No. 194 1912,
Maandag 20 Mei.
26e Jaargang.
8HRISTEUJK-
IfËUWSBLAB
HISTORISefc
VOOR ZEELAND
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWES T, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Midrielbt rg.
PRIJS DER AL>VERTENTIËN
•orsT ©a
top movxxrexa.
3d IJ
!EI IEREN WERKDAG DES AVONDS.
ƒ1.25
„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
Prijs per ïrie maanden franco p. p..
Enkele nummers.
EN
in 1—5 iegels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
F, milieberichten van 1—10 regels 1.—iedere reget
mv er 10 cent
HiS sm
HfcEHffiBSBSEEKI!
18 Mei 1912.
Beschaving
August le Gras, die een reis maakt
door Afrika, bezocht een marktplaats,
diep in 't binnenland Gardaïa, tot waar de
Franschen reeds doordrongen om er hun
heerschappij te vestigen. Voor een 20-
tal jaren was deze reiziger daar ook ge
weest. H|j vond er een bevolking, be
staande allerlei volkstammen
De bedwelming door sterken drank
was er haast onbekend. Joden, Arabieren,
enz., leefden matig en sober.
Nu bezocht hjj deze plaats opnieuw en
vond er een Joodsche bevolkinb, geheel
aan den drank verslaafd, terwyi ook
onder de inlandsche stammen de alcohol
zijn vele slachtoffers maakt.
De reiziger zegt„Twintig jaar geledeD
kwam ik hier voor het eerst. Het was toen
kort na de inbezitneming door de Fran
schen. Hoe prachtig is de Europeesche
beschaving hier in die twintigjaren door
gedrongen. Alles; spreekt nu Fransch,
telegrafeert,'zit op stoelen, tapt schuine
moppen enzuipt."
De Fransehe regeering geeft hoog op
van haar plicht tot verbreiding der be
schaving. [Maar als dit de beschaving is,
die het radicale Frankrijk aan zijne
nieuwe koloniën brengt dan zou het
voor de arme volkeren in Afrika toch
maar beter zijn, dat de[ »beschaving"
uitbleef! N. Pr. Gr. Ct.
De Bakkerswet.
Een driestar van dr. Kuyper in de
Standaard luidt aldus:
De verdediging van de'Bakkerswet was
uitstekend. Niet alleen was de Minister
van elk detail op de hoogte, maar hij
doorzag verband en samenhang op elk
punt. Daarbij was hij helder in zijn
-voordracht; ongeschokt in zijn overtui
ging; en, zoDder zijpaadjes,.te zoeken,
ging hij recht op zijn doel af.
Vermoedelijk zal na Pinkster, het ont-
•werp dan ook wel den steun der Tweede
Kamer erlangen, om daarna in de Eerste
Kamer op de weegschaal te worden ge
legd.
Tot ons leedwezen is onze principieele
bedenking tegen dit ontwerp niet weg
genomen. Wel is gedaan wat doenlijk
was, om te verzachten en een uitweg te
openen, maar het patroonsverbod bleef,
en de exception die mogelijk zijn gemaakt,
zijn geen exceptiën op de natuurlijke
vrijheid, maar op den hier onnatuurlijken
dwang.
Gelijk men weet, bestond van meet af
onze principieele bedenking hierin, dat
de patronale vrijheid ten offer wordt
gebracht aan wat men voor de gezellen
begeert in te voeren; en dit wel niet
omdat de gezellen zonder dat offer geen
nachtrust konden erlangenmaar omdat
•de concurrentie tusschen het grootbe
drijf en het kleinbedrijf anders ongelijk
gewapend zou zijn.
Dit nu rechtvaardigt geen patroons-
verbod van Overheidswege, en kan het
nooit rechtvaardigen, omdat concurrentie
is vrije wedstrijd, en zonder vrijheid haar
karakter verliest.
Nederl Jongelingsverbond.
Donderdag hield het verbond zjjn 59e
jaarvergadering te Utrecht onder voor
zitterschap van ds. v. Noort.
Ds. jhr. Martens van Sevenhoven pred.
te Utrecht sprak een welkomstwoord,
daarna hield ds. v. Noort de openings
rede; eerst sprak hij de buitenlandsche
afgevaardigden toe in het Fransch en
Duitsch. Daarop kwam de spreker tot
zijn Bondsrede.
