No. 156 1912,
Woensdag 3 April
26e Jaargang.
QHRISTEüJK,-
HiSTORlSCh
VERSCHIJNT ZESMAAL PEE WEEK
Wed. S. J. DE JONGE* VERWES V, te Goes
LEESTAFEL,"
F. P. D'HUIj, te Middelbi rg.
PRIJS DER Ak>VERTENTIËN
nieuwsblad
ÏEI IEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prfjs per Irie maanden franco p. p S.25
P.nkele nummers, 0.05
tnr- 3sa^fl«iBBsMK8>"a^a»7agg!HK^^:3Srasazss:'saB3iSSS!aEgBSSBBa.',ag!sar^i3za
UITGAVE DER FIRMj4 S
EN
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de gebrui
kelijke plaats.
De Bybelsche Geschiedenis aan kin
deren verteld door S. Ulfers3e geheel
herziene druk met 200 platen.
Van deze mooie uitgave ontvingen wy
de 3e tot de 10e aflevering. De uitgever
Bolle zet dus gang achter het werk.
Dat in zoo korten tyd van een dergelijk
boek een derde uitgaaf noodig blQkt,'is
een goed teeken. Het pleit voor den
goeden smaak van het christelijk volks
deel dat nog aan dezen vorm van Schrift-
behandeling hecht, en voor de degelijk
heid waarmee de schrijver zjjn stof heeft
verwerkt. Want den Bijbel vertellen aan
kinderen is niet gemakkelijk; en dat is
ds. ülfers gelukt. Zachtjes aan wordt
dit boek al het boek voor een volgend
geslacht; en het verdient't dit te blijven
tenzij een beter hem verdringt; doch
dit achten wij haast onmogelijk.
Letterlijke en Practicale verkla
ring van het Nieuwe Testament door
Matthew Henry; opnieuw uit het
EDgelsch vertaald en vermeerderd
met een voorrede van dr. H. Bavinck.
Kampen, J. H. Kok.
Afl. 40 tot 50 van dit standaardwerk
zijn verschenen de heer Kok heeft woord
gehouden. Het groote werk met zijn 900
bladzijden compres gedrukt kost slechts
f 15 en terstond heeft de uitgever den
prijs verhoogd. In zijn drie keurige,
stemmige banden is het een sieraad van
de boekenkastdoch allermeest om zijn
rijken inhoud zal het door steeds meer
deren, ook onder onze jongelingen worden
geraadpleegd. Want wegens zijn betrek
kelijk geringen prijs hebben nu ook onze
jongelingsvereenigingen het zich kunnen
aanschaften. De uitgever gaf meerdere
afleveringen boven de vijftig waarvoor
Ingeschreven was aan de inteekenaren
cadeau, tot een totaal van 250 bladzijden.
Een schadepost voor hem, doch die hem
vergoed kan wordeE, wanneer elke in
teekenaar zjjn collega of vriend op de
uitnemendheid dezer uitgave wijst. Nu
komt ook het Oude Testament van
Henry by dhr. Kok op dezelfde voor
waarde in uitgaaf Wie vroeger meer dan
f 100 bood om een „ouden" Henry
Stackhouse vast te krijgen, en dan nog
tevergeefs, die kan nu voor ongeveer het
derde van dien prys dit boek bezitten.
Onze kerkeraden of belLjdenisdoende
catechisanten mogen wy zeker wel op
deze uitgaaf als passend geschenk voor
den leeraar attent maken. Iedere boek
handelaar zorgt gaarne voor de levering.
Eigeniyk moest iedere kerkeraad zorgen
dat zy d leeraar van Henry kon gebruik
maken; de gemeente zou er goed mee
zyn.
Van kracht tot kracht, door dr,
J. R. Callenbach, 2e druk. - Nykerk,
G. F. Callenbach.
Den eersten druk begroetten wy met
ingenomenheid; den tweeden met dank
baarheid, wyi er uit biykt dat er naar
lectuur als de schryver biedt nog vraag
is. Deze opstellen of meditatiën gaan
niet diep, maar zy gaan er in, omdat er
menschen- en zelfkennis uit spreektde
schryver stjat niet boven zyn lezers doch
is als hunner een. Hy wyst op de zonde
die in „ons" allen werkt, en brengt er
voor elk naar zyn aard den troost der
Schrift. Vooral onze jeugdigen die niet
by voorbeeld om een „met" land te
bunnen pachten, maar uit oprechte be
hoefte beiydenis deden of zullen doen
is dit boek een kosteiyk Paaschgeschenk,
Van lang vervlogen dagen, door Ian
Maclaren. Rotterdam, J.M. Bredee,
Dat deze serie van Watson al een
vierden druk beleeft, bewyst dat hy ook
voor de Nederlanders schreef, dat de
eigenaardigheden der Schotsehe Hoog
landers ook die der Hollandsche laag-
landers zyn. Hoe kan 't ook anders?
