No. 268 1912
Donderdag' 15 Augustus
26e Jaargang.
NIEUWSBLAD
I00R ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Het vrije huwelijk.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg'.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BIHNEKLAHD.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
In de geruchtmakende zaak van den
sociaal-democraat Sneevliet is door zyn
sociaal-democratische tegenstanders een
element in het debat gebracht, hetwelk
door den heer F. Wibaut, een der leiders
van de S. D. A. P., wordt gewraakt,
Men kent de geschiedenis. Sneevliet
is spoorwegambtenaar geweest, doch
wegens brutaal geschrijf buiten betrek
king geraakt, en tot bezoldigd ambtenaar
van de Vereeniging van Spoor- en Tram
wegarbeiders gepromoveerd. wyi hy van
de S. D. A. P. tot de S. D. P. over ging,
werd hy door de sociaal democraten ver
volgd, die hem ontzetten uit zyn ambt
van redacteur van 't orgaan der Spoor
wegmannen, doch, by monde van Troel
stra nu ook in zjjn bezoldigd ambtenaar
schap bedreigd wordt.
Enkele sociaal-democraten die in dit
onedel pogen den heer Troelstra steunen,
hebben er nu ook bijgesleept de beschul
diging dat Sneevliet aan vrije liefde*
doet, reeds meermalen een vrouw had,
en op 't oogehblik de gade van zijn vriend
die hem tydens een langdurige ziekte
gastvry heid verleend had, als ^huisvrouw»
tot zich genomen heeft.
Tegen dit openbaar maken van Snee-
vliets misdrijf komt Wibaut op. Hjj acht
dat een ongeoorloofd ingrijpen in 's mans
particuliere zaken. En knoopt er en pas
sant een verheerlijking van het >vrjje
huwelijk* aan vast.
Terecht wordt in de rechtsche pers
tegen de consekwentie van de revolutio
naire opvatting omtrent het huwelijk,
gelijk deze by dezen sociaal-democraat
tot uiting kwam, protest aangeteekend.
Wibauts duivelsche leer op dit punt
behoort niet anders dan met al de ver
achting die ze verdient te worden af
gewezen.
Maar niet zonder daarby te bedenken
dat hetgeen de socialist leert, reeds jaren
te i oren door den staatsman-filosoof mr.
S. van Houten, vry-Liberaal is gepredikt,
en nog in 1910 in zyn Staatkundigen
Brief van Maart, als het echte is aan
bevolen.
Minister Regout heeft een wetsontwerp
ingediend hetweik de listige kunstgrepen
onmogeiyk maakt die thans by echt
scheidingsprocessen worden aangewend.
In 1910 was dit reeds door zyn voor
ganger geschied. Thans bracht minister
Regout hetzelfde wetsontwerp, doch nu
gewyziga, ter tafel.
Met welk gevolg?
Dat reeds toen door oud minister v.
Houten geschreven werd dat het tyd
werd om het »vrye huweiyk* iD te voeren,
»om de vrydenkende elementen dei be
volking te bevryden van den deuk, dien
de voor hen niet passende opvattingen
der Roomsche Kerk ten aanzien van
huweiyk en vrouwenrecht langs den weg
onzer burgeriyke wetgeving op hen uit
oefenen*. Mr. Van Houten heeft in dat
artikel den weg gewezen waarlangs men
tot dat vrjje huweiyk komen kan, en den
inhoud van een soort huwelykscontract
aangegeven, dat men dan zou kunnen
sluiten.
Met andere woorden de jongelui opge
wekt om niet te trouwen voor de wet,
doch zoo maar saam te gaan l8ven ge-
ïyk de apen en andere dieren. »Dan
heeft men immers wat men begeert.*
Dan is de vrouw niet tot gehoorzaam
heid verplicht, en kan men elk oogenblik,
als men wil, van elkander af.
Wanneer men derhalve de goddeiooze
theorie der vrye liefde verwerpt wanneer
Wibaut ze leert, veroordeelt men tegeiy k
maar die van Van HouteD, want die is
net eender. De leer van den vry-Liberaal
is op dit punt al even »paganistisch«
als die van den socialist.
