No. 189 1912,
Maandag 13 Mei.
26e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
ShRiSTEüiK*
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES T, te Goes
o o o a
F. P. D'HUIj, te Middelbt rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
T3TXT ©S SPElQTrmQXE.
«i SJ
IEI tEREN WERKDAG DEE AVONDS.
Prijs per irle maanden franco p. p.
Enkele nummers.
UITGAVE DER FIRMA'S
J.25
0.05
EN
vin 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Fi'milieberichten van 1—lOregele l.~, iedere regel
mi er 10 cent
De Bakkerswet in de Tweede Kamer.
UI
By de verdere behandeling van het
wetsontwerp betreffende de beperking
van Zondagsarbeid en nachtarbeid in
broodbakkeryen stelde de heer De Geer
een amendement voor dat op practische
gronden door hem verdedigd en door
den minister zeiven gesteund, toch de
meerderheid niet verwerven mocht.
De bedoeling van het amendement
was om mogeiyk te maken, dat men in
het groot- en middelbedryf een uur vroe
ger mag opkomen voor voorbereidende
werkzaamheden. Zyn araendement was
met technische voorlichting vastgesteld,
en onder anderen aanbevolen door den
heer Diemer, een der warmste voorstan
ders van het wetsontwerp.
Toch verzetten zich hiertegen de hee-
ren Elhorst en Schaper. Eet was een
concessie aan 't middelbedryf, doch
ook het grootbedryf zou er van kunnen
profiteeren, en daarom moesten zy er
niets vaD hebben. En dat, niettegenstaan
de de minister het zelve zoodanig had
geformuleerd dat het kon wordon aan
genomen. Het patroonsverbod kon daar
door worden opgeheven voor patroons
om tegenwoordig te zyn by het deeg
maken en een vyide van het personeel
zou dan een uur vroeger kunnen opko
men in het belang van het deegmaken.
Dit zou alleen gelden in bakkeryen met
meer dan tien knechts.
Ook de heer Aalberse kwam zich by
de tegenstanders voegen omdat het amen
dement een onbillykheid schiep jegens
de kleine bakkers. Waarom dan niet een
sub amendement voorgesteld, teneinde
ook dezen ter wille te zyn?
Intusschen het amendement werd ver
worpen met 83 tegen 24 Btemmen.
Onder de voorstemmers waren10
unie-liberalen, 4 vryzinnig democraten,
2 antirevolutionairen (Middelberg en Ver
loren), 5 christeiyk historischen en 3
vry -liberalen. De meeste leden uit het
Zuiden waren al vertrokkenallicht ware
anders de uitslag een andere geweest.
Nog andere amendementen, voor onze
lezers van minder belang, weróen ver
worpen.
De heer Nolens maakte in den loop
van de debatten de gezonde en gegronde
opmerking dat, wanneer elk der
amendementen op de Bakkerswet zoo
langzaam en langdurig besproken wor
den, er van de behandeling van het ont
werp Ziekteverzekering Diet veel terecht
zal komen.
Maandag voortzetting.
Overigens doet het ons genoegen dat
ook zelfs de hem overigens weinig ge
zinde pers minister Talma pry stom zyn
bekwame, zaakkundige verdediging van
het wetsontwerp.
Verpleging Krankzinnigen.
II (Slot).
In de middagbyeenkomst hield prof.
dr H. Bavinck zyn aangekondigde rede.
