plaats,
No. 220 1912
Donderdag 20 Juni,
26e Jaargang.
NIEUWSBLAD
700R ZEELAND
HISTORISCH
LRENDSE,
pop
gstvenlen,
V eerscheweg,
boden
■at verkeeren le
met best
pnig Bouw-
partier afstand
minuten van
Zwolle—Cc e-
aal Ommen—
len ingewacht
}N DER BEND,
lens,
IFLIPSE, Mr.
[or vast werk,
isbnecht,
lö, Buttinge,
gevraagd
echl,
|ij „De Hoop",
beneden 35
Ij van dienst,
|der geplaatst
linist
aer
CIJSOUW,
loweg).
islbode
Dken, wasch
Irzien. Te be-
ILDERNISSE.
-)
SHRISTELiiK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES T, te Goes
F. P. D'HUIJ, te P iiddelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BINBLKHLAND.
delbi<rg%
tnvarkens,
)P
b stkapélle.
tr Houtbe-
toudster
f, Oostkapelle.
IQKAAI'.
laandags van
eD van Ant-
|an Rotterdam
Int vice versa
late; 19 Juni 6
Tini 2 uur30
tsdag en Zater-
kel 11,30.
7.46
7-t>5
7.56
8.05
8.12
8.20
8.27
8.17
8.36
8.46
8-53
9.02
9.11
9.17
929
8.55
9.4O
9-49
9.10
10.
9.47
10 46
10.43
12-13
11.22
12.29
11-35
12.17
Z Dultschl
bsendaalLage
br dan 150 KM
r wol i jwaraKgBBK
1EDEREN WERKDAG DBS AVONDS.
Prijs per irie maanden franco p.p,. 1.25
Rnkele nummers. 0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, Iedere regei meer 10 cent
IR milieberichfen van 1—10 regeic 1.-, iedere tegel
mi er 10 cent,
2.1), (He ztoh met 1 Juli a. s.
op oins blad abonneeren, ont
rangen liet tot «llen datnnt
graf Is.
.46
43
Does.
UÏT 3P33
De amendementen Lohman.
De Nederlander geeft in twee uitvoerige
hoofdartikelen een verklaring van de in
diening en de intrekking van de amen
dementen Lohman. Daaraan ontleenen
wt) het volgen le.
Het blad stelt voorop dat de amende
menten (die uitsluitend betrekking had
den op de Ziektewet) tweeërlei beoogden
nl. le. de uitvoering dier wet mogeiyk te
maken zonder Raden van arbeid2e. de
vrijheid der bijzondere Ziektekassen
beter te verzekeren, en het bestuur dier
kassen geheel over te laten aan de ver
zekerden.
Met het tweede punt had de aanhangige
Radenwet niets te maken en de Kamer
had dit dus naar de afdeelingen of de
Comm. v. Voorb. kunnen verzenden en
inmiddels met de behandeling van de
Radenwet voortgaan. Het eerste punt
was van dadelijk belaüg voor de behan
deling van de Radenwet en daaromtrent
had de Kamer de C. v. V. verzocht haar
van advies te dienen. Over dit eerste punt
had dus de C. v. V. een bespreking kun
nen uitlokken ook met den Minister en
vragen of by hem bezwaren bestonden
|f tegen de door den heer Lohman voörge-
F- atelde organisatie.
De voorsteller toch, men weet het,
heeft steeds gezegd, dat, indien de
Minister de voorgestelde organisatie
bepaald niet wilde, hjj zyn amende
menten zou intrekken want deed hjj
dat niet en werd zijn amendement
aangenomen, dan zou niets tot stand
gekomen zyn en de RegeeriDg zelfs
niet de gelegenheid gehad hebben haar
sociale wetten in openbare behande
ling te brengen. Had de Oommissie in
dien geest gehandeld en in dien zin
geadviseerd, dat de Kamer zich in de
gelegenheid moest stellen om een
keuze te kunnen doen tusschen het
regeeringsstelsel en dat der amende
menten en had de Kamer dat advies
gevolgd, dan zou terstond art. 1 van de
Ziektewet aan de orde hebben kunnen
worden gesteld, en een beslissing kun
nen zijn uitgelokt tusschen beide
stelsels.
