No. 147 1912,
Zaterdag 23 Maart
EIIWSBLAD
VOOR ZEELAND
26e Jaargang,
3HRISTELUK-
HlSTOKISeh
VERSC HIJNT ZESMAAL PER V/EEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES T, te Goes
F. P. D'HUIJ, te fliiddelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
B|j dit nummer behoort een Bplad.
DRANKBESTRIJDING.
BIKHHNLlAND.
t^MCegA—üg-ü
1E1 IEREN WERKDAG DES AVONDS.
ƒ1.25
0.05
Prfls per lrie maanden franco p. p
Hnkele nummers.
o a a
UITGAVE DER FIRMA S
EN
v in 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F. milieberichten van 1—10 regel: 1.—, iedere reguÉ
mi er 10 cent
ma a
A»i, ;il<ï ztch urael 1 April a. 8.
op oim blad abonneeren, ont-
raugen het tot dien datnm
jf ral la,
21 Maart 1862-1912.
Vijftig jaren van strijd
waren vijftig jaren van
zegen.
In deze week vierde de afdeeling der
Nat. Chr. Geh. Onth. Vereen, in het
Koning Willemshuis te Amsterdam, haar
gouden feest.
Immers den 21 Maart 1862 werd zjj
door Ds. Adama van Scheltema als de
eerste Christelijke Geheelonthouders Ver-
eeniging in Nederland gesticht.
Men weet dat hy hierbij het voorbeeld
volgde door Mevrouw Wightman te
Shrewsbury gegeven.
'tWas in October 1861, dat Ds. Schel
tema, op reis zijnde, een boekje in han
den kreeg door deze Engelsche predi
kantsvrouw geschreven. Een vriend, die
het zelf nog niet gelezen had, gaf het
hem in den spoortrein mee. 't Heette
Haste to the rescue (Haast u ter redding).
De schrijfster verhaalde daarin van haar
werk in de achterbuurt van de Engelsche
koopstad. Toen haar man eens gedurende
verscheidene maanden ten gevolge van
een ongeval aan z(jn kamer gebonden
was, ging zy voor hem op huisbezoek
uit en ontdekte met smart en verbazing,
hoe droevig groot het gebrek aan Schrift
kennis was in bijna alle gezinnen. Zy
kwam tot het inzicht, dat den menschen
op de eenvoudigste wijze het evangelie
moest worden gebracht. In haar boek
sohrjjft zij hoe zij zelf dat poogde te
doen, en hoe de vrouwen der achterbuurt
haar, die tot nog toe het .wettisch dry
ven" der geheelonthouders gestreng ver
oordeeld had, den weg der geheelonthou'
ding opdrongen. Want die vrouwen
brachten het haar aan het verstand, dat
het de bedwelmende drank was, die haar
en hare gezinnen in stoffelijke en geeste
lijke ellende dompelde. Toen heeft Me
vrouw Wightman leeren zien, dat de
geheelonthouding de nederige dienst
maagd van het evangelie wil zijn, en zy
heeft de hulp van deze bondgenoote aan
vaard. En haar boek is vol van den zegen,
dien God deed nederdalen op de eenvou
dige evangelieverkondiging, die den steun
der geheelonthouding had aanvaard.
Dit boek was het, 't welk ds. Adama
van Scheltema, zittende in den spoorwa
gen, met klimmende belangstelling las.
't Maakte op hem een onuitwischbaren
indruk. En het lezen ervan had voor
hem meer dan één gevolg.
Vooreerst dat by nu persooniyk geheel
onthouder werd van alles wat bedwelmt,
alcoholhoudende dranken zoowel als ta
bak. Dan dat hy het voornemen opvatte
en uitvoerde, om het boek, dat voor hem
van zoo groote beteekenis was geworden
in het Nederlandsch te vertalenhy noem
de het Uit de Achterbuurt. Einde] yk dat
by het voorbeeld van Mevrouw Wight-
nian in de Amsterdamsche achterbuurt
ging navolgen.
En zoo is het dan gekomen tot de op
richting van de eerste geheelonthouders-
▼ereeniging in Nederland.