Het zyn dezelfde menschen met de eigen
deugden en gebreken. Wat schetst die
Maclaren" zijn menschen naar het leven.
Een leeperd, die van zijn pachtheer schier
alles gedaan krygt, een rondkop die
zich niet door 's paehtheers rentmeester
aan zyn conscientievryheid komen laat,
en die verschillende typen een cynicus,
een scherpe tong, een held. Welk 'n fijn
humorist spreekt er uit al die schetsen,
en hoe doet hy u meeleven met al die
typen uit het dal van Drumtochty.
Kamer van Koophandel te Middelburg.
In de heden, Dinsdagmiddag, gehou
den vergadering van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken te Middelburg werd
allereerst mededeeling gedaan van de
benoeming van den beer W. Bosman
tot lid der Kamer en van het aannemen
door dezen heer van die benoeming.
Mededeeling werd gedaan van verschil
lende ingekomen stukken o.a. een scbry-
ven van B. en W., dat de raad in zyn
zitting van 24 Januari de rekening der
Kamer over 1911 heeft goedgekeurd.
Een verzoek van de Nederlandsche
Kamer van Koophandel te Londen om
steun by haar pogen om de verhooging
van invoerrechten te voorkomen.
Een schryven van de firma Van Heus-
den dd. 23 Maart jl. waarby zy overlegt
een afschrift van een ontvangen schry
ven van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken te VlissiDgen, waarin deze
mededeelt by het gemeentebestuur van
Ylissingen pogingen te zullen aanwenden
dat dit in overweging neemt of het op
zyn weg ligt eene gelegenheid van de
keuring van boter ter plaatse te openen.
Mede wordt overgelegd een afschrift van
eeD brief van de firma Dommisse Zoon
te Viissingen, waarin deze mededeelt,
geen boter meer van de firma Van Heus-
den te kunnen betrekken omdat de boter-
visiteur er haar op wees, dat zy gevaar
liepen op e9ne bekeuring, daar deze
meende redenen te hebben te vermoeden,
dat de boter van Van Heusden niet altyd
aan het vereischte vetgehalte voldoet.
Naar aanleiding van dezen laatsten
brief komt het de firma Van H. voor
dat de boter visiteur, de heer Van Garde
ren, niet voor zyn taak berekend is, al
moge hy nu gehandeld hebben volgens
de letter, toch zeker niet naar den geest
der wet. De firma vermoedt met grond,
dat hy op aandringen van andere perso
nen heeft gewerkt, om het instandkomen
van fabrieken te bevorderen en daardoor
by voorkeur den boterkelder heeft bezocht.
Wat het resultaat geweest is van eene
dergeiyke manier van werken, wil de
firma gaarne toonen, door inzage te geven
in hare boeken betreffende den boeren-
boterhaudel.
Vervolgens van een schryven van het
bestuur der vereeniging van boterhande-
laren, waarby een exemplaar van het
door deze vereeniging aan den Raad ge
zonden adres wordt overgelegd. Dit adres
publiceerden wy in ons nummer van
23 Maart. De Kamer wordt verzocht
adhaesie te betuigen aan dit adres.
Ten slotte een verzoek om adhaesie te
betuigen aan het door „Handelsbelang"
aan den minister van Oorlog gericht
verzoek om in verband met het aanne
men der legerwet, Middelburg een groo
ter garnizoen, zoo mogeiyk twee batal
jons met den staf te geven, opdat deze
stad nog eens een tyd van opkomen
moge beleven.
En eindeiyk nog eene mededeeling
van den Directeur-Generaal der Posteryen
en Telegrafie, dat er geen termen be
staan om aan het door de Kamer ge
steunde verzoek van deKamerteZutphen
om de telegraafkantoren in gemeenten
met meer dan 10000 inwoners Zondags
langer open te houden, te voldoen.