Spr. begon met er op te wyzen, dat
de wetenschap in de laatste jaren groo-
ten vooruitgang heeft gemaakt. Men
heeft voor kort gedacht in die weten-
schap alle genezing voor alle kwalen te
kunnen vinden, maar degenen die dat
gelooven verminderen al meer en meer
in aantal. En dit verbiydt de belyders
van het christelijk geloof. Er zyn van
die dingen, waarop de rede en het ver
stand geen antwoord kunnen geven. In
de eerste plaats, hoe alles is, hoe alles
wordt. Alle dingen, die bestaan, zjjn
reeds door hun bestaan een mysterie,
een raadsel. Zoo ook het leven. De ge
leerden zijn bezig het leven fabriekma
tig te verklaren, maar al die pogingen
mislukten tot heden.Zoodra men in den
kern van het leven wil doordringen,
wordt het vernietigd. Het bewuste leven
18 reeds in het dier aanwezig. Wy weten
Wei> dat alleen ons bewustzyn wordt
opgewekt als onze zin'tuigen en zenu
wen het waarnemen. Wy weten wel te
spreken van de gewaarwording door een
prikkeling ontstaan, maar van de oor
zaak van die prikkeling weet men nieisj
By den mensch komt de mysterie het
meest tot haar doel. Het bewustzyn, de
zenuweD, de zintuigen heeft ook het
dier, maar de mensch is bovendien een
redeiyk wezende mensch heeft rede,
en een wil. Nu doet zich by het leven
het mooie voor, dat alles aan wetteD is
onderworpen. Dit hebben wy te aan
vaarden al begrypen wy het niet. De
vryheid van een mensch is maar be-
trekkeiyk. Men kan iets wel voor waar
houden, maar men kan dan dwalen.
Men kan wel de wetten bespreken,
maar dan kan men onder den invloed
der dwaling staan, met den wil is het
ook zoo, men kan wel tegen de wetten
zondigen, maar men verliest dan het
goede, men wykt af van 's Heeren weg.
De gezonde mensch is hy, die leeft
volgens de wetten door den Heer gegeven.
Da mensch staat in drie verhoudingen,
ten eerste die tot God, die niet uit te
roeien is. Is die verhouding goed, dan
is men een geestelijk gelukkig mensch.
Maar ook staat men in verhouding tot
zyn naasten, men moet zyn naasten lief
hebben als zichzelf.
De derde is de verhouding tot de na
tuur rond zichieder ook, al is hy geen
landbouwer, is van de natuur afhanke
lijk, men heeft behoefte aan de lucht,
het licht, aan alles uit de natuur. Een
gezond mensch is een normaal mensch,
zooals hy altyd geweest is maav thans
is hy het niet meer. Waarom dit zoo is,
zegt de Heere, het is door de zonde. De
wetenschap weet niets van het verband
tusschenzonde en ziekt8, maar het wordt
ons gezegd door 's Heeren Woord.
By de heidenen heerschte het idee,
dat de ziekte van buitenaf gebracht
wordt door een kwaden geest, dooreen
duivel. Later kwam het idee, dat een
aderlating en een purgatie het eenig
middel tegen alle ziekte was, de kwade
sappen moesten verwyderd worden.
Later kwamen maDnen als Pasteur en
Robert Koch verklaren, dat de ziekte is
een storing in het menscheiyk organisme.
En dit laatste komt het meest overeen
met hetgeen de christenen als de zonde
voorstellen. Er ontstaat stoornis in de
verhoudiDg tusschen ziel en lichaam en
dit is zonde.
De nieuwe theorie zegt ook, er komen
geen nieuwe bestanddeelen bij een
mensch doch de organen weigeren hunne
diensten. Zoo is het ook met de ziel;
ook die kan ziek zjjD, men noemt dat
krankzinnig. De droefheid over eeD ver
loren bloedverwant, over verloren geld
of goed zal niemand krankzinnig noe
men. Maar als iemand zich verbeeldt
zoo'n verlies geleden te hebben, dan is
hy krankzinnig, dan is het verband tus
schen zyn ziel en de werkelykheid niet
in orde.
Niet een illusie, maar een hallucinatie
is afwjjkend. Een illusie is byv. als
twee jongelieden in elkaar een engel
zien. Een hallucinatie, is byv. zooals
wyien de beroemde Willem Stead van
zichzelf zeide, dat hy herhaaldeiyk sa
menspraken had met Gladstone.
Alle krankzinnigen hebben wel trek
ken van overeenkomst met elkaar, maar
ieder heeft toch zyn eigen dwaalbegrip.
Spr. wyst op die verschillende soorten
van krankzinnigheid. Ten eerste de
vorm, waarby het bewustzyn verstrooid
is; dit is krankzinnigheid, verstompt
heid.
Deze verschynselen keeren ook terug
by andere vormen van krankzinnigheid.
In de tweede plaats kan de krank
zinnigheid doorwerken in het gemoed
van den mensch, de melankolieke vorm.
