No. 232 1912 Donderdag 4 Juli,26e Jaargang.
SHRISTEüJK-
EIIWSBLAD
HISTORlSCh
VOOR ZEELAND
VERSCHIJNT ZESMAAL PER
HEEK
8* J, Bk JONGE-VERWES T, te Goes
F* D'HUïf, te Middelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTÏËN
Buitenlandsch Overzicht.
PROVINCIALE STATEN.
IE) )EREN WERKDAG DES AVONitó,
Prijs per ïrie maanden franco p. p.
finkele nummers.
O 1 9
s «M a
0F* De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de gebrui
kelijke plaats.
3 Juli 1912.
Verkeerde adres.
Op een punt in de actie tegen Dr.
Noordtzy's benoeming moeten wy nog
de aandacht vestigen.
Eenerzyds achten wy de actie van
Hervormde zijde verklaarbaar, omdat
niets meer pyn doet, dan te worden aan
getast in een privilege, waarvan men
zelf de totale onrechtmatigheid erkent.
Anderzijds is er iets bedroevends in, dat
een heele reeks van algemeen geachte
orthodoxe predikanten jaar in jaar uit
zonder een woord van beklag hebben
geduld dat moderne hoogleeraren, door
liberale Ministers benoemd, hun zonen
geheel of ten deele knakten in-hun ge
loof, terwijl thans een groote actie wordt
ontwikkeld, nu een medebeljjder van
den Christus naar de Schriften, die alleen
kerkelijk van hen verschilt, hun zonen
vakken zal onderwijzen, waarbij bet ge
zag van Gods Woord zeer nauw, maar
de organisatie der kerk in het geheel
niet is betrokken,
Toch was 't niet dit, wat wi) eigen
lijk willen zeggen.
Wat ons zoo verbaast in heel deze
actie, dat is vooral dit, dat zich de erger
nis richt tegen den Minister,- die de be
noeming deed.
Men vergeet daarbij geheel, dat de
Minister benoemde niet uit eigen initia
tief, maar uit een voordracht- Op die
voordracht was de benoemde geplaatst
door de samenwerking van de faculteit
en het College van Curatoren. In beide
college's zit niet één lid der Gerefor
meerde Kerken, maar alle zijn leden of
voorstanders der Ned. Herv. Kerk. Deze
heeren nu, de eigen vrienden van heD,
die thans zich zoo luide beklager), zyn
de eigenlijke personen, aan wie de be
noeming is toe te echrjjven. Hadden zy
Dr. Noordtzy niet op de voordracht ge
plaatst, zoo goed als zeker ware hij dan
niet benoemd.
De taak van den Minister is toch niet
om de protesteerende heeren tegen hun
eigen vrienden .te beschermen
Waarom protesteeren de klagers dan
niet tegen de voordracht van faculteit
en curatoren Daar, en niet bij den Mi
nister, heeft het zwaartepunt dezer be
noeming gelegen.
Bjj den Minister is men aan het ver
keerde adres. Rotterdammer.
o 1.25
0.0
■vSteaKÏ? riSSR u
ITGAVE DER FIRMA'S
EN
.•|,^Baat3ËaaMM3E,asiHESJBngs~.:£ sagggassg;
van 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
R milieberichten van I—IG regel;- L tedere regel
mi er 10 cent
Wilson candidaat.
Eindelijk heeft da democratische con
ventie te Baltimore een beslissing ge
nomen. Wilson is tot democratisch partij
candidaat voor 't presidentschap gekozen.
Bij de 43ste stemming won Wilson 78
stemmen. Na de 45ste werd de candida-
tuur van Underwood ingetrokken. By
het begin van de 46ste stemming, toen
Wi son's benoeming zeker scheen, trok
ken de leiders van de party van Clark
hun candidaat terug.
Onmiddellijk daarop ontstond een too-
neel van de grootste verwarring, te mid
den waarvan Fitzgerald uit New-York
voorstelde Wilson bjj acclamatie te be
noemen. Een toestemmend gebrul volgde,
maar op technische gronden werd toch
onder wilde toejuichingen besloten toch
nog een stemming te houden.
