No. 276 1912
Zateudag24 Augustus
26e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Veranderlijken.
TOa? mm i^mi.
-mm
...I...-i nrfg
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Teekenend.
Het Nederlandsche intellect.
Christen-Socialisten.
In het Christelijk volksdagblad De
Amsterdammer lezen wet volgende
BINHOTLAHD*
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p.1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Het verzet tegen Talma's invaliditeits-
wet zal in September een aanvang ne- j
men. WIJ wachten met belangstelling
op het rapport van de Commissie van
Voorbereiding.
Het zullen weer de oude argumenten
zyn, onder anderen dat het gros der ar-
beiders geen dubbeltje in de week kan
missen, en ook dat de menschen beter
zyn met pensioneering zonder premie- j
betalingdat dwang ongeoorloofd is, en
ten slotte dat wij hebben moeten Staats-
pensioneering, de premies te betalen door f
den Staat. 1
Een verzet waar de politiek duimen
dik op zit.
Dwang, dit woord past allerminst in
den mond van den vader der leerplicht
wet.
Maar ook het verzet tegen Verplichte
verzekering behoorde niet gehoord te f
worden van die zij de, allerminst van de
zijde der unieliberalen.
Gelijk men weet heeft mr. Goeman
Borgesius sedert jaren een voorname rol
gespeeld in de Liberale Unie,
Denk eens aan reeds in November
1896 dat was zeven maanden voor
de algemeene verkiezingen voor de Twee
de Kamer gaf deze Unie haar „Hervor
mingsprogramma"* uit, waarin zjj onder
meer de volgende zinsnede opnam
„Invoering van een stelsel van verplichte
verzekering tegen de nadeelen, waaraan
de arbeid blootstaat, tengevolge van on
gevallen, ziekte, invaliditeit en ouderdom,
.en zulks, althans voor invaliditeit en
ouderdom, zoo noodig ten deele op kos
ten van den Staat".
Let dus wel: in 1896 werd er van
Staatspensioneering in het program der
Liberale Unie met geen enkel woord ge
rept.
Wat deze liberalen voorstonden was
verplichte verzekering, die ze, nu het
bewind van 's lands zaken niet meer in
hunne handen berust, bjj ons volk onder
den naam van dwangverzekering trach
ten in discrediet te brengen.
Dat was in 1896.
In 1897, toen de kiezers in meerder
heid zich voor dat programma met zijn
verplichte verzekering hadden verklaard,
trad het vrijzinnige ministerie-Pierson
ophet was samengesteld door Goeman
Borgesius den voorzitter, het denkend
hoofd en de ziel van de Liberale Unie,
den ontwerper en verdediger van de
paragraaf der verplichte verzekering. Het
regeeringsprogram van den, nu minister
geworden, mr. Goeman Borgesius be
vatte dan ook de verplichte verzekering.
Maar het kabinet PiersonBorgesius
maakte naar het oordeel der partygenoo-
ten geen genoegzaam komaf en daarom
gingen dezen op eigen houtje aan het
werk.
Een commissie uit hun midden nam
de ouderdoms- en invaliditeitsverzeke
ring in studie, en stelde een rapport op,
waaraan in 1899 de Liberale Unie, thans
zonder Borgesius, wijl die minister was,
haar zegel hechtte. Ook dit rapport sprak
zich krachtig uit voor verplichte verze
kering, met een matige bijdrage van den
Staat, en men lette ook hierop wèl 1
den nadruk leggende op de verzekering
tegen invaliditeit op eiken leeftijd.
Dat was in 1899!
In 1901 kwamen de Kamerverkiezin
gen weer. De vrijzinnig democraten
scheidden zich van de Liberale UDie af,
maar de overgeblevenen handhaafden
het program, ook op het punt van de
verplichte verzekering.
Het ministerie-Kuyper trad op, en toen
't in 1905 weer Kamerverkiezing was,
lagen daar de wetsontwerpen gereed die
precies klopten op hetgeen^de Libe
rale Unie en de vrijzinnigen van alle
gading steeds, en met name in 1896,
1899 en 1901 hadden verlangd.