Ds. Scheltema vatte natuuriyk dadeiyk
de nuchterheidsbeweging in haar diepste
beteekenis op. De drinkgewoonte was
hem de groote hinderpaal voor de komst
▼an het Koninkryk Gods. De drankbe
strijding een hulpmiddel by de evange
lieverkondiging, het uit den weg ruimen
▼an een struikelblok op den weg des
volks.
Het werk begon dus met eenvoudige
t evangelieverkondiging. In het voorjaar
van 1862 werd in de Tuinstraat een ruime
kamer gebuurd, waar da. Scheltema den
21 Maart de eerste Bybellezing hield.
Maar in diezelfde samenkomst werden
de aanwezigen uitgenoodigd, eenjChris-
teiykenGeheelonthoudersbond te stichten.
De alcoholbestryding trad op als diena
resse van het evangelie.
En het gevolg? Na vyftig jaren zyn
er alleen van de christelijke vereeniging
ongeveer negen en twintig duizend ge
heel onthouders (waarby nog niet mee
geteld zijn de Roomsche en de neutrale
vereenigingen). Een groot leger van hen
die temidden van ons drinkend volk, het
beste middel hebben aangegrepen om de
drankellende te bestrijden, n.l. de geheel
onthouding.
Vyftig jaren van stryd waren vyftig
jaren van zegen.
Dat hebben die tallooze personen en
gezinnen ondervonden, die door deze be
weging vaü het alcohol verdriet zyn ver
lost en dat biy ven zy ondervinden, die uit
naastenliefde gedreven zich binden aan
aan dit werk der liefde. v. S.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Donderdag.
Behoudens enkele wyzigingen van den
minister in artikel 29 en het artikel
44bis van de heeren VaD Veen en Scheu-
rer is de Vogel wet afgehandeld.
Op artikel 28, hetwelk de vogelvangst
op Zondag verbiedt, diende socialist
Hugenholtz een amendement in om den
bestaanden toestmd te handhaven en
dus de vogelvangst op den Zondag toe
te laten. De kwestie van Zondagsrust
had, volgens dezen afgevaardigde, hier
niets mede te maken. De zaak is een
voudig deze - aldus deze vrydenker
dat het aantal gunstige dagen om vogels
te vangen zoo gering is, dat men niet
de vogelvangst onmogeiyk moet maken,
indien zulk een gunstige dag op Zondag
valt.
Uiteraard moest minister Talma dit
by uitstek „vrijzinnige" amendement van
de hand wyzen. Zeer juist merkte ZExc.
op, dat in zooverre de vogelvangst een
liefhebbery is, zy natuuriyk op Zondag
moet worden verboden en in zooverre
het een bedryf is, valt zy onder den
openbaren arbeid, bedoeld by de Zondags
wet.
De Kamer gaf den minister dan ook
schier eenstemmig geiyk. Slechts drie
leden hadden den treurigen moed om
voor dit amendement te stemmen.
Eerst stond er in artikel 28 ook nog,
dat de vogelvangst op „algemeen erkende
Christelyke feestdagen" is verboden. Op
de vraag van den heer Thomson wat de
minister onder „algemeen erkende Chris
telyke feestdagen" verstond, liet ZExc,
deze woorden vervallen en verviel daar
mede deze vraag, die tegenwoordig ook
zoo gemakkeiyk niet meer is te beant
woorden. Dat de menschen op zulke da
gen op de vogelvangst mogen gaan, deert
ons dan ook minder. Dat is voor ons geen
principiëele kwestie, maar alleen een zaak
van meerdere of mindere waardeering
onzer feestdagen.
Over het lot van onze iysters zal Inter
worden beslist.
In deze zitting heeft de heer Van Veen
(c. h.) mede namens dr. Scheurer (a. r.)
een amendement toegelicht om in de
Vogelwet een artikel 44 bis in te voegeD
strekkende om gedurende de eerste 5 jaar
na het in werking treden dezer wet het
lystervangen toe te laten door middel van
strikken niet lager dan één meter boven
den grond gesteld, doch alleen in by K. B.
aan te wyzen gemeenten. Dit is van be
lang voor de arbeiders van Texel en
Gaasterland, die daarmede f15,000 per
jaar verdienen. En wat het nut van de
lyster voor den landbouw aaDgaat, daar
omtrent wordt door den heer Thysse
weinig gunstig geoordeeld. Daarby komt,
dat de bosscben vaD Gaasterland de
laatste jaren worden gerooid, zoodat de
ïysters daar ook langzamerhand afnemen
en de beteekenis van de lijstervangst
daar vermoedeiyk binnen 5 jaar zeer
gering zal zyn geworden.