- 14 Aug 1Qj2
Het socialistisch gevaar.
Elke tyd heeft zyn gevaar. Het gevaar
van thans is het socialisme.
Dat socialisme beteekent als theorie
I niets. WeteDschappelijk beschouwt is het
een dwaasheid. Er komt nooit wat van.
Het socialisme is het beste bewys, dat
niet de logica en het nuchter redebeleid
de weield regeeren.
De kracht van bet theoretisch, o zoo
zwakke socialisme zit in den tydstroom.
Die is materialistisch, op eigen voordeel
en genot bedacht. En die materialistische
tendens van onzen tyd vindt thans eenige
bevrediging in de prediking van den
klassenstryd en het najagen van aardsch
goed.
Zelfs onze Christenmannen dreigt deze
tydstroom mede te sleepen. Zy worden
dan geen sociaal-democraten. Maar hun
hart voedt toch socialistische sympathiën.
Voor deD eisch der beginselen hebben
ze nu al heel weinig ooren. Wat heb-je nu
in vredesnaam aan beginselen, zoo zeggen
ze. Daar kunt ge toch niet van eren?
Het blijft onze roeping tegen dezen
tydgeest, die straks wel weer voorby
gaat, als de ontnuchtering komt, maar
die nu desniettemin ook voor velen
onzer gevaariyk ls, in te gaan en het
volk voor te houden, dat het te stryden
heeft nist eenzydig voor zichzelf, maar
voor de eere Gods en het welzyn der
gaDSche maatschappy. Een gezond en
frisch opkomen voor eigen belangen is
daarby niet uitgesloten. Integendeel. Het
zit er in. Maar het vindt zyn grens in
liefde tot God en tot den naaste.
Zeeuwsche Crt.
Ook de roomsch-katholieken zeiven
klagen over het drankgevaar in het
Zuiden.
Naar aanleiding van het te Roermond
gehouden anti-Biercongres schryft de
Nieuwe Tilburgsche Courant (geredigeerd
door het Kamerlid Arts (oud-Zouaafj) het
volgende
„In Limburg is het erg maar' in
onze eigen provincie is men dapper in
de weer om Limburg naby te streven.
Er zyn hier ook al 4144 bierhuizen
zoowat één drankhuis op 83 inwoners.
In een enkele gemeente (Putte) zelfs een
op de 21.
Daarom hebben de Bosscheen Breda-
scfae Katholieke drankweervereenigingen
ook een adres aan den minister gericht en
dat Dinsdag ter teekening aan leden en
vrienden voorgehouden.
By dat adres is een statistiek gevoegd
over de drankbuizen in de provincie
Noord-Brabant. Daarin kan men lezen
hoeveel drankhuizen in iedere gemeente
aanwezig waren op 31 December 1910 en
op hoeveel inwoners een drankhuis werd
gevonden.
„Ik hebmy diep geschaamd", riep
het Statenlid, de heer Spitzen, de bekende
drankweerkampioen uit Ginneken, in
de vergadering van Kruisveibond en
Maria- en Anna-vereeniging, uit. „Ik heb
my diep geschaamd, toen ik die cyfers
las".
En waarom schaamde zich deze Ka
tholieke voorvechter?
Omdat men in die statistiek juist kan
zien welke de Protestantsche Gemeenten
zyn daar drinkt men zooveel minder,
dat de drankhuizen er in normaal aantal
aanwezig zyn, d.w.z. zooals datbehooriyk
is, doeh verder niet.
Tetwijl in geheel Noord-Brabant op
de 83 inwoners één drankhuis wordt
gevonden, kent Almkerk er een op de
421, Herpt een op de 225, Sprang op de
602, Veen op de 231, Werken op de 231,
Werkendam op de 205, Woudrichem op
de 221, Wyk op de 285.
Beschamend voor ons Katholieken De
heer Spitzen had wel geiyk.
En moet dat nu zoo biy ven
Of zyn er nog veel menschen onder
ons, die aan de Katholieke zaak verplicht
zyn het offer van onthouding en afschaf
fing te stellen om de zwakke broeders
te brengen op den goeden weg?"
