Mo. 257 1912
Vrijdag 2 Augustus,
26e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DEJONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
OTE ratOTXaTO».
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25
Enkele nummers„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
1 Aug. 1912.
De beminde Koningin Weduwe, gebo
ren 2 Augustus 1858, wordt morgen,
zoo w(j hopen, 54 jaar.
Het Neaerlandsche volk in zijn over-
groote meerderheid beschouwt dezen
verjaardag als een geluksdag.
En voorzoover het in het wèlvaren
van Nederland en Oranje saam belang
stelt, bidt het van den Heere dat nog
vele rijk gezegende jaren aan dit dier
bare leven mogen worden toegevoegd.
Lang leve de Koningin Moeder, troos
teres der lidenden, vriendin der armen,
draagster van den beminden Oranjenaam,
en moeder van het Nederlandsche Volk
Oud schilderij ontdekt.
Men schrijft ons:
De heer H. W. Veenendaal te Amers
foort heeft op een boerderij onder Utrecht
een kapitale Abraham Bloemaert (1564-
1651) ontdekten wist zich bet eigendom
daarvan te verzekeren. Het stuk meet
1.24 M. bij 0.91 M. en stelt voor Ver-
tumnus en Pomona.
Deze Utrechtsche schilder muntte uit
door zijn zelfstandige wijze van werken
hoewel in zijn werk soms opgemerkt
werd eenige neiging de ItaFaaDsche
school te volgen. Zooals we van hem
verwachten kunnen is het schilderij zeer
mooi van toon en munt het uit door zeer
goede samenstelling.
De Directeur van het Rijksmuseum,
Jonkheer van Riemsdijk, erkent deze
schilderij als echt.
(Pomona was de (Rom.) godin der
boomgaarden en boomvruchten tpoma
die door Pan, Priapus, Vertumnus en
andere veldgoden bemind werd. Vertum
nus (van verio-. »ik keer om», was de
(oud-Rom.) god der jaargetijden en weers
veranderingen, die de ontluikende lente
bloesems door de afwisseling van zomer
en herfst tot een rijken vruchtenoogst
gedijen deed, voor al wiens goede gaven
het Octoberfeest der vertumnalia blij
moedig gevierd werd. Ook bezat hij zelf
het vermogen om allerlei gedaanten aan
te nemen, en zoo gelukte het hem, na
lang wachten en smachten, als een oude
vrouw vermomd, de liefde van Pomona,
de ooftgodin, te winnen. Evenals van
de jaargetijden was Vertumnus de god
van ruiling, koop en verkoop in handel
en verkeer, kortom van alle veranderin
gen in de natuur en onder de menschen.
HU werd afgebeeld als een welgemaakt
jongeling of man met een krans om het
hoofd, met, een snoeimes in de rechter-,
en een vruchtmandje of knots in de
linkerhand. Red.)
Heden zal in 't kiesdistrict's-Graven -
hage met groote meerderheid tot lid der
Staten van Zuid-Holland gekozen worden
de heer mr. M. de Mos, een unie-liberaal.
H(j kwam in herstemming' met den
sociaal-democratischen veelprater den
heer Ter Laan; en werd door de Rechtsche
bladen Nederlander en Residentiebode als
den minst kwade der twee en om den
socialist te weren aanbevolen.
Wij gelooven niet dat wij een dergelilk
advies zouden gegeven hebben. Immers
uit een correspondentie tusschen den
nu gekozene en het bestuur der vrijzinnjg
democratische kiesvereeniging bljj'ko dat
de man tn politicis reeds heeiemaal op
het terrein der sociaal-democraten 13
overgestapt. Hij heeft zich namelijk
verklaard voor algemeen stemrecht zon
der beperking en met inbegrip van
vrouwen stemrecht, en een Eerste Kamer
zonder recht van amendement, enz.
Een en ander deed hij duidelijk uit
komen tegenover de vry liberalen. Hij
werd dan ook door de vrijzinnig-democra
ten met algemeene stemmen candiaaat
gesteld.