Het Vaderland noemde sprekers amen
dement een politiek amendement om kie
zers te vangen, doch Gaasterland ligt
niet in sprekers district en Texel ligt in
het district van den afgevaardigde voor
Den Helder, den hoofdredacteur van Het
Vaderland. In Gaasterland wordt ook niet
de zwarte lyster of merel gevangen, maar
eenvoudig de koperwiek op zyn rsis van
Rusland naar de Riviera in het najaar.
Minister Talma vroeg zich af of het
belang van de bevolking van Gaasterland
zoo groot is, dat dit een zoodanig in-
grypen in het beginsel der wet recht
vaardigt. Toch wilde ZExc. zich niet
krachtig tegen dit amendement verzetten,
maar liet hy de beslissing gaarne aan
de Kamer over.
Besloten werd het amendement te doen
drukken en rond te deelen. Voor den
belangstellenden lezer laten wy het hier
onder volgen
«Gedurende vyf jaren na het in werking
treden van deze wet biyft in gemeenten
en gedurende den tyd by algemeenen
maatregel van bestuur aan te wyzen,
het vangeD van ïysters door strikken niet
lager gesteld dan één meter boven den
grond en het daarna dooden dier vogels
geoorloofd, doch op gronden van derden
niet dan met schrifteiyke vergunning
of in gezelschap van den eigenaar of
rechthebbende.
„Het ten verkoop voorhanden hebben,
te koop aanbieden, verkoopen, afleveren
en vervoeren van ïysters is toegelaten
in de gemeenten en gedurende den tyd
genoemd in den algemeenen maatregel
van bestuur, bedoeld in het vorige lid.
„Zendingen van ïysters buiten de ge
meenten bedoeld in het eerste lid worden
gedekt door eene verklaring af te geven
door den burgemeester van de woon
plaats der verzenders."
Dinsdagmorgen zet de Kamer haar
arbeid in het openbaar voort.
Heden afdeelingsonderzoek.
TJXT 3P3
Morsen met 's Lands geld.
Onder dit opschrift schrijft De Stan
daard
Hoe men 't van Liberale zy er op toe
legt, om te morsen met 's Lands geld,
biykt nu wéér in Ter Teuzen.
In dat stedeke van het Zuiderland moet
nu, 't koste wat 't kost een Hoogere Bur
gerschool komen. Nota bene in een plaatsje
dat slechts even 9000 inwoners telt, en
dus klóiDer is, dan meer dan één dorp.
Bovendien gaat 't niet vooruit, maar,
met 't nieuwe kanaal naar Gent, eer
achteruit. Maar dat alles doet er niets toe.
Ter NeuzeD kan 't zonder Hoogere Bur
gerschool Diet stellen. Driejarig zal men
beginnen, maar natuuriyk zal, zoodra
't kan, naar vijfjarig worden doorge
stoomd.
De liberale heeren, van wie dit plannetje
uitgaat, rekenen, schrap geteld, op 25
leerlingen uit de stad. Het tekort moet
door de omliggende dorpen bygepast.
Buiten schoolgeld zal dit dure houbeestje
dan ook op 15 4 f 16000 te staan komen.
Ook al rekent men op 25 buitenleerlin-
gen. Dus een f 300 per scholier. En dan
zullen die scholieren nog meest kinderen
zyn van Ryksambtenaren die van buiten
af inkwamen.
Daarvoor zal 't Ryk nu de helft, d. w.
z. een subsidie van f7500, moeten uit
loven, d. i. honderd en vyftig gulden per
kind voor dit gansch onnoodige schooltje.
Daarom vooral onnoodig, omdat ieder die
wil, 7,30 uit Ter Neuzen naar Vlissingen
kan stoomen, waar zulk een school is, en
's avonds om 5 uur is men terug. Heel
de school is dus pure weelde. En heel
'tplan een liberaal opzetje.