Treffend.
Juist een jaar geleden by gelegenheid
van de aroning van Koning George van
Engeland, deed zich het volgende voor.
De Prins van Wales (spreek uit Weels)
oudste zoon des Konings is de eerste,
die na de kroning en zalving den Koning
moet huldigen.
Hy moet zelf in vol ornaat den troon
Daderen, op de treden knielen en zeggen
«Ik ben uw vasal. Ik betuig U hulde en
trouw tegen alles en iedereen."
Maar den Prins van Wales, nauweiyks
zeventien jaar, was het oogenblik
te machtig. Men beduidde hem met
moeite dat hy gaan moest en neder-
knielen.
Maar toen had hy de sacramenteele
formule glad vergeten en alles vergeten
behalve dat zyn Vader daar stond. En
zonder iets te zeggen vloog hy den
Koning om den hals en weende.
George V boog zich over zyn zoon en
kuste hem.
Waarschyniyk heeft toen de eene of
andere opperhofgrootmeester het wyze
hoofd geschud. Zulk eene overtreding
van de etiquette en van 't ceremonieel
Maar dit schynt ons het treffendste
oogenblik van de geheele plechtigheid.
Het was niet vorsteiyk, maar echt men-
scheiyk. Dat is meer.
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Deurwaarders-examen. In overleg en
samenwerking m6t de Vereeniging van
Deurwaarders by de verschillende reehts-
collegiën in Nederland is door den Bond
van Procureurs- en Deurwaardersklerken
een examen voor den candidaat-deur-
waarder in het leven geroepen. De sa
menstelling der examen-commissie ten
spoedig tegemoet gezien worden. In den
zomer van 1913 zal het eerste bonds-
examen worden afgenomen.
Rijksarchief in Zeeland. In den
34sten bundel van de dezer dagen ver
schenen archiefverslagen wordt het vol
gende meegedeeld omtrent het Ryksar-
chief in ZeelandDe nieuwbenoemde
archivaris dr. K Heeringa heeft zich
begrypsiyker wyze eerst op de hoogte
moeten stellen van de verschillende be-
standdeelen van het depot en van de
vordering der deelen van het depot en
van de vordering der inventarisatie. De
archivaris schynt na het vele beiangryke
door zyn ambtsvoorganger aan het
Zeeuwsche archief tot stand gebracht,
zich voornamelijk aanvankelijk te zullen
bezighouden met het archief van den
landdrost en van de Staten en Raden.
Na eerst een voorloopig schriftery van
laatstgenoemd archief gemaakt te heb
ben, heeft de archivaris zich vertrouwd
gemaakt met het karakter der regeering.
Hieromtrent wordt een uitvoerig zeer
belangwekkend relaas gegeven, hetwelk
een groot deel van het verslag vult.
Behalve eenige aanwinsten, die af
zonderlijk vermeld worden, is het no
tarieel archief van Middelburg en Zierik-
zee het voornaamste, dat als aanwinst
geboekt kan worden. Deze archieven
werden voorloopig geïnventariseerd. Het
gemeentebestuur van Hulst, dat eerst
nalatig was gebleven in de overgave der
notarieele protokollen, heeft ook thans
grootendeels aan zyn verplichting vol
daan.
Opruien in het leger.
Onder dit opschrift schryft men aan
Het Gentrum:
Schiedam.
„De heele pers lacht om de cchiedam-
„sche politie-verordeniDg. De verliefden
„mogen niet meer in 't gras zitten of ze
„moeten dat gras eerst thuis laten bren-
„gen. En de stumperds, ze| scharrelen nu
„reeds op de daken, en straks wie weet
„waarLiefde zoekt list en „reken maar",
„dat ze die vindt ook.
»Maar.... Ik vertel u nu eigeniyk
„geen nieuwtje. U wist dat alles. Maar
„wat u niet wist, is dat een comman-
„deerende officier Schiedam al lang voor-
„uit was 1 Die had n.m. zyn ongehuwde
„onderofficieren- verzameld en hen gewe-
„zen op het ongepaste en onderofficieren-
„stand-omlaag halende van het in 't gras
„zitten met een meisje. Ed toen een ser-
„geant hierop iets in 't midden wilde
„brengen, werd hem dit niet toegestaan.
