, doch
de beperking van d9 vryheid van demon-
sueeren niet kon goedkeuren.
Men kon ook grooten eerbied voor
Oranje en het koninkiyk gezag uitspre
ken, doch tevens tegen de belemmering
van een onschuldige wandeling van brave
menschen protest aanteekenen.
Men blyft dan aan twee kanten de
mooie man.
Het zal evenwel den buitenstaandeD
man van rechts niet beletten zyn con
clusie te trekken.
Hy zal 't onthouden dat de weigering
van den socialistischen optocht op den
eenigen dag in 't jaar waarop Koningin en
Volk elkander in Den Haag komen ont
moeten, door alle vryzinnigen die er zich
openbaar over uitlieten, is afgekeurd, en
dat wel in scherpe bewoordingen.
ïn den Haagschen gemeenteraad heb
ben alle vryzinnigen op een na den
burgemeester by de critiek op zyn be
leid alleen laten staan. De oud-minister
De Meester critiseerde hem zelfs openly k,
en oud-minister Lely stemde met alle
liberalen op een na een motie-Wesselink
af, waarin de houding van den burge
meester werd goedgekeurd.
Zoo gaat het: in de pers is't de zweep
van Vliegen, in de Kamer die van Troel
stra, in den Haagschen gemeenteraad
die van Ter Laan welke de vryzinnigen
als slachtvee naar de sociaal democra
tische markt dry ft.
Het gebed in den Raad. Op voorstel
van B. en W. heeft de Raad van Som-
melsdyk met 7 tegen 4 stemmen beslo
ten de Raadsvergaderingen in het ver
volg met gebed te openen.
Uit de Diamantnijverheid. In een
gisteravond gehouden vergadering van
een aantal leden van den A. N. D. B.,
heeft het bestuur zyn houding inzake
het conflict met de firma Asscher uit-
efngezet met het resultaat, dat deze
houding door de vergadering werd goed
gekeurd. Gisteravond kwam de rest van
de leden byeen. Een groep van leden
had deze vergaderingen aangevraagd.
B|j het garnizoen te Assen wordt
thans den deelnemers aan de soldaten-
menage, by w|jze van proef, in stede
van koffie, thee verstrekt. Thee was tot
dusver een ongekend artikel voor den
van rykswege gevoed wordenden soldaat.
van 1—5 regels 50 cent, ieéere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—1# regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent
tri
Een der grootste voordeelen van een
diep9 grondbewerking is het dieper in
den grond dringen van de wortels der
landbouwgewassen en het vormen van
een krachtig wortelgestel. Het is toch
zeer natuuriyk, dat in een goed losge-
maakten bodem de wortels beter in staat
zyn, om zich in den grond te versprei
den, dan in een vasten bodem. En hoe
meer wortels, hoe krachtiger wortelge
stel, ho9 meer wortelharen er gevormd
worden, waardoor weer de mogeiykheid
geboren wordt, dat er niet alleen meer
voedsel mobiel wordt gemaakt, maar ook
opgenomen kan worden. Ieder weet, dat
de wortelzuren krachtig medewerken tot
het opneembaar maken van plau ten voed
sel en dat dus een krachtig wortelgestel
in dit opzicht heel wat meer presteert
dan een zwak ontwikkeld wortelnet. Wy
wyzen hierby op het verschil tusschen
het wortelgestel van gerst en dat van
haver en het daarmee gepaard gaande
verschil van opnemingsvermogen. Waar
de wortels in dieper lagen kunnen door
dringen vinden zy gelegenheid ook te
kunnen profiteeren van het plantenvoed-
sel, dat daar - in meerdere of mindere
mate aanwezig is. Bovendien vinden zy
in die diepere lagen ook meer vochten
daardoor kunnen zy in tyden van droogte
het beter uithouden dan in ondiepe bouw
lagen. Met een krachtig ontwikkeld wor
telgestel gaat in de meeste gevallen ook
een flinke ontwikkeling van de boven-
aardsche deelen gepaard. Is er nu in
den bodem genoeg plantenvoedsel aan
wezig, dan zal natuuriyk in gewone
omstandigheden een ruimere opbrengst
het gevolg der diepe grondbewerking zyn.
Men zal nu gemakkeiyk inzien, dat in
de meeste gevallen een diepe grondbe
werking dient gevolgd te worden door
een ruimere bemesting dan men gewoon-
lyk toepast. Het kan echter ook gebeu
ren, dat die ruimere bemesting achter
wege kan biy ven, n.I. het eerste en soms
ook het tweede jaar na de diepe grond
bewerking. Zoo woont er in onze om
geving een landbouwer die vóór de teelt
van suikerbieten soms een dieps grond
bewerking toepast en dan met een ge
ringe Chilibemesting goede oogsten ver-
krygt. Wordt alzoo door een diepe grond-
bewerkin g het diep-wortelen der gewassen
mogeiyk gemaakt; wederkeerig wordt
door dit laatste de ondergrond ook
weder poreuzer gemaakt en ryker aan
humus tevens, waardoor een toestand
Intreedt, welke slechts gunstig werken
kan op de ontwikkeling der gewassen.
Uit Zeeland schryft men aan het
N. v. d. D.
Een echt „schapenland", als byvoor
beeld Drente, is deze provincie nooit ge'
weest. De schapen werden, reeds jaren
geledon, gehouden tot het beweiden van
de schorren, en om de vele dyken bene
vens de bermen der wegen af te grazen.