't Is heden, 16 Mei, eenmaal de geboor
tedag van „den Bondsvader", van Ooster-
wijkBruijn. Daarom: den Stichter in het
oog! De Bondsdag staat „in het teeken
der herinnering!" Maar deze Bondsdag
staat ook „in het teeken der typeering",
der bevestiging, der verheffing van ons
beginsel. Vader van Oosterwijk Brutjn
is alléén de Vader van een verbond, dat
hoog het schoon devies laat uitwapperen
Christendom boven kerkelijke verdeeld
heid." In de derde plaats staat deze Bonds
dag „in het teeken der verwachting".
Wij gaan den 60sten Bondsdag tegen
daarom esn overvaart beproefd over den
stroom van bezwaren. E9n overvaarten
daarom allen aan het werk aan het
Bondsgebouw; 't zij het wordt opgevat
in stoffeljjken of geestelijken zin, tóch,
al is 't niet gereed, al staat aan alle kan
ten de steiger er nog om, uitroepen het
Kruis er al vast op!
De verslagen van den secretaris en den
penningmeesters werden goedgekeurd.
De Bond telt thans 12,000 leden.
De vergadering besloot het 60-jarig be
staan van het Verbond op luisterrijke
wijze te Amsterdam te herdenken.
Vervolgens spraken de heeren Dreghorn
uit Glasgow, lid van het Centraal comité
van het Wereld verbond, Sautter uit Ge-
nève, secretaris van het Wereldverbond
en Bergmaan uit Barmen Damens den
Westduitsihen JongelingsbondRooze-
boom namens den Nederlandschen Mili
tairen Bond; Van Oostrom, namens den
Christelijken Onderofficierenbond, Cremer
namens de Nederl. Christen Studenten
Vereeniging en Thomas, uit Genève, na
mens de Christelijke Studentenvereni
gingen in Zwitserland.
Aan de Koningin en Prins Hendrik
werden telegrammen van hulde en sym
pathie gezonden, zoomede aan de heeren
B, J. Gerretson te Rotterdam, en W. J.
J. Koole te Middelburg, die tevens tot
eere-leden van het Verbond werden be
noemd.
De heeren ds. J. J. van Noort, E. Sillem
J. Ph. Marmelstein.en ds. B. Tichelman
werden als bestuursleden herhozen. In
de vacature Gerretson werd gekozen ds.
Joh. Langman te Harlingen.
De middagvergadering werd bijgewoond
door den burgemeester van Urecht, mr.
dr. A. F. baron van Lijnden, en prof. dr.
J. C. Volgraff, hoogleeraar aan de Rijks
universiteit te Utrecht.
De heer Em. Sauttier, algemeen secre
taris van het Wereldcomité van Genève,
sprak over de christelijke jongelingsver-
eenigingen over de geheelu wereld, haar
arbeid en haar roeping.
Hierna hield dr. J. Lammerts van Bue-
ren, predikant te Amsterdam, een rede
voering over het onderwerp„Meer dan
overwinnaars" waarna medegedeeld werd
dat een telegram van dank namens H.
M. de Koningin was ingekomen, en de
vergadering twee verzen van het „Wil
helmus van Nassouwe" aanhief.
Dr. Martens van Sevenhoven sprak
hierop het dankgebed uit, waarna na het
zingen van twee liederen uit den Ver-
bondsliederenbundel de middagvergade
ring gesloten werd.
Na afloop van de middagbijeenkomst
had in de Pieterskerk een orgelconcert
plaats. De heer J. A. H. Wagenaar be
speelde het orgel, terwijl de heer Jac.
Pü. Caro zong.
's Avonds had in de Domkerk eene
openbare samenkomst plaats, waarin als
sprekers optraden prof. dr. Joh. W. Pont,
van Amsterdam, eD dr. J. R Slotemaker
de Bruine, van Utrecht.
Bond van J. V. op Geref. grondslag.
Deze Bond hield zijn jaarvergadering
te Groningen, onder voorzitterschap van
ds. J. E. Vonkenberg. Na gezang, gebed
en lezing sprak de voorzitter het wel
kom, en werd Gansfort, de groote voor-
looper der reformatie der vergadering
voorgesteld, eerstens als een man, „erva
ren in het verstaan der tijden"; voorts
als een man van gezond mystiexe levens
overtuiging.
