Zaterdag 10 Augustus
26a Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 264 1912
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BIKHKHLAND.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
9 Aug. 1912.
Tweeërlei geoordeeld.
Uit de belijdenis van ie volstrekte sou
vereiniteit Gods vloeit voort, dat alle ge
zag en macht op aarde niet inhaerent,
maar opgelegd is, zoodat er van nature
noch by den vorst noch by het volk van
souvereiniteit sprake kan zjjn. Souverein
is alleen God almachtig zelfalli schep
selen, ze mogen dan i\ het vorsteiyk
paleis of in de bedelaarsstulp geboren
zyn, acht Hy, by zich zei ven vergeleken,
als niets. Gezag ven het ééne schepsel
over het andere ontstaat eerst, doordien
God dit verleent, niet om het af te staaD,
maar om het te laten gebruiken tot zyn
eer. fiy is dus vrymachtig en geeft dat
gezag aan wipn Hy wil. Nu eens aan
koningen en prinsen. Dan aan adelstand
en patricische burgers. Maar soms ook
evenzeer aan heel het volk zelf. Een
democratie als in Amerika is Hem een
even bruikbaar instrument ter betooning
zyner souvereine heerlykheid als het
Russisch absolutisme. De Traag is niet
of het volk «elf dan wel een koning
regeert, maar of beiden, zoo ze regeeren,
dit doen krachtens Hem.
Hiermeö is dus tweeërlei geoordeeld.
Vooreerst de volks-souvereiniteit in den
zin van Hugo de Groot en Mirabeau. Het
denkbeeld, alsof elk mensch, eenvoudig
door uit een vrouw geboren te worden
aanspraak zou hebben op een deel van
het publiek gezag en voorts de staat door
sa&mryging van deze deeltjes ontstaan
zou, beperkt Gods vrymacht, plaatst in
den mensch als mensch in steê van in
Gods sterken arm de bron der souverei
niteit en moet op vernietiging van elk
zedeiyk gezag uitloopen. Maar evenzeer
is daarmee het „Droit divin" geoordeeld
in den zin van de Scuartsvrienden, der
Fransche legitimisten en van het Prui
sische Junkerthum.
Dr. KUYPER.
(Eet Calvinisme, oorsprong, enz.)
Iets nieuws in de strafprocedure.
De minister van justitie heeft voor
gesteld een wetsontwerp tot invoering
van de voorwaardelyke veroordeeling, of,
juister gezegd, voorwaardelyke strafop
schorting.
De minister meent dat uit de instelling
van deze strafopschorting zullen voort
vloeien twee voordeelen, nameiykbe
perking van het aantal vrijheidsstraffen
en aandrang tot zelfverbetering.
De bedoe ing is dat voor sommige ver
gapen, waarop straf wordt uitgesproken,
de rechter het recht heeft die straf'niet
toe toe te passen, maar dan delinquent
vry te laten, onder contróle natuurlyk, en
met de bedreiging achter zich dat by
herhaling van het misdryf oftlet plegen
van een ander misdryf, het eerste von
nis onmiddeliyk wordt ten uitvoer gelegd.
De minister is zoo naïef van te wanen
dat een zoodanig voorwaardeiyk veroor
deelde zal denken laat ik toch oppassen
dat ik 't niet weer doe, anders moet ik
„er in".
Wy gelooven niet dat iets dergeiyks
veel zal voorvallen.
Eer dat en de feiten bewyzen 't
zy er niets om geven zullen, immers,
men hoort het menigmaal, zy hebben
er een maand brom mens voor over.
Ook zal de N. Prov. Gron. Crt.
wees er dezer dagen terecht op zal
de wetenschap dat de straf, indien zy
®°cht worden uitgesproken, toch niet
voltrokken zal worden, menigeen ver
fden tot kwaaddoen.
y hebben derhalve met dit instituut
ln onze rechtspleging niet veel op.