Behandeld werd hierop het
Ontwerp-Jaarverslag 1911
waarin o.a. herdacht wordt het overly den
van den voorzitter der Kamer, den heer
J. P. Fokker. Begaafd met groote be
kwaamheid op het gebied van handel en
cy verheid aldus het verslag gaf
hy d.ie aan al hetgeen hem aan het hart
lag. Ook de Kamer mocht zich immers
in zyne belangstelling verheugen en voor
Middelburgs handel en ny verheid klopte
zijn hart warm. Daarbij was hy een goed
en krachtig leider der vergaderingen.
Herinnerd wordt aan de adressen, ge
zonden aan de Tweede Kamer, inzake
het ontwerp-Stuwadoorswet, ontwerp-
debietbelasting op tabak en cntwerp-
tariefwet, terwyi ook de andere verrichte
werkzaamheden worden gememoreerd.
In de algemeene beschouwingen wordt
medegedeeld, dat in 1911 geen nieuwe
zaken werden opgerichtgewezen wordt
op het vertrek der bookmakers.
Betreffende landbouw en veeteelt wordt
herinnerd aan den warmen, drogen zomer,
en aan het mond- en klauwzeer. Over
het algemeen vieleD de opbrengsten mede.
iDgevolge de Arbeidswet werden in 1911
uitgereikt 343 arbeidskaarten 232 werk
gevers hadden jeugdige personen of vrou
wen in dienst. Wegens overtreding der
Arbeidswet werden door de gemeente
politie 5 processen-verbaal opgemaakt.
Uit de mededeelingen betreffende bin-
nenlandschen handel biykt, dat die statio
nair biyft. De buitenlandsche handel be
staat uitsluitend uit aanvoer van hout.Be-
halve de passagiersbooten en pleiziervaar
tuigen kwamen 2440 binnenschepen met
een gezamenlijken inhoud van 205.127 M8.
en 8 zeeschepen, 1 zeil- en 7 stoomsche
pen, met 17182 M8. hier aan.
Het gasverbruik nam in 1911 aanzien
ïyk toe, het bedroeg. behalve de
straatverlichting 1.674.755 M8. tegen
1.588.274 in 1910.
Het aantal muntgasmeters steeg van
1168 tot 1254, dat van andere gasverbrui
kers van 1467 tot 1494. Het aantal aange
sloten perceelen aan de duinwaterleiding
steeg van 2882 tot 2962, van deze laatsten
ontvangen 326 het water over den meter.
Opgepompt werd 355343 M3. tegen 294988
in 1910.
De meelfabriek van de firma Kakebeeke
vermaalde 25.386.750 KG. tarwe tegen
25 845.900 in 1910.
De Vitrite Works verzond 59.274 836
caps tegen 54.052 941 in 1910. Verwerkt
werdén 489000 KG. messingen 16000 KG.
koper.
Ook over tal van andere fabrieken meldt
het verslag een en ander. Het zou ons
echter te ver voereD die alle te vermelden
en bepalen wy ons tot de beide grootste.
Door de staatsspoor werden 41671 kaar
ten voor binnenlandsch vervoer en 7252
voor rechtstreeksch verkeer uitgegeven,
terwyi respectieveiyk 51624 en 8542 reizi
gers hier aankwamen, ongerekend, zy die
reizen op abonnementskaarten, kilometer
boekjes, rondreis- of gecombineerde bil
jetten.
De opbrengst van den tramdienst Mid
delburgViissingen bedroeg van het per
sonenvervoer in 1910 f92667,60 en van
het goederenvervoer f1855,425 of geza-
meniyk per dag-kilometer f25,22. Voor
1910 waren die cyfeis f84419,576, f1919,50
en f24,35.
Met de stoomtram „Walcheren" werden
in 1911 vervoerd 181009 personen met een
opbrengst van f38733,396 tegen 180749 en
f37086,875 in 1910. Het goederenvervoer
bracht op f18980,24, het postvervoer
f2487,76. Bovendien werd nog ontvangen
aan diversen f2276,786. In 1910 waren
deze bedragen f 19919,366, f2487,76 en
f2253,99. De totale opbrengst was dus
f62478,18 tegen f61747,99 in 1910. De
opbrengst per dag-kilometer bedroeg
f6,286 tegen f6,21 in 1910.