„Er was geen debat.
„Dat was onderoffleiersstand ver
heffend
Het Fort.
„Ach, ik behoef het niet meer te be
»scbryven, het fort, het beruchte fort.
„Hoevelen reeds vóór mjj hebben te dezer
„plaatse aan hun ergernis lucht gegeven.
„En wie kent tegenwoordig fort 13 niet
„Verleden jaar schreef, naar ik meen,
„Argus over dit onderofficiersstand-pas-
„send verbiyf. Eu men dacht dat het ge
holpen had, althans een volgende cursus
»Togeerde elders
»Maar ziet, de extra-scherm cursianen
„(de heeren die een maand hier zyn om
„volgens de n euws methode te leeren
„schermen) zyn weer ingepakt op het
„tort Neen, 't lust my niet hier verder
„op in te gaaD.
„Wanneer ge in m(jn Residentie komt,
„marcheert dan, militaire lezer, naar de
„kazerne van het Haagsche voetvolk en
„vraagt Daar zaal 13.
„Gaat dan zien. Gaat dan zien.
„Ziet en overtuigt u wat men voor u
„gereserveerd houdt. En berekent dan de
„mate van achtingdie u toegedragen
„wordt
„En terwyi nn de fabrikant zjjn beer-
„ïyk buiten betrekt of zieltochtjes gaat
„maken op de meren, ploeteren zyn arme
„sleebtbetaalde arbeiders van den vroe
gen morgan tot den avond in de ondra
gelijke hitte der fabriek, by het gestamp
„en geratel der machines of bij den gloed
„en den smook der ovens, terwyi de
„vrouwen en kinderen der ryken licht,
„lucht en leven halen aan het strand of
„uit de bergen, biyft de arbeidersvrouw
„steeds gebukt gaan onder den last der
„meest afmattende zorgen, moet zy zich
„eiken dag kwellen om van ééo dubbel
tje verdienste voor twee dubbeltjes te
„koopeD, en biyven hare kindereD de
„duffe lucht der kleine woning of de vun-
„zige dampen der benauwde stegen in-
„ademen.
„Myne vrienden, let op deze tegen
stellingen in het maatschappeiyk leven,
„verlies dit nimmer uit het oog, wan-
„ueer uwe taak en uwe plicht u roepen."
Bovenstaande drie stukjes worden aan
getroffen in Het Volk natuuriyk, zult
ge zeggen, geachte lezer.
Misgeraden in het ,;Algemeeen
Hilitair Weekblad, orgaan van „Ons be
lang", neutrale (11) Vereeniging van On
derofficieren, enz.
Op dergelijke roode wyze worden helaas
onze onderofficieren voorgelicht 1 't Is
meer dan erg
Is het wonder dat de Minister van
Oorlog sprekend over die vereeniging,
zegt in zyne Memorie van Antwoord,
„dat voor een belangrijk deel haar op
treden zyne instemming niet heeft." P
Voor een groot deel is dat m.i. te dan
ken aan dergeiyke stukjes.
't Is letteriyk opruiën
B.
Herhalingsoefeningen. De minister
van oorlog heeft een regeling getroffen
betreffende de opkomst voor herhalings
oefeningen der militie, behoorende tot
de lichtingen 1906 tot en met 1917, be
nevens eene bepaling gemaakt omtrent
den overgang naar de landweer der ge
noemde lichtingen. Heb blykt, dat voor
herhalingsoefeningen zullen worden op
geroepen in het jaar 1913 de lichtingen
1907 en 1908 voor 26 dagen. Zy, die be-
hooren tot de regimenten infanterie, 1,
2, 5, 8, 9 en 11 voor 20 dagenzy, die
i behooren tot de 4de compagnie wielry-
ders voor 19 dagen. In het jaar 1913 de 1
lichting 1906 voor 11 dagen. In het jaar
1914 de lichtingen 19u7 en 1908 voor
11 dagen Zy, die behooren tot de regi
menten infanterie 1, 2, 5, 8, 9 en 11 en
tot de viermaanders van de 2de comp.
wielrijders, zullen van deze opkomst zyn
vrygesteld, evenals de 4 maanders der
lichting 1908, behoorende tot de 4de
compagnie wielryderseen en ander in
verband met het verlengde verbiyf voor
herhalingsoefeningen in het najaar van
1911. In het najaar 1914 de lichtingen
1909 en 1910 voor 26 dagen.
