No. 138 1912
Woensdag 13 Maart
26e Jaargang
eKRISTELSJK-
IIEITWSBLAD
VOOR ZEELAND
ilW en
schip.
tCHT
ie
HISTORISCH
aagd
iwht
I burg.
tot 6 jaar
nak op den
soort.
f, aan het
te Goes.
ns,
muiden.
i08,
(f anderhalf-
BTROO Sz.,
G r ij p s-
i s ke r ke,
1,50, breed
it 4,10 M.,
t enszand.
toe,
lalf, de
Zoute-
(OH. MAL-
plust."
bden te
Meter, in
Ifr. lett. R.
Y. ALTA,
sn ona kan
Boschzicht,
iet paarden
2, Bigge-
h bij
MEPAARD,
b uburg.
poodigd, en
I) Kroon-
ekening 17
bij ABR.
Idelburgsche
stmeid
LN LIERE,
Klottinge.
pRSE,
io uburg.
VERSC HIJNT ZESMAAL PER V/EEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES T, te Goes
F. P, D'HUIj, te P dddelbi rg.
PRIJS DER Ai>VERTENTIËN
eulen en
ide Meid
AS,
mwepolder.
ioe,T j
JE, bij
I Meliskerke.
itroo,
J
Knecht
Terwest Goes
IE1 tEREN WERKDAG DSS AVONDS.
Prijs per irie maanden trance p. p 1.25
linkele nu mmers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, ieuere regel meer 10 ceai
Familieberichten van 1—10 regelr 1.—, Iedere regel
m er 10 cent
%ij, die zich met 1 April H. w.
op on*, blad abonueereu, out
vangen bet tot dien datum
grut la.
12 Maart 1912.
Twee stemmenverhoudingen.
Donderdag 7 Maart 1912 aanneming
van het gewijzigd artikel van het school-
bouwwetje, een scheppen van een begin
van rechtsgelijkheid inzake vergoeding
voor scholenbouw, tusschen „openbaar"
en bijzonder onderwijs.
De aannemiDg geschiedde met 62 tegen
S3 stemmen. Rechts tegen Links.
Dit brengt ons een ander feit en een
anderen datum in herinnering.
Den 17 Augustus 1878 werd de Lager
Onderwijswet, de beruchte schoolwet-
Kappeyne, door de Tweede Kamer aan
genomen. Met 62 tegen 34 stemmen LiDks
tegen Rechts.
Welk een veranderingwelk een om
mekeer I
Toen de Tweede Kamer de wet-Kap-
peyne aannam, schreide het Christen
volk neutralen en ongeloovigen juich
ten. De liberale party waande zich op
het toppunt harer macht. En dit was
ook zoo.
Van dien dag dagtoekent haar verval.
Nu is z|j die ons toen zoo haar opper
macht deed voelen, gereduceerd tot een
zwakke, en zoo z|j op eigen kracht is
aangewezen, waardelooze minderheid.
Niet de toon van een der Roomsche
bladen die daar zegt«uw hooge spron
gen zjjn uit, heer Graaf", voegt ons hier.
Maar welwie wfjs is, merke op deze
dingen.
Er is eene Nemesis der geschiedenis.
Meer nog, er is een God, die recht doet
en op Z|ji tijd vonnis geeft.
Tueschen twee rooden.
De Bode, het Ossendorpsche orgaan van
den Bond van Nederlandsche (lees „open
bare») onderwijzers kibbelt een beetje
met Set Volk, over algemeen verplicht
neutraal onderwijs.
Dat wil De Bode, maar Het Volk zegt
dank u, daar doen wy niet aan mee,
«dat w|j, door middel van den Staat, ook
de geloovige arbeiders zouden dwingen
hun kinderen naar de neutrale school te
zenden".
Wie nu denkt dat Het Volk daar uit
begineel tegen is die vergist zich. Uit
beginsel is eigenlijk ieder man van Links,
die tegen het Bouw wetje heeft gestemd,
er voor.
Met den woorde misschien niet, maar
dan toch metterdaad.