De marktkwestie.
Vervolgens werd io behandeling geno
men het advies der maandcommissie over
Januari in zake een door B. en W. in han
den der Kamer gesteld adres, betreffende
den verkoop van «garen op de markt, met
voor mum
v.m 1—5 iegeis 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F, m fileberichten van 1—10 regel." 1.—, Iedere regvS
at er 10 cent
de daarby behoorende adressen, die wij
reeds vroeger vermeld hebben.
De commissie wyst op de groote toe-
Dame van het aantal kramers, waaron
der een paar vreemdelingen en ook een
stadgenoot, dia in sigaren handelen, in
den laatsten tijd. Deze uitbreiding ver
oorzaakt een drukker marktbezoek, wat
vooral in den zomer weer een groot
aantal vreemdelingen trekt, die hier ter
stede veel belangryke bedragen verteren.
Niet alleen echter de vreemdelingen,
doch ook de marktbezoekers, die naar
hier komen om inkoopen te doeD, bren
gen veel geld in de stad, daar zy voor
een groot deel die inkoopen niet doen
op de markt, maar in de winkels.
Het is dus een niet te loochenen feit,
dat een door verkoopera goed bezochte
markt, eene vergrooting van het aaDtal
bezoekers mede brengt, waarvan de win
kels in het algemeen profiteeren.
In hoeverre nu alleen de sigarenhan
delaars door den bloeieD den toestand der
markt nadeelen ondervinden is aan de
commissie niet voldoende bekend, maar
zy betwyfelt, dat er sprake zou zyn van
„enorme schade".
Het z\jn toch voornameiyk debuiten-
menschen, die op de markt sigaren koo-
pen, waarnaast misschien een enkele
stedeling, doch zeker is dit getal onbe
duidend en zal dan ook van groote ver
mindering van het debiet uit dien hoofde
wel geen sprake zyn.
Maar alware dit het geval, dan zal
door vertiendubbelen van het marktgeld
het aantal marktbezoekers wel vermin
deren, doch ook het aantal bezoekers
en vreemdelingen zulks tot nadeele van
winkeliers, koffiehuishouders enz.ter-
wyi toch niet alle verkoopers geweerd
kunnen wordeD, en dus niemand er
voordeel van zal hebben.
Wat betreft het verzoek om alleen
„gebruikte goederen" toe te laten, merkt
de commissie op, dat zoo moeieiyk de
grens is te trekken, wat onder gebruikte
goederen moet worden verstaan, en
bovendien zou dan van d9 markt nage
noeg niets meer overbiyven.
Op grond van dit alles komt het der
commissie voor dat voldoen aan het ver
zoek van adressanten in volslagen stryd
zou zijn met de belangen van de nering
doenden in Middelburg en geeft zy aan
de Kamer in overweging aan B. en W.
te adviseeren, aan den raad voor te stellen
afwijzend op het verzoek te beschikken.
De commissie van de maand Februari,
adviseert inzake de verzoeken om ad
haesie van de Bergen op Zoomsche
Handelsreizigers-vereeniging en van de
Vereeniging Handelsbelangen te Goes
betreff Dde
de dienstregeling op den spoorweg.
Van al de door deze vereenigingen
verzochte wyzigingen, ziet de commissie
van Middelburg het nut niet in, en ad
viseert daarom die adressen voor kennis
geving aan te nemen.
De commissie voor de maand Maart
adviseert over den stoombootdienst op de
Oosterschelde,
en wel naar aanleiding van het in hare
handen gestelde adres van de Kamer te
Viissingen om de Provinciale booten van
den dienst op Zierikzee van Viissingen
te laten varen.
De commissie heeft in de eerste plaats
nagegaan oT er termen bestaan aan het
verzoek de gevraagde adhaesie te be
tuigen en zy heeft daartoe naast elkaar
overwogen het nut van de wyziging en
de bezwaren daartegen.