De lyders aan die ziekte zyn dikwyis
der wanhoop ten prooi. De gezonde is
wanhopig over zonde die hy werkeiyk
bedreef, de krankzinnige over die welke
hy vermeent te hebbeD bedreven.
De derde vorm is die der manie, dat
zyn de krankzinnigen die geen rust heb
ben, die steeds gesticuleeren, springen,
dansen. Zoo kan iemand gedreven wor
den dingen te doen buiten zyn wil. De
manie tot stelen enz. komt niet meer
alleen voor, maar ze komt voor in verband
met andere vormen van krankzinnigheid.
Op godsdienstig gebied komt dan zelfs
voor, dat men zich beschouwt als
Christus.
De dood is nog geheimzinniger dan het
leveD, en zoo ook de ziekte. De groote
vraag is volgens sommigen niet hoe
moet men de zieken verplegen, maar hoe
moet men de gezonden gezond houden P
De Christenen kunnen daarop ant
woorden, door te wyzen op de Heilige
Schrift.
Niet een bepaalde ziekte houdt verband
met een bepaalde zonde, doch in het
algemeen is er wel een verband tusschen
zonde en ziekte. Bij Adam hoort het
Parady3, by den mensch zooals hy thans
is, deze zondige aarde; by den duivel de
hel, by de zaligen de hemel.
De ziekten en rampen zyn er om ons
diep te verootmoedigen, om ons dankbaar
te doen zyn, dat wy gezonde, krachtige
menschen zyn. En als wy daaraan den
ken zal ons hart gevuld worden met
iDnig medelyden voor de krankzinnigen.
Toen de «Titanic" verging schreef een
blad, zou men nu nog den stryd vol
houden en weer een boot van zulk een
omvang bouwen. Dit zou goed zy'n als
het einddoel van God is het vernietigen
en de verplettering der menschheid. Maar
dit is met zoo, dit biykt uit Genesis.
Dit geeft ons het recht, den plicht, de
ziekte, de rampen, den dood zelf te bestry-
den in naam des Heeren, den stryd niet
opgeven maar voortzetten, nieuwe' vin
dingen van het vernuft toepassen.
Maar de ziekten zyn ook daar om onze
barmhartigheid aan te kweeken. Overal
de ellende te verzachten moeten wy
trachten in Christus' naam. Maar niet
alleen denken aan de kvanken, maar ook
aan de gezonden, ten eerste by het slui
ten van een huweiyk, en spr. wyst op
Titus 2 12. Men zy rechtvaardig, barm
hartig, godvruchtig en matig. Spr. zegt
niet dat men dan voor alle ziekten ge-
vry waard is, maar God pryst den viytige,
den matige, den eerbare.
Na een opwekking tot drankbestry*
ding en met de verklaring, dat ziekte,
zonde en dood samen gekomen zyD en
biyveD, maar zullen verdwynen, want
God wil het, eindigde spreker. (Applaus.)
De voorzitter bracht dank aan den
spreker voor de gehouden rede eD hoopte
dat hy nog menigmaal terug zal komen.
Na slotzang sprak ds Voorhoeve uit
Vlissingen het dankgebed uit, waarna
de talryke schare dames en heeren
huiswaarts keerde.
INGEZONDEN.
Aan alle belangstellenden Is Christe
lijke kinderverzorging.
Zoo is dan na eenige jaren van kalme,
doch gestadige voorbereiding definitief
opgericht de organisatie, waarnaar door
velen in den lande, wien deChristeiyke
kinderverzorging ter harte gaat, verlan
gend werd uitgezien„De Vereeniging
voor Christelijke Herstellings- en Vac
antie tehuizen in Nederland."
De vereenigingen, die het initiatief tot
de oprichting namen, hebben op 15 April
j.l. de statuten, in hoofdiynen reeds aan
gegeven op de in 1910 te 's Gravenhage
gehouden vergadering, goedgekeurd en
daarmede is de oprichting een feit ge
worden.