De Nederl. oefent daarna critiek op de
handelwijze van de C. v. V., op het advies
van dr. Kuyper die iD De Standaard van
Maandag verzending naar de afdeelingen
warm aanbeval (een niet genoeg „door
dacht" advies, naar De Ned. aanneemt)
en gaat dan voort:
De fout van den heer Lohman
want ook deze heeft een fout begaan
is niet geweest, dat hjj aan een
gedachte, die eerst sedert korten tyd in
zjjn brein gerijpt was, geen uiting
gegeven heeft vóórdat zij nog bjj hem
bestondook niet, dat hjj er nog mede
voor den dag kwam, toen het werk be
gonnen was; geen goed architect toch
zal aarzelen ook op het laatste oogen-
blik, indien het nog mogeiyk is, zyn
bouwplan te verbeteren, al kost hem
dat nóg zooveel tyd en moeite, ten
minste by een werk van biy venden
aard. Maar de fout lag hierin, dat hy
het gewaagd heeft een voorstel voor
te leggen aan een politiek lichaam als
de Tweede Kamer, zonder zich genoeg
zaam rekenschap ervan te geven, dat
dit voorstel al de politieke electriciteit,
waarvan de atmosfeer van dat lichaam
steeds vervuld is, tot zich zou trekken,
en alzoo de onmiddeliyke oorzaak kon
worden van verwoesting.
Het was hoog tyd, dat gevaariyke
voorwerp te verwijderen. Toen een der
vrienden van den voorsteller hem
vroeg, of hy het niet wenscheiyk achtte
zyn amendementea doof meerderen
te laten onderteekenen, antwoordde
hy, dat het in sommige omstandig
heden voorzichtiger was, geheel alleen
„baas te zyn" van zoo'n amendement.
De juistheid van dat inzicht is wel ge
bleken
Wel brak, toen het gevaariyke voor
werp verwijderd was, het onweer los
over het hoofd van den voorsteller, die
t9 vergeefs gepoogd heeft om, dooi het
onverwachte zyner handeling, aan de
tegenparty de gelegenheid te benemen,
de politieke electriciteit op nieuw in
actie te brengen. Maar het gevaar voor
voor het Kabinet was geweken.
Het blad besluit aldus:
Wat nu de „verdwenen amendemen
ten" aangaat, geheel waardeloos zyn ze
niet geworden. Zy die twyfelen hoe ze
over de Radenwet zullen moeten stem
men, hebben uit die amendementen
kunnen zien dat, ook by verwerping der
wet, in voering, der Ziektewet, mits iet
wat gewyzigd, mogeiyk is. Daardoor zal
hun twyfel misschien worden overwon
nen. Ook de Regeering kan, tenzy „het
sfelsel-Lohman" haar geheel onbruikbaar
voorkomt, en dat kan toch ook bij de
discussiên over de Radenwet worden aan
getoond tot het inzicht komeD, dat
verwerping der Radenwet voor haar geen
reden behoeft te zyn om de Ziektewet
te laten liggen. Ook kan zy, om som-
miger bezwaren weg te nemen, uit haar
voorstel eenige steenen des aanstoots
wegnemen. Zy zal zich daartoe te eer
gedrongen voelen, naar mate het besef
tot haar doordringt, dat de Radenwet
wel eens kon worden verworpen.
Hoe dit zyeen eindbeslissing zal in
elk geval nu genomen worden. Nu de
tyd zoover verstreken is en aan behan
deling, laat staan afhandeling der Ziekte
wet niet meer te denken schynt, zullen
Regeering en Commissie van Voorbe
reiding meer dan ooit zich moeten toe
leggen op bespoediging van de voorbe
reiding van het Ouderdoms- en Invali-
diteitswetsontwerp, dat immers steeds
by dit Kabinet de hoofdschotel is ge
weest. En komt de Ziektewet wel aan
de orde, dan belet niets de nu inge
trokken amendementen opnieuw in te
dienen.
Het gezicht van den „Zeppelin" Vic
toria Luiee moet de bewoners van Am
sterdam en omliggende „dorpen" met
geestdrift vervuld hebbentenminste
wanneer men de berichten gelooven mag.
De nuchteren evenwel onder de toe
schouwers zullen allicht hun geestdrift
ietwat getemperd hebben by de gedachte
dat het niet was een Nederlandsche
maar een Duitsche Zeppelin, en dat der-
geiyke Zeppelins wel eens de rol konden
spelen, waartegen reeds in Genesis 42 12
gewaarschuwd wordt.