Daar was een ontwerp invaliditeits- en
ouderdomsverzekering met, overeenkom
stig het liberale program verplichte ver
zekering; Staatsbijdrageen vooral ook
verzekering tegen invaliditeit.
Toen kwam de Liberale Unie, en nu
weer met Goeman Borgesius aan het
hoofd, het kabinet bestrijden, doch met
uitdrukkelijke verklaring men kan
het lezen in het stembusprogram der
Liberale Unie van 19051 dat men
streed voor verzekeringswetten waar
onder in het bijzonder de verplichte
invaliditeits- en ouderdomsverzekering
met geldelijke bijdrage van den Staat".
Dat was in 1905.
Het vrijzinnige kabinet—De Meester,
door Goeman Borgesius voor malkaar
gezet, deed voor den arbeider niet veel,
maar toch sprak het zich uit voor ver
plichte verzekering. En in 1906, op de
vergadering der Liberale Unie, zetta mr.
Goeman Borgesius hier voor de zooveelste
maal zijn zegel op. Zelfs maande hij tot
voorzichtigheid op het stuk der financiën.
Want zoo zeide h(j naar matige
berekening zal die verplichte verzekering
den Staat op zeven miljoen 's jaars komen
te staan. En het zijn zijne eigen
woordeD „zou het niet onverantwoor
delijk zjja zich tot zoo groote uitgaven
te verbinden, zoolang men niet weet, uit
welke middelen die millioenen kannen
worden bestreden
Dat is mr. Borgesius uit 1906.
Toen stond hij er derhalve nog vast op.
Maar zie in 1909 bleek hij omge.-
vallen. Toen toch zette het hoofdbestuur
der Liberale Unie op het program van
actie„Sociale hervorming, om tegemoet
te komen in de nooden van die mede
burgers, wien het niet gelukt is, als zij
oud geworden zijn in eigen levensonder
houd te voorzien."
Een zeer voorzichtig gesteld blanco
zinnetje, waarin slechts weinigen den
genomen draai onderkenden.
Maar die weinigen vonden dan ook het
zinnetje niet positief genoeg, en wisten
er op de vergadering vaD de Liberale Unie
aan toegevoegd te krijgen de clausule:
bij voorkeur in de richting van Staats
pensioen.
Toen was de draai volkomen. Ondanks
de waarschuwing van den financier De
Meester.
Goeman Borgesius evenwel sprak 't uit
dat het wel koD, en met den overmoed
van een tweeden luitenant sprong hy, de
grijze generaal, op de bresse.
En eenmaal daar aangekomen, ijlde hij
dotr, en beloofde zelfs op een kiezersver
gadering te Wognum dac, mocht hy weer
geroepen worden een kabinet saam te
stellen, hij ministers zou kiezen die voor
Staatspensioneering zijn 1
Ziedaar de veranderlijke staatkunde
van de Liberale Unie en van haar leider
den heer Goeman Borgesius.
Ook e8n deel der vrijzinnig-democraten
heeft de verandering meegemaakt.
Laatstelijk op de meeting te Win
schoten sprak namens hen de heer Teen
stra zich voor Staatspensioneering uit;
schoon Treub reeds lang met de cijfers
heeft aangetoond dat de heele Staatspen
sioneering uitloopt op boerenbedrog.
Toch zal men, uit politieke overwe
gingen, deze leiders nog dikwijls hooren
hetoogen dat het wel kan, en dat h^ ter
komen zal, wanner* Links in 1913 wint.
Het zal ons benieuwen of de meerder
heid met die wrakke schuit in zee durft.
Onder dit opschrift schrijft De Rotter
dammer
Nu de kwestie-Sneevliet van verschil
lende zijden meer uitvoerig in de pers
werd besproken, ook wat de preciese op
volging der feiten betreft, valt hoe lan
ger hoe meer 6en schel en schril licht
op de onduldbare despotie, die in de S.
D. A. P. heerscht. Met name zooals de
Groene thans nog eens in twee hoofd
artikelen van stuk tot stuk het feitelijke
verloop van Sneevliet's afzetting teeken-
de, wordt thaDS de opzet duidelijk.