■bovendien, tast het deD aard van onze
strafprocedure niet aan
Het doel van de straf is het sterken
van net rechtniet om de maatscbappy
te beschermen of den misdadiger te ver
beteren. De maatschappij wordt door de
strafoefening wel beschermd, maar het
doel is toch in de eerste plaats dat de
gerechtigheid beschermd wordten ver
betering van misdadigers ligt niet op
den weg van den strafrechterdit is de
taak van anderen.
Wanneer nu het doel is sterkiDg van
het recht, hoe kan daar dan sprake van
zijD by de voorwaardelyke strafopschor
ting?
Het recht kan slechts worden gesterkt
by strafoefening, by toepassing van de
gerechte wraak, het wreken van het ge
schonden recht by de overtreding.
En nu komt men by dat recht den
eenigen factor die hier iets te zeggen
heeft nog een factor by brengen, en
wel den delinquent zelve. Wy zouden
dit een verkeerd insluipsel achten, waar
door de strafrechter tot opvoeder wordt
gepromoveerd, wat hem heelemaal niet
toekomt, en het doel van de rechtspraak,
enkel in het belang van den persoon van
den rechtsschenner, wordt tarzyde ge
steld.
Ja maar, zegt men, de onschuldig ver
oordeelden zouden er wel by varen.
Dit zy toegegeven. Doch hiertoe is,
naar "t ons voorkomt, volstrekt niet doo-
dig de voorwaardelyke strafopschorting.
Onze souverein heeft nu eenmaal haar
drie organenhet Openbaar Ministerie
dat waakt voor de rechten der gerech
tigheid, de onafhankeiyke rechtspraak
die waakt voor de even heilige rechten
der onschuld, en de gewapende macht
die, na uitspraak desnoods in de hoogste
instantie, de straf voltrekt. Zoodat reeds in
de tweede van üeze factoren de waarborg
ligt dat zooveel dit aan menscben moge-
ïyk is tegen onschuldig veroordeelen
wordt gewaakt.
Voegen wy hier nog aan toe dat de
ervaring in andere landen, althans in
België, met deze instelling opgedaan niet
tot navolging van deze nieuwigheid uit
lokt.
In België is door de statistiek van
Jacquart bewezen dat de meeste mis-
dry ven daar gepleegd worden door reeds-
eens-of meermalen-veroordeelden (recidi
visten).
Intusschen, het laatste woord is in
d6ze quaestie nog niet gezegd. Onze voor-
loopige indruk is niet gunstig. Doch
wy geven gaarne ons gevoelen voor
beter.
In dulsternisse.
Onlangs stond voor een Fransche jury
terecht een negentienjarig meisje. Ze
heette Yvonne Berthelier.
Dit meisje werd beschuldigd van een
dubbelen mooid, nl. dat ze om 't leven
had gebracht haar eigen moeder en den
man, die sedert 15 jaar met haar moeder
buiten huweiyk samenwoonde.
Het meisje werd vrijgesproken.
Waarom? Was haar onschuld geble
ken, of werd althans bet bewys van haar
schuld niet geleverd
Integendeel. Yvonne's schuld stond
vast. En zy erkende dan ook zelf, dat
ze haar eigen moeder en den man met
wien deze leefde, gedood had.
Maar hoe dan die vryspraak?
Zeer eenvoudig. Yvonne vertelde aan
de heeren van de jury, dat de heer
LaDglois, met wien haar moeder leefde,
op haar (Yvonne) verliefd was, en het
toelegde op haar „eer". En nu waren er
wel allerlei aanwijzingen en omstandig
heden, die reden gaven om daar niemen
dal van te gelooven. Maar als Yvonne
in het nauw werd gebracht, dan wist ze
uitstekend te huilen 6D flauw te vallen.
Daarby had ze een slimmen advocaat,
die op zeer handige maniei zyn cliënte
wist voor te stellen als een interessant
meisje, die met alle kracht had gevoch
ten voor haar „eer". (Hoe eerbaar Yvonne
was, bleek duideiyk uit de omstandig
heid, dat ze „verloofd" was met een
gehuwd manEn zoo wist de advocaat
zoo mooi en aaDgrypr-nd en roerend te
redeneeren, dat de jury haar heeft vry-
gesproken I
En dergeiyke uitspraken, Jwaarby
moordenaars en moordenaressen, wier
schuld vaststaat, toch worden vryge-
sproken, komen in Frankryk in de laatste
jaren telkens voor. Vooral als een »lief-
deshistorie" de oorzaak van den moord
was is er op vrijspraak in Frankryk
steeds groote kans.