Telegrammen werden verzonden aan
H. M. deKoDingiD, dr. Kuyper, minister
Heemskerk en ds. v. Andel. In de mid
dagvergadering sprak prof. dr. W. Gee-
sink, van Amsterdam, over: „De Gere
formeerde jongeling en de geestelijke
stroomingen van onzen tijd." Z.H.Gel.
doet dit aan de hand van de volgende
stellingen
I. Onder de zinnebeeldige, aan het
natuurverschijnsel der „zeestroomingen"
ontleende uitdrukking „geestelijke stroo
mingen van onzen tijd" zjjn te verstaan
de richtingen waarin het hedendaagsche
geestes- of hoogere bewustzijnsleven zich
beweegt.
II. Deze geestelijke stroomingen ver-
toonen zich op het gebied van godsdienst
en zedelijkheid, wetenschap en kunst.
III. Deze geestelijke stroomingen gaan
ook buiten den gereformeerden jongeling,
die het geestesleven van zijn tijd mee
leeft, niet om.
IV. Om echter, te midden van deze
geestelijke stroomingen, niet buiten den
koers zijner bestemming te raken, moet
al meer Gods Woord het kompas, het
geloof des harten de drijfkracht en de
gehoorzamende wil het roer van zijn
levensscheepje worden iets waartoe het
vereenigingsleven naar de idee van onzen
Bond bevorderlijk is.
Helder en klaar stelt spreker in het
licht de verschillende geestelijke stroo
mingen van onzen tjjd, in hoofdzaak te
onderscheiden in theonomie en autono
mie, daarby doende uitkomen, dat de
autonomie het zich-zelf-ten-wet-willen-
zjjn leidt op den weg; die teD slotte
eindigt bij den auto-bandietwaar
tegenover de theonomie het vragen
naar en gehoorzamen aan de door God
gestelde wetten de grondslag is voor
eeu hooger l9veneen leven, waaraan
ook de arbeid der Gereformeerde Jonge-
lingsvereenigingen bevorderlijk is.
Telegrammen van antwoord waren in
gekomen van H. M. de Koningen en dr.
A. Kuyper
De heer Harms, uit Zaandam, ontwik
kelde de volgende stellingen over: „De
openbare leeszaal en de Jongelings-ver-
eeniging."
I. Het vraagstuk van de Openbare
neutrale leeszalen is ook voor onze Jonge-
lingsvereenigingen van belang, omdathet
een paedagogisch vraagstuk is, wijl de
leeszalen inrichtingen zijn op paedagogi-
schen grondslag, bedoelende de opvoe
ding van ons volk, inzonderheid ook van
de Jongelingschap.
II. Hierbij gaan de leeszalen van de
gedachte uit, dat de lezer, en in dit ver
band de jongeling, vrij en zelfstandig zal
kunnen kiezen uit wat aangeboden wordt,
om zijn kennen en kunnen te vermeer
deren.
III. Ook onze Gereformeerde Jongel.-
Vereen. vormt een paedagogisch instituut,
dat echter niet op het standpunt staat
van het „vrije onderzoek", maar opvoe
ding wenscht in Calvinistische richting,
aan de leidende hand van hen, die de
Calvinistische beginselen kenden en ont
vouwden, en ook de beginselen der tegen
standers doen beschouwen in het licht
van eigen overtuiging.
IV. Dit standpunt is gevolg van de
overtuiging, dat niet de jongelingsleeftijd
de geschikte leeftijd is om door eigen,
z ilfstandig onderzoek, deel te nemen aan
den strijd der geesten, maar dat het is
de tijd van voorbereiding, om straks
welbewust den geestelijken kamp op alle
levensterrein te strijden.
Hierom s aan, wat bedoeling en practi-
sche openbaring betreft, de openbare neu
trale Leeszalen lijnrecht tegenover onze
Gereform. Jongelingsvereenigingen en
zijn ze voor onze Gereformeerde Jonge
lingschap niet te aanvaarden.
