No. 133 1912.
Donderdag 7 Maart
26e Jaargang
eftRISTEüJK-
NIEUWSBLAD
HiSTORISÊh
VOOR ZEEL A
HM.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES JT, te Goes
F. P. D'HUIJ, te iiddelbt rg.
PRIJS DER ADVERTENTÏËN
ÏE1 IEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irle maanden franco p. p.1.25
tlnkele nummers. 0.05
•ssB&misam&maRSESBmEtt
UITGA VS DER FIRMA S
EN
v in 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F, milieberichten van 1—10 regel: 1.—iedere regel
m er 10 cent.
2U1, lie aieh met 1 April tl.
op o»» blail abonneeren, out
vaneen het tot Uien datum
er ral lei.
KWWS3-3«»«I UI
XVI.
Mr. De Wilde beantwoordt den heer
Welleman. Twee opmerkingen moeten
spreker eerst van het hart. De heer Wel
leman heeft in de eerste plaats gezegd,
dat spreker het ontwerp niet ernstig zou
hebben behandeld. En nu is er niets,
waar men spreker zoo mee kan aanvallen
als dit. Spreker voert dikwijls op verga
deringen het woord, maar alty d wordt
zijn ernstige behandeling der zaken op
prijs gesteld. En zoo heeft spreker ook
dezen avond zjjn onderwerp met ernst
behandeld. Daarom protesteert spreker
ten sterkste tegen dit ongerechtvaardigde
verwet en hy sommeert den heer Welle
man om te bewezen, dat h}j niet met
ernst en overtuiging zou hebben ge
sproken.
De heer Welleman„Uw heele rede
heeft dat bewezen".
Mr. De Wilde kan dit onmogeiyk als
een bewijs aanvaarden en gaat verder
betoogen, dat hij ten stelligste ontkent,
het recht niet te hebben, op deze plaats
de artikelen van den heer VI elleman te
bestrijden.
De heer Welleman heeft spreker be-
stredèn met tal van citaten uit De Neder
lander buiten tegenwoordigheid van haar
hoofdredacteur mr. LohmaD, maar spre
ker bestrijdt de artikelen van den heer
Welleman in tegenwoordigheid van den
schrijver.
En wat de bestrijding van den heer
Welleman aangaat, het ver wij t dat de
christelijke kabinetten ons vaderland al
niet laDg met een nieuwe Tariefwet
hebben gezegend, is zeer misplaatst.
Juist de vrijzinnigen hebben in 1905 het
ministerie-Kuyper doen vallen en toen
was de Tariefwet-Harte, door dit mini
sterie ingediend, gelijk van de baan. Nu
is er weer een christelijke rejgeering aan
het bewind en deze heeft zich gehaast
weder een nieuwe Tariefwet in te dienen.
Onze christelijke kabinetten hebben er
dus altijd genoegzaam hun best voor
gedaan, om ons vaderland een betere
Tariefwet te bezorgen, ook omdat zij
wisten, dat dit in het welbegrepen be
lang van Nederland zou zijn.
Spreker blijft volhouden dat de vrij
handelaren zoo zij principieel willen
blijven, zich ook tegen de tegenwoordige
Tariefwet moeten verzetten. Terwille
van eenige miljoenen, ook al is het 13
miljoen, mag men zjjn vrflhandelaars-
beginselen niet ontrouw worden. Daarbij
komt nog, dat als men werkelijk ge
looft dat een Tariefwet in het nadeel
van het land is, door de afschaffing
van de tegenwoordige Tariefwet wel zoo
's lands bloei zou toenemen, dat op andere
wijze de 13 miljoen aan 's rjjks schat
kist ruimschoots zou worden vergoed.
Maar dat men eenerzjjds de tegenwoor
dige Tariefwet niet wil afschaffen en
anderzijds de Tariefwet van minister
Kolkman zoo fel bestrijdt, is en blijft
een meten met twee maten.
Al is het waar, dat de Tariefwet van
minister Sprenger van Eyk de cijfers
van het tarief niet verhoogde, zjjn Tarief
wet bracht toch het dubbele op dan de
vorige en Nederland heeft dus ook't dub
bele bedrag aan invoerrechten moeten
opbrengen, en deze verhooging spreker
legt hier vooral den nadruk op heeft
ons vaderland niet armer gemaakt maar
juist in bloei doen toenemen.