Sommigen schry ven die uitspraken op
rekening van de jury-rechtspraak.
Die jury rechtspraak deugt niet, zeg
gen ze. Jury-leden laten zich ompraten
door een gewieksten advocaat. De recht
spraak moet daarom plaats hebben alleen
door juristen, door vakmannen.
Wy zullen de jury-rechtspraak niet
verdedigen. Maar toch, diaraan ligt het
niet.
In andere landen, waar ook jury-recht
spraak bestaat of bestond, kwamen zulke
dwaasheden niet voor.
Ook worden in zulk een jury niet
benoemd enkel onnoozele halzen, die
zich door een slimmen advocaat maar
alles op de mouw laten spelden. Eén
der leden van de jury, die bovengenoemde
uitspraak deed, was de heer Bergson,
een bekend professor en filosoof, door
sommigen „de grootste geest van zyn
tyd" genoemd
Neen, de oorzaak is, dat steeds meer
het rechtsbesef verloren gaat.
Men weet op byna geeD enkel gebied
meer wat goed of kwaad is.
Alle zedelij ae vastigheid is in vele
kringen weg. Men durft niets meer slecht
of onzedeiyk te noemen. Alle gruwelen
worden goedgepraat.
Van ongeloovige, vooral van socialis
tische zyde, worden wy vaak de dompers
genoemd. Maar hier ziet men nu wie de
ware dompers zyn.
ln ons inneriyk besef, in de natuur,
in de geschiedenis, maar vooral in Zyn
Woord heeft God ons geopenbaard wat
goed en kwaad, zedeiyk en oDzedeiyk is.
Maar de menschen zyn begonnen zich
van de lichtstralen uit het Woord af te
sluiten. Zy wilden dat licht niet opvan
gen, en rustten niet, voordat ze hun
studeercel zoo hadden afgesloten, dat geen
straal van dat hoogere licht er meer in
schynen kon.
Dat is 4e wezeniyke domperij
De hoogmoedige mensch meende het
hooger licht te kunnen ontberen. Ach!
het was immers zoo eenvoudig om te
beoordeelen wat goed en kwaad was
Dat Kon de meDscb zelf wel. Daar had
hy 't licht van dien ouden Bybel niet voor
noodig.
Maar wat komt er nu van terecht?
Door allerlei dwaze leerlingen en philo-
sophieën op een dwaalspoor geleid, is
thans zelfs het inneriyk besef zoo ver-
valscht, dat men nog beneden het in
zicht der laagststaande heidensche volken
is gezonken, en niet meer goed weet, of
moedermoord nu eigeniyk, welbeschouwd,
al tyd wel zoo verkeerd, dan wel in som
mige gevalleD pryzenswaardig is.
Wie denkt, waar de rechters alzoo dwa
len, niet aan de klacht van den psalmist
„Zy weten niet en verstaan niet; zy
wankelen steeds in duisternisdies wan
kelen alle fondamenten der aarde." (Ps.
82 5).
Gelukkig is, in vergelyking met Frank-
*yk ons land te prpzen.
Een vryspraak in een geval als het
bovenvermelde, 't zy dan met of zonder
jury, ware in ons land nog ondenkbaar.
Het. ware licht schynt hier nog te helder.
Maar de pogingen om dat licht te
dooven, ontbreken ook hier niet.
En daarom moet wat in Frankryk op
dit punt valt waar te nemen ons ter
leering en tot waarschuwing zyn.
St. Crt.
Journalistiek. Te Dordrecht is het eerste
nummer verschenen van De Dordtemar,
anti-revolutioDair weekblad voor Dor
drecht en Omstreken.
