No. 190 19ia
Dinsdag 14 Mei.
26e Jaargang,
NIEUWSBLAD
FOOR ZEELAD
mei Tain,
aHRISTEUJK.
HiSTORISeh
ieebt
ielöurg.
Vaars,
hie veulen,
iaap,
IP
i wagen,
P
sht
idster,
bode
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. j. DE JONGE-VERWES T, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Midrielbi rg.
PRIJS DER APVERTENTÏËN
Buitenlandsch Overzicht.
uit.
m
zware eiken
[jrlangde maten
ïüs gezaagd
WOUTERS.
1st
m het rechter
belooning bij
I, „Rijnsburg",
Veeren.
IBAURDOUX.
s kerke.
Rolwagen
beiden zoo
|iagen Boekh.
I e r k e.
[huur
7. d. BlieK
I DEKKER, te
ekerke.
id 11 maan-
ld 10 maan-
V rouwe-
-aramers,
burg.
Istvenlen,
a p e 11 e.
|met October
:ht, die met
J.CE VA AL,
Ihofstede, bij
lJacobpolder,
3E Hz.,
i s k e r k e.
I(!
V e e r e.
ïwnaar met
vervoegen
aan onder-
lorstraat 19,
In.
Iber
tM, Lepel-
[.SE, Lange-
re'-we&iGkv 3
IE1 *EREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per irle maanden franco p.p.
F.nkele nummers.
a o 9 e
/f.25
„0.05
S ÏKSS llfil ,A' .„.','1^
13 Mei 1912.
De Pgi.
De w(jze koning vergeleek den wellust
met een Pijl, die 's menschen lever door
snijdt.
Bij wist het wel en nu het Delftsche
studentendrama, het rechtsgeding tegen
de Leidsche studenten, 't geval met dien
predikant in 't Noorden, alles, alles stelt
de wijsheid der ouden in 't gelijk.
De jeugd, zeide reeds de oude wijs
geer Plutarchus, is geneigd tot wellust
maar die doodvijand van onze ziel heeft
ook tegen de ouden van dagen zijn ver
giftige wapen.
Denken we aan het merkwaardig oogen-
blik, toen Jezus die beschuldigers der
vrouw aanzag en zeide „Wie van u zon
der zonde is werpe den eersten steen op
haar."
Zoo werkwaardig staat er dan„Ze
gingen allen van daar, beginnende met
de oudsten."
En als Bunjan in zijn Heiligen Oorlog
beschrijft, hoe de burcht genaamd Men -
schenziel eindelijk door den Hemelse hen
Koning wordt vermeesterd en van vijan
den gezuiverd, dan is er één gevlucht,
verborgen en onvindbaar, die ook nooit
gegrepen is kunnen worden n.l. de
vijand vleeechélijke lust.
Is het niet opmerkelijk Zoo diep en
zoo vast zit het verderf in Menschenziei.
Maar met dat al bljjft het toch ver
schrikkelijk, wat we van zijn verwoes
tingen zien. Daar in Rijswijk voor eenigen
tyd die jongeling, van buitengewonen
aanleg, edele afkomst en groote verwach
ting, de hoop van dien ouden edelman
zijn vader, wordt daar als een geschand
vlekte voor levenslang naar den kerker
gebracht. Terecht en verdiend: een moord
heeft hjj begaan. Daar in de enge ruimte
van dat rijtuig dezer dagen weer zoo'n
drama afgewikkeld: twee schoten knaller,
twee levens verwoest.
Daar een heel gezelschap van jonge
lieden de bloem der natie, heden op de
schoolbanken, morgen onze meesters, als
magistraten, wet- en schriftgeleerden,
geneesheeren des llchaams, geneesmees
ters van menschenzielen. Allen nog
kinderen bijkans en door onderlinge be
oefening der fraaie I letteren op 't pad
geleid dat af helt naar 't verderf.
Voor aanstaande Medici is een by zonder
soort van zelfverloochening gebiedend
noodzakelijk. We vertrouwen hun ons
lichaam en dat van onze vrouwen en
kinders als 't ware toe. Diensten van den
meest uiterst kieschen aard worden van
hen verwacht.
Geslachtloos, om het zoo eens uit te
drukken, moeten zij zijn tegenover de
patiënten en dat terwijl zy veel zouden
kunnen, waar een ander zelfs niet aan
denkt.