"Wat toch heteekent de stem tegen het
BCboolbouwwetje
Immers dat men aan de vrfle school
geen recht wil doendat men den kinde
ren van geloovige arbeiders het vrjje
onderwijs niet gunt, waarop zjj aanspraak
hebben; dat men dezelaatstendwingen
wil hun kinderen naar de neutrale school
te zenden.
En dat geldt ook van de redactie van
Het Volk.
Van daar haar schelden tegen de voor
standers van het Bouwwetje dat nog op
geen voeten of vamen na de financieele
rechtsgelijkheid tusschen staatsschool en
vr|je school biengt.
Maar waarom dan Het Volk tegen de
leus van algemeen verplicht kosteloos
neutraal onderwijs is
zy zegt het zelf: Heteenigeresultaat
zou zyn dat in de arbeidersklasse de
tegenstelling tusschen geloov gen en
ongeloovigen wordt bestendigd; dat de
arbeidersklasse verdeeld (en) verzwakt
(blyft)den ouden stryd van klerikalisme
en antiklerikalisme mee voert".
Zoo is het inderdaad,
Worden vandaag de christeiyke arbei
ders sociaal democraat oftewel anti-cleri-
caal (want dat is tegenwoordig toch
hetzelfde!) dan is Set Volk ook voor
algemeen verplicht neutraal onderwys.
Maar nu, uit utiliteitsbezwaar, is zy er
tegen; of liever zegt zy er tegen te zyn.
Dat moet men goed in het oog vatten.
Pijnlijke vragen.
Onder dit opschrift schryft Het Volk
In de Zierikzeesche Crt. vinden wy het
verslag van een politieke rede door het
Unie-liberale Kamerlid Patyn in zyn dis-
trikt te Brouwershaven gehouden. Be
langrijker dan de rede, die zich niet bui
ten het gewone spoor begaf, was het
debat. Een der aanwezigen stelde n.l.
eenige ietwat pyniyke vragen, die door
den inleider op merkwaardig zwakke
wyze werden beantwoord.
De debater vroeg allereerst hoe het
toch mogeiyk was dat de heer PatyD,
die by de algemeene beschouwingen
over de Staatsbegrooting zoo te keer
gegaan was tegen de voortdurende sty-
ging der militaire uitgaven, waaraan het
huidige ministerie mede schuldig staat,
niettemin vóór de oorlogsbegrooting ge
stemd had.
Hierop antwoordde mr. Patyn, dat le.
de begrooting toch zou zyn aangeno
men, 2e. de begrooting geen enkel nieuw
beginsel bevatte en 3e. in het beleid van
minister Coiyn veel te prijzen valt, zoo
dat hy meende zich slechts aan „een
schynbaar inkonsekwentie" te hebben
schuldig gemaakt.
Ieder zal aanstonds beseffen dat dit
drie uitvluchten zyn. De heer Patyn
stemt herhaaldeiyk voor zaken waarvan
hy weet dat ze toch verworpen zullen
worden, byv. pas nog voor de behande
ling der motie-Troelstra. Mocht ook
voorts al de oorlogsbegrooting thans
geen nieuw beginsel bevatten, zy bevatte
het resultaat van al de jarenlange op-
dry ving der militaire uitgaveD, waarte
gen de heer Patyn enkele weken te voren
nog zoo hevig gesputterd had. Ed als
in het beleid van minister Coiyn zooveel
te pryzen is, waarom dan tegeD zyn
militiewet gestemd en waarom juist
thans by de algemeene begrootingsbe-
schouwingen het hoofdpunt van aanval
gemaakt van de styging der militaire
uitgaven! Waarom anders dan om het
oude liberale recept van groote woorden
en kleine daden weer eens toe te passen.
De debater vroeg ook, waarom de heer
Patyn tegen den duurte-toeslag had ge
stemd. Het antwoord van den spreker
op deze vraag was nog dunner. Hy had
tegengestemd, zoo zeide hy eerst, omdat
de toelichting der regeering zoo onvol
doende was. Maar even later wierp hy
dit masker at, en zeide tegengestemd te
hebben, omdat in den Haagsehen Raad
gezegd was dat er geen buitengewone
duurte was.