Die opzet is eenvoudig deze geweest,
om Sneevliet af te maken, wijl bij niet
naar de pflpen van den heer Troelstra
beliefde te dansen. De organisatie wensch-
ts hem te handhaven en z(jn aanblijven
als voorzitter was reeds verzekerd. Door
handige kunstgrepen heeft Mr. Troelstra
dit echter weten te voorkomen en door
aan te toonen, dat hij met Sneevliet niet
langer kon saamwerken, heeft hij diens
aftreden als voorzitter weten te bewerken.
Maar daarmee is het niet uit.
Sneevliet trad af als voorzitter, maar
bleef bezoldigd ambtenaar van de Ned.
Ver. der spoorwegmannen. Thans richt
Het Volk de batterij ook op deze positie.
Lukt het, om hem ook hieruit te ver
dringen, dan is hjj broodeloos eD daar
mee onschadelijk gemaakt, en het régi
me-Troelstra-Oudegeest heeft gezege
vierd.
Maar gezegevierd door het meest af
keurenswaardig middel, dat in een gees
telijken strijd denkbaar is, door den
tegenstander te treffen in diens brood
winning.
Voor goed heeft thans het socialisme
het recht verspeeld, om het ooit in een
patroon meer te laken, dat deze een
arbeider ontslaat, met of zonder voor
wendsel, wegens zijn politieke overtui
ging of zijn lidmaatschap eener vak
organisatie.
En het N. V. V. staat in de arbeiders
wereld eveneens voor goed gebrandmerkt.
Wie zich daaraan geeft, die weet vooruit,
dat hij op straffe van broodeloosheid zich
„perinde ac cadaver", als een willoos'
werktuig, heeft te onderwerpen aan de
bevelen van het duümviraat Troelstra-
Oudegeest.
Deze geschiedenis heeft waarlijk niet
voor niets zooveel beroering in de arbei
derswereld gewekt.
Zy heeft voor afzienbaren t|jd met
schrille kleuren ook voor hen, die tot
du toe niet schenen te willen zien, het
wezen van het N. V. V. geteekend al»
een geheel onzelfstandig aanhangsel van
de politieke S. D. A. P.
Onder dit opschrift bevat het r.-kath.
Huisgezin de volgende driestar:
In het weekblad de Amsterdammer
lezen we, dat tot de ongodsaienstigen,
„zacht gezegd, de grootste helft behoort
van het Nederlandsche intellect'^.
Indien dezerzijds de liberalen bij de
ongodsdienstigen worden ingelijfd, dan
gaat daarover in hun pers een groot
misbaar op wat, de liberalen niet gods
dienstig I zoo goed als de besten hoor,
alleen ze zjjn niet clericaal, natuurlijk.
Thans vereenzelvigt een vrijzinnig or
gaan zelf de liberalen met de ongods-
dienst;gen eeD getuigenis, waartegen
niet wij ons geroepen achten op te
komen.
Op één punt zijn we vooruitgegaan
vroeger heette het, dat de liberalen het
intellect vormden; thans leggen ze enkel
maar op de grootste helft beslag. Groo-
ter concessie mag van hun bekende be
scheidenheid niet verwacht worden.
Aanvaarden we met gepasten eerbied
de verzekering, dat tot de ongodsdien
stigen de grootste helft van het Neder-
landsch intellect behoort, eenige voldoe
ning schenkt ons de schoon onuitge
sproken, hierin opgesloten erkenning, dat
van het niet-intellect de grootste helft
godsdienstig is.
En nu schijnt de Amsterdammer te
meenen, dat het intellect de lakens moet
uitdeelen, maar wij zijn democratisch
genoeg om met deze naar het oud-libe-
ralisme riekende stelling geen genoegen
te nemen.
Het botert niet erg in datGhristeljjk-
socialistisch groepje. Eenerzjjds moet de
overeenstemming met het socialisme j
duidelijk worden aangetoond, anderzijds
moet toch ook nog zooveel van de Chris
telijke belijdenis worden overgehouden,
dat men voor de oningewjjden den schijn
ten minste kan bewaren.