Dat het leven voor de arbeiders onder
de n'euwe Tariefwet zoo duur zal wor
den, blijft spreker ontkennen. Dat be
weert men wel, maar bewijst men niet.
Eventueele cijfers omtrent Duitschland
en Nederland kan spreker nooit als be
wijs aanvaarden, omdat men niet weet
of deze cijfers naar gelijke levensom
standigheden met elkaar worden verge
leken en niet het minst, omdat men op
deze cijfers alle controle mist.
Spreker gaat accoord met de rekening
van De Zeeuw, dat 't brood door de bloem-
rechten hoogstens een halve cent duurder
zal worden. De rekening van De Zeeuw
40 cent op de 100 KG., is 4/io cent op een
tweeponder is zeer duidelijk, maar de
rekening van den heer Welleman is zoo
omslachtig en zoo vol met veronderstel
lingen, dat spreker er niet bij kan.
Toch aarzelt spreker niet de bloemrech-
ten het zwakke punt van de Tariefwet te
noemen en zoo het bewijs kan worden
geleverd, dat het brood inderdaad duurder
zal worden iets wat nog lang niet zeker
is dan zou spreker ook tegen bloem-
rechten zijn. Spreker staat in deze zaak
op hetzelfde standpunt als mr Rutgers,
van Hilversum.
(Slot volgt.)
6 Maart 1912.
In ons land zijn nog tal van woeste
gronden en eigendommen van geringe
pachtwaarde.
Zoo hebben in ronde cijfers:
Gelderland 32 duizend Hectaren, Over-
ijsel 26 duizend, Drenthe en N.-Brabant
elk 20 duizend, Limburg 16 duizend,
Friesland 9 duizend, Utrecht en Gronin
gen elk 6 duizend, Noord-Holland 5 dui
zend, en Zuid-Holland en Zeeland elk 2
duizend Hectaren aulken grond meteen
belastbare opbrengst van f8 en f 6 per
Hectare. Totaal bijna 147 duizend.
Voorts hebben:
Noord-Brabant 163 duizend, Drenthe
150 duizend, Gelderland 143 duizend,
Overijsel 126 duizend, Limburg 70 dui
zend, Noord-Holland 46 duizend, Fries
land 41 duizend, Groningen 34 duizend,
Utrecht en Zuid-Holland elk 19 duizend,
en Zeeland 15 duizend Hectaren woeste
gronden en eigendommen met een be
lastbare opbrengst van f4 en minder.
Totaal 829 duizend HeetareD.
Het heele totaal woeste gronden loopt
naar het miljoen.
Er valt derhalve nog genoeg te ont
ginnen over. Er is in 't eigen land nog
plaats en werk voor duizenden arbeiders,
met de gelegenheid er by om zich door
noeste vlyt op te werken tot klein-land-
bouwer.
In Noord-Brabant geschiedt dit reeds.
Doch zonder onteigening van Rijks
wege zal dit streven niet algemeen
worden.
Qerwekamergeen geweerkamer.
Wy lezen in De Hervorming:
Toen onlangs in enkele bladen de aan
dacht gevestigd werd op het Christopho-
rus-beeld in de Groote- of St.-Vituskerk
te Naarden, kon men, te dezer stede, voor
zoover iemand het nog niet mocht ge
weten hebben, vernemen dat dit beeld
zich bevindt aan den muur van de Ge
weerkamer. Zóó heet hier immers de
ruimte ter zjjde van het orgel, die later
door een muur aan het oog onttrokken
werd. Meer dan één heeft mjj gevraagd,
hoe die ruimte daar aan dien naam kwam,
een vraag, die niet ze o vreemd is, omdat,
al heeft de kerk zich meer dan eens van
het geweer als wapen bediend, men in
een kerk toch allerminst een bergplaats
voor geweren zoekt, die veeleer thuis
behoort in een kazerne.
De zaak is inderdaad zoo eenvoudig
mogelijk. Het oude en nu verouderde
woord gerwen beteekent „zich gereed
maken" Kiliaen geeft het in zjjn woor
denboek op, en de gerwe-kamer is, zooals
hjj in zjjn Etymologicum zegt»de plaats
in den tempel of kerk, waar de priester
zich gereed maakt en zjjn heilige klee
deren aantrekt". In de kerktaal spreekt
men van «sacristi". In het Vlaamsch
leeft het woord „gerwekamer» nog voort.