Ons dunkt, een liberaal die met de
stembus in 't zicht zulk een vervaarlijken
sprong doet, behoorde van rechts niet
gesteund te worden. En zulks te minder,
nu zijn roode verklaring zelfs voor de
vrij-liberalen geen beletsel was om zijn
candidatuur met warmte te steunen
want zelfs De Nieuwe Courant beval hem
aan.
Bij de vlugge evoluties der liberalen
naar uiterst links schijnc 't bi) een
herstemming tusschen een vrijzinnige en
een socialist ons toe een quaestie van
lood om oud ijzer.
Theorie en Praktijk.
Re8ds meermalen werd geconstateerd,
dat er een aanmerkelijk verschil bestaat
tusschen de socialistische theorie en de
socialistische practijk. 't Is daar met
recht: doe raar mijn woorden maar niet
naar mijn werken.
Aardig werd dit dezer dagen geïllus
treerd door de Nieuwe Courant onder
den titel
Dichtung und Wahrbeit.
Het Volk van Zaterdag bevat op de
eerste pagina een manifest van het par
tijbestuur, waarin wordt opgewekt tot
het deelnemen aan een betooging teD
gunste van het algemeen kiesrecht op
17 September den dag van de opening
der Staten-Generaal te 's Gravenhage.
We lezen er o. a. in
De Invaliditeitswet van- Talma, die
men vóór de verkiezingen nog zal
trachten binnen te halen is een brutale
aanslag op den nood der door de dure
levensmiddelen zoo' geteisterde arbei
dersklasse, die men dwingen zal, van
haar armoede ook Dog te sparen voor
den ouden dag, dien velen niet zullen
beleven.
En op de derde pagina staat te lezen:
Hedenochtend 8 uur verlieten een
100 tal onzer abonnées vrooiyk en wel
Amsterdam voor de 6-daagsche reis
naar Parijs. In 3 fraaie, speciaal voor
onze reizigers gereserveerde wagens,
werd de reis aanvaard. Er heerscbte
reeds nu een prettige opgewekte stem
ming en een echt kameraadschappe
lijke geest.
Laat ons hier dadelijk aan toevoegen
dat we 't van harte toejuichen, wanneer
arbeiders van welke politieke geloofs
belijdenis ook met of zonder hulp
van hun werkgevers een duitje op zij
leggen voor zoo een verzetje in het reis-
seizoen. Hopen we dat de honderd van
thans zullen aangroeien tot duizend in
het volgend jaar.
Maar handig mag 't niet heeten van
Het Volk, de „Wahrheit" van het uit
stapje af te drukken in hetzelfde, num
mer waarin 't manifest werd geplaatst.
Zinnetjes als 't eerst door ons aange
haalde, rieken dan noodeloos scherp naar
„Dichtung».
Tot zoover de Nieuwe Courant.
En zoo is het niet alleen in ons land,
maar ook elders. Zoo schrijft het te Brus
sel verschijnende Nieuws van den Dag.
»Zondag bij paardenkoersen te Ostende
bemerkte men in de tribunen (20 fr. per
sportman, en 10 fr. voor de dameskaart),
citoyen Vandervelde (een der kopstukken
van het Belgisch socialisme -- Red. N.
Z. Crten zijn vrouw, mad. Lola Van
dervelde. Misschien waren zij daar om
zich voor te bereiden tot de ontberingen
dör algemeene werkstaking?"
Het moet, dunkt ons, den heeren socia
listen terwijl zij in hun organen een
boom opzetten over „het verdrukte pro
letariaat", de loonslaven van het kapi-
talisme,* enz. femoede zjjn als de Ro-
roeinsche auguren, waarvan verhaald
wordt, dat zij by hel raadplegen der in
gewanden van het offerdier om daaruit
tlf! toekomst te verklaren, hun lachen
konden houden over den onzin,
dien 2ij bun cliënten als heilige watr-
üeid gingen opdischen.
dan te moeten ervaren dat er nog
onder de onzen gevonden worden die de
voorspiegelingen van Let, socialisme «au
sérieux" nemen.