Maar datzelfde geldt toch ook van ieder
die met gemeDgd personeel werkt, och
letterlijk in duizend gevallen in het wer
kelijke leven. Maar waar moet het toch
heen, als met al hun joligheid en over-
vloeienden levenslust niet tevens die on
derlinge tucht in zulk een hoogstaanden
kring als 't Leidsche Studentencorps
heerscht, dat zulke ellendigheden niet
kunnen voorkomen.
Wjj ouderen kunnen zooveel doen, voor
al door 't voorbeeld.
De jongeren, ze denken wel dat ze 't
weteD, maar ze weten niet de gladheid
van het levenspad, zooals wy, die wat
langer in de wereld rondkeken en hen
al was 't by de haren uit 't verderf zouden
willen sleepen.
Laat hy niet in strengen zin tot d9
onzen hooren, hoe welgemeend moet on
ze achting zyn voor een man als prof.
van der Vlugt en de zynen, die met allen
ernst het kwade kwaad noemden.
Laten we de gesmade zedeiykbeidswet
en alle middel dankbaar gebruiken om
edeler zin aan te wakkeren en 't kwade
te weren.
Laat ons den rechter wysheid en kloek
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
vin 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
F;'miliebenchten van 1—10 tegels 1.—p iedere regel
nu er 10 cent
heid toebidden om eerst het kwade voor
beeld zoo ernstig te bestraffen als op
zyn terrein ligt; al wil men niemand
verderven, maar louteren en genezen.
Het zal in vroegere jaren wel niet zoo
veel beter geweest zy nhet kwam niet
zoo direct en overal in de dagbladen.
Maar hoe algemeen verspreid en de
eeuwen door woelende, voor alle tyden
spreekt de Schrift er het oordeel over uit
en steeds geldt voor de ootmoeiig stry-
ders tegen dien vyand de uitspraak van
den Mond der Waarheid
Zalig zyn de reinen van harte, zy zul
len God zien. N. v. L.
Wanneer het ontwerp Bakkerswet door
de Tweede Kamer aangenomen is, zal
de agitatie pas goed beginnen want dan
moet de Eerste Kamer „bewerkt" wor
den.
Eigenaardig is dat het ontwerp even
min de groote als de kleine bakkeryen
bevredigt.
De Nieuwe Courant, de tolk van het
grootbedryf, die de evolutie van dwerg-
bedryf der broodbereiding tot het groot
bedryf dat we thans kennen met genoe
gen heeft gevolgd, klaagt dat men nu
„bet roer gaat omleggen en weer koers
nemen in omgekeerde richting". Het
kleinbedryf wordt nu verbeterd ten koste
van het grootbedryf. welke laatste door
afschaffing van de derde ploeg zyn eigen-
ïyke winst verliezen gaat.
Maar ook de alleenwerkende patroon
klaagt, dat door het verbod van den
nachtarbeid zyn zwakke bestaantje ge
vaar loopt van onder te gaaD.
Een wet die allen bevredigt moet nog
gemaakt wordeD, dat is zoo. Zelden even
wel zal een Wet in het Staatsblad ver
schenen zyn die zóó weinig de vertegen -
digers van het bedryf bevredigen zal, al
mag niet worden uit het oog verloren
dat de nachtarbeid in de groote bakke
ryen niet langer zooals't nu giDg mocht
worden geduld. Op dit pupt althans zul
len duizenden in den lande den minister
dankbaar zyn.
De oorlog wordt nu ook in Zuid-West
Europa gevoerd. Voorwaar geen afdoende
maatregel te zyner beëindiging. Immers
Turkye, schoon in ieder opzicht de zwak
kere partij, sehynt besloten zoolang
mogeiyk vast te houden aan den inder
daad biliyken eischerkenning van de
werkelyke, en niet alleen van de gods
dienstige, eigeniy k slechts de theoretische,
souvereiniteit van den Sultan over Tripoli
en Barka. Van godsdienstige souvereini
teit te spreken is slechts het voorhouden
van een lokaas, want deze souvereiniteit
bestaat voor ied9ren Muzelman. Intus-
schen wordt het sluiten van den vrede
dringend noodig, want de tegenwoordige
toestand zou, indien hy nog langer voort
duurde, den wereldvrede in gevaar bren
gen. De mogendheden moeteD dus naar
de middelen zoeken om een bemiddeling
aan te bieden, die wy van onze zyde zou
den aanvaarden. Frankryk en Engeland
hebben vooral rechtstreeks belang by het
behoud van het evenwicht in de Middel-
landsche Zee. Italië zou zeker in deby-
eenkomst van een conferentie niet toe
stemmen.
