No. 225 1912 Woensdag 26 Juni, 26e Jaargang, 3KRISTEÜJK EI1WSBLAD I VOOR ZEELAND VERSC HIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWES T, te Goes F. P. D'HUIj, te Middelbt rg. PRIJS DER ADVERTENTIËN OEF** De opgaaf van den spoordienst komt in dit nommer voor op de gebrui kelijke plaats. Buitenlandsch Overzicht. SaMroaovw* m ±j i HISTORISCH aasra 1E1 IEREN WERKDAG DES AVONDS. .ƒ1.25 0.05 Pr^s per irie maanden franco p, p, Enkele nummers. UITGAVE DER FIRMA'S EN v in 1—5 regels 50 cent, tedere regel meer 10 ceu« IF; milieberichten van I—10 tegeL 1.—, iedere regcb mi er 10 cent jii i iin i VA), clle zich met 1 Juli a, s. op ons blad. abomieereu, ont vangen bet tot dien datum gral lfe>. (Slot.) Omtrent de gebeurtenissen'te Chicago alsnog het volgende Met een belangrijke meerderheid is dus president Taft door de republikeinsche conventie te Chicago candidaat gesteld voor het presidentsccap. Bij de stemmin gen trouwens in de laatste dagen bleek telkens de meerderheid var. Taft iets grooter te worden, zoodat zjjn eindelyke overwinning nu niet zoo verrassend meer is. Op Roosevelt werden slechts 107 stemmen uitgebracht, 341 aanhangers van den kolonel volgden het wachtwoord, om aan de stemming niet deel te nemen; dit zullen nu wel de gedelegeerden zjjn op Roosevelt zyn hoop zal vestigen voor de vorming van een derde een progres sieve partjj. Want als candidaat dezer derde party is hy van plan in het strydperk te treden. Laten derhalve de vrienden van Taft, en ook hy zelve niet te vroeg juichen. Immers nu zou het wel eens kunnen gebeuren dat morgen in de conventie te Baltimore, waar de Democratische party haar candidaat voor het presidentschap zal aanwezen, men eenstemmig op een zelfden candidaat ging, en dan kon deze wel eens met den buit gaan stryken. Het zou de eerste maal zjjn sedert Clevelands presidentschap (1885 1888) dat weer eens een democraat in het Witte Huis te Washington giDg zetelen. Evenwel de democraten zyn ook ver deeld. De conservatieve fractie wil Par ker voorzitter maken, en de radicalen zyn voor Bryan (spreek uit Braain), ter- wyi een derde groep zich voor Wilson verklaard heeft. Intusschen Bryan zal de eerste dagen wel wakker biyven. Wilson heeft een omzend-telegram van Bryan, waarin deze aandrong op het tegengaan van de benoeming van een reactionair tot tydeiyken voorzitter van een overwegend vooruitstrevende conven tie beantwoord met de verklaring „Gy hebt volkomen geiyk; de conventie te Baltimore moet er een zyn van vooruit strevender Gy zult my en myn vrienden ter conventie steeds zien handelen in het belang van de zaak des volks*. Roosevelt heeft voorloopig een onaf- hankeiyke candidatuur aanvaard, fly zeide dat voor allen die gelooven in de elementaire wetten van publieke en par ticuliere moraal, de tyd gekomen was om zich by de nieuwe beweging aan te sluiten. Hy noodigde de gedelegeerden, die voor hem zyn, uit zich naar hun districten te begeven, om na te gaan welke opvattingen daar gekoesterd wor den, teneinde dan later in een groote conventie by sen te komen om een can- didaatstelling naar den vorm te doen plaats hebben. Roosevelt beloofde eiken candidaat, die dan mocht benoemd wor den, te zullen steunen. Hy voegde er by, dat de republikeinsche conventie door de politieke draadtrekkers gebruikt was om hun duistere oogmerken te bereiken. Die „bosses* hadden geen aasje sympathie voor den geest en het streven van de Republikeinen van een halve eeuw gele den. »Gy myn vrienden* aldus