N. Z. Crt.
België en Friesland.
Wie by verkiezingen de hulp der so
ciaal-democraten vraagt moet er maar
op rekenen dat zy zich die hulp duur
laten betalen.
Dat is in België gezien, waar by de
jongste Kamerverkiezingen de liberalen
in de voornaamste districten, een, soms
twee harer candidaten loslieten, om hun
plaatsen door sociaal democraten te'doen
innemen enkel maar opdat geen clericaal
er zich van zou meester maken.
In Friesland werd 't ook in 1909 en
1910 gezien, en dreigt het ook in 1918
te zullen ervaren worden.
Toen in 1909 de vry-liberaal VaD Bey-
ma voor de Eerste Kamer aftrad, gelast
ten de sociaal-democratische Statenleden
dat hy vervangen werd door den ünie-
libera^l Lelyen by don dood van den
unionist Sickenga vorderden zy den
zetel op voor den vryzinnig-democraat
Van Deventer.
Te voren reeds hadden zy een zetel
voor den socialist v. d. Zwaag in het
gedeputeerd college in plaats van een
liberaal weten te bedingen.
Thans verwacht men weer iets der-
geiyks.
In Franeker treden vyf liberale staten
leden af, en schijnt op verzoek der vry-
zinnige kiesvereeniging door de sociaal
democraten besloten te zyn om drie van
deze aftredenden te steunen, mits de
overige twee hun plaats afstaan aan
evenzooveel sociaal-democraten.
De vryzinnige leiders zijn reeds be
gonnen de aftredenden te bewerken in
dien geestdoch geen van die vyf toonde
aanvankeiyk neiging om zich aan deze
Japansche hari kiri-kuur te onderwerpen.
Ten laatste schynt men aan twee hun
ner te hebben aangezegd dat zy moeten
heengaan. Een hunner heeft geantwoord
met een bericht dat hy zich in 1918 niet
weder beschikbaar stelt. De ander beeft
nog niet besloten. Maar dat zal wel
komeD.
Het is tocb wel zoo dat de liberalen
van hedeD, om nog een poosje wat te
zeggen te hebben, zich letterlijk alle ver
nederingen moeten getroosten.
O
Goes. Gisteren werd aan den heer mr.
C. de Witt Hamer, schoolopziener in het
district Goes, by het neerleggen van zyn
ambt eer huldeblijk aangeboden namens
het onderwyzend personeel aan de open
bare en byzondere scholen van dit district.
Het bestaat uit zjjn borstbeeld, in
een plaquette van massief zilver in lyst.
Wemeldïnge. Ia de gemeenteraads
zitting van Dinsdagavond is het verzoek
van de afdeeling Goes van den B. v. N. O.
tot een betere regeling der jaarwedden
vin de onderwyzers, op voorstel van den
heer J. Lindenbeigh in handen gesteld
van B. eu W. om later met een voorstel
ter tafel te komen.
De benoeming van een gasmeester is
aangehouden tot een volgende vergade
ring. Tot boekhouder der gasfabriek is be
noemd de heer Quadekker.
Verder Is besloten alle gemeentege
bouwen te doen aansluiten aan de gas
fabriek, terwyi de gemeentewoningen
ook zullen worden voorzien van leiding
water. - Af. C.
De Staatscourant (no 178) bevat o. t
de statuten van „De Domburgscbe Bouw-
vereeniging" te Domburg.
Gistermiddag heeft op den weg naar
het Catsche veer by Wilhelminadorp de
aangekondigde herhaalde wedstryd met
aard- appelbesproeiers plaats gehad.
Deze wedstryd had ten doel na te gaan,
hoe de machines in sterker ontwikkeld
loot der aardappelen zich zouden houden.