Biykens artikel 2 stelt de Vereeniging
zich ten doel het geestelyk en lichame-
iyk welzyn van kinderen te bevorderen,
door hen, voor wie dit noodig wordt ge
acht (inzonderheid zwakke kinderen en
wier ouders on- of minvermogend zijn),
eenigen tyd te doen genieten van een
verblyf in een gezonde streek, welke ver
pleging zy wenscht te brengen onder de
beademing van het Evangelie, ten einde
het verblyf der kinderen buiten ook in
geesteiyk opzicht heilryk te doen zjjn,
overtuigd als zy is, dat in allen arbeid
de Eere en Hulpe Gods moeten worden
gezocht. De Vereeniging plaatst zich daar
bij op den grondslag van Gods onfeilbaar
en onveranderiyk Woord, neergelegd in
de Heilige Schrift.
In het bestuur zal een zooveel moge-
ïyk gelijk aantal leden der Ned. Hervorm
de en Gereformeerde Kerken zitting ne
men.
Onze beginselen en de krachtige pro
paganda voor de op niet-beslist Christeiyk
standpunt staande kinderkolonies, en
voor die van Katholieke zyde, dringen
ook ons, die overtuigd zijn, dat gebed,
godsdienstig samenzyn en voorgaan in
de tehuizen niet kunnen worden gemist,
al onze krachten voor dit werk in te
spannen.
Dat er groote, dringende behoefte be
staat aan een instelling, als onze ver
eeniging wenscht te vestigen, biy kt voort
durend uit het toenemend aantal zwakke
en herstellende kinderen, dat des zomers
door weeshuizen, vereenigingen enz. naar
gezinnen in boschryke streken (inzonder
heid werdt uitgezonden.
Over deze wyze van verzorging, gees
telijk en lichameiyk, kan echter niet
altijd voldoende contröle worden uitge
oefend, terwyi de opname uit den aard
der zaak ook niet uit belangstelling of
philantropie geschiedt, maar vermeerde
ring van inkomsteD darrom in den regel
hoofddoel is. De ervaring heeft ons ge
leerd, dat de leiding der kinderen en de
voeding nog al eens te wenschen over
lieten.
Onze vereeniging nu wenscht in een
gezonde streek een ruim herstellings- en
vacantie-tehuis te stichten, aanvankeiyk
op bescheiden schaal ingericht zoo
mogeiyk een bestaand buiten verblyf,
waar plaats zal zyn voor 2 a 300 kinderen.
Zij vraagt voor dien arbeid aller bede
en steun. Steun door de oprichting van
afdeelingen, een werk waarby wy in het
bizonder ook rekenen op de krachtige
medewerking onzer vrouwen. In de twee
de plaats door het toetreden als lid, be
gunstiger of begunstigsters en het schen
ken van een bydrage in de oprichtings-
en onderhoudskosten. Toezeggingen zyn
reeds gedaan, o. a. de meubileering van
het tehuis, maar de kosteD, noodig voor
de overige inrichting, verplegiDg, perso
neel etc. zyn hiermede nog geenszins
bestreden.
Voorts doen wy een beroep op onze
Chr. vereenigiDgen om, waar mogeiyk,
uitvoeringen voor ons te organiseeren®
Ook h h. onderwyzers en de schoolkinde
ren kunnen veel voor deze stichting doen.
De vrucht van al dit werk zal, naar wy
hopen en verwachten, zyn, dat des
zomers vele arme, zwakke kinderen eeni
gen tyd aan een dikwerf ongezond en
droefgeestig verblyf kunnen worden ont
trokken, om in een gezonde streek, onder
vriendeiyke leiding, naar geesten lichaam
versterkt te worden.
Alle belangstellenden worden beleefd
uitgenoodigd vöór den 2öen Mei hun
naam en adres aan een der onderteeke
naren bekend te makeD, waarna zy een
uitnoodiging tot by woning der eerstvol
gende vergadering (waarin ook het be
stuur zal worden aangevuld) zullen ont
vangen of desgewenscht nog nader zullen
worden voorgelicht.
Zal ons werk naar den eisch slagen,
dan is het noodig, dat allen, die iets voor
Christeiyke kinderverzorging gevoelen,
zich ten spoedigste by het bestuur aan
melden, opdat, naar veler uitgesproken
wenscb, het Tehuis ten spoedigste zal
kunnen worden geopend.
Financiëele hulp zal het tof stand
komen zeker bespoedigen.