Deze aspirant-minister-president geeft
zich dus niet eens de moeite om zelf
even de marktpryzen uit de offioiëele
berichten na te gaan, waaruit hy ter
stond zien kan welk een leuterpraat zyn
Haagsche raadszegsman verkondigd heeft.
Maar nu komt het mooiste. In het
verslag leest men hierop
„Maar zooals de zaak nu geloopen is,
is zy niet uit. De Eerste Kamer heeft
het regeeringsvoorstel verworpen. Met
het oog echter op de verwachtingen, die
ten gevolge van de aanneming door de
Tweede Kamer van het regeeringsvoor-
stel zyn opgewekt geworden, gaat spre
ker zwanger van het plan, om by de
volgende BegrootiDg een voorstel te doen
tot verhooging der traktementen van de
laagst bezoldigde ambtenaren op grond
van den verhoogden levensstandaard, en
hun een vasten wintertoeslag van f20
te geven. Een dergeiyk voorstel zou goed
te verdedigen zijn. En 21000 menschen
zouden in de termen voor een dergeiyke
verhooging vallen."
Dezelfde man dus, die geen duurte-
toesl'ag wil in een buitengewoon duren
winter, wil wel een vaeten duurte-toe
slag in eiken volgenden gewonen winter!
En de reden van die dwaasheid? Och,
dan is mr. Patyn, als hij nog eens mi
nister president wordt, met een fooi van
f 20 per jaar van de door een toenemend
aantal ambtenaren met toenemenden
aandrang gevraagde loonsverhooging af
Het zyn een paar duffe stukjes liberale
politiek, die daar te Brouwershaven ont-'
huid zyn.
Tot zoover het sociaal democratische
blad.
Ook wy zien in den Zierikzeeschen
afgevaardigde een toekomenden premier,
al zal het wel niet in de allernaaste
toekomst zyn. Of er derhalve geen poli
tiek adertje door diens kiezersrede ge
loopen heeft, zouden wij niet gaarne
tegenspreken.
Maar de antirevolutionairen in het
district Zierikzee mogen zich voor ge
waarschuwd houden. Hunne organisatie
versterken, hun kruit drooghouden, en
op zyn Groen van Prinsterers, met ta
lent en tact, overal op werven bedacht
zyn.
Vooral op Schouwen.
Kruiningsche verdraagzaamheid.
Wat den Nederl. Herv. predikant Ds.
Kramer te Oude Pekela op een unievsr-
gadering overkwam, wedervoer deze week
ook Mr. de Wilde te Kruiningen.
Nadat hy daar in openbare vergadering
een politieke rede had gehouden, waarin
hy onder meer had uiteengezet, dat de
verscherping der anti-these steeds van
links komt, en nadat de heer Welleman
van Krabbendyke op waardige wyze met
hem had gedebatteerd, verzocht de voor
zitter hem (Mr. de Wilde) om naar de
gewoonte der anti-revolutionairen, het
samenzyn met dankgebed te sluiten.
En toen geschiedde het stuitende.
Eenige vryzinnigen verlieten onder groot
gestommel en gefluit de vergadering, zoó-
dat de woorden schier onverstaanbaar
werden, en de spreker zyn gebed moest
bekorten en afbreken.
Aanstonds na de sluiting ging de spre
ker op de woordvoerders der liberalen af
en zeideWie verscherpen nu de anti
these, de mannen van rechts of die van
links? Men zag hier de proef op de som.
Een jongmensch wiens broek nog kaal
was van de verdraagzaam heidkweeken de
neutrale-schoolbanken, had de kieschheid
uit te roepen: «Ze meenen er toch niets
van
Natuuriyk dragen de leiders aan dit
onbehoorlijk optreden geen schuld, hoe
wel een hunner (een raadslid van Krui
ningen) de opmerking maakte, dat bidden
in de kerk thuis behoorde en niet in zulk
een vergadering. De man zelf moest echter
aanstonds toegeven, dat de anti-revolu
tionairen, die de zaal hadden afgehuurd,
alleen het recht hadden daarover te oor-
deelen.