De gansche Heilige Schrift als Gods
Woord is reeds lang als basis losgelaten.
Daarna heeft men het geprobeerd met
de 12 artikelen des geloofs. Doch ook
dat was nog te veel. Thans is dan een
nieuwe omschrijving van den Christeiy-
zen grondslag gekomeD, in vrij onbe
holpen taal, opgemaakt door de theolo
gische commissie. De grondslag is dan
nu, wat de Christus als den inhoud der
wet aangaf. Heb God lief bovenal en
Uw naaste als u zelf. Uitnemend, doch
als grondslag voor een politieke party
wat vaag.
Veel duidelyker is de party dan ook
om de verwantschap met het socialisme
te omschrijven. Daarvoor worden dikke
woorden als kapitalistische maatschappy
en historisch materialisme gebruikt.
Enka wou maarliefst direct overstappen
naar de S. D. A. P.
Lang duurt het niet meer, of een deel
gaat daarheen. En het andere deel wordt
dan öf moedeloos en trekt zich geheel
uit de politiek terug of zoekt weer heil
by de broederen in het geloof, voor wie
er een onverzoeniyke tegenstelling is
tusschen christendom en socialisme.
Feiteiyk berust heel dat partytje van
het cb riste! yk-socialis me op gebrek aan
kennis; gebrek aan kennis van den
waren aard van het socialismegebrek
aan kennis van het maatschappeiyk
leven gebrek aan kennis ten slotte van
het christendom. Daarom zal 't geen
toekomst hebben. Ook daarvan zal het
gelden Het zal te niet gaan, omdat het
geen kennis heeft.
Het heett nu besloteD, om aan de ver
kiezingen van 1913 mee te doen. Ner
gens sterk genoeg, om mat eigen kracht
iets te doen, zal het slechts band- en
spandiensten kunnen verrichten voor het
socialisme, dat in zyn vuistje lacht om
zooveel onnoozelheid.
Invaliditeits- en Ouderdomsverzekering.
De commissie van voorbereiding van
de wet op de invaliditeits- en ouder
domsverzekering is gistermorgen byeen-
gekomen. zy was vlug gereed met haar
taak: de vaststelling van haar vei slag,
dat door den griffier in samenwerking
met de leden was samengesteld. De
vergadering heeft geduurd van 11—I
uur. Alle leden waren tegenwoordig.
Diamantnijverheid Er dreigt wederom
een conflict. „Eenige honderden roosjes-
siypers" verspreiden te Amsterdam een
manifest, waarin de arbeiders, die Maan
dag by de firma Asscher gaaD werken,
worden opgeroepen niet den arbeid te
hervatten, omdat de Bondsraad van den
A. N. D. B. heeft bewilligd in den eisch
van die firma tot verlaging van het ta
rief met 15 PCt.
De Oranjebloem. Het Comité voor den
verkoop van een bloempje ten behoeve
van de Cbr. Militaiie Tehuizen bericht,
dat het H. M. de Koningin heeft behaagd
er Hare goedkeuring aan te willen ver-
leenen, dat dit bloempje deD naam van
Oranjebloem zal dragen. H. M. heeft als
biyk van belangstelling in het streven
vaD het comité, een som van f250 daar
voor beschikbaar willen stellen.
Géén kiesrechtoptochten van de S. D.
A. P. Het Volk meldt, dat de burgemees
ter van den Haag gisteren aan de heeren
Vliegen en van Kuykhof, onderscheiden-
ïyk voorzitter en secretaris van het be
stuur der S, D. A. P., mondeling heeft
medegedeeld, dat hy geen toestemming
geeft om op 17 Sept. den voorgenomen
kiesrechtoptocht te houden.
Bakkerswet. Een voorstel zal worden
gedaan, aldus de Iel., om het ontwerp
Aalberse in de 1 weede Kamer onmiddel-
ïyk na de nieuwe Indische begrooting
in de afdeelingen te onderzoekan. De
openbare behandeling zou dan zeer spoe
dig volgen.