Guido Gezelle o a. gebruikt het.
Misschien zjjn er meer kerken In ons
land, die er een geweerkamer op na
houden.
Dan weten zjj 't nu.
Onze driestar „Onder broeders" in ons
vorig nommer zou allicht aanleiding kun
nen geven tot de gedachte dat wjj 't be-
drjjf van den debater Wijnkoop in be
scherming namen. Toch is dit zoo niet.
Maar wat wy er in dit verband wel ter
verduidelijking zouden willen bijvoe
gen is dit: dat namelijk deze debater in
zjjn weigering om het podium te ver
laten precies dezelfde taktiek gebruikte
als door de sociaal democraten op onze
vergaderingen wordt-toegepast. Hjj had
nameljjk een half uur overgenomen van
eendebater die ter wille vaD bem van
't woord afzag. Dit du doen de socialisten
gedurig. Het is een kunstje door hen
zeiven uitgevondenen dit wilden zjj nu
niet toepassen, nu een hun ongevallig
debater het woord had.
Niet dus dat de voorzitter dit ongeoor
loofde middel bet woord vragen om
daardoor den geestverwant meer tjjd voor
't debat te geven, en alzoo den voorzitter
en den spreker te overtroeven tegen
stond, is te veroordeelenintegendeel.
Maar wel dat hjj dit truc je keeren wilde,
terwjjl hij wist dat het als regel steeds
door zijn geestverwanten in vergaderin
gen, waarin rechtsche sprekers optreden,
wordt toegepast en toegejuicht als een
vanzelf sprekend, gansch geoorloofd
strijdmiddel, het „beste in 't gebruik*.
Middelburg. In de Dinsdagmiddag ge
houden vergadering van de vereeniging
tot instandhouding van het Middelburgsch
muziekkorps, werd medegedeeld, dat de
in October vastgestelde begrootiDg voor
1912 door den gemeenteraad is goedge
keurd. De secretaris, de heer E. M. Al
berts, bracht het jaarverslag uit. Behalve
de Zondagavondconcerten, werden door
het korps gegeven 4 concerten eu één
matiné in den Buitentuin, één concert
voor de vereeniging „Vreemdelingenver
keer", één met „Floralia" en één te
Vlissingen, terwjjl op 31 Augustus het
korps zyne medewerking gedurende den
geheelen dag verleende. Op het Molen
water werden 18 uitvoeringen gegeven.
Gespeeld werden 83 verschillende num
mers, waaronder 26 nieuwe. Totaal had
den 82 repetities plaats. De secretaris
betreurt het in zyn verslag, dat de steun,
die van buiten aan het korps verleend
wordt, steeds vermindert. Op 1 Januaxi
1911 bedroeg het aaDtal contribuanten
634 met f 1349,50 tegen 580 met f 1234,90
op 1 Januari 1912. By de oprichting
der vereeniging was het aantal contri
buanten 773 met f 1758,35. Deze achter
uitgang is verontrustend en het gevolg
zal zyn, dat reeds dit jaar het aantal
Molenwater-uitvoeringen zal worden ver
minderd. Er komen by die uitvoeringen
tal van personen, die zonder bezwaar
contribuant kunnen worden, maar die
willen proflteeren zonder dat het iets
kost. Laten zy zich dit jaar, als is het
ook voor een kleine contributie, als lid
opgeven, dan kunnen zy in 1913 weer
van 18 openbare uitvoeringen genieten
Het korps bestond uit ééu directeur en
41 muzikanten, één bode en één assistent
bode. De opleidingscursus, die uit twee
klassen bestaat, blyft geheel aan de ver
wachting beantwoorden. Na op het na
deelig jsaldo der rekening 1911, groot
f274,23 te hebben gewezen, eindigde
de secretaris zyn verslag als volgt
„De hoop", die ik in myn voorgaand
jaarverslag uitsprak namelyk in 19'2 te
kunnen spreken van vooruitgang, bloei
enz. is helaas niet verwezeniykt. Het
ware prettiger geweest op dit oogenblik,
waar wy ons 5-jarig bestaan vieren, met
meer opgewektheid te kunnen spreken,
Laten zy echter, die hart voor ons muziek
korps hebben ons niet verlaten, doch
biyven steunen en in hunnne omgeving
nieuwe contribuanten winnen. Alleeri
dan is er mogelykheid het korps op de
been te houden. Als v?y eenmaal voor
het feit zouden geplaatst worden, dat
Middelburg zyn degeiyk muziekkorps
wegens finaDtieele reden zou moeten
verliezen dan zal het te laat zyn. Laten
wy daarvoor zien te waken."