De cjjfers van de eindstemming wa
renWilson 990 en Clark 84 stemmen
Onmiddellijk daarop werd WilsoD met
algemeene stemmen verkozen verklaard
Staat na staat was Wilson's meerder
heid komen versterken.
Toen de cjjfers bekend gemaakt waren
gingen de gedelegeerden op stoelen staan
en schreeuwden als gekken. Alleen de
gedelegeerden van Missouri en New-Tork
bewogen zich niet. De aanhangers van
Wilson renden door de zaal en schudden
elkander de hand of omhelsden elkaar.
Anderen stonden te dansen en te zingen.
De zijgaanderijen waren verstopt door
een uitzinnig gedrang. De politie vocht
te vergeefs om de orde te herstellen.
Brayn was het middelpunt van de belang
stelling. Wat hy het meest van alles
noodig had, was geschied, zoo zeide hjj,
n.l. de benoeming van een progressieven
candidaat.
Als een staaltje van verkiezingswoede
meldt men dat bij ean der stemmingen
de gedelegeerden van Missouri een vlag
voor Bryan plaatsten met een aanbe
veling vöor Clark er op; toen Biyan
naar het podium snelde om hiertegen
te protesteeren, werd hjj uitgejouwd;
eti jtoen hij eindelijk het woord kreeg,
snelde iemand op hem toe met kwade
bedoelingendoch deze aanvaller werd
door een verslaggever naar beneden ge
smeten en kwam terecht in een hoop
gedelegeerden, die onder aan de trap
welke naar net podium leidt, op .en
grond met elkander lagen te worstelen.
Alle beschikbare politieagenten en an
dere ordebewaarders, hadden tien minu
ten noodig om de orde te herstellen en
toen bleek, dat twintig menschen door
de ambulance onderhanden moesten
worden genomen.
Bij de eindstemming zijn slechts de
afgevaardigden uit New York en Mis
souri san Clark getrouw gebleven.
„Wilson, die een kansje heeft om pre
sident van de Republiek der Vereenigde
Staten te worden, is 55 jaar ovden is
sinds het vorige jaar gouuerneur van
New-Jersey, een van de dertien oor
spronkelijke staten van de Unie. Hjj is
vaD Schotsch-Iersche afkomst en begon
zjjn loopbaan als advocaat. Maar na
eenigen tijd kwam hjj tot da conclusie,
dat hij meer voelde voor studie en werd
professor in de jurisprudentie aan de
universiteit te PrincetoD, waar hjj had
gestudeerd en deze plaats bekleedde hij
20 jaar. Eerst in 1910 trad hjj af nadat
hjj nog 8 jaar president was geweest
van dezelfde universiieit.
Be regeeringen Frankrjjk en Engeland
hebben het op dit oogenblik te kwaad
met stakers. De Fransche regeering heeft
't het zwaarst wegens den onwil der in
geschrevene! (inscriti) het werk te her
vatten, hetwelk een knak voor den handel
btteekent. De regeering doet watzjj kan
om den „onwil" der scheepvaartmaat
schappijen te breken."
Niettemin breidt de staking zich uit,
nu ook nog onder de bootwerkers in de
noordelijke havens.
Te Londen mag het einde der staking
verwacht wordeneen gedeeltelijke b(j-
legging van het conflict in de haven zal
plaats vinden; ten gevolge daarvan en
ook door de groote ellende in de stakers
families zal de staking worden opgegeven.
Leiders van vakvereenigingen voorspellen
dat het stakingscomité tegen het einde
dezer week bevel zal geven, het werk
te hervatten.
De Engelsche regeering dreigt nog een
ander conflict en een nog lastiger staking,
te weten 44 arbeidersafgevaardigden in
Lage 'huisde arbeiderspartij eischt na
melijk twee vacante zetels op, welke de
liberalen willen zien te veroveren.
Zjjn deze laatsten hen hierin niet ter
wille, dan zullen 44 leden van het Lager
huis Westminster verlaten, en daardoor bjj
gewichtige stemmingen de regeering een
nederlaag en een ministrieele crisis be
zorgen.