Hetgeen niet wegneemt, dat wy uit
waardeering voor Kunst en Teehniek
het bericht over de verschyning van dit
luchtschip uit de Telegrammen in ons
vorig no. gaarne aanvullen.
Als een sieriyke reusachtige lucht-
vogel, zoo meldt de N. Crt., streek het
trotsche luchtgevaarte boven de huizen
van het Muiderpoortkwartier langzaam
maar zeker manoeuvreerend en vervol
volgens koerszettend in noord-oosteiyke
lichting.
De motor was met zyn duizelingwek
kende wentelingen op verren afstand
hoorbaar en scheen als het ware den ver
baasden Amsterdammers de komst van
het luchtschip aan te kondigen. Was
het wonder dat velen uit hun huizen
liepen, anderen op straat bleven staan
om bet luchtschip verbaasd na te staren.
Het schip dat van Dusseldorp over Ny-
megen naar Amsterdam koers gezet had,
zwenkte na zyn vluchtig luchtbezoek
aan de hoofdstad in noord-oosteiyke
richting en vervolgde zyn koers over
Noord-Holland en Zuiderzee naar de
noordelyke provincies.
De naam van het luchtschip was dui-
deiyk op het voorgedeelte van het om
hulsel te lezen.
Het schip heeft twee zy vinnen. Nog
dient gemeld dat het schip by zyn
terugkeer te Beriyn een klein ongelukje
veroorzaakt heeft. Toen het nameiyk
weder in zyn loods terugkwam raakte
door de ontsnapping van het gas een
der daarin geborgen luchtschepen, de
Z. III, in brand. De schade is niet groot,
doch het sch'p zal eenigen tyd buiten
gebruik gesteld worden.
Het verzet tegen de verordening
van Amsterdam op de winkelsluiting om
9 uur 's avonds begint steun te krygen
en prof. Fabius dieindertyd in den Raad
zyn bezwaren tegen het ontwerp moti
veerde krygt een bondgenoot in niemand
minder dan den heer Meuwse, den voor
zitter van den Middenstandsbond.
In De Winkelier neemt deze practicus
het op voor de bezwaren door een groote
groep winkeliers in consumptieartikelen
tegen de algemeenheid der verordening
ingebracht. Het biykt toch een feit te zyn
zegt hy, dat het aantal slachtoffers, door
de toepassing der sluitingswet gemaakt,
in bedoelde vakken grooter is, dan de
gemeenteiyke wetgever dit blykbaar voor
zien had. Er zyn winkeliers, die door de
toepassing der verordening, zich hun be
staan zagen ontnemen. Zy werden slacht
offers der wet, enkele werden daarenbo
ven nog overtreders der verordening, om
dat zy op geen andere wyze kans zagen
aan hun bestaan te komen.
De invoering van eenige uitzonderings
bepalingen zal, volgens den heer Meuw-
sen, in het belang der verordening, zoo
wel als in het algemeen belaüg kunnen
zyo.
Het is weer het oude liedje: de radi
cale en socialistische wettenmakers heb
ben een plan in 't hoofd, zetten het op
papier en klaar is Kees. De onderda
nen hebben nu maar te gehoorzamen.
Naar aanpassing aan het leven wordt
niet meer gevraagd, hoogstens luistert
men nog naar het commando der kiezers
althans van diegenen aan wie zy hun
Raadszetel te danken hebben.
Nooit gedacht. Wie had, schryft De
lijd, tydens het tumult in de dagen van
de verkiezing van Mr. De Vries tot wet
houder alhier ooit gedacht, dat deze anti
revolutionaire wethouder van Onderwys
Dog eens ooit door een Amsterdamsch
openbaar onderwyzer in Den Haag zou
worden gehuldigd in een vergadering van
openbare onderwyzers?
Toch is dit gebeurd.
Men kent ook uit ons blad de zaak van
deD geschorsten onderwyzers Wannik.
Daarover is in een zeer druk bezochte
openbare protestvergadering komen spre
ken de heer Ossendorp, voorzitter van
den Bond van Ned. Onderwyzers en on
derwyzer te Amsterdam.