De voorzitter, de heer Herman Snyders,
zeide dat heel het bestuur met dit ver
slag accoord gaat; er moet bezuinigd
worden en daarom zullen er dit jaar
maar 12 uitvoeringen op het Molenwater
plaats hebben.
Door den penningmeester, den heer
A. J. B. Lambertz, werd de rekening over
1911 overgelegd, aanwyzende in ontvang
en uitgaaf f5769,325.
Onder de ontvangsten komen voor een
goed slot 1910 ad f63 en een nadeelig
slot 1911 ad f 274,23, verder subsidie der
gemeente Middelburg f2000; toelage uit
'tBomme van deD Broeckefonds f763,036
en concertgelden f1300.
Onder de uitgavee komt voor, voor
salarissen f4652 en voor den opleidings
cursus f313,376. De rekening werd goed
gekeurd en de vergadering hierop ge
sloten.
Middelburg. Gisteren werd onze stad
door een reclame-auto bezocht van de
firma Becht Dyserinck te Amsterdam.
BuiteD op de groote auto staan reclames,
dat de firma fabrikant is van baarden,
fornuizen en ander smeedwerk, waarin
zy eeD eigen genre vervaardigt.
In de electrisch verlichte wagen zyn
een paar kachels opgesteld, die het be-
wys leveren, dat bedoelde vervaardiging
op pryzenswaardige wyze geschiedt.
Met de auto wordt een tocht door heel
het land gemaakt en zoo vertrok men
van hier naar Vlissingen om vervolgens
de Schelde over te steken.
Voor de firma treedt, alhier als verte
genwoordigster op de fi-ma Gebr. Bou
dewijnse, die gaarne alle inlichtingen
betreffende het fabrikaat verschaft.
Vlisgingen De gemeenteraad moet nog
een beslissing nemen of de op 5 Septem
ber afgebrande So. Jacobstoren zal wor
den herbouwd in cement-beton dan wel
in den oorspronkeiyken toestand (bout).
De raad heeft destyds besloten nadere
adviezen in te winnen alvorens een be
slissing te nemen.
Nu heeft onlangs een der raadsleden,
de beer dr. A. Staverman, het advies
ingewonnen van tal van bekwame tech
nici en bouwkundigen uit ons land. Het
grootste gedeelte van deze deskundigen
was tegen den bouw in cement-beton.
Wy vernemen nu evenwel dat binnen
kort een rapport zal verschyneD, waarin
door een zeer groot aantal deskundigen
uit ons land en dat op verschillende
gronden, de bouw iD cement-beton ten
sterkste wordt aangeraden.
Wemeldinge. Maandagavond is door
den heer Van Valkenburg, secretaris der
Goesche Esperanto-groep, alhier eene ver
gadering belegd ten einde te trachten een
Esperanto-groep met daaraan verbonden
cursus in het leven te roepen. De belang
stelling was ondanks het slechte weer
zeer goed te noemen. Het resultaat der
besprekingen was van dien aard, dat een
groepwerd opgericht, waarvan als be
stuursleden zullen optreden de beeren A.
Burger, J. Oele en J. v. d. Berge, terwyi
reeds a.s. Maandag een aanvang met den
cursus zal worden gemaakt, welke onder
leiding staat van mej. 3. Roskes uit Goes.
Zy, die inlichtingen omtrent de groep of
den cursus verlangeD, kunnen zich hier
toe tot een der bestuursleden wendeD.
Scherpenisse. Wegens het ontslag-
nemen van den heer G. Bolier Gz. als lid
van den gemeenteraad alhier zyn ter voor
ziening in de vacature door B. en W. de
datums der candidaatstelliug, stemming
en herstemming respectieveiyk vastge
steld op 10,18 en 25 April a.s.