Y. Voor onze Gereformeerde Jonge
lingsvereenigingen brengt de kwestie van
de Openbare Leeszalen het belang eener
goede bibliotheek ernstig naar voren.
Pr of. Lindeboom sprak een opwekkende
réde„Door het geloof*, 's Avonds sprak
ds. Fernhout over „Geestdrift".
Middelburg. Da heer mr. G. J. Spren-
ger, gemeente-secretaris alhier, die tegen
1 October benoemd is tot agent van de
Ned. Bank te dezer stede is, naar wij ver
nemen, voornemens met iDgang van 1
Augustus eervol ontslag uit eerstge
noemde betrekking aan te vragen.
Middelburg. In de Raadsvergadering
van Woensdag, 22 Mei, te 2 uur, zijn
onderstaande zaken aan de orde. 1 Notu
len. 2. Stukken. 3. Eervol .oDtslag juffr.
B. van Oost veen als onderwijzeres aan
school I. 4 Primitief kohier voor de be
lasting naar het geschatte inkomen over
1912. 5. Idem belasting op de honden. 6.
Oninbare posten schoolgeld scholen A. G.
G. en J. en herhalingsonderwjjs. 7. Be
zwaarschrift tegen aanslag in het school
geld school G. 8. Rekening Gezondheids
commissie 1911. 9. Voorstel aanleg van
gasleiding aan den Ouden Veerschen
weg. 10. Herstemming over art. 5 der
ontwerp verordening op de jaarwedden
der leeraren aan het Gymnasium en
verdere behandelinngvan die „verorde
ning. j
Middelburg. Wij ontvingenals naar
gewoonte dankbaar de stukken voor den
gemeenteraad. Tot onzen spijt kunnen
wij er echter, gelijk meer gebeurt, wegens
plaatsgebrek ongeveer niets uit over
nemen. Daarom wijzen wij slechts met
een enkel woord op een verschil in op
vatting, ontstaan tusschen de Commissie
van Financiën (mr. De Veer, mr. Sprenger
en mr. v. Andei) en de Gezondheids
commissie. Eerstgenoemde Oom missie
schrijft aan den voorzitter van den Ge
meenteraad dat zij bezwaar moet maken
tegen de goedkeuring der rekeniDg van
de Gezondheidscommissie, omdat onder
uitgaven een postwissel Naarden f 1,50
niet is gemotiveerd, en een andere post,
van f 100 met f52,55 is overschreden,
terwijl laatstgenoemde post met nog f 50
is overschreden, hoewel dit uit de reke
ning niet blijkt om een bepaalde reden.
De Gezondheidscommissie antwoordt
met een beroep op een koninklijk besluit
van 27 Mei 1902 dat posten beneden f 3
niet behoeven te worden gemotiveerd.
En wat het tweede bezwaar betreft dat
men wel spreekt van een /begrooting"
der Gezondheidscommissie, doch dat in
het koninklijk besluit, reeds genoemd,
alleen van raming gesproken wordt;
zoodat de geraamde uitgaven geene be-
grootingsposten zijn en de Gezondheids
commissie mits niet overschrijdende
het totale bedrag, hetwelk op grond van
de ingezonden raming aan het gemeente
bestuur, aan haar tot bestrijding der uit
gaven is toegestaan het toegestane
bedrag kan besteden in voege als zy Daal
de omstandigheden voor de richtige uit
voering van hare taak noodig acht, eene
opvatting geheel bevestigd door het
Koninklijk besluit van 8 September 1905,
eu ingestemd door den gemeenteraad in
1907.
De commissie van Financiën hand
haaft haar meening. Geld door den Raad
uit de Gemeentekas voor een bepaald
doel beschikbaar gesteld, kan zonder zijn
medewerking niet voor iets anders ge
bruikt worden. De commissie adviseert
den Raad de rekening niet goed te keu
ren, maar overeenkomstig art. 36 van het
Koninklijk besluit van 27 Mei 1902, de
beslissing in te roepen van Gadepui eerde
Staten.
Vlissingen. Van de werf der Kon.
Maatschappy „de Schelde", werd heden
Zaterdagmiddag te water gelaten het
stoomschip „Pontianak*, gebouwd voor
de stoomvaartmaatschappy Rotterdam-
sche Lloyd te Rotterdam en bestemd
voor de vrachtvaart op Nederlandsch
Indië.