ging Roosevelt voort „zyt de geesteiyke erfgenamen van Abraham Lincoln, toen deze weigerde, zich langer te laten kluis teren door de schakels van het verleden, doch de nieuwe strydvragen te willen oplossen in den nieuwen geest, die door de tyden geboden was*. Roosevelt besloot zyn verklaring met te zeggen, dat als motto der nieuwe be- weging moest worden gekozen „Gy zult niet stelen", Even voor de stemming waarby Taft ge- candideerd werd werd door Fairbanks,den vroegeren vice-president der Unie, het partyprogram ingediend Daarin wordt het bestaande protectionistisch tarief ge handhaafd, maar de verlaging van enkele invoerrechten noodzakeiyk genoemd eD de wenscheiykheid uitgesproken, dat een wyzigiDg der tarieven naar gelang der omstandigheden mogeiyk zal zyn. Even eens wordt de wenscheiykheid uitgespro ken van de instelling van een Federal trade commission, die toezicht zou moe ten oefenen op de uitvoering der nader nog aan te vullen anti trustwetten. Daar naast worden dan nog enkele wenschen uitgesproken. Naar veler oordeel gaat dit program in de door de progressieven gewenschte richting. Hetgeen de kansen van Roosevelt op alle stemmen zyner geestverwanten niet verhoogen zal. De republikeinsche conventie heeft Za terdagavond laat ook James S. Sherman, den vice-president wederom candidaat gesteld. Te Baltimore is het meerendeel der gedelegeerden der democratische natio nale conventie aangekomen. Zy zyn vol vertrouweL op de overwinning in No vember. De uittreding van Roosevelt uit de republikeinsche party, zegt de New York Herald, heeft de onverschrokken legioenen der democratie de vaste over tuiging geschonken dat zy zullen over- 'winnen. Toen Bryan met zyn vrouw aankwam, werd hy door de mannen uit het Verre Westen ontvangen met een ouderwetsch hiep hiep hoeral Deze heeren staan gereed hier dezelfde aanmatiging ten toon te spreiden als hun repubiikeinsche broeders te Chicago. Welnu, dan wordt öf Taft weer presi des"; óf Rooseveltwant wordt Parker candidaat, dan loopen de Bryanianen naar Roosevelt over, en wordt Bryan candi daat, dan gaan de vrienden van Parker voor een deel op Tafteen deel, misschien wel klein, doch juist nog groot genoeg om dezen de<soverwinning te bezorgen. vit mm paaa Dr. Noor dtzg's benoeming. Niet minder ernstig en beslist dan dr. Schokking (zie ons vorig no.) is dat van ds. Schrieke in De Nederlander van heden tegen de «/protesten* zyner collega's, vooral tegen 't revolutionaire dreigement van ds. Groot Enzerink. Ds. Schrieke schryft onder het motto „Mannes, houdt het hoofd koel" het vol gende Als iemand verdriet heeft of geërgerd is, heeft hy behoefte zich te uiten, dat verlucht hem. Zoo kon ik my voorstellen, dat vele personen, die zich gekrenkt gevoelen, thans behoefte hebben zich te uiten op de Cis33-Vergaderingen, al vraag ik, wie die motiën moet ontvangen en wat men er mede doen moet. Erger wordt het, wanneer coll. Groot Enzerink wil, dat aan den Minister ge vraagd zal worden de benoeming van prof. Noordtzy) in te trekken. En, indien dit niet geschiedt, dat dan de Synode de Kerkeiyke hoogleeraren uit Utrecht zal wegnemen 1 Dit zou dan de reactie moeten zyn. Want aan de Ned. Herv. Kerk is „een trap gegeven*, doordien er iemand tot hoogleeraar benoemd is uit een kerkge nootschap aan haar vyandig, die dus nooit in zyn onderwys by zyn leerlingen liefde kan wekkeD voor de kerk tot wier dienst zy worden opgeleid, veeleer het tegendeel. Hoe kan er nu aanleiding ontstaan voor de