In het jaar 1915 de lichtingen 1909
voor 11 dageD, 1911 voor 26 dagen en
1912 voor 28 dagen. In het jaar 1916 de
lichting 19i0 vcor 11 dagen, en de lich
ting 1913 voor 28 dagen. In het jaar
1917 de lichting 1911 voor 11 dagen, de
lichting 1912 voor 21 dagen en de lichting
1911 voor 28 dagen. In het jaar 1918 de
lichting 1913 voor 21 dagen en de lichting
1915 voor 28 dagen. In het jaar 1919 de
lichting 1914 voor 21 dagen, en de lich
ting 191.6 voor 28 dagen. In het jaar 1920
de lichting 1915 voor 21 dagan, en de
lichting 1917 voor 28 dagen. In het jaar
1921 de lichting 1916 voor 21 dagen, en
in 1922 de lichting 1917 voor 21 dagen.
De datum van overgang naar de land
weer dier lichtingen is bepaald op 1
Augustus van het jaar en wel voor de
lichting 1905 in 1918, 1906 in 1914,1907
en 1908 in 1915, 1909 in 19:6, 1910 in
1917, 1911 en 1912 in 1918,1913 in 1919,
1914 in 1920, 1915 in 1921,1916 in 1922
en 1917 in 1923.
Jubileum-fonds. Vanwege den Bond
van Jong.-Vereenigingen op Gereform.
grondslag in Nederland, die het volgend
jaar zijn zilveren jubilé viert, wordt een
jubileum-fords gevormd. Als lid der
jubilé-commissie is o.a. benoemd voor
de provincie Zeeland de heer J. P.
Kogelen.
wm moTuren.
Het komt herhaaldeiyk voor, dat
aanvragen eü brieven, dienstzaken be
treffende, in plaats van aan den heer
Commissaris der Koningin zonder nadere
toevoeging, aan het persooniyk adres van
den heer mr. H. J. Dyckmeester worden
gericht. Daai vertraging in de afdoening
daarvan het gevolg kan zyn, wordt de
aandacht van beianghebben, voor zooveel
noodig, hierop gevestigd.
Middelburg. Programma der carillon-
bespeling op Donderdag 15 Augustus van
12 tot 12.151. Duo, 2. Séiénade, beide
uit de opera „Don Juan", Mozartvan
12.15 tot 12.303. Rondo all' orgarese
Haydn 4. Landler op 18, Schubertvan
12.30 tot 12.455. Fantaisie-Tyrolienne
Cursch-Bühren 6. Andante en Variatie,
Wagenaar; van 12.45tot l uur: 7.Arie
des Figaro uit „Die Hocbzeit des Figaro"
Mozart; 8. Gavotte, Morks.
does. Benoemd tot bewaarder 3e klasse
in de strafgevangenis alhier de heer
B. J. Vermeulen, Marechaussee te Breda
tegen 1 Sept. a.s.
Vlisslngen. De heer Chr. Berckmans
alhier is met ingang van 1 September
a.s. benoemd tot chef van weg en werken
by de electrische tram te Antwerpen.
Af. C.
Vlissingen. De heer K. Schraver, ma
chinist aan boord van het loods transport
vaartuig „Coertzen", wordt 1 Nov., a.s.
gepensioneerd en vervangen door den
heer J. K. S. Schönlau, in geiyke betrek
king op een der vuurschepen, IC. C.
Ylissïngen. De kolonel Collette, com
mandant van het 3a reg. inf., vergezeld
van den Kapitein van Weeren, hield
gisteren een inspectie over het 4e batal
jon alhier en is per trein van 4.50 uur
n.m. weder naar Bergen-op-Zoom ver
trokken.
Vlissingen. Op de secretarie alhier is