Voor Middelburg zal zy in het geheel
geen nut hebben en ook voor Viissingen
en Zeeuwsch- Vlaanderen en Schouwen
komt het der commissie hoogst denk
beeldig voor. Voor Viissingen omdat de
Oosterschelde booten zullen moeten ver
trekken uit de buitenhaven (anders kun
nen de reizigers niet van de eene boot
op de andere overgaan) en de Vlissingers
dan veel eenvoudiger en sneller öf per
tram, óf per trein naar Middelburg kun
nen gaan an voor Zeeuwsch-Vlaanderen
en Schouwen, omdat de commissie over
tuigd is, dat er slechts een zeer gering
verkeer tusschen die twee deelen van
Zeeland bestaat en bovendien wat be
treft de reizigers, die met de morgen
boot naar Zierikzee willen deze even ge-
makkeiyk per trein van Viissingen naar
Middelburg kunnen gaan en van daar
verder per boot. Ook voor reizigers van
Zierikzee bestaat thans een alleszins
voldoende aansluiting, daar de reizigers
van Middelburg per tieiu van 11,45 naar
Viissingen kunnen reizen voor de booten
van 12,10 naar Breskens en Neuzen.
By de middagbooten is van aansluiting
te Viissingen in het geheel geen sprake,
daar deze op ty moeten varen en op
steeds veranderde uren.
Wat betreft het goederenvervoer, waar
van de Viissingsche Kamer meent, dat
het door do wijziging zeer zal worden
gebaat, doet de commissie in de eerste
plaats opmerken, dat zy zeer betwyfelt
of er wel noemenswaard goederenver
voer bestaat of niet.
Het goederenverkeer vac en naar Zie
rikzee gaat naar Rotterdam, en dat niet
omdat er een tram is aangelegd, maar
omdat dat reeds lange jaren zoo is ge
weest en er geen reden bestaat aan te
nemeD, dat het zich Daar Zeeuwsch
Vlaanderen zou verplaatsen.
Bovendien zal het vervoer per stoom
boot voor verzendingen van eenigen om
vang toch altyd te duur zyn omdat dit per
zeilschip plaats heeft, terwyi tevens het
overladen te Viissingen immer eeD groot
bezwaar zal biyven. Daar komt nog by,
dat de nieuwe Ooster-Schelde-booten zeer
weinig gelegenheid bieden voor groot
goederenvervoer, terwyi ten slotte de
reizigers er slecht mede gediend zouden
zyn, daar dan te Viissingen met het over
laden heel wat tyd verloren zou gaan.
Naar aanleiding van de opmerking vaD
de Viissingsche Kamer over het verleg
gen van het eindpunt van de Middelburg-
sche boot, dat als antecident wordt aan
gemerkt, oordeelt de commissie dat dit
als zoodanig geheel verkeerd wordt be
schouwd.
De Middelburgsche boot is hoofdzake-
ïyk (oyna „uitsluitend) op goederenver
voer aangewezen.
De weinige passagiers uit Viissingen,
die van die gelegenheid gebruik ruaken
gaan meestal nog van Viissingen per
tram naar Middelburg om zich daar in
te schepen.
Vervolgens vaart de MMdelburgsche
boot tusschen Rotterdam, Dordt en Mid-
delburg,Viissingen, tusschen welke plaat-
sen een zeer druk goederenvervoer plaate
heeft.
Tusschen Schouwen en Zéeuwsch-
Vlaanderen is daarvan geen sprake *en
zouden daarvoor geiyk boven reeds werd
aangemerkt de provinciale booten toch
bezwaariyk in aanmerking komen, aan-
gezien zy niet voor goederenvervoer in
gericht zyn.
Het goederenvervoer wordt onderhou
den door de Valk en de beurtschippers,
De commissie adviseert aan de Prov.
Staten te verzoeken, niet aan het verzoek
van de Viissingsche Kamer te voldoen
en wel omdat zy vreest dat de regel
matigheid van den dienst verloren zou
gaan, ten schade der reizigers Ook wordt
gewezen op het verhuizen van deleden
der equipage, die nu te Middelburg wo-
neD, naar Viissingen, hei geen Datuuriyk
1 nadeel voor Middelburg met zich brengt.
En dit alles om het zeer denkbeeldige
voordeel van een verbinding p^r boot
tusschen Zeeuwsch- V laanderen en Schou
wen, die Diet byzonder veel gemakke-
ïyker is en langer zal duren en die mis
schien door de bewoners dier eilanden
niet eens verlangd wordt.
Ten slotte werd Dog behandeld het
advies derzelfde commis ie inzake de
boterkwestie.
Omtrent het iD hare handen gestelde
verzoek van een aantal boterhandelaare