De minister van financiën maakt
ia de Stct. bekend, dat ten behoeve van
's Ryks schatkist, door bemiddeling van
een R. K. priester, is ontvangen f5000
aan bankbiljetten, met vermelding: uit
Berl'jn gezonden aan den minister van
binnenland sche zaken, als restitutie aan
den Staat.
Naar wy vernemen, zal op verzoek
van het bestuur der Eerste Nederland
sche Inkoopvereeniging, de E. N. I. C. te
Amsterdam de minister van Landbouw,
Nyverheid en Handel, de heer Talma,
op 5 September a.s. een gedenkteeken
plaatsen voor haar nieuw te bouwen
eigen gebouw.
De stormschade van 80 September
1911. In het verslag over 1911 uitge
bracht door Ged. Staten aan de Provin
ciale Staten van Zeeland is opgenomen
het rapport van den Hoofdingenieur van
den Provincialen Waterstaat in Zeeland
over den stormvloed van 30 September
1911. In dit rapport wordt er o. a. op
gewezen, dat door dezen storm het water
met groote kracht op de Zeeuwsche
kusten gedreven werd, en in den avond
hooge watervloeden ontstonden, waarby
aaD de op de windrichting gelegen kust-
werken een buitengewoon hooge golf-
oploop werd waargenomen. In een by
gevoegden staat wordt de bereikte hoogte
van het water vergeleken by A. P., by
den gewonen stand, by dien van 12 Maart
1906 en 22/23 December 1894. Uit dien
staat biykt dat de waterstanden op 30
September ten deele beduidend lager
waren dan hy vorige hooge stormvloe
den. Niettegenstaande dat feit werd toch
door de hooge kracht van den wind het
water plaatseiyk tot naby, op en over
den kruin der zeedyken gedreven, zoo
dat op sommige plaatsen overslag van
water heeft plaats gehad. Behalve de
groote kracht en den langen duur van
den storm, heeft tot het ontstaan der
schade zeker medegewerkt de droge,
heete zomer van 1911, waardoor in de
bekleeding der dyken scheuren ontston
den, en de aanwezigheid van betrekkeiyk
nieuwe werken van verzwaring en ver
hooging der dyken na den stormvloed
van 12 Maart 1906. Omtrent de schade
aan de zeeweringen en die aan de Pro
vinciale steigers toegebracht, wordende
volgende cyf6rs genoemd. Voor wat be
treft Zeeuwsch-Vlaanderen, Calamiteuze
Thomaespolder f 821.50Groote Isabella-
polder f.1050; Calamiteuze Nieuw-Neu-
zen polder f8880.15; Ser Lippenspolder
f1689 50; Nieuw-Otbenepolder f2450;
Calamiteuze Eendrachtpolder f 7352.78
de Vereenigde polders van Ossenisse
f800; Calamiteus waterschap Walzoor-
den f 3536 13Provinciale steiger te Wal
zoorden f 191 08Kruispolder f 2763.60
Kleine Molenpolder f1100. Van Walche
ren wordt alleen het bedrag genoemd
van denWilhelminapolder zyndef295.215.
Van Noord-Beveland de volgende polders:
Calamiteuze Anna-Friso-polder f993.55;
Thoornpolder f 180; Calamiteuze Vliete-
polder f4725 56 Nieu w-Noord Beveland-
polder f 6100 Oud-Noord-Bevelnndpolder
f83.680; Calamiteuze Lerndert-Abraham
polder f 1339 55en Onrustpolder f 176.
Van Zuid-Beveland de volgende polders
Jacobpolder f91801; Waterschap Oud-
Wolphaartsdyk f 967.50 Provinciale
Steigerdam te Wolphaartsdyk f 143.50;
Provinciale steiger t- Catsche veer
f23 219; Calamitpuze Oost Bevelacdpol-
der f 11.614.06; Waterschap dp Breede
Watering bewesten Yerseke f82.865.60;
Nieuw-Olzendepolder f884; St. Pieters-
polder f 31.000Oostpolder f 2.000Stroo-
dorpepolder f5.000; Tweede Bathpolder
f27.000; Eerste Bathfolder f 18.000