De liberale ministers moeten het ge
voelen dat zjj niets vermogen zonder den
steun der arbeiders; d.t is de grondtoon
van de beweging. Heel het raderwerk
staat stil, als uw machtige arm het wil 1
De zomerzitting werd Dinsdagavond
door de Commissaris der Koningin, de
heer mr. H. J. Djjckmeester, in naam
der Koningin geopend.
Tegenwoordig waren 39 leden. Afwezig
de heeren Hollestelle, Moerdijk en Lou-
werse.
Door den voorzitter werd in de eerste
plaats mededeeling gedaan van ingeko
men stokken, welke voor kennisgeving
werden aangenömen.
Ingekomen was een dankbetuiging van
J. Dieleman c. s., vaste arbeiders op de
provinciale w gen voor de verleenden
toeslag op hun jaarwedde over 1911,
waarvan door den griffier voor'eziug
werd gedaan.
Verder werd mededeeling gedaan van
een schrijven van de Société Anonyme
des Tramways a vapeur de Flessingue-
ffiiddelbourg et extensions van verleening
van eervol ontslag aan den heer G. C.
Berckmaus als gedelegeerd administra
teur en directeur.
Ter voorziening in de vacature is de
heer Van de Vegt, directeur van de
Rotterdamsche tram aangewezen om,
namens de maatschappy, met het rjjk,
de provincie en de gemeente te corres-
pondeeren, terwijl verder als vertegen
woordiger is aangewezen de heer W.
Sabelis.
Van den Alg. Ned. Wielrjjdersbond
was een verzoek ingekomen tot het vast
stellen van een verordening tot het tegen
gaan van ontsierende reclame en daaraan
zooveel mogelijk paal en perk te stellen.
Dit adres werd gesteld in handen van
Ged. Staten, om daarvan in denajaars
vergadering advies uit te brengen.
Vervolgens was aan de orde de be
antwoording van de vraag door den heer
Tichelman in de vorige vergadering ge
daan betreffende het verleenen van vrij
kaarten by de provinciale stoomboot-
dienst op de W esterschelde
Namens Ged. Staten deelde de heer
Van Rompu mede dat het onjuist is dat
aan dsn d'recteur order zou gegeven
zjjn de vrijkaarten van het miDdere per
soneel in te trekken. Alleen zyn de door-
loopende kaarteD voor een geheel jaar
ingetrokken. De vrykaarten en vrij bil
jetten zyn verdeeld over 6 categorieën.
In verband met de verhoogde subsidie
voor brievenmalen en postpaketten zjjn
aan 37 ambtenaren van de posteiljen
viljkaarten afgegeven, waarvan door 20
ambtenaren is gebruik gemaakt.
2o. worden kaarten verstrekt aan com
missarissen en personeel van spoor- en
tram wegmaatschappijen, voor een be
paalde reis
3o. aan provinciale en griffie-ambte
naren, mits niet voor dienst, tot een
totaal van 8
4o personen, waarmede de dienst, in
aanraking komt, o. a. opzichters van
telegrafie.
Verder aan het personeel van Van
Gend Loos te Vlissingen, agenten van
politie te Terneuzen en Vlissmgen, ma
rechausees en de gemeente-veldwachter
te Breskens.
Vervolgens aan directeuren of uitge-
I vers van couranten, welke den dienst in
hun blad opnemen,
j Het is evenwel noodig gebleken de
j vrykaarten voor het personeel zooveel
i mogeiyk te beperken. Aan de agenten en
i hun gezinnen worden 12 vrybiijetten per
jaar verstrekt, aan het dienstdoend per-
j soneel en hun gezinnen en de bestellers
j en bun gezinnen 4 vrybiljeften per gezin.
De heer Tichelman was dankbaar voor
de gegeven inlichtingen, maar eenigszins
onvoldaan. Vroeger was het. aantal vry
kaarten voor het personeel ongelimiteerd
6d thans beperkt. By zou voor het per
soneel dezelfde bepaling wenschec te zien
ingevoerd als by de Staatsspoor, nl voor
het minder personeel 15 kaarten per jaar
en voor het hooger personeel een onge
limiteerd aantal,
i De heer Van Rompu meende dat de
thans gemaakte bepalingen voldoende
zyn. Mochf het noodig biyken voor som
migen het aantal vrybiijetten te vermeer
deren, dan geloofde hy dat Ged. Staten
daartegen geen bezwaar zullen hebben.