Naar wy vernemen bedreigt de Am-
sterdamsche Diamantnyverheid tenge
volge van den Woensdag uitgebroken
stryd tusschen de firma Asscher en den
Alg. Ned. Diamantbewerkersbond een
ernstig gevaar; immers, de firma, de
voornaamste van Amsterdam bereidt
plannen voor om een gedeelte van haar
bedryf naar het buitenland over te bren
gen. N. R. G.
Men meldt thans aan de bladeD,
dat het bericht van De Geld. als zou het
kamerlid Liefticck zich in 1913 niet meer
beschikbaar stellen voor eene kamercan-
didatuur, onjuist is.
Naar de N. G. verneemt, is binnen
eenigen tyd te verwachten een wetsont
werp tot regeling van het bewaarschool
onderwas, het ontwerp i3 nog aan eenige
autoriteiten gezonden om advies.
Bakkerswet. Het aangekondigde con
gres van het comité voor afschaffing van
Nachtarbeid in het Bakkersbedryf zal ge
houden worden op 9 en 10 September te
Utrecht. Als sprekers zullen optreden de
heeren rnr. H. Byleveld Jr. van Amster
dam, H. Diemer van Rotterdam, dr. A. C.
A. Hoffman van Gouda, terwyi met een
vierden spreker nog onderhandeld wordt.
Met het oog op de opgedane ondervin
dingen meent het comité voor dit con
gres, geen personen te moeten vragen om
als eereleden op te treden. Wy herinne
ren er aan dat in het congres in 1907
zitting hadden als eereleden o. a. de
heeren De Visser, De Savornin Lohman
en Van Nispen tot Ssvenaer. Het comité
meent dat reden te over is om teleurge
steld te zyn over de houding dezer heeren
by de behandeling van en stemming over
het wetsontwerp-Talma. Hbl.
Diepe Grondbewerking.
Eenige jaren geleden moest een land
bouwer uit onze omgeving zyn bedryf
opgeven, omdat het niet meer rendeerde.
Dit kwam, zeiden de buren, omdat hy
zyn paarden te veel spaarde, m. a. w.
omdat bij zyn bouwgrond te oppervlak
kig beweikte en daardoor te geringe op
brengsten oogstte. Wy willen niet beoor
deelen of de buren geiyk hadden, maar
dit is zeker, dat een te oppervlakkige
bewerking van den bodem niet voordeelig
is. Toch zyn er landbouwers, die bang
zyn, hun bodem diep te bewerken, omdat
zy vreezen, dat daardoor de bouwlaag kan
bederven. Nu dit kan gebeuren, wanneer
men onvoorzichtig genoeg is, om slechten
ondei grond naar boven te brengen, wy
hebben een landbouwer gekend, die door
te diep te ploegen te veel zand naar
boven bracht, en het volgende jaar ge
it ek zyn tarweveld wel een bloemtuin
door de honderden papavers, welke het
veld sierden. Bestaat nu dit bezwaar niet,
dan is het zeer wenscheiyk, om zoo nu
en dan eens dieper te ploegen, dan men
gewooniyk doet. Door steeds op dezelfde
diepte te ploegen, ontslaat langzamer
hand in den bodem een harde laag. Dit
is zeer nadeelig en wel om de volgende
redenen. Die harde laag toch, belet in de
eerste plaats het doorzakken voor het
overtollige water en in derde plaats in
tyden van droogte het opstegen van
vocht uit de diepere lagen naar de bouw
laag.
De diepe bewerking van deD grond be
hoeft niet gepaard te gaan met het boven
brengen van den ondergrond, men kan
dezen ook omwoelen zonder hem boven
te brengen. Ook is het bovenbrengen van
den ondergrond niet altyd nadeelighet
kan best gebeuren, dat de diepere lagen
door vroegere bemestingen een schat van
plantenvoedsel bevatten en dat hare ge
aardheid in betrekking tot den boven
grond zoodanig is, dat een naar boven-
brenging .zeer voordeelig kan werken.
Waar de diepe grondbewerking toegepast
kan worden, vonder schade voor de ge
steldheid van de bouwlaag, dear dient
zy toegepast te worden. Wel kost dit
geld, maar de voordeelen, welke eene
diepe grondbewerking aanbiedt, wegen
tegen de uitgaven ruimschoots op. Over
die voordeelen, naar wy hopen, een vol
gende maal.