En na een overzicht te hebben gege
ven van het optreden van den onverdacht
liberalen Haagschen wethouder, mr. Ver
broek, vergeiykt hy dezen met de Am-
sterdamSchen wethouder Mr. De Vries
en zegt:
„De Amsterdamsche wethouder doet
dit anders. Die ontvangt een geheel per
soneel en het hoofd in een ruime frissche
kamer op het stadhuis, houdt daar een
vergadering, waarin allen als geiykbe-
rechtigden behandeld worden en na hoor
en wederhoor wordt het hoofd gelast zyn
houding te wyzigen en voor den volgen
den morgen half negen excuus te maken
aan zyn personeel (donderend applaus).
Aldlis het orgaan van de Haagsche
afd. van den Bond van Ned. Onderwy
zers van 15 Juni j.l.
Nog eens, wie had het ooit gedacht
En dan dat „donderend applaus", 't Is
bepaald het onthouden waard.
Het conflict te Enschedé.
Het is niet gemakkeiyk vanuit Zee
land een oordeel te vellen over arbeids
toestanden in Overysel; dus ook niet
omtrent de staking op Rigtersbleek te
Enschedé. Hetgeen wy uit Het Handels
blad te weten kwamen, voegen wy hier
in korte saamvattiDg byeen. Men kan
zich dan een, althans voorloopig, oordeel
vormen.
Een week geleden scheen de staking
vast te staan. Er werden evenwel con
ferenties gehouden tusschen het comité
der Fabrikantenvereeniging, in tegen
woordigheid van de directie, en de
fabriekscommissie (der arbeiders) en een
twaalftal der oudste wevers. Dit leidde
tot eeD bemiddelingsvoorstel. Op som
mige weefsels werd eenige loonsverhoo-
ging gevraagd. By nauwkeurige bereke
ning bleek echter, dat het loon daarop
niet als ongunstig was te beschouwen.
De firma maakte echter bekend dat dege
nen, die zich door de omzetting van 4 op
6 getouwen benadeeld achten, op hun
wensch teruggeplaatst kunnen worden
op 4 getouwen met hulp, tegen het hier
voor geldende loontarief. Hierdoor zou de
oude toestand hersteld worden. Zoo werd
de grief weggenomen, die tot de ontevre
denheid had aanleiding gegevende over
plaatsing op zes getouwen met volgens
de meening der arbeiders naar evenredig
heid te laag loon. Men keerde terug naar
wat men gehad had.
Dan dit aanbod werd met groote meer
derheid verworpen. Men wilde wel zes
touwen, maar met.15 p(lt. hooger loon
en tevens den vryen Zaterdagmiddag.
Deze laatste wensch, op een aantal fa
brieken reeds ingewilligd, die ook by
andere stakingen naar voren drong, was
by de eerste eischen gevoegd.
15 pCt. loonsverhooging voor de we
vers op de zes getouwen is een eisch
niet zonder beteekenis. Deze doet hun
loon aanmerkeiyk boven het normale
peil ryzen. En worden de wevers, die
thans van 4 op 6 getouwen gebracht
werden, aldus verhoogd, dan moeten de
overige wevers, die op Rigtersbleek op
6 touwen werken, volgen. Wevers op 6
touwen in andere fabrieken worden tot
geiyken aandrang gebracht. Arbeiders,
die hun werk geiykwaardig achten, biy-
ven niet achter. Eene algemeene uit
zetting der loonen van grooten omvang
is te voorzien, waarvan het de vraag, of
de industrie die kan dragen. En, geiyk
hezegd, velen achten de bestaande ver
meerdering van loon by de omzetting
van 4 op 6 getouwen tegenover de meer
dere inspanning voldoende.
Toen weder verandering. Bekend was
geworden, dat er eenige wry ving bestond
tusschen de arbeiders onderling. Een
aantal, vooral van de ouderen, was be
reid om met het aanbod der patroons
genoegen te nemen. Maar gansch Ensche
de was verrast, dat de fabrieksvergade
ring onder leiding der organisatie ge
houden, op hunne aansporingen besloten
had met 158 tegen 140 stemmen (17
blanco) om het werk niet te staken.
Hierop begaven zich wevers naar de
fabriek, om van de 6 op de 4 getouwen
teruggeplaatst te worden. Hun werd be
duid, dat dit niet zoo aanstonds geschie
den kon. Wat toegezegd was, zougehou
den worden, maar er konden wel een
paar weken over heen gaan, eer dat voor
elkaar gebracht was. Zoo was echter
het aanbod door tde wevers niet opge
vat. Zy meenden, dat aanstonds de oude
toestand geheel hersteld zou worden en
de 192 omgezette touwen van 6 op 4
zouden worden teruggebracht. Zóó had
den zy het aanbod gelezen.