Biezeitnge. Dinsdagavond hield de
kolenbond //Algemeen Belang" alhier,
haar gewone ;aariyksche ledenvergade
ring in het lokaal van den heer Bierens.
Na 10-jarig bestaan is het aantal leden
der vereeniging geklommen van pl.m.
60 tot 114. Er werd in het afgeloopen
boekjaar door de leden voor de kolen
ingelegd f2296.37. Hiervoor werden ver
strekt 2728 HL. uit 9'/a waggon Nootjes
en 91/a waggon EierbriquetteD, en daar
voor werd uitgegeven f2268.33. Er blyft
dus over f28.04, welke som met nog
f 22.75 waarde aan kolen in 't pakhuis
een batig saldo maakt van f 40 79. De
aftredende voorzitter werd met by na
algemeene stemmen herkozen en Dam
deze benoeming dan ook aan, zoodat het
bestuur onveranderd bleef. Aan de firma
Wibaut te VlissiDgen werd cpnieuw de
levering der kolen opgedragen, waarvan
de pryzen per HL. voor de Nootjes op
95 en voor de Eiers op 93 cent werden
vastgesteld, terwyi de prys der kolen
uit het pakhuis verstrekt f 1 zal weze*.
Staande de vergadering traden nog enkele
nieuwe leden toe. Er waren 58 leden ter
vergadering aanwezig, waaronder een
80 jarige, die het minder gunstige weer
getrotseerd had, om ook ditmaal de ver
gadering by te wonen.
Ierseke In de Dinsdagavond gehou
den raadsvergadering werd als punt 1
van de 13 nommers lange agenda, mel
ding gemaakt van verschillende goed
gekeurde raadsbesluiten en kohieren,
alsmede vaD de kasopneming op 27 Dec.
Er was toen in de kas van den ontvanger
een waarde van f3716.05, in overeenstem
ming met de boeking. Nog werd gelezen
het jaarverslag van de schoolverzuim
commissie. Dit vermeldde, dat in 1911
48 verzorgers van schoolverzuimers wa
ren opgeroepen, n.l. van de openb scholen
36 en van de chr. school 12. Slechts 9
waren verschenen. Als oorzaak van ver
zuim werd 6 maal arbeid, 2 maal tuchte
loosheid een 1 maal armoede opgegeven
39 maal was de oorzaak onbekend. On
verschilligheid kwam niet voorvan de
werkgevers moebt meer medewerking
voor trouw schoolbezoek verwacht wor
den.
Daarna kregen 4 adressanten afschry-
ving van hoofd, omslag en 2 van school
geld, samen f9,33.
Het suppl. kohier van de hondenbe
lasting en dat van schoolgelden werden
vastgesteld, het eerste tot een bedrag
van f 27 het laatste van f 9.
De Visschersveréeniging alhier had
een verzoek ingezonden, le om het groote
havenlicht 2 meter te verhoogen en 2e
op 25 M. noordeiyk daarvan op den ha-
vendyk een rood en wit geleidelicht te
plaatsen, hetwelk met het eerst bedoelde
licht, met den berm van Kykuit en de
ton op de Prinsesse plaat in één iyn
komt te liggen, dit alles om de vaart
naar den ingang der haven gemakkeiy-
ker te maken.
De voorz (de burgem.) deelde de be
zwaren mee, door B. en W, geopperd en
meende, dat hetzefde doel kon bereikt
worden door boven het witte groote ha
venlicht, dus cp denzelfden lantarenpaal
een kleiner wit en rood licht te zetten.
Daarom werd voorgesteld metafwyking
van het adres in de door den voorzitter
bedoelden zin aan den weDsch der schip-
pery te gemoet te komen. Dit werd met
alg. stemmen aangenomen.
Aan een verzoek van D. van Stee om op
de ljjst geplaatst te worden van degenen
die in aanmerking wenschen te komen
voor een vergunning, kon in dien vorm
niet voldaan worden ook moest het aan
B. en W. gerenvoyeerd worden.
Het hoofd van school 2 verzocht om
hem aan de Damstraat over een lengte
van 8,5 M. de halve sloot te verkoopen.
Het werd hem toegestaan voor den koop-
prys van f 1,plus de kosten.