Er zitteD 8 liberalen in den Raad en
5 niet-liberalen, en juist met 8 tegen
stemmen is deze kaart doorgestoken.
Er stond zelfs niets van 't plan op de
agenda. Heel 't zaakje is er by verrassing
doorgejaagd, en met opzet heeft men de
burgers willen beletten te remonstreeren.
Dit biykt hieruit, dat nu reeds 750 vaD
de 1400 kiezers geprotesteerd en om in
trekking van het dolle besluit aanzoek
hebben gedaan. De burgery toch begrypt
opperbest, dat men in een afgelegen ste
deke als Ter Neuzen toch niet anders
dan zeer inferieure leerkrachten krygt,
terwijl er in Vlissingen, dat vlak by ligt,
veel beter onderwijs te halen is.
En ook, dat de leeraren aan die nieuwe
school weer niets anders dan geknipte
mannekens zullen zyn, om in Ter Neuzen
en heel den omtrek den liberaler), zoo
niet den socialistischen propagandist te
spelen.
Toch zou met een liberaal Minister
van Binnenlandsche Zaken hun spel dra
gewonnen zyn.
Nu zit er een wyzer man in 't Torentje.
Laat ons wachten wat komt.
RECLAMES-
In de klauwen van een nierziekte.
Dikwyis maakt een nierziekte zich ge
heel van een 'yder meester, vóórdat deze
er zich in minst iets van bewust is, Ja
renlang heeft deze ziekte zich misschien
reeds kunnen ontwikkelen, terwjjlby er
een geheel andere oorzaak voor zocht en
er een verkeerd geneesmiddel tegen ge
bruikte. Dan leidt zyn kwaal plotseling
tot niersteen, waterzucht, lendenjicht en
martelende urinestoornissen. Zyn nieren
worden gaandeweg cel Da cel vernietigd
en verliezen hun kracht om het bloed
te filtreeren en wanneer het bloed niet
behoorlijk gefiltreerd wordt, dan wordt
het geheele lichaam langzamerhand ver
giftigd.
Indien gy een nier- of blaasaandoening
hebt zult gy opmerken, dat de urine be
wolkt en zanderig is, dat de loozing moei
ïyk geschiedt, of d ;t gy geen macht meer
hebt over het water, 's Morgens staat
gy met een ellendig gevoel in uw rug
op, uw oogen zyn opgeblazen, uw enkels
gezwollen. By slecht weer gevoelt gy u
prikkelbaar, terneergeslagen en afgemat,
en krygt gy rheumatische pynen in de
spieren en gewrichten.
Alleen een geneesmiddel uitsluitend voor
de nieren, kan de nieren genezen. Foster's
Rugpyn NiereD Pillen zijn uitsluitend
voor nier- en blaasziekten. Zy werken
rechtstreeks op de niereD en komen deze
op een zachte wyze te hulp Zy heelen
de nieren en geven hun gaandeweg de
kracht terug om de ziekte-aanbrengende
stoffen uit het bloed te verwyderen.
De naam Foster's Rugpijn Nieren Pillen
staat voluit op iedere doos. Zy zyn te
Goes verkrijgbaar by de firma Nathan
Emanuelen te Middelburg bij den heer
Joh. de Roos, Vlasmarkt K 157. Toezen
ding geschiedt franco na ontvangst van
postwissel a f 1.75 voor één of f 10.—
voor zes doozen.
Bakkerswet. Op het ontwerp Bakkers
wet zyn door den heer Snoeck Henke-
mans een paar amendementen voorge
steld, welke de strekking hebben om den
arbeid aan de patroons te biy ven veroor
loven op de wyze als hun goeddunkt eD
voorts de z.g. „gemeDgde bedryven" ten
aanzien van den Zondagsarbeid op geiyke
wijze te behandelen als de banketbak
keryen.
Onze Koningin naar Parijs. Volgens
de Figaro zal de Koningin der Neder
landen in het voorjaar naar Parys komen,
maar men weet nog niet met zekerheid
wanneer.
Van Kol. Socialisl Van Kol heeft
de voorloopige candidatuur voor het
district Amsterdam II aangenomen.