Intusschen ziet men hieruit weer, dat
juist de vryzinnigen het ons byna on-
mogeiyk maken in publieke vergadering
op te treden. Wanneer hun zelfs ons ge
bed niet heilig is, hoe zullen ze dan nog
eenigen eerbied hebben voor de eeriyke
overtuiging van andersdenkenden
Merkwaardig, dat een der vryzinnigen
het tydens de vergadering nog wilde doen
voorkomen, alsof efgeniyk zyn geestver
wanten de „verdraagzamen" zyn en de
anti-revolutionairen de „onverdraagza-
men".
Tot 's mans eere zy gezegd, dat ht
zich by het einde toch biykbaar schaam
de over het onverdraagzaam optreden van
zijn geestverwanten. Het stak zoo treurig
af by wat hy juist zelf vlak van te voren
had pogen te beweren.
Zeeuwsche Courant.
DE LAAGSTE PLAATS. j
In dit leven is een pad,
Slechts door weiDigen betreden
Maar, die ooit dien weg betrad
Wordt geleid naar 'shemelsch Edsn.
'tls een weg van droef geween,
Maar van zoete vreugde tevens,
Vaak door donk're neev'ien heen
tls de nauwe weg des levens.
Heer, dat my de laagste plaats
Op dien heilweg zy gegeven 1
Niemand ooit heeft zooveel kwaads
Tegen zooveel licht bedreven.
Op den heuvel Golgotha
Staat een kruispaal opgeheven.
Als ik daarheen de oogen sla,
Wordt my alle schuld vergeven.
ODder de yzeren nagelpunt,
Die Uw voeten houdt verbonden,
zy een plaatsje my vergund
Waar 'k mag treuren om myn zonden.
Geef me er de allerlaagste plaats,
Zoo Gy my een plaats wilt geven l
Nooit heeft iemand zooveel kwaads
Tegen zooveel licht misdreven.
In dit aardsche jammerdal
Is een volk van naakten, blinden.
In hunne oogen niet met al,
Zyn ze in Gods oog welbeminden.
Vaak gehaat, veracht, verdrukt,
Vloeien tranen uit hunne oogen,
Door het ïyden neergebukt,
Gaan zy onder 't kruis gebogen.
Heer, dat de allerlaagste plaats
Onder hen my zy gegeven!
Niemand toch heeft zooveel kwaads
Tegen zooveel licht bedreven.
Maar, hoe ook door smart bezwaard,
Hoe ook in zichzelf verloren,
't Is een volk van U gespaard,
Eeuwig van U uitverkoren.
Rein gewasschen in Uw bloed,
Met Uw bruiloftskleed omhangen,
Bebb3D zy in 't eeuwig goed
Van Uw liefde deel ontvangen.
Heer, ei laat, de laagste plaats
Onder hen my zijn gegeven
Nooit heeft iemand zooveel kwaads
Tegen zooveel licht bedreven.
In het vergelegen land
Staat een schitterende woning,
Ze is gebouwd door Godes baDd
\t Is 't paleis van mijnen Koning.
Wie dat huis wordt ingeleid
Door den stoet van Gods getrouwen,
Mag des Heeren lieflykbeid.
Mag den Zoon van God aanschouwen.
Heiland, dat de laagste plaats
In dat Huis mij zy gegeven.
Nooit heeft iemand zooveel kwaads
Tegen zooveel licht bedreven.
Nooit heeft iemand zooveel kwaads,
Zooveel gruweiyks bedreven
Maar 't besluit Uws grooten Raads
Riep mij uit den dood in 't leven.
Welk een wonder van geDa,
Als ook ik, verlost, geheiligd,
Eens die feestzaal binnenga,
Eeuwig voor het kwaad beveiligd 1
Geef me er de allerlaagste plaats,
Groote God van dood en leven
Nooit werd iemand zooveel kwaads,
Zooveel gruweiyks vergeven.
Uit de. P.Huet'8 »Afrikaansche Gedichten
Een arbeiderspartij?
Omdat de 8. D. A. P. zoo prat gaat op
haar karakter van „arbeidersparty" mag
er wel op gewezen wordeD, schiyft de
Middelburgsche Courant, wanneer men in
en buiten die S D. A. P. een strooming
waarneemt, uitgaand van arbeiders, en
zich richtend tegen het party-bestuur. Het
verschynsel heeft zich al heel vaak voor
gedaan. Maar het ie nu weer zoo sterk,dat
Set Volk en andere bladen er vol van zyn,
en dat er al een krachtig gerommel te
hooren is als voorbode van eep dreigend
onweer op het a.s. Paaschcongres.