Ditmaal hebben dezelfde machines ge
werkt als by de eerste proef in Juni, be
halve de rugsproeier, terwyi de machine
van de firma Hoder door een andere ver
vangen werd, lichter model dan de eerste,
daar de vorige machine te zwaar werd
gevonden. Door geen der machines werd
het loof der aardappelen ernstig bescha
digd, terwyi da besproeiing even giede
resultaten opleverde als bij de vorige
proef. Men kan wel zeggen, dat thans voor
de praktyk voldoend goede machines biy-
ken te bestaan. De voor- en Dadeelen der
verschillende systemen zal men kunnen
nagaan, zoodra het gemotiveerd verslag
der jury is verschenen. De namen der
jury-leden zyn door ons reeds gemeld.
De wedstrijd wedstryd o. a. bygewoond
door het bestuur van de afdeeling Krui-
ningen van de Z. L. M., leden van het
bestuur der Goes, benevens eenige be
langstellenden. Af C.
Tholen. De cultuur van zwarte bessen
neemt hier steeds toe, een gevolg van de
gunstige resultaten. De kwaliteit was dit
jaar goed, terwyi het beschot by zonder
overvloedig was. Het meerendeel worden
naar Londen verkocht, in 1911 golden zy
f 0.25, dit jaar f0.30 per K.G.
Schore. In de raadsvergadering onder
voorzitterschap van den heer burgemees
ter was afwezig met kennisgeving dhr.
Rottier. De notulen worden gelezen en
goedgekeurd, en de ingekomen stukken
worden voor kennisgeving aangenomen.
De gemeenterekening wordt den raad
aangeboden in ontvang met f 15,655,56,
en in uitgaat met f 15,513,IA1/», een goed
slot van f142,411/». Als commissieleden
worden benoemd om de rekening na te
zien de heeren Karelse, In 't Anker en
Sterk.
De heer Karelse vind het opmerkeiyk
dat juist altyd dezelfde leden met het
nazien worden belast en nooit de heer
Yerhaagen.
De voorzitter zegt dat het eene vrye
stemming is.
Dhr. Yerhaagen merkt op dat, zoo hy
zichzelf gestemd had 't in orde was ge
weest doch spreker stelt er zoo'n eer
niet in om deel uit te maken der com
missie.
De voorzitter zegt: dan was het niet
in orde, doch dan hadt u de meerderheid.
Als zetter werden herbenoemd de
heeren Ryn en Rottier, en als plaats
vervangers de heeren In 't Anker en
Bruinshoofd. De verordening betreffende
de salarissen onderwyzend personeel
werd gewyzigd en gebracht in overeen
stemming met de nieuwe Militiewet.
Vervolgens werd de begrooting 1911/12
burgeriyk armbestuur gewyzigd en de
eindcyfers nader vastgespeld op f 3719,946
in ontvang en uitgaaf.
Dhr. Ryn, als voorzitter van het B. A.,
bedankt de leden van den raad voor
hunne medewerkiDg en de aangebrachte
wyziging.
Hiermede is de agenda afgehandeld,
doch de voorzitter komt nog met eenige
belangryke zaken welke niet op bet
oproepingsbiljet zyn geplaatst.
Ie deelt de voorzitter mede, dat door
B. en W. een plan, neen twee plannen
zyn ontworpen om den Zouteweg te ver
harden door keibeslag, en 2e een plan
om den weg te verharden met, macadam.
Het le plan zal ruim f8000 kosten en
het 2e ruim f 4000.
B. 8n W. achten het eerste plan beter
en dan aan de provinciale staten vragen
om een renteloos voorschot. Verder zegt
de voorzitter dat by B. en W. ook :t plan
bestaat om aan de gemeente Kruiningen
medewerking te vragen, zoowel voor een
renteloos voorschot als voor de aflossin
gen aangezien de gemeente Kruiningen
de grootste belanghebbende is.
Dhr. Verhaagen zegt dat de zaak voor
hem te .'ngiijpend is om reeds nu daar
zoomaar op in te gaan waarop de voor
zitter zegt, dat het de bedoeling van B.
en W. is* om slechts eene bespieking
daarover te houden en in eene volgende
vergadering een b-slissing te nemen.