Middelburg.In de Donderdagavond ge
houden vergadering van de afdeeling
Middelburg van den Volksbond, vereeni
ging tegen drankmisbruik, werd door den
secretaris, den heer A. A. Noske, het jaar
verslag over 1911 uitgebracht. In dit
verslag wordt herinnerd aan den in'
November gehouden kinderavond en aan
de oprichting van den houtsnycursus,het
geen beide veel succes had. Tot bestuurs
lid werd gekozen mevrouw GhysenVan
Marie met wie was aanbevolen mevrouw
Boasson—Menko. Als candidaten voor
het hoofdbestuur werden gesteld de hee
ren Snijder van Wissekerke en Ooster-
baan. De rekening van den penningmees
ter, den heer Iz. Snoep, aanwijzende in
ontvang f 315,885 en in uitgaaf f 336,026
werd goedgekeurd. De voorzitter, de heer
P. H. Veen, bracht ten slotte dank aan
het vertrekkende bestuurslid, mej. Van
Visvliet, voor alle3 wat zy voor de veree-
mging heeft gedaan.
Middelburg. Reeds eenigen tyd was 't
der politie alhier bekend, dat een tand-
techniker, zekere J. de B. uit 's-Hertogen-
boscb, iederen Donderdag in een hotel te
Middelburg zitting hield; doch tevens
dat hy alsdan bewerkingen zou verrich
ten, waartoe hy niet bevoegd is.
Om een nader onderzoek in te stellen
begaven zich gisteren de beide inspec
teurs van politie in burgerkleeding naar
het hotel, en na een paar uur hadden
zy, door het hooren van personen, die
onder behandeling van De waren ge
weest, voldoende bewysmateriaal ver
zameld om proces-vernaai op te maken.
Middelburg. Donderdagavond had alhier
dezelfde lezing over Canada plaats, die
Woensdag teGoes werd gehouden.De groo
te zaal van het Schuttershof bevatte veel
belangstellenden, onder wie veel van het
platteland. By den aanvang der lezing
had een klein incident plaats. Een per-
sood, die te veel aan Bacchus geofferd
had, was wat lastig en werd uit de zaal
verwyderd.
St. Maartensdijk. Nu de plannen voor
het stichten eener waterleiding een meer
vasten vorm hebben aangenomen heeft
het waterleiding-comité het wenscheiyk
geacht eene vergadering te beleggen tegen
Vrydag 29 Maart e.k., des namiddags
half drie, in het hotel »De Gouden Leeuw*
alhier, waartoe alle gemeentebesturen,
gemeenteraadsleden en gemeentesecreta
rissen zyn uitgenoodigd waarin mede-
deeling zal geschieden van hetgeen tot
dusver is bereikt, en de heer Halbertsma,
de ontwerper van het plan, do noodige
inlichtingen zal verstrekken.
Ellewoutsdijk. Met ingang van 1 April
a.s. is de heer F. Radix, conducteur der
artillerie en militair wachter alhier ver
plaatst naar het fort te Schalkwijk. Als
zyn opvolger is aangewezen de onder
officier der artillerie J. Kwartel te Am
sterdam. Door het vertrek van den heer
Radix verliest onze gemeente een hoogst
achtenswaard-g man, die in de ongeveer
4 jaren, dat hy hier was, velen ter wille
was, en steeds bereid bevonden werd
tot helpenwaarom zyn heengaan zeer
betreurd wordt. M. G.
Meliskerke. Naar men ons meldt, zyn
by verschillende landbouwers alhier kip
pen gestoleD, ook weer dezer dagen. De
politie is hiervan in kennis gesteld.
lerseke. Woensdag had aan dePostbrug
over het kanaal van Zuid-Beveland een
ongeval plaats, dat beel wat slechter had
kunnen afleopen dan het geval was. Daar
bevond zich eeD boerenwagen uit den
Schengepolder onder Wolfaartsdyk, om
kunstmest te laden. By het draaien naar
de laadplaats geraakten de paardeD met
den wagen te water. De laatste brak, het
onderstel zonk en de paarden zwommen
met de rest in het kanaal rond, maar
hadden niet het besef op de laadplaats
aan te sturen. Gelukkig kwamen de