De aanleiding tot deze nieuwe uit
barsting Is vermeldt de Midd. Crt.
de houding door het Partijbestuur aan
genomen bij en na de zeeliedenstakiog
te Amsterdam van het vorig jaar. Die
houding was ook zeker merkwaardig
voor 't bestuur van een arbetdersparty.
Want niet alleen heeft het zich en
daardoor ook de party onthouden
van het vprleenen van directen stoffe-
lljken steun, maar bovendien heeft Set
Volk, en ook Troelstra persooniyk, zich
zeer scherp veroordeelend uitgelaten
over de houding en de daden der stakers,
zoo scherp zelfs, dat aan Troelstra werd
verweten, dat hy de arbeider# in den
rug aangevallen en op hen gespuwd
had,
Er is voorts een brochure over dit
onderwerp verschenen van H. Snee
vliet, met een felle voorrede van H. Ro
land Holst, die zelfs zei, dat »de konse-
kwente sociaal-democraten* te beslis
sen zullen hebben, of hun plaats niet is
in de S. D. P. in plaats van In de S. D. A.
P. de verachteiykste kettery, die
voor een volbloed S. D. A. P. er denk
baar is. Voorts verschenen er in den
laatsten tyd „Nabetrachtingen" in Het
Volk, persoonlyke verdedigingsartike
len van Troelstra, wysgeerige beschou
wingen van Van der Goes in het Week
blad. En lest best, staan er op de
agenda voor het Paaschcongres ver
scheidene voorstellen van afdeelingen,
betreffende „party en vakbeweging".
De Midd. Crt. schryft hierover
We zullen ons niet verdiepen in de
vraag, wie er geiyk heeft, in wiens
daden nu wel het zuiverst het socialis
me tot uiting komt. Dat gaat ons niet
aan. Dat moeten de partygenooten
maar onder elkaar uitmaken. Maar we
kunnen dqarom toch wel met belang
stelling dien twist aanhooreD, want
men leert dan merkwaardige dingen
over de verhouding waarin die «arbei-
derspariy" tot de arbeiderswereld in
ons land staat.
Waarom liet de S. D. A. P. die zee
liedenstakers in de kou, en waarom
wordt nu in „Het Volk" wel opgewekt
tot geldeiyka steuning van de stakende
electriciens te Amsterdam
Het antwoord is voor een buiten
staander verwarrend: omdat de elec
triciens bebooren tot een vakvereeni-
ging (den Alg. Ned. Metaalbew. Bond),
die aangesloten is by het Nederl. Ver
bond van Vakvereenigin ten en die
zeelieden Diet.
Het klasse-bawustzyr: der S. D.
A. P.-ers gaat n.l. niet zoo ver, dat
het zyn sympathie uitstrekt tot klasse-
genooten, die geen volgelingen
zyn van de S. D. A. P.-taktiek.
De verklaring van die eigenaardige
verhouding is ten nadeele te vinden
in de ingewikkei de arbeiderstoestanden,
die er bestaat tusschen het Ned. Verb,
van Vakv. en de S. D. A. P. De eerste
kwestie is al oud, de tweede nieuw.
De eerste is nog een nawerking van
Domela NieuweDhuis' geest. Tegen
over diens anarchistische theorieën
van economische actie, d. w. z. van
staking alleen en geen parlementair
gedoe, heeft de S. D. A P. een ver
woeden stryd gestreden van haar op
richting in 1894 af. Eu ze scheen de
baas te zijn geworden. Maar toen in
1903? de groote spoorwegstaking uit
brak, bleek Domela Nieuwen huis weer
machtiger dan de S. D. A. P. En het
is zyn leer, die zich ook weer uitte
in de taktiek by de zeeliedenstaking.
De tweede oorzaak is, zooals we
reeds schreven, van jonger datum en
groeide uit de S. D. A. P. zelf. By
de heftige twisten, die vooral een jaar