Zoo sprak dezer dagen groot vizier Said
pasja by een interview (vraaggesprek)
met een Franschen dagbladschry ver. In-
tusschen biyft deze oorlog de belangstel
ling der groote mogendheden levendig
houden. Het vertrek van den Duitschen
gezant by het Turksche Hof uit Konstan
tinopel moge geen politieke beteekenis
hebben, de Italiaansch-Russische entente
en de onderlinge toenadering van Duitsch-
land en Engeland zyn toch hoogst belang-
ryke factoren, welke de Turksche diplo-
matie zeer opmerkzaam zal hebben te
volgen. Men leest dan ook al van menigen
Turk, die met eenig wantrouwen de
tegenwoordige ontwikkeling dei interna
tionale verhoudingen met betrekking tot
de toekomst van het Ottomaansche vader
land gade slaat.
De jongste republiek in Europa maakt
het slecht.
Wie het niet gelooven wil, wanneer
„clericale" bladen het zeggen, leze er de
Nieuwe Eotterdamsche Courant maar eens
op na, die week aan week de meest zwaar
moedige mededeelingen en opmerkingen
ten beste geeft. Nu weer schryft haar
Lissabousche briefschry ver
In de Portugeesche politiek gaat alles
nog steeds als van een leien dakje
omlaag.
De toestand wordt dag aan dag benau
wender, de ontevredenheid groeit, de hoop
op biyder toekomst daalt, het vryheid,
geiykheid en broederschap is een paskwil
geworden, in een groot deel der koloniën
woedt de opstand, aan de noordgrens
roeren zich de monarchistenen in den
lande zwygen de monarchisten zóó stil,
dat het nog benauwender ishet zwygen
vóór het onweer.
In de dagen van Franco wist een ieder,
dat er een koningsmoord zou volgen, het
hing in de lucht, de atmosfeer was er
zwanger van. Ook nu is de atmosfeer
zwoel, er dreigt iets, men noemt het met
name, een tegen-omwenteling, het hangt
in de lucht. Het zwoele zwygen der natuur
voor het onweer. Aan alle horizonnen
dreigen de donderkoppen. Men huivert,
zwygt, ziet stil naar den horizont en
wacht ademloos.
Het kan zoo Diet voortdurenheet
het overalEen volk laat zich laDg tar
ten, trappen en uitmergelen maar
even vóór den doodtrap heft het den kop
weer op. De geschiedenis heeft het be
wezen.
De republiek is een paskwil, een oli
garchie. Dit is geen republiek. Het volk
regeert niet meer. Het zyn de Alfonsis-
ten met hun leider aan het hoofd, die
de lakens uitdeelen en tarten en trappen.
Hoort wat Antonio José d'Almeida, de
oudste vijand der monarchie, een der
oudste republikeinen (de leider der evo
lutionisten in de Kamer), spreekt in zyn
„Republica" van 23 April: „Dit is een
oligarchische republiek geworden, een
dwaas verdraaisel van de republiek, die
wy wenschten, een republiek alleen in
naam en kleed, die geen rekening meer
houdt met de souvereiniteit van het volk.
Republiek is een regeering der nati9
door de natie,door verkozen man
nen geregeerd. Noem het tegenwoordige
regime zooals je wilt, maar Diet „repu
bliek" 1 Verkiezingen, verkiezingen l"
Nu regeeren hier in werkeiykheid al
leen de voor de Constituante „benoemde"
volksvertegenwoordigers, die noch het
volk vertegenwoordigen, noch de provin
cie, die zy heeten te vertegenwoordigen,
kennen. En deze heeren zyn verdeeld I
Zooals ik voorspelde 1 Zy weerden by
de pseudo-verkiezingen alle oppositie,
dus moest de oppositie in eigen boezem
ontstaan. De scheuring kwam dadeiyk
door den n(jd en de afgunst om te regee
ren. Eerst regeerde er een kabinet van
het blok, toen dit uiteenviel, kwam er
een zakenkabinet, en dit ontaardde weer
in een kabinet van Alfonso Costa, en
zonder crisis. Dit alles in acht maanden.
Van de vier grootste partyen, die in de
Kamers ontstonden, was die van Alfonso
Costa de grootste gebleven en in dez?n
warboel kreeg hy de grootste macht,
omdat de anderen kleiner waren. Hij laat
nu de poppen naar zyn py'pen dansen.