De laatste beletselen werden weggeno
men door mevr. J. A. Bekkerla Bastide.
De hoofdafmetingen van het schip zyn
lengte tusschen de loosiynen 430 Eng.
voetbreedte buitenkant grootspant 55
Eng. voet; holte in de zyde29'6"laad
vermogen 9900 ton.
Het schip, voorzien van een dieptank,
is van het awning deck type en hoofd
zakelijk bestemd voor de vrachtvaart,
doch tevens ingericht voor het vervoer
van een groot aantal tusschendekspas-
sagiers.
De officieren hebben hunne hutten op
het bovendek boven die hutten bevindt
zich het sloependek. Het brugdek strekt
zich uit boven de salon, waarop zich
ook bevindt de kapiteinskamer en daar
boven de kaartenkamer en commando
brug. Het logies van de bemanning be
vindt zich vóór onder het bovendek.
Aan boord zyn opgesteld 14 stoom-
lieren, die de ladiög kunnen verwerken
door middel van laadboomen van de 2
paalmasten en 6 laadboomeD, die beves
tigd zyn aan speciaal daarvoor aange
brachte stalen kokers, die tevens als
luchtkokers dienst doen.
Bovendien is er een zware laadboom
tot het hyscben van lasten van 30 ton.
Het schip is voorzien van een brand-
blusch- en ontsmettings-apparaat, sy-
steem-Halley. De verlichting geschiedt
electrisch.
De Broun-stoomstuurmachine wordt
van de brug af behandeld door middel
van een telemotor.
Het schip is gebouwd onder toezicht
en volgens de rules van Bureau Veritas
en in de hoogste klasse geclassificeerd.
De voortstuwings-machine zal zyn van
het tripe compound systeem met cilin
ders van 28'/2", 48", 2'/2" by 54" slag
en in staat om 3750 I. P. K. te ontwik
kelen.
De stoomketels zyn vier in getal, 2
single-ended en 2 double-ended, met een
gezamenlijk verwarmingsoppervlak van
10450 vierkante Engelsche voet en voor
zien van Howden's geforceerden trek en
Schmidts' oververhitter. De stoomdruk
is 200 lbs.
De schroef heeft 4 bladen, van Stone
en Martin's brons vervaardigd.
De sne'heid van het schip zal 12'/2
myi zyn by een diepgang van 23 voet.
In de machinekamer werden verder
opgesteldeen centrifugaalcirculatie-
pomp met 2 machines, 2 afzonderiyke
voedingspompen, verdamper, ballast-
pomp, dekpomp, zoetwaterpomp, en in
de stookplaats 2 hydraulische asch-ejec-
tors van het „Schelde"-type.
Scherpenisse. In de vergadering van
den dykraad van het calamiteuse water
schap Scherpenisse werd besloten voor
den dienst 1912/13 het 1lio verhooging
van dykgeschot en de bijdragen der
aangrenzende polders den Houwer en
Poortvliet ta heffen. De ontvangsten'en
uitgaven voor deD dienst worden alzoo
f31626,13, met een post voor onvoorziene
uitgaven van f 1429,71.
Colijnspiaat. In de vergadering van
Ingelanden van den polder Oud Noord-
Bevelaüd waren tegenwoordig of verte
genwoordigd 42 ingelanden van de 49.
Rekening dienst 1911/i2 bedraagt in ont
vangst f i 31055,075, in uitgaaf f 127535,52,
goed slot f3519,555. Begrooting dienst
1912/13 is in ontvangst en uitgaaf vast-
gestelp op f50135,915, met een post voor
onvoorziene uitgaven van f4954,79. Be
sloten werd om den Oost- en Westnol
der voormalige Paardenknip te bezetten
met Vilvoordsche en basaltsteen, met
bijleveiing van de benoodigde materialen,
berekend op pl. m. f6245. Besloten om
te voldoen aan het verzoek van het be
stuur van den Leendert Abrahampoider
om de bydrage aan dien polder te ver-
hoogen van f 40 op f 100 pei jaar en ?,ulks
gedurende 20jaren, tiet dykgeschot werd
bepaald op f27 per H.A. Daarna werd