OT3? 3SM aNROTCBrOUL
Coöperatieve Beetwortelsuikerfabriek
op Zuid-Heveland.
Op initiatief en onder leidiDg van den
heer J. A. van Heel vergaderden Dins
dag 6 Augustus te Goes eenige belang
hebbenden en belangstellenden uit ver
schillende deelen ODzer provincie om de
totstandkoming eener beetwortelsuiker
fabriek op Zuid-Baveland nader onder
de oogen te zien.
Geconstateerd werd, na vertrouwbare
inlichtingen, dat het aantal opgegeven
aandeelen voldoende is om tot ernstige
plannen te kunnen overgaaD. Dientenge
volge werd een comité gevormd, waarin
naast d8 heeren Van Heel, W. Kake-
beeke en HankeD, die reeds verschillende
voorbereidende maatregelen tot dusverre
hebben getroffeu zitting zullen nemen
de heeren Jac. Welleman, Krabbendyke,
J. Blok, Rilland, D. van den Dries,
's-Heerenboek, L. Goense, Ovezande, N.
de Kater, Wolfertsdyk, S. de Regt, Geers-
dyk, J. L. Groenewege, St.-Maartensdyk,
C. W. Snyder, Oud-Vossemeer.C. Rooze,
N.- en St.-Jooslaud en M. J. Mol te Nieu
wer kerk (8chouwen).
Dit comité zal nu in de eerste plaats
ernstig onder de oogen zien de plaats
van vestiging der fabriek. Hiervan hangt
voor een belangiyk deel het al of niet
slagen af en de moeiiykheden, op Zuid-
Beveland daaraan verbonien, zyn niet
gering, omdat met vele omstandigheden
moet worden rekening gehouden. Toch
wordt vooralsnog een en ander geen be
letsel geacht om binnen niet al te langen
tyd te kucnen zeggen de coöperatieve
beetwortelsuikerfabriek op Zuid Beveland
komt er, te meer daar van de zyde der
„Waterleiding" ia te kennen gegeven
voor dit doel steeds voldoende water
beschikbaar te hebben.
Vlissingen. Aan den eervol ontslagen
sluisknecht C. H. Lenaerts, alhier in een
jaariykscb pensioen toegekend van 1402.
H. M. Pantserschip „Koningin Regen
tes1'. Na belangiyke reparatiën en voor
zieningen aan stoomketels en stoom werk
tuigen te hebben ondergaan, die werden
uitgevoerd door de Koninkiyke Maat-
schappy „De Schelde" t9 Vlissingen,
werd gisteren met H, M. Pantserschip
Koningin Regentes op de Noordzee de
proeftocht gehouden, welke uitstekend
is geslaagd, daar ruimschoots aan de
gestelde eischen werd voldaan. Hat
maximum aantal I. P. K.,verkregen was
7200, terwijl het contract 6300 eischte.
Gemiddeld werd in 4 uur volle kracht
proef 6600 I. P. K. betaald. M. C.
De Nederlandsche torpedobooten
G 7 en 8 zyn gisteren te Vlissingen aan
de Houtkade aangekomen.
Het schip Antonia Maria, schipper
Bouterse, is Woensdagmiddag te Haas-
weert door de sleepboot Mars binnen
gebracht. Het schip was geladen met vlas. t
De last was door den storm overboord
geslagen. M. C.
De 2e luit. J. K. de Viseer, van het
Se reg. inf. te Bergen-op-Zoom, wordt
1 September overgeplaatst by het 4e bat.
van het korps te VlissingeD.
Volgens de jongste opgave in de
Staatscrt. bedroeg het aantal gevallen van
besmetteiyke ziekten, ter keDnis geko-
meD vag deD ceEtralen gezondheidsraad:
in ZeelaDd: te Vlissingen 1 geval van
roodvonk, te Goes 2 gevallen en te Mid
delburg, Nieuwerkerk en Zierikzee ieder
1 geval van diphteritis.
Middelburg. Met den bouw van het
nieuwe post- en telegraafkantoor, waar-