Dhr. Yerhaagen zal met genoegen aan
de bespreking deelnemen, doch moet
eerst opmerken dat de voorloopige be
grooting niet goed is, zy is n.l. veel te
hoog als graniet keien en veel te laag als
quenast- of grèskeien gebruikt zullen
worden. Ook zag spreker gaarne, dat niet
alleen aan Kruiningen steun werd ge-
vraigö, doch aan alle belanghebbende
gemeenten, voornameiyk Goes aisynda
deze de grootste be anghebbende, daarna
Kruiningen en de Krabbendyke en Waar
de wy voor ons hebben totaal geen be
lang by den weg, (zeer juist zegt de secre
taris; en daarom gaat het niet aan om
8000 aan e8n weg te besteden waarby
de ingezetenen geen belang by hebben.
Wil men toch geld voteeren voor weg-
verbetering in 't belang der ingezetenen
laat ons dan beginnen by den weg naar
Biezelinge. De voorz. zegt, die weg is niet
zoo slecbt. L hr. in 't Anker zegt,'t kan
r raak zyn Bu gemeester.
Dhr. Verhaagen, ik ben gisteren nog
op den Zouteweg geweest en dez-e was
goed en zoo is het ook met den grintweg
doch o wee, als het regent-
Er werd besloten om een volgende
vergadering de zaak grondig te bespreken
en zoomogelijk een besluit te nemen.
Thans komt B. en W. nog mededeelen
dat zy in principe besloten hebben om
de gemeente van gas te doen voorzien.
Ook over dit voorstel ontspon zich eene
langdurige discussie met het resultaat
dat B. en W. gemachtigd werden stappen
te doen om gas te krijgen waarna de
raad dan nader zal besluiten.
By de rondvraag bespreekt dhr. Ver
haagen 4 punten
le. Waarom B. en W. zulke ingrypende
voorstellen als verharden weg en gas
niet op het oproepingsbiljet plaatsten
2e. Wat B. en W. besloten hebben aan
gaande de woning van Louwerse
3e. Waarom wy nog geen suppletoir
kohier H. O. hebben ontvangenen ten
4e Hoe het komt dat voorheen de
grint werd ingeslagen iD December, toen
Januari, toen Februari, toen Maart, toen
April, verleden jaar in Mei en thans is
het Juli en de grint is nog niet aan
gevoerd, gaat men zoo nog enkele jaren
door dan zijn wy juist een jaar achter.
De voorzitter zegt wat aangaat de
grint kan ik mede deelen dat deze altyd
in 't voorjaar wordt genomen doch dit
jaar is het wat laat omdat de schipper
niet aan zyn plicht om in Mei te leveren
heeft voldaan, doch nooit hebben wy in
'g najaar of in den winter grint genomen.
Dhr. Verhaagen zegtu vergist u opzet
telijk, kyk de datums van levering maar
eens na. De voorzitter: dat behoef ik
niet te doen ik weet het zeker. Dhr.
VerhaagenEn ik weet het ook zeker,
ik heb zelf in den winter de menschen
wel eeDS hooren zeggen dat er geen
slechter werk is dan grint dragen in den
winter. Zy waren toen aan 't dragen van
grint voor de gemeente. De voorzitter:
Nu zal ik het maar eens omdraaien en
zeggen Dhr. Verhaagen vergist zich op-
zetteiyk.
De heer Verhaagen handhaaft zy'n be
wering.
In zake de punten verharden weg en
gas zegt de voorzitter dat het alleen de
bedoeling was om eene bespreking uit
te lokkengeenszins om een besluit te
nemen.
Dhr. Verhaagen zegt: ook daarvoor had
het op de oproepingsbrief kuDnen staan,
't is een kleine moe,te en de wet schry ft
het voor, of, er moet een besluit van den
Raad zyn om tot bespreking over te
gaanook dit is hier niet geschied.
Wat aangaat de woning in Siberië
hebben B. en W. den gemeente-veld
wachter tevens gemeente-bode opdracht
gegeven om zich te overtuigen of aan
de opdracht van B. en W. is voldaan,