Namens het bestuur der Vereeniging
voornoemd,
H. v. d. HORST, te Meppel.
J. MARTIJN, te Apeldoorn.
Middelburg. Gisteravond heeft in de
Sociëteit De Vergenoeging de heer Joh.
J. Loke uit Den Haag, zyn reeds op vele
plaatsen uitgesproken lezing gehouden
over de volgens hem groote resultaten
die zouden kunnen verkregen worden
door het tot ijzer verwerken van het
titaanyzerzand, dat in onmeteiyke hoe
veelheden op Java voorkomt.
Dit titaanyzerzand beschouwt spreker
als zynde van vulkanischen oorsprong,
het wordt in gasvorm over het land ver
spreid eD is, wat werd aangetoond, mak
kelijk langs magnetisehen weg uit het
zand en zelfs uit het water te verwydeien.
De spreker wijdde in den breede uit oVer
alles wat hem in den stryd voor deze
zaak is overkomen en bepleitte met
klem de groote deugdeiykheid van het
uit het zand te verkrygen materiaal.
De heer Moltha, adviceerend ingenieur,
die den heer Loke op zyn tocht verge
zelt, zette uiteen de door hem opge
maakte plannen en begrootingen, die ook
kolossale winsten aanwyzen.
Ongeveer 30 personen, zooals bleek
werkeiyk belangstellenden, waren aan
wezig, van wie enkelen vragen stelden,
die door den heer Loke uitvoerig werden
beantwoord.
Vlissingen. Benoemd tot opzichter 2e
klasse l y de publieke werken te Amster
dam, met ingang van 15 dezer, de heer
J. M. Koole alhier, thans te Hoek van
Holland.
Kapelle. Door den Raad is besloten de
gemeente te verdeelen in twee stem-
districtenKapelle en Biezelinge. Moes
ten de kiezers van Biezelinge tot dusverre
voor het vervullen van hun stemplicht
naar Kapelle, nu zal dat n et meer noodig
zyn, wat voorzeker een groote verbete
ring is. Mede is besloten tot het bestraten
van den Stationsweg en het bouwen van
een arrestantenlokaal. 'Z. Grt.
Ierseke. De strubbeling tusschen de
mosselvisschers alhier en de kweekers te
Philippine heeft aanleiding gegeven, dat
zich hier een vereeDiging „Schippersbe-
lang" geconstitueerd heeft. Als bestuurs
leden zyn gekozen de heeren E. J. C.
Poelman, voorz., M. Verschuure Mz., secr.-
penn. en J. Verspoor en J. Padmos,
commissarissen. Jf. Ct.
Benoemd tot voorzitter van dön
militie-keuringsraad in Zeeland. E. Um-
land, majoor, provinciaal-adjudant en tot
plaatsvervanger de overste Van Wie-
ringhen Borski van het 3e reg. infanterie.
In raDg overgeplaatst by de grenadiers
en jagers de eerste-luitenant C. E. W. de
Haan, van het derde reg. infanterie.
Met ingang van 1 Juni 1912 zyn
verplaatst de kommiezen D. van der
Werf van Krabbendyke naar Zierikzee, J.
Abrahamse van Roosendaal naar Krab
bendyke, D. Padmos vaD Sas van Gent
naar Ierseke, J. Goeree Az., van Sas van
Gent naar Hansweert, J. Jacobs van
Wernhout naar Hansweert. M. C.
Door den Commissaris der Konin
gin is benoemd tot Secretaris van den
Keuringsraad io Zeeland de heer A. Ham-
macher, commies ter provinciale griffie
en tot diens plaatsvervanger de heer J.
Crucq, adjunct-commies ter prov. griffie.
Door den Commissaris der Konin
gin is eervol ontslag verleend aan den
heer Mr. G. W. F. Wentholt te Neuzen
als lid van de gezondheidscommissie,
zetel Neuzen.
Het Meideuntje.
De Midd. scbryft:
Er was ons gevraagd hoe men hier in
Middelburg aan de gewoonte kwam om
den eersten dag in Mei, en dan alle Vry-
dagovortden van di9 maand het carillon
op den Langen Jan te doen bespelen.
We wisten het niet, en gingen byge
gevolg op informatie uit. En al kunnen
we nu ook den oorsproDg ervan niet aan-