Synode, om het verzoek tot het nemen van bovengenoemden maatregel ernstig te overwegen Immers niet door bo* onvermelde beschuldigingen, luide uit te roepen, maar door met bewyzen te staven le. dat het de bedoeling van den Mi nister geweest is, zoo euvel tegen de Ned. Herv. Kerk te handelen. Het zou toch ook kunnen z()d, dat het diens besliste bedoeling was een niet kri tisch man te kiezen. En wat mag dan als eisch gesteld worden aan den Dienaar der Kroon Menigmaal is dat uitgespro ken dat hy op bekwaamheid lette. En ik meen, dat de Minister dien eisch niet uit het oog verloren heeft; 2e. dat men met aanhaling van ge schreven of gesproken woorden van dr. Noordtzy aantooDe, dat hy zich als een vijand van de Ned. Herv. Kerk geopen baard heeft. Het is toch niet de vraag, of de Geref. kerken zich tegen de Ned. Herv. Kerk vyandig betoond hebben, evenmin of velen in die kerken van dien geest ver vuld zyn, maar - hoe de persoon in kwestie zelf staat. Het zou ook kunnen zyn, dat hy zich voorgenomen had, stil zich met de hem toegewezen vakken te bemoeien, met zyn kenDis daarvan zyne leerlingen te dienen, en de kerkelijke kwestie buiten zijn gehoorzaal te laten. Zonder dergeiyke bewyzen zal met eventueele verzoeken niet veel te begin nen zyn. En zelfs by overgelegd bewys zie ik niet in, dat ze ingewilligd kunnen worden. In de opgewekte beweging is m.i. wei nig geloof. Tallooze malen is gezegdwy behoeven de waarheid en Gods Kerk niet te beschermen, God handhaaft beide. En nu schynt het alsof de Allerhoogste Zyn hoog bestuur voor een oogenblik aan een mensch heeft afgestaan, en men tegen diens gevaariyke daad moet storm loopen. Laat men toch wachten op daden. Ds. Klomp te Wassenaar, eveneens Hervormd, is het zelis met de benoeming eens. Hy schryft Er is op gewezen dat no. 1 van de voordrecht, „een man van onze Kerk» is voorbygegaan. Indien hiermede bedoeld wordt eeri volkomen geestverwanj van den overleden Hoogleeraar, dan zou het kunnen zyn dat dr. A. Noordtzy veel meer «een man van onze Kerk* zou moeten worden genoemd. Het is maar of men by „onze Kerk" het aog heeft op en denkt, aan het Kerkbestuur of de Beiydeni8 in de Drie Formulieren van Eenigheid vervat. In een andor schryven wordt gezegd: dat men „van eeDe zyde waar men er zoo over jubelt van ,«uit het diensthuis uitgeleid te zyn», nu aanstonds begint met anderen te verdrukken». Hoe is het mogeiyk dat men zoo iets schryven kan Is hier van verdrukking sprake Tevens ««dat meD onze Kerk van binnen uit wil bestoken, is duideiyk". Wederom hoe is het mogeiyk dat te schryven Er is noch van onderdrukking, noch van bestoken van binnen uit sprake. Dat de ethiscben liever een geestver want op den leerstoel hadden gezien is menscheiyk, maar is het ook biliyk? Is het niet een recht dat in de Kerk der Vaderen de Gereformeerde leer wordt gehandhaafd en niet, geiyk maar al te veel geschied is, onderdrukt worde? De studenten zyn bovendien geen be waarschoolkinderen. Indien de benoemde hoogleeraar tegen het Herv. Kerkbestuur zou willen opzetteD, dan zou dat weinig of geen inyloed hebben, en veeleer den hoogleeraar zyn invloed doen inboeten. Daarvoor is de benoemde èn te verstan dig èn te edel var, karakter. Indien iD de Herv. Kerk niet eet> Gereformeerde gevonden werd, die kon worden benoemd, dan spreek ik openly k myn dank uit aan Minister Heemskerk, dat hy niet geschroomd heeft een be kwaam man uit de Gereformeerde Kerk voor te dragen. Het gaat mij om de Waarheid en niet om het