Dit was echter de bedoeling der firma
niet. Het 6 touwenstelsel zou overeen
komstig de eischen der industrie en der
concurrentie toch doorgevoerd worden.
De 192 omgezette touwen zouden in het
6-touwenstelsel blyven. Maar de arbei
ders, die zich hierdoor benadeeld acht
ten, zouden weder in hun ouden toe
stand, op 4 touwen komen. Maar gelei-
deiyk zou dat gebeuren, want het bedryf
kon niet gedesorganiseerd worden.
Zoo stond men tegenover elkaar. Van
de zyde der arbeiders zag men hierin
een terug nemen van het gegeven woord
En het einde was een nieuwe vergade
ring, waarin besloten werd de staking
toch te doen doorgaan, geiyk dan ook
geschied is*
De firma houdt staande, er niet aan
te denken het gedane aanbod terug te
nemen. Dit biyft en er zal naar gehan
deld worden, met hen, die zich aanmel
den, maar buiten schade voor het
bedryf.
Intusschen de staking is er, waarby
de kansen voor de arbeiders niet gunstig
schynen. Want van de overwegende
geldigheid hunner redenen en de onaf-
wysbare noodzakeiykheid om te gaan
staken, zyn niet velen overtuigd.
TWEEDE KAMER.
Blykens mededeelingen van minister
Talma is binnen eenige weken te ver
wachten het laatste schrifteiyke stuk
van zyn departement dat aan het mon
deling overleg inzake het ontwerp Inva
liditeitsverzekering voorafgaat.
Dit is eigeniy'k het eenige belangryke
dat wy uit de Kamerzitting van gister
kunnen opdiepen.
Wy vernamen van een tweegevecht
tusschen Duys en Treub, welke laatste
den jongsten sociaal democraat verweten
had meer als ambtenaar dan als sociaal
democraat te spreken, waarop deze hem
weer toevoegde dat hy conservatief en
reactionair was.
Ook dat afgeslagen werd, met 37 tegen
34 stemmen, een aanslag van den heer
Patyn op den naam Radenwet, door ver
werping van zyn daartoe strekkend amen
dement, met een meerderheid waarvan
de geringheid verwondering wekken mag,
nu toch de minister aan een principieel
bezwaar tegemoet gekomen was door
aan deze Raden het verordeningsrecht
te ontnemen.
Intusschen de naam is alvast gered.
Maar du de zaak zelve.
De minister heeft er nog eens een
warme, zaakryke verdediging van ge
geven.
Woordvoerders uit alle partyen Tyde-
man, Rink, Schaper, Treub hadden her-
haalöeiyk hun vrees uitgesproken dat dit
een duur beestje zal worden. De minister
geeft dit tot op zekere hoogte toe, de
regeling van de Raden is omslachtig, om
dat zy precies is, maar de kostbaarheid
zit in het bureau, en dat geldt niet voor
dezen tak van verzekering alleen, maar
voor deze drie: Ziektewet, Ongevallen
wet, Invaliditeitsweten dat maakte in
de waardeering van de „duurte" een
groot verschil.
De minister sprak nog een vermanend
woord aan het slot, met hetwelk wy het
eens zyn. Hy zei o.a.: ik heb niet gezegd
dat de Kamer verplicht is deze wet tot
staDd te brengen, maar de Kamer moet
niet zulke uitvoerige beschouwingen tel
kens houden, zoodat er van afdoening
niets komt. Dat is niet geraden, noch
verantwoord voor het land.
Art. 1 van de Radenwet is hierop aan
genomen met 53 tegen 7 stemmen nadat
de heer Lohman verklaard had dat zyn
stemmen voor 't artikel niet befceekende
dat hy niet tegen het ontwerp zou stem
men. Wie weet of niet meerderen er zoo
over denkenen dan de stemming
over de Radenwet komt pas na die over
de Ziekteweten wanneer zal deze laatste
geschieden
Tegen artikel 1 stemden g vyf unie
liberalen en 2 chr. historischeD v. Id
singa en v. Wassenaer.
De verwerpiDg van het amendement
Patyn om den door dezen zoo genoemden
misleidenden naam „Raad van Arbeid"
door „Verzekeringsraad" te vervangen,
geschiedde ondanks den steun aan de
tegenstemmende geheele linkerzyde, door
de christeiyk-historischen Van Idsinga,