Evenwel moest, in het belang van den
d'ensf, het geven van vrybiijetten wor
den beperkt.
Hiermede was de interpellatie geëin
digd.
Hierna werd overgegaan tot benoeming
van het lid, bedoeld in art. 89 der pro
vinciale wet.
Benoemd werd de heer mr. A. A. de
Veer met 24 van de 38 stemmen. Verder
verkregen de heereD Heyse 7, Meickens
en Fokker ieder 2 stemmen en waren
5 biljetten blanco.
Overeenkomstig de voorstellen van
Ged. Staten werd besloten tot aanhouding
van a. het verzoek van het bestuur van
den Alg. Ned. Wielryderstond, Toeristen
bond voor Nederland, om verbetering van
den weg van Hulst naar W alzoorden
b. het verzoek van den raad der gemeente
Vrouwenpolder om een renteloos voor
schot .voor wegsverbeteringc. het ver
zoek van Burg. en Weth. van Goes, om
eén bydrage voor de stichting van een
gebouw voor de Rykslandbouwwinter-
sohool te Goes.
De overig8 voorstellen van Ged. Staten
werd ra naar de afdeelingen verzonden.
De afdeelingen werd samengesteld als
volgt
eerste afdeeling de heeren Den Bouw
meester, Van de Putte, Maarleveld, Won-
dergem, Dekker, Hombacb, Van der Vliet,
IJsebaert, Kakebceke, Vorsterman van
Oyen, Tichelman en Neeteson, en als
leden van Ged. Staten de heeren Fruytier
en Van Rompu
tweede afdeeling de heeren Van Dam,
Noordyke, Houterman, Vogelaar, Holle-
stelle, Sprenger, Duvekot, Van Dalsum,
Garlach v. St.-Joosland, Dumoleyn, Bolle
en Hocke Hoogenboom en als leden van
Ged. Siaten de heeren de Casembroot en
Dieleman
derde afdeeling de heerenVan Oeve-
ren, Mulder, Fokker, Heyse, Moerdyk,
Merckens, Be Veer, Van Voorthujjsen,
Hammacher, Erasmus en Giljam, en als
leden van Ged. Staten de heeren Blum
en Siegers.
Op voorstel van den voorzitter werd
besloten de eerstvolgende byeenkomst te
houden op Vrydag 12 Juli, des voormid
dags 10 uur en werd daarna de avond
vergadering gesloten.
Na het maaien.
Er is eert tyd geweest, dc.t men de
weiden zeer stiefmoederiyk behandelde
en dat men alleen dacnt aan trekken en
niet aan geven. Dat de weide de moeder
van den akker is, scheen men totaal te
vergeten. Aan dien tyd kwam een eiDde
en toen begon men de weiden te be
mesten mat fosforzuur en kalimeat.
Cbilisalpeter te gebruiken, daaraan dacht
niemand; en wie er nog aan dacht,
meende, nu ja, dat het Chilisalpeter wel
meer gras in de weide bracht, doch dat
de meer opbrengst de kosten niet dekte.
Langzamerhand is men van deze meening
teruggekomen, toen proefnemingen in de
provinciën Zuid- en NooraHolland be-
wezen, dat het Chil'salpeter, ook op het
weiland, zeer goed rendeert. Zoo werd in
de jaren 1907, 1908 en 1909 een proef
genomen op het hooiland van dhr. J.