Kerkje. Bovendien hebben we gezwegen wan neer manneD benoemd werden die de Waarheid Gods aanranden en de belij denis onzer Kerk een slag in het aan gezicht gaven. Indien wy nu protesteer den dan zou meer „Kerkisme" oan liefde tot de Waarheid, die naar de Godzalig heid is, ons dryven. Daaraan doe ik niet mede. Wel doet my leed in te moeten gaan gaan tegen broeders, die my overigens lief zyn, doch myn geweten dwingt my tot dit openiyk getuigenis. Een ieder sta of valle zyn eigen Heer. Moge het den Hoogleeraar Noordtzy ge geven worden lang en met zegen te arbeiden, nevens de andere Gerefor meerde HoogleerareD te Utrecht, opdat de Gereformeerde Beiydenis in de Kerk der Vaderen weder tot eere kome». Terwyi de reeds vroeger door ons ge noemde student Couvee uit Utrecht reeds vroeger in De Nederlander onder meer het volgende in het midden bracht Het verblydt my dat oen Gereformeerd Hoogleeraar „thans aan het woord? zal komen over kwesties, die steeds eenzydig z(|n belicht. Niet de politiek maar het hier opgezonden gebed heeft den door slag gegeven". „En indien dr. Noordtzy zelf in den naam van zyn God komt om ons Gods Woord te verklaren, eeriyk en oprecht, zooals zyn portret eeriyk en oprecht zieten met een biddend hart, dat God hem wysheid mag gevennu, dan ont vangen wy hem met open armen en om het leed, dat men hem nu reeds deed, zal hy ons des te liever zyn, ook al is hjj uit een ons »vyandige" kerk. Wie werkeiyk de Herv. Kerk liefheeft, d.i. niet dat amalgama, waarvoor Groningen en Leiden zich druk maken, kan zich niet anders dan verheugen over het feit, dat weer iemand die één is met de ware beiydeuis dier kerk hier zal doceeren. „Hier is sfwcMebelang, levens belang". Aangrypend is ook hetgeen ds. Groene- woud te Es in De Ned. schryft over de opleiding Laat ons hier eens uitspreken, wat wy nooit zullen vergeten. Een kerkelijke hoogleeraar, nog in func tie begon de behandeling van een leer stuk der Triniteit volgenderwyze„En nu, myne heeren, gaan wy over tot een bespeking van de leer der DrieëeDheid, dat „monsterachtige dogma." ZHgld. is lid der Ned. Herv. Kerk en voorstander van de Evangelische lichting. Zyne advie zen worden door de Synode op pry s ge steld. Van een anderen professor zei een pre dikant op een privaat-college met recht „Hoe prof. X kan zeggen„Ook indien Christus niet werkeiyk opgestaan ware, dit zou geen schade doen aan myn chris- teiyk geloof", is my niet duidelyk. Neen, dat was ook niet duidelyk. Paulus spreekt in 1 Cor. 1514—23 geheel anders. ZHgi was lid der Ned. Herv. Kerk en voor stander van de Ethische richtiDg, by wien we gaarne kerkten, al voelden we dan wel, dat het kritiekste achterbleef. Een derde hoogleeraar onderhield een student, die in zyn responsie de uitdruk king »de Heer Jezus* bezigde, op deze be schamende manier: „Indien eenvoudige lieden of het land spreken van „den Heer Jezus", kan men dat laten passeeren maar een theoloog gebruike een derge- lyke term niet." ZHgld. was lid der Herv. Kerk en voorstander van de mo derne richting. Van deze drie hoogleeraren was nie mand de Ned. Herv. Kerk vijandig ge zind. Toch zullen vele christenouders en christen-studenteD wel gevoelen, dat der- geiyke uitspraken, die met andere ver meerderd zouden kunnen worden, bewys genoeg zyn van de verregaande afdwaling dier heeren van de grondbeginselen onzer kerk, beschouwci n.l. in het licht van hare beiydenisschriften. Gaat er van zulke hoogleeraren, wier leerlingen voor 't mee- tmesfssecs:,:^- eg