Maar daarmee is het bestuur van Portu
gal (ik laat het „republiek" maar weg)
in handen gevallen van den meest radi
calen dwingeland der republikeinen, eeu
oligarchist van het eerste water, op wien
het spreekwoordAls niet komt tot iet,
dan kent iet zichzelven niet 1 meer dan
van toepassing is. Het aan het bewind
komen (al is hy geen minister) heeft
hem een soort regeeringskoorts gegeven.
Want nu, zonder minister te zijn, diri
geert hy alle portefeuilles. Hij isalleen-
heerscher, dictator. Hy verloor al zyn
aanhangers, de werklieden, sinds geble
ken is, dat het republikeinsch bestuur
met meer gemak en. nog sneller op sta
kers en het volk schieten laat. Maar
toch biyft hy regeeren, want de Kamers
regeeren en in de Kamers zitten nog eer
honderdtal vrienden, daar door hem neer-
geplant, die f250 per maand verdienen
als Kamerleden. Geen dier Kamerleden
heeft in de eerste 3 jaren zich om district
noch kiezers te bekommeren. Ze hebben
nooit kiezers gehad en zyn dus dicta
toren in compagnie. Nu wreekt zich en
juist het meest op de ware, bezadigde
republikeinen, het" stelsel van pseudo-
verkiezingen, waarmee zy zich in Mei
van het vorige jaar wilden bevestigen
In dien trant gaat de schryver nog
een poosje voort, teekenend daarby den
haat en den nay ver, en eindigt dan
Maar die haat en nyd tusschen de
partyen, tusschen de republikeinen on
derling, dreigt op een katastrofe voor de
republiek uit te loopen.
Want nog slechts hoogstens één pro
cent der Portugeezen is nu republikeinsch
99 pet. is radicaal van republikeinsch-
gezindheid of onverschilligheid genezen.
Dit. ééi procent Portugeezen, de lui die
de baantjes be/etten, regeert de 99 pet.
ant republikeinen en trapt en tart en
onderdrukt.
Zwijgend ondergaat de rest der Por
tugeezen de slagen. Een zwijgen, dat
iets belooft, dat de stilte is voor den
storm, het onweer.
Vaag rommelt de donder in de twee
of meer bommen, die dageiyks geworpen
worden, in het knallen der brownings
by de stakingen, de vorige week te
Oporto nu te Lissabon weer (textiel
arbeiders); in de geruchten, in de ge
sprekken, in den donkeren blik der v er-
drukten, in de telkens onderdrukte op
roertjes in de provincie, in het dreigen
der monachisten aan de noordgrens. Het
is als wachtte heel Portugal ademloos
het oogenblik der bevrijding van dit juk.
Alles voelt, dat dit zoo niet duren
kan, dat er gebeurtenissen op til zyn
Alles wacht ademloos en zwy'gend.
Het is nog zoo geiyk het een eeuw
geleden gingvoiksregeering leidt tot
volksonderdrukkingjvorstenmoord wreekt
zich op de moordenaars; de vryheid der
revolutie is tirannie; 1812 bewees het
in Nederland, 1912 bewyst het weer in
Portugal
Het Engelsche Lagerhuis heeft de
home rulewet in tweede lezing met 372
tegen 271 stemmen aangenomen. Een
meerderheid van 101 stemmen werd dus
verkregen, tegen een meerderheid van
94 stemmen by eerste lezing. In 1886
werd de eerste Home rule wer by tweede
lezing door het Lagerhuis met een
meerderheid van 30 stemmen verworpen.
De tweede Home rule-wet werd in der
de lez'ng m8t een meerderheid van 34
stemmen goedgekeurd, maar werd daar
na in het Hoogerhuis met een meer
derheid van 878 stemmen verworpen.
De belangryke meerderheid Donderdag
avond verkregen, gaf aanleiding tot een
uitbarsting van geestdrift vud de zyde
van liberalen en nationalisten. Tal van
leden stonden van hun banken op,
wuifden met zakdoeken en juichten den
eersten minister toe. Buiten het parle
mentsgebouw had zich een reusachtige
menigte verzameld, die eveneens den
uitslag met luid gejuich begroette. Toen
de parlementsleden het gebouw verlie
ten, herhaalden zich de toejuichingen,
en nog meer, toen de minister het ge
bouw verliet ora per auto naar zyn huis
te ryden.