Belang van wezenlyke beteekenis had en
heeft de schapenhoudeiy dan ook alleen
voor die boeren, welke hunne kudde op
schorren en wegen mogen weiden. In die
weinig gevallen behooren kudden van 150
S. 200 schapen niet tot de zeldzaamheden.
Het oorspronkelijke Zeeuwscbe ras,
dat in veleilei opzicht groote overeen
komst met het Friesche vertoonde, is na
genoeg geheel verdwenen. Thans heeft
men gekruist Engelsch ras, voorname-
ïyk Lincolns.
Behalve voor den verkoop van de wol,
houdt men de schapen in hoofdzaak voor
de fokkeryde meeste lammeren worden
voor uitvoer naar Bslgie verkocht, terwyi
sommige eigenaars ze een winter over
houden, om ze eerst in het daaropvol
gende voorjaar te verkoopen.
Er worden hier maar weinig pogingen
aangewend tot verbetering van het scha
penras. Eene uitzondering daarop was
het, dat vóór eenige jaren enkele land
bouwers in Zeeuwsch-Vlaanderen aan de
„Maatschappij tot bevordering van Land
bouw en Veeteelt in Zeeland" medewer
king vroegen voor den invoer van Engel-
sche rammen. Genoemde Maatschappy
nam toen daarop een gunstige beschik
king door f 300 beschikbaar te stellen. De
gekochte rammen zouden by een der
aanvragers worden gestald, onder ver
plichting, dat na zekeren tyd tien ram
men, uit die kruising geboren, op den
leeftijd van acht maanden ter beschikking
van de Maatschappy zouden worden ge
steld, om die te doen stallen in verschil
lende deelen der provincie.
de natte weersgesteldheid der laatste
weken, staat de haver by na nog overal
te velde, aan verrotting prys gegeven,
de hoopen staan van verre reeds zicht
baar groen, en andere, die op het
veld liggen, namaiyk schoven die open
gedaan zyn en door den regen overvallen
zyn, iiggen te groeien aan den grond,
menscheiykerwys komt er niets meer
van terecht. Evenzoo is het met erwten
deze liggen er ook zoo hier en daar, deze
zyn eveneens geschoten, en wat nog
tamelijk goed is, wordt overvallen, vooral
des avonds of 's nachts, door wilde een
den. Wanneer men dan zoo rondkijkt is
het treurig gesteld en men vraagt zich
af wat er op den duur van de tweede
snede klaverhooi en de derde snede
Luzerne terecht zal koraeD. Ook hoort
men al veel klagen over rotte aardappelen
die veel voorkomen in de eigenheimers
en andere gele soorten. De blauwen, die
hier ook nog al verbouwd wordeD, schy-
U8n de sterkste te zyn. Men is zoo overal
gereed om by goed weder een aanvang
te maken om te rooien. De ajuin is
overal bestze begon dezen zomer niet
zoo best, maar de regen kwam goed te
stade. Er is, wat de hoeveelheid betreft,
in jaren niet zoo'n groot berchot geweest,
alhoewel er by na geen markt is. De sui
kerbieten houden zich nog vry goed,
ofschoon droogte met zonneschyn zeer
gewenscht is, en het is zeer te hopen
dat het weder spoedig moge veranderen.
De uitslag van de verplichte Heng
sten keuring te Middelburg en Oostburg
is: Middelburg 2 Sept. Aangegeven 13,
voorgebracht 12, goedgekeurd 8, uitge
steld 2, afgekeurd 2. Oostburg 3 Sept.
Aangegeven 78, voorgebracht 67, goed
gekeurd 40, goedgekeurd ondanks cor-
nage 1, uitgesteld 13, waaronder 3 voor
cornage, vermoedeiyk van voorbygaauden
aard, afgekeurd 13.
Naar aanleiding van het besluit,
genomen in de zomervergadering van
het hoofdbestuur der Zeeuwsche land-
bouwmaatschappyis door een Commissie
onder leiding van den heer Welleman
te Krabbendyke een concept-arbitrage-
voorschrifcen ontworpen dat in de alge-
meene vergadering, welke den 9den e.k.
te Goes gehouden wordt, zal ter tafel
worden gebracht en nader toegelicht.
Een koningstijger gedood. UithetBan-
joewangische schryfc men aan het »Soer.
Hbl.«
Vóór eenige maanden reeds had men
de sporen ontdekt van een paar tygers
en enkelen haddeD zelfs het paar
mannetje en wyfje gezien, terwyi het
in de nabyheid doolde. Men gebruikte
allerlei levend aas als lokaas om de
beesten te vangen, doch het was ver-
geefsche moeite. Hat vreemde was dat
de tygers de menschen niet aanvielen
het gebeurde zelfs dat een der tygers
op een a7ond met een kalf als buit de
menschen passeerde, zonder dezen, als
het ware, met een blik te verwaardigen.
Een dood paardje bleek voor de tygers
een smakeiyk maal te zyn geweest en
doorvoed ontweken zy eiken stryd met
den mensch. Eindeiyk slaagde men erin
het wyfje onder schot te krygen en neer
te leggen. Het dier had een lengte van
1.55 meter van den neus tot den staart
de staart zelf was 0.80 meter lang en
de hoogte van het dier op de schoft
was 0.82 meter. Het dier was zoo vet
als een gemest kalf. flec koelievolk deed
er zich aan te goed en peuzelde het
beest geheel op, waartoe een zeker by-
geloof hen aanspoorde, namely k dat het
gebruik van tygervleesch de krachten
van het beest in den mensch overplant
en dat vleesch nog allerlei eigenschap
pen bezit en den mensch behoedt tegen
ziekten, tegen de kwalen van den Ouder
dom enz.