mamma' rendeel predikant worden in de Ned. Herv. Kerk, wel een betere invloed uit dan van Gereformeerde hoogleerareD, wier kerkeiyk standpunt wel niet het onze is, maar aan wier leiding vele christenouders hunne zonan liever zullen toevertrouwen dan aan mannen, die der. levenden Zone Gods in hun onderwys beleedigen en de kracht zijns bloeds ver zwakken Moeten niet vele oud-studenten met schryver dezes beiyden, dat zij met droef heid terugzien op de dagen, toen ze den Bybel beschouwden als een gewoon let terkundig samenstel met tal van onmo- geiykheden, het Scheppingsverhaal voor een mythe hielden, de patriarchen voor legendarische grootheden aanzagen, mat een Christus, wiens dood in verband wordt gebracht met de vergev ng der zonden ook in de 20e eeuw geen weg méér wisten. En misschien ook z(1n wonlerbare geboorte en opstandmg loochenden, zon der eenige remedie voor onzen twyfel en ons ongeloof te vinden in het woord van onze leermeesters, die ons op dien verderteiyken ,weg jvaren vóórgegaan en daar lieten liggen O, zonden van onzen studententyd I Zonden tegen het dierbaai bloed van JezusZonden tegen den H. Geest, wiens Inspiratie door ons geloochend begon te worden Zonden waarover wy thans be rouw hebben en vergeving smeeken. Lees nu dit roerende getuigenis van iemand, die het aan den lyve, aan de ziele heeft ondervonden, wat het is, als het geloof schipbreuk ïydt in de haven der wetenschapen zeg dan zélf, of 't niet ODbegrypeiyk is, dat geloovig ortho doxe menschen zóó fulmineeren, waar thans een man werd benoemd, die de studenten in bun moeilyksten tyd steu nen wil en schragen, opdat God zijn zegen gevende hun geloof behouden blyve! Friesch Dagblad.) Pachten van landerijen. Men schryft uit Zeeland aan de N. R. G.: Het is nog maar een tiental jaren ge leden, dat in onze provincie, die haast uitsluitend een lacdbouwprovincio is, steen en been werd geklaagd over de lage pryzen der verschillende landbouw producten, ziekten onder rundvee en schapen en het daarmede in verband staande gesloten houden der grenzen of belemmeiden uitvoer naar aangrenzende landen. Hierby kwam nog, dat de renten en huren, die van den bouwer geëischt werden, ten zeerste drukten, waarvan weer een noodzakeiyk gevolg was, dat het bedryfskapitaal steeds meer slonk en velen op het laatst genoopt waren, arm en berooid de hoeve te verlaten. In deze toestanden is verandering ge komen. Zoodra betere pryzen konden gemaakt worden, verdwenen ook die bittere klachten. Wordt nu niet: geklaagdj? Door hen, die gezeten zyn, en willen erkennen dat de toestand bevredigend is, vast niet, maar juist door dien ver beterden toestand is bet gekomen tot een eigenaardig ietsde wensch om boer te worden door veleD, wier ouders dat zyn of waren, is, omoat het goed gaat, gestegen, maar het aanbod of de gele genheid een hoeve te krygen is geringer geworden. Opvallende eyfers zouden het zyn, die melden het getal personen, van wie nu met reden gezegd kaD worden, dat zy in de termeD vallen vn boer te kunnen worden. Komt een hoeve v:y, daD is bet aantal liefhebbers groot en natuuriyk is ook de prys, die voor het Jand als huur wordt geboden, veel grooter dan voorheen. Een nog opmerkeiyk iets is het, dat ze r vele pachtboeren in de laatste jaren van pachter zelf eigenaar zyn geworden en wel door aankoop van de Belgische J en Fransche eigenaars, die naar wordt beweerd in slechter conditie zyn gekomen

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1912 | | pagina 1