A. de Geer, te Sliedrecht. Een perceel
bleef onbemest, de overige perceeleu war
den in 1907 en 1908 verschillend bemest,
terwyi in 1909 al de perceelen onbemest
bleven, omdat mer de nawerking der
verschillende kun itmeststoflen wilde na
gaan In de drie jaren bracht hotonbe-
meste perceel per H.A. op f254,76; het
perceel bemest met kaïniet en slaksten-
meel f 528,82 en het perceel bemest met
kaïniet, slakkenmeel en Chilisalpeter
f 644,44. Het Chilisalpeter had hier dus
een ruime bate opgeleverd. Dror het
Chilisalpeter wordt voornamelijk inge
werkt op een weelderigen groei der gras
sen, waardoor verhinderd wordt, dat de
klavers haar overvleugelen. Die snelle
groei der grassen is vooral zeer gewenscht,
na het maaien. Ieder landbouwer weet
er van mee te praten, hoe langzaam soms
het nagras groeit en hoe wenscheiyk dat
het dan is, om het gras een beetje te
hulp te komen. Dit nu kan op de beste
wyze gescheiden door zoo spoedig moge-
ïyk na het maaien Chilisalpeter over de
weide e strooien. Het Chilisalpeter bevat
de stikstof in den vorm van salpeterzuur,
dus juist in den vorm, waarin al de ge
wassen de stikstof opnemen. Daarom is
het Chilisalpeter een snelwerkende stik-
stofmest en dus juist hetgeen het nagras
noodig heeft. Wij hebben reeds van land
bouwers gehoord, die zich zeer bedankten
van een bemesting met Chili na het
maaien. Wy raden hen, die het nog nooit
deden, zeer »an, het ook eens te beproe
ven. Door zelf te onderzoeken, moet de
landbouwer tot de overtuiging komen,
wat hem het beste past. Wjj gelooven
dat de proef hem wel bevallen zal.
EERSTE KAMER.
Kruisbessenmeeldauw.
Blykens het voorloopig verslag over
het wetsontwerp, houdende bepalingen
fot wering en bestryding van den Ame-
rikaauschen kruisbessen meeldauw meen
den eenige leden ae voorgestelde maat
regelen draconisch te moeten noemeD.
Zij waren niet overtuigd, dat hier te lande
de toestand van dien aard is omderge-
ïyke gasttenge voorschriiten als in-i het
ontwerp zyn opgenomen, te kunnen wet
tigen. Hiertegen merkten vele anderen
op, dat ter bestrijding en afdoende wering
der gevreesde ziek'e alleen strenge maat
regelen baat konden geven, terwyi het
hier in het bijzonder groote belangen
geldt, die op ,het spel staan en die de
voorgestelde maatregelen volkomen recht
vaardigen. De vruchtenteelt en de uit
voerhandel in vruchten Krijgen steeds
grooter omvang en beteekenis. Ook de
belangen van zeer vele kleine lieien zijn
daarby in hooge mate betrokken, daar
dezen zich meer en meer op den tuin
bouw toeleggen. Somm ge leden oordeel-
i den het geen juiste wjjze van wetgeving
om de op de overtreding gestelde straffen
niet in de wet zelv op te nemon. Ge
vraagd werd, wie de kosten zal dragen
wanneer de uitvoering der voorgeschre
ven maatregelen groote uitgaven vordeit
en degeen dia ze moet u'tvoeren finan
cieel niet in staat is, die te betalen.
TWEEDE KAMER.
Een tameiyk heftig debat is nog ge
voerd eer het laatste artikel van het
ontwerp Radenwet onder 's voorzitters
hamer kon doorgaan. Er was nameiyk
op voorgesteld een amendement van den
heer Patyn dat de by Kon. Besluit te be
palen inwerkingtreding van deze wet
wilde binden aan de voorwaarde, dat eerst
zou zyn vastgesteld een wettelyke Ziekte
verzekering.
Voor dit amendement pleitten met
den voorsteller de heeren Schaper, v. Kar-
nebeek en Goeman Borgesius.Wy hebben
reeds vroeger opgemerkt dat in dit amen
dement want 'ouwen sprak. De voorstel
ler van het amendement sou toch het
zelfde hebben verkregen door den Minis
ter te vragen: geef ons de toezegging,
dat gy de Radenwet niet zult invoeren,
alvorens er een Ziektewet zal zyn. Het
element van wantrouwen, cat thans de
aanvaardmg van het amendement voor
den minister onmogeiyk maakte, ware
dan uit de discussie uitgebleven. En hier
sprak toch ook een voorbeeld. Toen mi
nister Pierson in 1892 zyn vermogens-
belastingontwerp er door zocht te kry-
gen, waren nog verschillede accynzen
niet afgeschaft, hetgeen tydeiyk met de
invoering zyner financieels wetsontwer
pen moest geschieden.
Toen werd door de Rechterzyde erin
berust dat niet in het wetsontwerp de