Er is in het Lagerhuis een groote op
komst geweest; immers aan de stem
ming namen 634 leden deel, telt men
hierby tien leden die niet aan de stem
ming deelnatneD, omdat ze hun stem
men voor en tegen elkander uitwissel
den (voor- en tegenstemmers kunnen
met elkaar afspreken niet aan de stem
ming deel te nemeD, omdat hun stem
men elkaar toch opheffen) de speaker,
de 4 tellers eD de Chairman of Commit
tees (die Dooit medertemt uit traditie)
dan biyven er slechts 11 absenties over.
De nationalist Collon liet zich uit het
ziekenhuis naar het parlement brengen,
om te stemmen.
Slechts een liberaal, sir Clifford Cory,
stemde tegen de wet, de liberaal sir
George Kemp ODthield zich van stemming.
Als de Ieren nu maar niet te vroeg
biy zyn geweestwant het ontwerp
moet nu naar het Hoogerhuis.
De Fransche bladen zyn vol over den
dreigenden toestand in Marokko.
Zoo ooit, dan zal generaal Lyautey
thans zyn eigenschap om zich bliksem
snel te kunnen verplaatsen, in toepassing
moeten brengen; als de „WitteDuivel"
thans ni8t in een minimum van tijd naar
Fez yit, heeft hy kans geheel Marokko
in opstand te vinden. Aan alle kanten
gist en broeit het. Dinsdag vocht een
detachement uit Gez, onder b9vel van
kolonel Girandon, een geneelen dag tegen
een harka, waarby zich een aantal ge
wapende deserteurs hadden aangesloten,
die trachtten, de Fransche strydwijze
door hun makkers te doen toepassen
de Marokkanen werden ten slotte terug
geslagen. De nederlaag had echter zoo
weinig gevolg, dat de harka zich Donder
dag alweder had verzameld, zoodat heden
of morgen een nieuw gevecht verwacht
wordt Een bende van 2500 Zemmours
en Zaïans tracht de toegangswegen tot
de hoofdstad af te sluiten en verspert
een militair convooi den doortocht.
Zelfs van de stammen, waarvan de
Franschen tot nog toe geen last hadden,
komen onrustbarende berichten.
Zonder een aantal groote versterkingen
is er geen kans dat Frankryk zich in
dit land der Mooren handhaaft. Eo dan
zal eerst het gebied ten westen van Fez
tot rust gebracht moeten worden, om
daarna de krachten te kunnen beproeven
aan Oost-Marokko eersc dan kan aan de
feiteiyke organisatie van 't „beschermde"
gebied gedacht worden. Maar eer de be
schermelingen tot rust gebracht zyn
Wy noemden hierboven de toenadering
tusschen Duitschland en Engelanden
het vertrek van baron Marscball van
Bieberstein uit Konstantinopel. Deze
laatste is opzetteiyk door Keizer Wilhelm
op ontboden, en naar Londen gezonden
met de opdracht, om de vredesbetrek-
kingen, die door het bezoek van Lord
Ealdane aan Beriyn zyn aangeknoopt,
uit te werken en te bevestigen.
Het is een moeiiyke taak, die aan Vón
Marschall zal worden opgedragen. In
Engeland, waar de leidende persoonlijk
heden door een by na ziekelijk wantrou
wen tegen Duitschland en de Duitschers
zyn bezield, moet hy de vredelievend
heid van het Duitsche Ryk bewijzen.
Reeds als vertegenwoordiger van het
Duitsche Ryk op de vredesconferenties
te 's-Gravenhage heeft Von Marschall
gelegenheid gehad zyn diplomatieke ga
ven te toon en. Hy moet thans, op zeven
tigjarigen leeftyd pogen te herstellen wat
anderen hebben bedorven. Zyn welge
slaagde arbeid in Konstantinopel heeft
hem recht gegeven op het vertrouwen,
thans in hem gesteld. En dat een man om
trent wien Von Bismarck eens de opmer
king gemaakt had dat hy voor geen
stuiver diplomatiek talent bezat. Een
opmerking, die later door den gecriti-
seerde zei vod geautoriseerd werd, toen
hy aan Bismarck een zeer dom antwoord
gaf. Het is jaren geleden. Keizer Wil
helm gaf Bismarck be-?el, zijn aanvrage
om ontslag in te d;enenVon Caprivi
werd als kanselier de opvolger van den
vader, Von Marschall als minister van
